장음표시 사용
71쪽
UIL Izrena gessere, Ianuensis nimirum , utinas, & Bononien.
m Mis sis . immo Ambrosiana Metropolis Antistites' Colonien-,is. S. O-r η- sena , & Aquileiensem sua habuit in potestate . Insu-
α brum autem Episcopi, Ligurum, Aemilia: uniuersae, ac T. Mis, Venetiarum obtemperabant olim Ambrosiano Capiti: atque intra fines lituusce potestatis Rhaetorum Ecclasiae, 'ITAS Alpinae omnes, Illyricum denique coercebantur Etiam ε - - - n Ticinensem b Ecclesiam ius dixit Metropolo Insi bia: 2 -- brum , quamquam Vghellus Papiensium Praesulem interdum Mediolanensi eximat imperio, nouissime vero
det subiiciat. Habuit ergo septimus hic Prouincialis Com1 ροῦ - ν - uentus frequentissimos Patres, videlicet Paulum Ssondr tum Cardinalem, & Antistitem Cremonae, qui paulo ante arbiter fuerat rerum Romanarum, cum Gregorius Decimus quartus patruus EccIesiae praesideret, Praesules praeterea Brixiae, Vercellarum, A sis, Aq uensium , Vigle-hani. Laudis Pompeiae,Alexandriae Statellorum, Bergo-matum , Casalensium, Dertonae, Nouariae, Albae , des. .. Mimelli Sabatiae Antistes, quod Pontificio nomine apud Ducem Allobrogum subsisteret .mandauerat Io anni Baptistar Ferro Canonico, ut ipsius verbis coeluieu Γ - interesset, ac subscriberet. Tanta adhuc iurisdictionis T e c. Ambrosianae magnitudo est, licet saepenumero decur-n Edῖ --tata, ut a Beneuentano ς nullus Metropolita apud Italos mim peri j fines habeat ampliores. Etiam Antonius Seneca - ριι fir quem Paulus Quintus Anagnina insula ornauerat, tantamen honori pertinaciter obluctantem) praepositus olim domui Sanctissimi ' Cardinalis Caroli, atque Eccle-
Mediolanensis Vitarius Generalis, facta a Pontifice εα ψ n, Maximo potestate ad nos venit, expetitus propterea a Fe-zz se derico, quod peritissimus comitiorum eiusmodi esset, π Uz cum a Diuo Carolo haberentur. Eadem cupiditas
Ο contieniendi huc incesserat Sanctum Franciscum Sale-
72쪽
sum Episcopum Geneuae 3 neque obscuram voluntatis huiusce significationem dederat Ioannes Stephanus Ferterius Vercellensium Antistes ad Cardinalem . Nam scrip- tisisti . m.
serat in hanc diserte sententiam : quando percrebuerit rumor cogendae θnodi, ardere eius spectandae deside. rio Episcopum Geneuensium, obtutumque venerandi consessus iucundissimum ei futurum 3 id amice quaeri in prauens a sederico, num alienae Prouinciae Antillitem ad Mediolanensem conuentum placeat admittere. aut 1i conuenire vetet , quibus offici, aduenientem complecti in animo sit , eum scilicet Prassules esse, qui inter cunctos Allobroges emineat doctrina, summa, nec vulgari eloquentia fulminantem, cum Gallice concionetur; ad haec Diuino inflammatum Spiritu id unum solicite anhe- Iare, ut haeretici homines ab impietatis consuetudinta abducantur: eo in numero apud principes viros haberi, ut singuli se illius precibus commendatos velint. Facere autem tantum Antistitem maximi haec comitia, qua Cardinalis Borromari Archiepiscopi nomine, qua conuentus ipsius celebritate, & ae rum norma: ex qua veluti ex lycaeo plurima se hausturum documenta profitetur . Haec referre attinuit, ut posteritas intelligeret, quam hene viri sanctissimi de Federico opinarentur r abstinuit autem hac peregrinatione Salesius, prosectus deinde huc ad colendos D. Caroli cineres quamquam me ad Ferrerij literas respondisset Cardinalis svi in vise --Σ Cthographis easdem legimus, quas exarauerat scriba intimus) probauissetque voluntatem hanc Salesii Antistitis,
sua officia Omnia, beneuolentiamque pollicitus . Has literas una cum eucharisticis, quas Idem Salesius scripsit Anisio aU Borromarum Cardinalem, ob exuuias D. Ca-roli dono missas, cum in reliquarum grege ostendissem ,
in arcula cupressina condidi, nam Francisci ipsius sancti
73쪽
tatem, & bonam de Federico summorum hominum opinionem sunt venientibus seculis liquido testaturae. Cum iam Maximi Pontificis voluntas ad haec Borromaei. - studia accessisset sillum enim de sutura synodo Seneca rasor. ,. I se rat certiorem ac infulati Patres conuenissent, multi- .uia i , ''plis dedit specimen Cardinalis Ambrosiani Collegij, huc enim spectantea omnia, quae de Prouincita Concilio tradimus). Pridie Idus Maias quo primum die Episcopi in Metropolitanum coetum coluere) cum mensae Parmis in acti, asiaderent, Ioseph Vicecomes latinam habuit orationem, luminibus distinctam, arguimentisque neruosami docuit autem Orator, ex quo sonte emanarint horum conuen-
tuum initia , quaenam instituta, & praestantia, rebus apte propositis ad insidias aurium ,&escam animorum .. Sic a conuiuis delibata est eloquentia coetus Ambrosiani; maiores autem disciplime nondum venerant in certamen. Eductus est in aciem Franciscus Collius, isq3 centum sexaginta quinq; supra mille facultatis Theologicae effata prinpugnauit ue totidem enim recensentur in ipsius libello, quem Prouincialibus Episcopis Mediolanensis Concilij
nuncupauit. In Pontificali PaIatio propositum certamen . Consederant frequentissimi Antisti res, euocatus
ad contentionis spectaculum ex Academ ijs, & Coeno-bjs doctissimus quisque, neque componebatur Collius cum tribus modo Theologis, qui contra solenni discem tantium ritu obi jcerent: verum singuli , immo Patres ipsi
dimicare cum adolescente, qui vix ex umbratica exercitatione prodierat.. Decimo sexto Cal. Iunias Ciuitas, , .ua. ac propemodum Prouincia uniuersa erudito certaminiram interfuit, quod posteri nunquam admirari desinent,
imitari certe nunqam audebunt. Res adhuc miraculo
est, cum legimus; si quidcm ipsius theses ita dimicationi suisse propositas satis liquet: ut abdita quaeque
74쪽
que. & arcana illius doctrinae scrutaretur primum, tum varios authores thesium, atque inter sie multum dissidentes, aut consentire iuberet, aut omnino refelleret. Itaque in ipsius libello excelsum adolescentis ingenium suspeximus; caput, atque frontem occupauerat Sanctus Thomas Aquinas, effatis aureis plane, atque oraculis doctrinae: alius Thomas sequebatur, Caietanus videlicet : eosdem excipiebant Ioannes Capreolus, Franciscus Ferrariensis, Bartholomarus Medina, Ioannes Duns, Durandus a S. Portiano, Gulielmus Ochamus: calcem obtinuerant Alexander Alensis, Henricus Gandauensis, Omnes antistites eius disciplinae, quorum dicta eximie de seiadst Collius, descriptis ordine singulorum thesibus. Illud etiam miraculo non caret, quod Federicus c pendiariam viam Ambrosianis adolescentibus discendi Plutosophica. atque Theologica indicauerat, ne iuueniles anni frustra inanibus quaestionibus perirent, cum in in 'terdum id astequantur adolescentes, docentium sortasse vitio, ut stultissimi fiant in scholis. Tres omnino anni insumcbantur: reliqui autem aetatis illius tradebantur alijs facultatibus, quas nobis tricae Philosophicie, &Grammaticorum nugae male inuident, duobus fere decennijs tristi lucrarii fato in huius Troiς obsidione contritis. Idem certamen instauratum est nono Cal. Iunias ab Antonio Rusca pari exitu pugnae, & triumphi adorea ;ambo autem tres annos utrique disciplinae vacaverant,
mirabili ad eas consequendas compendio . Benedicti
Sociaci, quem plurimum amauit diem, eminuit Inge. nyium apparatu urbis, cum sacrae Diuorum exuviae, quae
in fano Calimersi, atque Protomartyris delitescebant, effosse ab Episcopis deferrentur ue haec enim suprema fumrunt acta Concilij; dimissique extemplo Patres ad suas quisque sedea, Tullius Caret tus vero, & Carolus a Basblica
75쪽
lica Petri, hic Nouariae, ille Casalensiusia Praesul ad impetrandam a Romano Pontifice Beati Caroli apotheo- . Inter haec res libraria minime exciderat Federico; nam nobiles Bibliothecae, quae alios emptores poterant adducere, tantum redemptorem ardentiuS expectabant. Marcus Aurelius Grattarola Praefectus Sodalitati oblatorum cum Romae moraretur ob casestes honores Beati Caroli, sediligentissime conquisituru codices descriptos
s. i. rdis, ν.b. nuntiauerat, immo ostenderat singulos Borromaeo,
, δε ' quos statres Cardinalis Horatij Maphaei sis fato con- ,. u. cesserat) auctioni proposuerant. Cardinalis item Asca- ni j Columnae Bibliotheca, quievivis excesserat, cum milibros plures manu exaratos seruaret, iamque tota licitationi offerretur, studia Federici in se conuertit. Cogno- e. Titi uerat id quidem Borromarus ex Ioanne SalaZario, atque: indicem singulorum pene voluminum acceperat 3 ve tartari, rum Duci Altaempsio ingens ea praeda postmodum cesi. ι . . sit. Cum haec foris quaereret Cardinalis, adlaborabat ι,4M-F ρ- domi, ut compararet, siquid pretiosi urbs late domina urbium penitioribus nidis abdidisset. Hierarchae Templi Maximis nobilissimum id apud Insubres Collegium
est , certis tantum familiis atque florentissimis institutum plurimos antiquioris notae codices habebant, a uius si xv quos Franciscus Pigolpassus bonarum artium studiosissimus , olim Archiepiscopus urbis, legauerat Collegio. z. Has opes auxerat ingentem in modum Bibliotheca Diui Caroli, quam ille misraturus ad Superos Aedis maximae
si ustisnu - mystis donaUerat. PigoIpassi codices iam ante emerat a Metropolitano Collegio Federicus vetustis literis in membrana descriptos, ac ferreis umbilicis ita in unitos, victurare omnino valerent aduersus cariem . In Caroli autem Bibliotheca inerant primo Biblia ad utramque oram illustrata animaduersionibus ipsius Diui, antiqui precum, ac
76쪽
Liturgiae Ambrosianae codices. Plautini, dc Terentiani atticismi a Petro Galesino descripti, Bibliorum, legum que interpretes , graeci, hi tinique sermonis scriptores plurimi ;quae omnia inspeXimus, ac pene vorauimuS oculis, cum
ea nobis humanisIimi viri Horatius Cruceius, & Ioannes
Andreas Rhaudius ex Collegis Metropositanis proponerent contemplanda. Ergo exorauerat a Pontifice M i--α Ana ino potestatem deuelaendae sibliothecae huius in Ana , O 3 ri librosianam; iamque breues literae misita fuerant ab Vr 'be. Cur autem propositi poenituerit Fedeticum, non stat scio, nisi quia fortasse supremas tabulas sanctissimi patruelis antiquari nollet: aut quia minus decorum amplitudini putaret stiae, si alienis opibus noua ditesceret Bibliotheca , nobiliorum instar siderum , quae nolunt
etiam a Sole lucem mutuari. Erat interea in exitu annus, cum unus dies seculorum omnium fastos insigniviti nam toto vertice surrexerat supra reliquas urbis aedes Bibli theca , maXimo conatu artis, atque operosa su bstructione molis ; cuius findamenta poni coepere pridie Cal. QuintiIes anni sexcentesimi tertij supra milleum umue archite eius autem operis fuisse traditur Fabius Mangonus. In umbilico, eaque regione urbis, q uae dicitur Vercellen sis vides statuta operi est, exteris, ciuibusque opportunior . Nolis multiplex forma proposita ab architectis: alijs cuneata placuit, colum nata alijs: Iaxam, amplam que probauit Federicus. Ingens primum area totam su-hijcit ocuIis frontem : aeneae Iiterae cubitales Ambrosio Antistiti sacram esse docent gradus in hemicycli formam recenti structura appositi . Idcirco autem Ambrosio nuncupatam molem constat,quod cum res suas Cardina-
Iis nihili faceret, inanem genti liiij cognominis appellationem iusticlauit, totamque Diuo urbis Prae sidi ascripsit. redeunte sic apud posteros cumulatiore gloria. Fortassuetiam
77쪽
etiam in ciuium memoriam reuocare placuit veterem B, M.tis, a u..is. blIOrhecam , quam olim iuxta Templum Ambrosij conditam fuisse, atque ipsius Antistitis nomine appellatam ianuis. rost fama est: eiusque superstites adhuc in tabulario Canoni- eorum Ambrosianae Basilicae aliquot libri sunt monu- . et: tamento . Ima quadratae molis assurgunt ex marmore, an ρist ημ' η' idemque lapis quadratis sagmentis munit angulos, &coronat fastigium : isque ordo perpetuus circa molem totam excurrit. Supra vestibulum laxatur arcuato opere in senestram paries ad Solem occidentem : silmilisque,vi-A . h. aditus: cipiendae luci a Peritur a postico, qua spectatrem ,.Uis, seni Ortum. Vestibuli ipsius frontem clathratae benestrae, ac Σιι. za, marmoreae pilae intersecant: gemina deinde corona, &arcu se attollens, Infra vicinae molis supercilium sub sidit. - --r t. Interiora vestibuli suspicientibus offerunt ductos ex aeredit,ii'. vultus conditoris Federici, cum indice nominis, atque
honorum , quos gessit, tum geminas utrinque metuendi carminis tabulas; nam aqua, & ignis ijs interdicitur, qui Iibros, aut membranas audeant auferre ; latina vero, italicaque lingua Pontificales dirae legentibus proponuntur . Implet deinde oculos concamerata sedes, eaque capacissima : nec uno tamen Obtutu contemplantium admirationem exhaurit. Cubitis sexdecim lata est, porrigitur quadraginta in Iongum : ipsam autem altitudinem cubitis quinis vicenis aestimamus . Area denique tota molis Ambrotianae, quin spatium Bibliothecae, utriusque m sei, reliquorumque conclausum amplecto itur, patet in longitudinem cubitis centum triginta. Haec ex fide ipsius formae, & circini, tum ex mensurae iudicio tradimus. Testudo aureis bracteolis corusca, nitidisque floribus, atque cauliculis vibrans, discriminatur suspensis per aequa interualla fascijs marmorato elaboratis 3 eiusdem pretij coronis concamerationem desinit, quae totum fornicem
78쪽
nicem ambit inferne. Insta coronam recentae in nari
79쪽
miam in ciuium memoriam reuocare placuit veterem Ps
80쪽
nicem ambit inferne. Insta coronam receptae in parietem, inclusaeque auro Superum imagines irritant oculos, siue radiati oris dignitate , siue antiqua vestium forma. Prima sedem Chrmi Seruatoris effigies, proxima Deiparae. reliquas ordine implent Graecanicae, Latinaeque E clesiae infulati Patres , tum ex utroque sexu lectissimus quisque. Insta icones nidi libraris cubitis tredecim imsublime elati sedis ambitum implent; ad superiores thecas scalis cochleae deducunt, & ligneo margine circumeuntium vestigia tuentur: inferius transennae oculos admittunt, non manus. Si quid vero id autographis, aut membranis pretiosi est in scrinijs ad angulos molis prominentibus delitescit. Sequitur peristulium; huius foribus inam inet picta tabula expressam ad imaginem ferens vultum Federici Cardinalis. tanta maiestate oris, quanta, cum viveret, Insubrum oculis obuersata est. Subiecta epigraphe indicat conditum ipsius beneficio Ambrosianum Collegium, & Bibliothecam, cunctas quoque ar tes studio,&munificentia eadem restitutas. Octonidi
alternant spatia peristylij, in ijs collocata signa fictilia corpore muliebri, vultus referentia scientiarum, & artium nonnullarum ue singula vero suis apte insignibus ornaim tur, ac ferunt libros praeceptores facultatum, & indices doctrinae eius, cuiuslpecies ossertur oculis. Author operis Dionysius Bussola sculptorum Insubrum hac tempestate antesignanus . Fulciuntur porticu superiores aliquot aediculae ad secretos congressus Musarum ue pergula autem ferreis undique clathris obsepta vadentes circuminducit . Medium impluvium occupat palma, frondibus ex cu pro comata. Haec una respuit Hamadryades lymphis videlicet contenta . Spiritus agit intus Iudentes aquaS, quae arcanis erroribus vaδae ex summa arbore, ac frondium apice erumpentes, subiectam mustri ope-