M. Tullii Ciceronis De philosophia, prima pars volumen secundum ... Cum scholiis Pauli Manutii. Index rerum, et verborum M. Tullii Ciceronis De philosophia, prima pars, Academicarum quaestionum editionis primae liber secundus, editionis secundae libe

101쪽

quendi multi, O multum probati; aut ipsum Ariayotelem, quo profecto nihil est acutius ,nihil pol tius ; a Chra sino pedem nunquam . quid ergo Aca. demici appellamur e an alutimur gloria nominis e aut cur cogimur eos seequi, qui inter se dissident δ In hoc ipso, quod in elementis dialectici docent, quomodo iudicare oporteat, uerum,falsum ne sit, si quid ita connexum est, ut hoc sue dies est, lucet; quanta contentio est ψ aliter Diodoro , aliter Phil ni, Chosino aliter placet. Quid tium Cleanthe , doctore suo , quam multis rebus Chrysippus dismdet ἰ quid ζ duo uel principes dialecticorum, Antia pater, o Archidemus, opiniosissimi homines, nonne multis in rebus dissentiunt ἰ Quid me igitur, L

euelle, vi inuidiam, et tanqua in concionem uocas ἐer quidem , ut seditiosi tribuni solent, occludi t bernas iubes. quo enim spectat illud, cum artificia

tolli quereris a nobis, nisi ut opifices concitentur equi si undique omnes conuenerint, facile contra uos incitabunturi expromam primu illa inuidios, quod eos omnes, qui in concione stabunt, exule seruos , insanos esse dicatis: deinde ad illa ueniam, quae iam non ad multitudinem ined ad uomet ipsos, qui ad sis, pertinent. negat enim uos Zeno, negas Antiochus scire quidquam . quo modo, inquies ζ nos enim defendimus, etiam insipientem multa comprehendere. atscire negatis, quenquam rem ullam nisi sapientem. et hoc quidem Zenogesu conficiebat. nam cu, extensis digitis, aduersam manu ostenderat, uisum, inquiebat,

102쪽

L et E s R 1 t. ' 463 . s. inquiebat, huiusemodi est; deinde, cum paullum digitos constrinxerat, a sensus huiusmodi; item cum plane compresserat,pugnumq. fecerat, comprehensi nem illam es' dicebat. qua ex similitudine etiam nomen ei rei, quod ante non fuerat, imposuit. cum autem lavam manum admouerat, et illum pug num arcte, uehementerq. compresserat; scientiam talem esse dicebat: cuius copotem, nisi sapientem, esse neminem. si quis iressit, aut suerit reipsi quidem solent dicere . ita tu numc Catule lucere

nescis: nec tu Hortensi, in tua uilla nos esse. Num nimis haec inuidiose dicunturin haec tamen minus es

ganter, illa subtilius. Sed quo modo tu, A nihil coprehendiposset,intificia concidere dicebas; nec mihi dabas, id, quod probabile esset, satis magnam uim habere ad artes: sic ego nunc tibi refero,arte sine ficientia esse nonposse. an pateretur hoc Z eusis, aut Phidias, aut Polycletus, nihilse scire, cum in his esset tanta solertia ἐ quod si eos docuiset aliquis, qua uim habere diceretur sitientia: desinerent irasci: ne nobis quidem succenserent; cum didicissent, id tollere nos, quod nusquam esset; quod autem satis esset ipsis, relinquere . quam rationem maiorum etiam comprobat diligentiar qui primum iurare ex sui animine tentia quesique uoluerunt; deinde ita teneri, scies falleret; quod inscientia multa versaretur in uita; tum,qui testimonium diceret, ut arbitrari se diceret etiam quod ipse uidisset; quaeq. iurati iudices cognouissent, ut ea non esse facta sed ut,videri,pronuntia

103쪽

rent. Verum, quoniam non solum nauta significat, Ased etiam Favonius ipse insusurrat,nauigandi nobis, Luculle, tempus e se; et quoniam satis multa dixi;

es mihi perorandum. posthac tamen, cu luc quaere etsi

mus, potius de dissensionibus tantis summorum uirorum differamus, de obsecuritate natura, deq. errore tot philosophorum, qui de bonis, contra jsq. rebus tantopere disicrepant, ut, cum plus uno uerum esse non possit, iacere necesse sit tot, ct tam nobiles disciplinas; quam de oculorum, siensuumq. reliquorum mendaciis, et desioris aut eudomeno; quas plagas ipsi contra se Stoici texuerunt. Tum Lucullus, non moleste, inquit, fero nos haec contulisse .saepius enim congredientes nos , O maxime in Tusculanis nostris,si qua uidebuntur, requiremus. time, i

quam sed quid Catulus sentit ζ quid Hortensius ζ.

Tum Catulus, ego ne,inquitin ad patris revolvorsententiam: quam quidem ille Carneadea ese dicebat: ut percipi nihil putem pose, assensurum autem non percepto, id est opinaturum, sapientem existimem, sed ita,ut intelligat e opinari,sciatq. nihil essee,quod 8 coprehendi et percipi possit. per illam omniurerum cόprobans,illi alterissententiae, nihil e se quod percipi post, uehementer assentior. Habeo, inqua,

sententiam tua; neque eam admodum aspernor: sed tibi quid tande uidetur Hortensi ζ Tum ille ridens, tollendum teneo te, inquam. nam ista scademiae esspropria sententia. Itasermone confecto, Catulus remansit, nos ad nauiculas nostras desiendimus.

104쪽

CICERO VARRONI S. D.

T s I, munus flagitare , quamuist quis ostenderit , ne populus quidem solet, nisi concitatus: tamen ego expectatione promis tui moveor , ut admo neam te , non ut flagitem . misi autem ad te qua tuor admonitores , non nimis uerecundos. nosti nim profeLIo os adolescentioris Academiae . ex ea igitur media excitatos misi: qui, metho, ne te forte flagrant f o autem mandautaret rogarent . eape stabam omnino iam diu, mea. sumaeam, ne ad te

iit po sem te remunerari qu similli o myhVe' sed, cum tu tardius faceres, id est, ut ego interpin tor , diligentius; teneri non potui, quin coniunctia nem Iudiorum, amorisq. nostri quo possem litter rum genere declararem .feci igitur sermonem, i ternos habitum in Cumano, cum esset una Pomponius . tibi dedi partes Antiochinas is quas a te probari, intellexisse mihi uidebar: mihi sumpsi Philonis .puto fore , ut, cum legeris, mirere id nos locutos esse inter nos, quod nunquam locuti sumus: sed nosti morem dialogorum .post haec autem, mi Varro, quamplurima , si uidebitur , O de nobis, O inter nos, sero fortasse, sed superiorum temporum fortuna resp. caussam sustineat : haec ipsi praestare debemus. atque utinam, quietis temporibus, atque aliquos non bono , at saltem certo statu ciuitatis , haec

105쪽

haec inter nossuria exercerepossemus. quanquam tum quidem uel aliae quaepiam rationes honestas nobis O curas, ct actiones darent: nunc autem quid est,sime his cur uiuere uelimusin mihi uero cum Dis ipsis uix, his autem detractis, ne uix quidem. g. Sed haec coram, O saepius. Migrationem , ct emptionem feliciter euenire uolo; tuumq. in ea re con- suum probo. Cura ut ualeas.

106쪽

M. TVLLII CICERONIS .

N C V Μ A N o nuper cum mmmυ - .inticus noster esset, nuntiatum est η bis a M. Varrone , uenisse eum Roma

pridie uesteri , O , nisi de uia fisus es

set ,continuo ad nos uenturum fuisse. quod cum audiuissemus, nullam mora interponendam putaui mus, quin uideremus hominem nobisium OLiudi laisdem , et uetu state a icitiae coniunctu: itaque mussim ad eum ireperreximus :paullumq. cum eius uilla abes us, ipsum ad nos uenientem uidimus ;atque illum complexi, ut mos amicorum est, satis eum longo interuallo ad suam uillam reduximus . hic pauca primo, atque ea percunctantibus nobis, O si quid forte Roma noui; Atticus, omitte ista , quae necpercunctari, nec audire sine mole filapsu mus , quaeso , inquit; O quaere potius, ecquid ipse noui. silent enim diutius musae Varronis, quam solebant: nec tamen istum cessare, sed caelare quae scribat, exsimo. Minime uero, inquit ille. intemperantis enim esse arbitror , scribere quod occult ri uelit: sed habeo opus magnum in manibus; quod

iam pridem ad hunc ipsum c me autem dicebat θquaedam institui , quae O sunt magna sane , O limantur a me politius. Et ego, ista quidem, inquam,

Varro s

107쪽

o Varro, iam diu expecta; is , non audeo tamest flagitare . audiui enim e Libone nostro, cuius nosti In

dium , nihil enim eis o si caelarepost us9 non

ea te intermittere , sed accuratius trahare, nec de manibus umquam deponere. illud autem mihi ante hoc tempus nuriquam in mente uenit a te requirere.

sed nunc , postea quam sum ingressus res eas, quas tecum simul didici , mandare monumentis , phil sophiamq. ueterem illam , a Socrate ortam , latinis litteris illustrare; quaero , quid sit , cuor , cum multa scribas , genus hoc praeimVittas spraesertim cum et ipse in eo excellas; O id Liuilium , totaq. ea res longe ceteris O LIMijs , O artibus antecedat. Tum ille, rem a me saepe deliberatam,et multu agitatam, requiris. itaque, non multum haesitans , responde bo: sed ea dicam , quae mihi sunt in promptu; quod icta ipsa de re multum, ut dixi, O diu cogitaui. Nam cum philosophiam uiderem diligentissime litteris graecis explicatam, exi imaui, si qui de n si is eius IIudio tenerentur ,s essent graecis doctrinis eruditi, graeca potius , quam nostra Iedturos; in a Graecorum artibus , et disciplinis abhorrerent, ne haec quidem curaturos, quae sine eruditione grinca intelligi no polyunt: itaque ea nolui scribere, quae nec indoXIi intelligere possient, nec docti legere cu'rarent. uides autem eadem ipse . didicisti enim non posse nos mafanis, aut Rabiris similes esse; qui, nulla arte adhibita, de rebus ante oculos positis uulgarisermone dilutant , nihil definiunt , nihil par

108쪽

LIBAR I. 69tiuntur, nihil apta interrogatione concludunt, nullam denique artem esse nec dicendi, nec disserendi putant. nos autem praeceptis dialecticorum , Ooratorum, quoniam utranque uim unam eseno

stri putant9 sic parentes, ut legibus, uerbis, qua quam nouis, cogimur uti: quae docti, ut dixi, a Graecis petere malunt, indocili ne a nobis quidem. accipiunt: ut frustra omnis Ucipiatur labor. Iam uero,p sica ,si Epicurum, id est si Democritum probarem,posse cribere ita plane ut asianius quid est enim magnum, cum caussas rerum efficini tis ustuleris, de corpusculorum cita enim appetitit atomos P concursione fortuita loqui ἰ nostra tup sica nosti, quae contineantur ex esseditione, O ex materia ea, quam fingit, o format esse iis . Adhibenda etiam geometria est: quoniam quibus nam quisquam enuntiare uerbis, aut quem ad intelligendum poterit adducere ζ 9 haec ipsa de uita, est moribus , de expetendis, fugiendisq. rebus. illi Gnim pliciterpecudis ct hominis idem bonum esse censent. apud nostros enim, non ignoras, qua sit, O quanta subtilitas .siue enim Zenone equare:

magnu est escere, ut quis intelligat, quid sit i lud uerum, O simplex bonum, quod non post ab honestate seiungi: quod bonum quale sit, negat

omnino Epicurus sine uoluptatibus ,sensum mouentibus, nec fusticari .si uero Academiam ueterem persequamur, qua nos, ut scis, probamus: quam erit illa acute explicata nobis ζ quam argute, quam g o

109쪽

obsecure etiam contra Stoicos disserendum ρ Totum

igitur illud philosiophiae studium mihi quidem ipse

sumo O ad uitae consuetudinem, O constantiam quantam possum , O ad delectationem animi; necidium arbitror, ut apud Platonem est , maius, aut melius a d s datum munus homini: sed meos am cos , in qu ibus es studium , in Graeciam mitto , ide se ad Graecos ire iubeo, ut ea a fontibus potius ba o. Iriant , quam riuulos consententur. quae autem ne . mo adhuc docuerat, nec erat unde nudiosis repossent , ea, quantum potui, mihil enim magnopere meorum miror feci ut essent nota nostris. a Graccis enim peti non poterant , ac ,post L. His nostri occasum , ne a Latinis quidem . et tamen in illis u teribus nostris , quae , Menippum imitati , non in

terpretati , quadam hilaritate constersimus , multa admissa ex intima philosophia , multa dialectice dicta: quae quo facilius minus docti intelligerent imcunditate quadam ad legendum inuitati , in laud tionibus , in iis ipsis antiquitatum prooemi s philosophicescribere uoluimus, si modo consecuti sumus.

Tum ego inunt , inquam , ista , Varro. nam nos , in nostra urbe peregrinantes, errantesq. , tanquam

hostiles , tui libri quasi domum reduxerunt; ut possemus aliquando , qui, O ubi essemus , agnoscere. tu aetatem patriae , tu descriptiones temporum , tu sacrorum iura , tu sacerdotum, tu domesticam , tu bellicum disciplinam , tu sedem regionum , loco

rum , tu omnium diuinarum humanarumq. rerum nomina,

110쪽

nomina,genera, officia, causas aperuisti:plar mumq. poetis nostris, omninoq. latinis et litteris i minis attulisti, ouerbis: atque ipse uarium , elegans, omni fere numero,poema fecisti: philosophiamq. multis locis inchoasti, ad impellendum satis, ad docendum parum. Caussam autem probabilem tu quidem assera: Dut enimgraeca legere malent, qui erunt eruditi; aut ne haec quidem , qui illa nescimo sed da te mihi nunc: satis ne probas ζ immo uero O haec, qui illa non poterunt, O quigraca poterunt, non contemnent sua. quid enim caus

es, cur poetas latinos graecis litteris eruditi l a. gant, philosi bos non legant/ an, quia delectat

Ennius, Pacuuius, Attius, qui non uerba, sed nimgraecorum expres ferunt poetarum ρ quanto magis philosophi delectabunt, si, ut illi Aesi tum ,

Sophoclem, Euripidem, sic hi Platonem imitentur, Aristotelem , Theophrastum ψ Oratores quidem laudari uideo ,si qui e noliris Hyperidem sint, aut Demosthenem imitati. ego autem, dicam enim , ut res est dum me ambitio, dum honores, dum caussae, dum resp. non solum cura , sed quaedam etiam procuratio multis officiis implicatum, et confrictum tenebat, haec inclusa habebam, O, ne o

solescerent, renovabam,cum licebat, legendo: nunc

uero O fortunae grauissimo percu19us uulnere, ct administratione reip. Lberatus, doloris medicinam a philosiophia peto , oti oblectationem hanch nestissimam iudico. aut enim huic aetati hoc max