De Vesuuiano incendio nuntius. Auctore Iulio Caesare Recupito Neapolitano e Societate Iesu

51쪽

dium aquis adstreputium fragor suisset pro naenia. Admirationem peperit, quod rapidissime vecta

ister aquarum vortices cistula euasisset in cymbulam; & fasciolis vla pro velis,dipinae clementiae a flatu , nauarco Angelo , ripam secundo cursu tenuisset. Praesagiere non pauci,insantem ad supremos honores conscensurum, tanquam nouum

Moysen in fiscella scirpea ad ripam fluminis asseruatum,aut nouum inter sylvas Romulum, maiore Li miraculo,uuda nutrice,non lupa.Suspicienda scilicet in eo diuina potissimum prouidentia, qssae magnam se exhibet vel in paruis .: Suspicienda pietas in salute pueri, omni humana ope destituti: cum per idem tempus & virorum plerique , &multa pecudum millia hac eluuione demersa perierint, in antiqyum prope chaos recidentibus elementis; & aqua terris undarite,cum mare flammis ignesceret. Hic quintus terror,& postremum spe ctaculum sesuuianae tragoediae,quae una multis in locis plures tragoedias excitauit. Acclamationes, ct plausus cessere in querimonias, ac lacrymas . magna rerum, ac luetiosa catostrophe scenae sem

lorum. Inter tot tamen calamitates,& clades urbs

Neapolis vicino malo perstricta leuissime, immo omni plane pernicie immunis suit, nullum publimcum detrimentum passa, praeter.ingentem timO- rem . Id secundum Virginem, cuius in primis patrocinium Parthenopes nome I ipsum ominatur, Martyri Ianuario praecipuo tutelari, ac Patrono ceptum res t. Senserat olim in Vesuuianis in

cendijs lautiari, praesidium, non quidem,dum ille

viveret,

52쪽

viueret, ut nullius antiquioris testimonio nixus memoriae prodidit Maiolus,sed centum sexaginta septem annis ab eius obitu natalitio: nempe in conflagratione, quae contigit anno post Christum natum quadringentesimo septuagesimo, non primo, ut plerique, sed secundo; cuius extinctae lamdem omnes Ianuario tribuunt. Fuerat ea facile omnium maxima: in qua,ut supra cum Marcellino diximus, tota Europae facies minuto puluere contecta

es. Ideoque,ut habetur in peruetusta de S.Ianu rio homilia, toti Europae con gratio imminere via debatur . Confugerat per id tempus Neapolitana ciuitas ad Ianuarium; cuius iam tum S patrocinio gloriabatur, &sanguine , experta in praesentissimo periculo opem praesentiorem. Restinctas enim I nuarii beneficio flammas & totus paene terrarum Orbis agnouerat, & Graecia ut ex Marcellino, &Procopio resert Baronius in annua memoria testa batur. Itaque,chin haec a maioribus tradita, Neapolitanorum ciuium animos inabuissent, ubi flammula e Montis vertice visa splendescere, noui du

xit incendi j prima veluti lineamenta: nihil ij h

bnere antiquius,quam ut ad implorandam Ianuarii opem curas omnes, animosque conuerteTCnt,

auctore in primis Cardinali Archiepiscopo, qui

periculo ereptus, vix Neapolim attigit, cum Ianuarij sanguinem eductum ex arcula, eiusdem c Illi apposuit:vt ustato miraculo ad eius aspectumquesceret, quasi ad sontem resiliens, unde scaturijt. Sed coeperat iam nouo prodigiO,antequam cum capite congrederetur , sponte mollescere,

commiseratione, credo, cladis , quam vestiuiu , v inferre

53쪽

qI inferre iam coeperat. Indicta praeterea ab Archiepiscopo supplicatio,qua caput,& sanguis Martyris publice deferretur. Affuit ciuium multitudo supra captum. centum sere millia capitum suisse tradunt. Sequebatur Prorex nobilium corona stipatus. Quo sensu animorum id factum sit,dum inde flammae lucerent,hic tenebris cuncta nigrescc-rent, nubes caelo cinereae impenderent, terra motibus quateretur. facilius alij coniectura assequenditur,quam ego narratione.Adstrepebant terrae stagoribus clamores hominum,ueniam a Deo,opem a Ianuario flagitantium. Manabant e Vesuuij supercilio flammae;ex omnium oculis lacrymae. Nemo eo die,ut opinor,ita obfirmatus in sces cre, pectorisq; adeo sci rei fuit, qui una cum Ianuarij sanguine non liquesceret. Enimuero non tot homitium millia concionatores disset tissimi e peccatorum coeno deducta ad Dei amicitiam traduxere

uno seculo; quot uno die Vesuvius. scilicet Mons elinguis linguis igneis loquebatur: neque Vnquam sine ingenti fiuctu suere linguae igneae. Igitur cum eo , quo dictum est, sensu pietatis supplicatio per

urbem vaderet: primo ad templum Diua Mariae a Carmelo, quod peruetusta religione colitur, tumemraportam, quae Vesuuium prospicit, itum est.

Quoa, cum postridie praesente Cardinali Archiepiscopo, qui primo die morbo detentus absu

rat,repet retur . serunt qui aderat,vi Montis aspectui sacer Ianuarij sanguis oblatus est, nubeς cinereas , quae a Vesuuiano incendio conflatae, atque halitibus igneis intermistae, tunc ad Urbem, quasi meditatae perniciem, sciebantur, non ausaS pro-G gredi,

54쪽

Σgredi,visasque refugere. Erubuere,credo,flammae victorem suum, eiusque aspectum sustinere ignis non potuit, a quo se victum, prostratumq, meminerat. Coniectus olim Martyr, dum viveret, in fornacem,illaesus euaserat ut iam tum flammis impcrare assuesceret: & paruo Nolae inclusus cam no , praeluderet ille Victoriis, quas erat tot postea seculis. de Vesuuio reportaturus, inter Nolanas flammav intefer;.ut nos etiam eius beneficio inter Vesuuianas innoxij esso possemus. Quod si, ut Cyprianus ait, Gefmma ignes Martyrum glori scruoresopiuntur certe lanimni non est, Vesuuianum ignem,Tartarei indicem danuarij sanguine consopiri. Hunc eius diei supplicati ac xitum nacta est; cuius omen iam omnes animis,ac spe praeceperat. nilserat eo die dubia lux, ut Sol son tam lucere caeIo, quam lugere videretur tum. see dissimae nubes plane Solem condiderant, omnibus coeca ca- Iigide circumfusis. Vis Ianuaris sanguis gestandus per urbem,cxara maxima efferri coeptus,cum Sol repente intermicuit, ac senestram, quae supra ianuam patet, clarissime collustrauit,omnibus,quas1 eo radio spes certa sallitis affulserit, auspicatissimam Iucem & miraculo similem incIamantibus a

Illud praeterea silentio praeterire no possum, quod

per omnium ora vvIgatum, muItis etiam phrsu sum, testantur non pauci, visum ibidem inter eam lucem Ianuarium insula, baculo, & pontificia veste suIgentem , quasi eo aspectu oppignerata fide, Urbem sebeius tutela, ac patrocinio futuram . Ex illo omnia nobis tuta, omnia fausta evenere.

Illud omnino liquet, Ianuarium si minus aspectu , qui

55쪽

qui sub oculos cadaticerte ope affuisse. Inter tot

terraemotus nulla ruina. Torrens igneus prope

Neapolim vel compressus,vel retortus. Cinis, qui leuiter hic initio pluerat, opportuna, atque insperata pluuia mox abstersus. Nubes cinereas saepe vidimus recta Neapolim a ventis impelli,mox repelli.' quandoque etiam animaduertimus, supra proximos colles Vrbi veluti coronam circumduxisse, quasi tacite succlamantes accessit se prohibberi . quotidianum Dei parae, ac Ianuarij mirac

Ium inclamant omnes,distitetur nemo. Euoluit 'paene mensis erat a die naicentis incendiJ, cium . cinis in immensa congestus volumina undique Neapolitanum caelum obtexit. Instaurantur m tus, consternatio,clamores. Rursus omnia luctus, querimoniae,vota. Diluuium cinereum metuebatur,non pluuia; clim ex insperato detectus aeri restitutum caelum: depulsae nubes, vix tenui cadentis cineris relicto vestigio' quasi nobiscum ea leui aspergine iocarentur. Ridemus iam quotidianas minas adhuc serentis Vesuvij. Nubes prodigiosae, quas e Montis culmine semper egestas videmus

alio iter arripere, quocunque ierint,portentum,ac

metum asportaturas; iam spectaculu multis exhi-hent non iniucundum. Monstra,quar hi Ac in alias Mundi plagas luctus, ac senera convehunt; nobis paene ad voluptatem trahuntur. Quanquam, Ut paulo ante dicere coeperam, nihil hic interea praetermis um,quod vel ad mulcendam diuini Numinis iram,vel ad conciliandum Deiparae, ac Ianu vij patrocinium conducere potuisset. Ter Ianuarijsanguis ad Montis aspectum allatui Cut qui flam-G a ma

56쪽

ma terrorem incusserat,sanguine terreretur. supplicationes sere per mensem quotidie repetitae tamultae diebus singulis,ut saepe una pluribus occurreret,inter viamin angustias implicatae ad pietate. Iam forum, plateae, compita non alijs vocibus, quam gemitibus, suspiriis, precibus resonabant: adeo ut Vrbs tota unius templi faciem redderet. Chori virginum passis crinibus ad commiserationem ; turbae virorum siue se loris acriter diverberantium, manante iam e laceris humeris sanguine Vesuuii incendia restincturo uiue capite coronam spineam , humero crucem , collo lanem gesta liti argumenta concepti doloris;agmina religiosorum animo ad pietatem, vultu ad modestiam composito, Deiparae, ac Sanctorum suffragia implorantium, quotidiana per hos dies Vrbis suere spectacula. Ambigeres,an sacra hebdomada pra

uolasset . ut non immerito cordatus vir dixerit, incendia Vesuuiana reponenda esse in optatis

quippe dum exhibet Gehennam Vesuuius; carie stem Neapolis exhibet Paradisum.Nihil hic exaggerate dico. Prosecto magnus est ossicij magister metus. Illud praeterea relatu dignum.Triginta pelia lices, quae venali forma pudicitiam quaestui, animum Diti deuouerant , consilio ad meliora conuerso per Urbem turmatim prodiere,accisis capitulis, atque ad Christi e Cruce pendentis pedes ampensis,tanquam sciis cordis indicibus,constantiae vadibus,paenitentiae tropharis. Neq; minor in viris ad detestanda scelera pietas. Quidam antea lacinorosus publice per plateas ante Christi effigiem, elata voce, patrata vulgauit crimina tanto animi

57쪽

animi sensu; ut ab omnium oculis prope fletum

extorserit,iam concionator e reo. Infinitus plano sim, si persequar singula . neque desunt, qui haec exactius,& minutius conscripsere. Vt multa paucis,nemo in communi calamitate sibi deesse visus est,nemo suis . Inter omnes tamen eminere visi,& excellere Eminentissimus Cardinalis, & Exce Ientissimus Prorex; quorum uterque optimi Primcipis egregie munus impleuit. Cardinalis Archic-piscopus tum in Ecclesia matre, tum in ceteris sa-ciam Eucharistiam exponi iussit, inter clades &praesidium,& solatium . Ipse precibus, concionibus supplicationibus assidue intersuit. Parochos Prieterea paganos, qui propius periculo aberant, ut pro suo quisque munere suis non deessent hortatus , summo in id studio inuigilauit. Non paucos etiam e religiosis familijs ad oppida, quae vel

ruerant,vel arserant,siue ad tumulados mortuos,

diue ad subleuandos superstites destinauit. Inter quos sabsit iusta commemorationi iactantiai Patrum nostrae Societatis charitas, atque ardor eluxit. qui, cum adhuc serueret incendium,Hercul num usque delati,inter aestuantes flammas,& saxa volantia,cadauera ex alto cinere defossa, atque in .humeros imposita, noui Tobiae, ne Vesuuiano cineri humanus commisceretur, tumulo honestiori

mandarunt. Vesuuij sensibus pare talia celebrata. Haec prosecta ex Archiepiscopi Cardinalis industria. Par apud ciues Proregicommendatio, qui aspectu, imperio, opibus, ope non defuit. nam &supplicationibus per plures dies quotidie affuit pedes,detecto inter imbres capite,vir alioqui dii

58쪽

biae valetudinis; &ea,quae secuta est,nocte edicto cauit, ne quis ad pellices auderet accedere: qui

accederet, quae accedentem exciperet, capit μ

plectendi. Exemplum sane,quod omnis admiretur posteritas: qui clauum imperij tenent,etiam imitentur. Eiusmodi edictum eadem noctis hora per duodecim Vrbis regiones, praemisso tubarum

sonitu, promulgatum maximo ciues terrore compleuit. Quasi ijs tubis inter nocturnas tenebras,

ac cinerum pluviam resonantibus,sbpremae buccinae sonitus supremus Mundi cinis, suprema nox adumbraretur. Vias praeterea, quae altissimo se pultae ciner itinera plane intercluserant,missis eo pluribus hominum millibus , aperiendas Prorex curauit: ijsque oppidis,quae nondum funditus tama vastaverat, opportune subuenit. Nocturnas etiam per Urbem excubias, suis distributas locis, apte disposuit,ne nouae turbae excitarentur. Quippe occupati maiore formidine animi non reguntur legibus,aut imperio: &, cum semel apud vulgus turbatur, trepidatio in tumultum euadit. Sed inter haec omnia principem commendationis obtinet locum cum Archiepiscopi,ac Proregis , tum priuatorum ciuium in exteros homines pietas .

qui flammas inter elapsi, destitutis laribus, Neapolim paene omnes confugerant, initio exclusi, postmodum admissi. Hi vastatione oppidorum, ct Vesuuiana illa veluti proscriptione, bonis omnibus spoliati,egem, prostrati , quidam etiam semiusti,ac veluti precarium trahentes spiritum, nohomines,sed laruae,atque umbrae hominum vagabantur. Alius ereptum parentem,alius coniugem,

59쪽

alius liberos lamentabatur: omnes patriam,qua nihil est plerisque mortalium carius. eX hIS non pauci paulo ante locupletes,domibus,praediisque

deperduis,decem,viginti,quadraginta etiam nublium aureorum,uno die effuso pretio , aut fame emori, aut,quod ijs morte grauius videbatur, stipem emendicare cogebantur.Mulierum praeterea pudicitia in magnu discrimen adducebatur.quaru multae parcium,& coniugum interitu orbae, ac viduae per urbe errabant, stipatae gregibus puellaru : in quibus maius periculum creabatur a forma, quam impendisset a flamma.Ergo,cum no deesset pietati materies,ciuiu pietas materiae non defuit. Reserata marsupia, detectae arcae, aurum veluti e carcere eductum et quae praecipua Solis progenies Iongo tempore Iucem non viderat. Neque tolum ijs, qui petebant, pecunia, & omnis generis commeatus solito largius erogata ; sed multi etia con- uenarum a primarijs viris, leni, quindeni, viceni asinoulis excepti perbenigne hospitio, quos Mons

arcebat inhospitalis. Multae praeterea domus conductae, eoque loci mulieres adductae, eae potissimum, quarum pudes periclitabatur ; excitaturae

hic maius iacendium, quam quod in Vesuuio fugientes reliquerant. In hasimpensas non soliun epublico Vrbis aerario, sed ingens etiam pecuniae vis effusa ex iis,quos iure Montes vocant, quia ad pietatis munia destinantur, quae locum obtinent caelo proximum. Largior in hoc suit is, quere Montem Misericordiae appellant, contrahendi etiam aes alienum usque ad decem millia aureorum potestate petita: 'Montem Moiati,di Vcicui

60쪽

Senee. in lib.

saeuitiae non nisi Misericordiae Montem opponeremus . Septem sere hominum millia, quae flammas euaserant fame lentius conficienda, Montis Misericordiar impensis, atque opera enutrita partim in oppidis, partim Neapoli extra pomoerium, ad aedem Martyri Ianuario sacram: ut vel hinc appareat , eos a Vesuuiano aestu subductos, stib I

nuarij tutela, atque umbra conquiescere. Certatum in his pietate inter eos,qui praeerant imperio: atque in haec opera tum Archiepiscopus, tum Prorex non auctoritate solum,atque industria, sed magnis etiam largitionibus conspirauere. Praelu-Xere Duces exemplo, quo in ceteris paene sancita lex est. Equidem crediderim his maxime placatum diuinum Numen, a nostris cladibus temperasse. Dixerit sane impie Seneca, Non ira Numinis terram concuti Juas ista habere causas: neque

imperi euire. Nobis,quibus haec sunt Christiano radio metienda, longe aliter sentiendum . Deus est,ut Regius Vates ait, qui tangit montes, ct fumia gant . Deus est, Moyse teste, qui montis indamenta combum. Non potuit is incendij huius auctorem quasi digito clarius indicare. Vesuuium tantum non nominat .QA Dei facie, ut praesensit Daniel uuius igneus apidusque egrediebatur.Deus es; t Tertullianus ait, verus Prometheus, quisigna maiestatis suae iudicaruis edidit per imbres, per ignes. Flamina ipsis ab aquis sola, ut in euentu consimili Petrus Damiani dixit, perspicuefuit diuini furoris indiciumaeum quidquid mergebatur, extingui non posset,in aqua quodamodo humida non e et, I artae tia posset extinguere. Ambigas,an extra communc