M. Tullii Ciceronis De philosophia, prima pars volumen secundum ... Cum scholiis Pauli Manutii. Index rerum, et verborum M. Tullii Ciceronis De philosophia, prima pars, Academicarum quaestionum editionis primae liber secundus, editionis secundae libe

201쪽

s quod turpis est oratio ἐθMe ne ergo, o Triariaum dignos existimas , apud quos turpiter loquare ρ ' 'Verum esto: uerbum ipsu- uoluptatis non habet dignitatem: nec nos fortasse intelligimus. hoc enim identidem dicitis , non intelligere nos , uoluptatem quam dicatis . . rem uidelicet dissicilem , O obsim

ram. indiuidua , O intermundia , quae nec semiuia ὁθέla, nec possunt esse, intelligimus: uoluptas, qua passeribus omnibus nota est , a nobis intelligi non potest j quid ,si efficio, ut fateare me non modo , qΗid sit uoluptas ,sicire, es enim iucundus motus in sensu 9 sed etiam , quid eam tu uelis essec tum enim

eam ipsam uis, quam modo ego dixi; et nomen imponis, in motu ut sit, O faciat aliquam uarietatem tum aliam quandam si mam uoluptatem , cui ad di nihilpossit. eam tu adesse , cum dolor omnis ab sit , eamq. stabilem appellas. sit ane ista uoluptas. dic in quovis conuentu , te omnia facere, ne doleas.

si ne hoc quidem fatis ample, fatis honeste dici putas ; dic te omnia ct in isto magistratu, O in omni uita utilitatis tuae caussa facturum, nihil , nisi quod expediat, nibit denique, nisi tua caussa: quem esse

morem concionis , aut quam spem consedatus eius , qui tibi parati mus est , futuram putes ζ eam ne rationem equare, qua tecum ipse , O cum tuis ut re; pro teri autem , O in medium proseerre non audeas Q at uero illa , quae Peripatetici, quae Stoici is cunt,semper tibi in ore funt , in iudicjs , in senatu, o Dium , aequitatem , dignitatem fidem , recta, bonena,

202쪽

LIBER II. 96nesta, digna imperio, digna populo . omnia pericula pro rep. mori pro patria. haec cu loqueris, nos Barones stupemus , tu uidelicet tecum ipse rides. nam inter ista tam magnifica uerba , tamq. praeci ra non habet ullum uoluptas locum, non modo illa , qtiam in motu esse dicitis, quam omnes urbani , r sici , omnes inquam , qui latine loquuntur , Πρω-ptatem uocant; sed ne haec quidem flabilis , quam, praeter uos, nemo appellat voluptatem. uide , ne non debeas uerbis nostris uti, sententiis tuis. quod si uultum tibi, si incessum finxeres , quo grauior u derere; non esses tuisemilis: uerba tu fingas , ct ea dicas , qaeae non sentias , aut etiam , ut uestitum , sic sententiam habeas aliam domesticam, aliam fore se ut in fronte ostentatio sit , intus ueritas occultetur ' uide, quaesio , rectum nesit. mihi quidem eae uerae uidentur opiniones , quae honestae , quae laudabiles , qt gloriogae , quae insenatu , quae apud populum , quae in omni coetu, concisi . prosierendae sint; ne id non pudeat sentire , quod pudeat dicere . Amicitiae uero locus ubi sepotest , aut quis amiciti esse cuiquam , quem non ipsum amet propter ipsum ἐquid autem est amare , ex quo nomen amicitiae ductum est , nili , ueste ponis aliquem asci quamm ximis , etiam si ad se ex ijs nihil redeat s Ecquid prodest , inquis , mihi eo esse animo ζ Immo , uid ri ,fortasse. esse enim, nis eris , non potes: qui at tem e se poteris, nisi te amor ipsie ceperit ψ quod non

sub dubia utilitatis ratione elycisolet, sed ipsam a se

203쪽

oritur, Osuastonte nascitur. At enimsequor utialitatem . Manebit ergo amicitia tam diu, quam diu sequetur utilitas si utilitas amicitiam cons ' mei, tollet eadem . Sed quid ages itidem, si utili rus ab amicitia, ut sit saepe, defecerit ἰ relinques neZ quae ista amicitia est ζ retinebis φ qui conuenit ἰ quid enim de amicitia statueris utilitatis caussa expete da , uides. Ne in odium ueniam, si amicum des tero tueri. Trimum cur ista res digna odio est ζ numquid est turpe, nisi quod est ζsi, ne quo incommodo assiciare, non relinques amicum: tam , ne mnestuotu alligatus sis , ut moriatur, optabis. quod se non modo utilitatem tibi nullam afferet ,sed iaciturae rei familiaris erunt faciundae , labores fusicipiet di, adeundum uitae periculum: ne tum quidem torsicies, O cogitabis sibi quenque natum esse, suis uoluptatibus ζ uadem te ad mortem tyranno da V bis pro amico, ut Uthagoreus ille fecit Siculo tyranno ζ aut, Diades cum sis, dices te esse Orestem, ut moriarepro amico Zaut ,si esses Orestes, Pyla dem refelleres, te indicares ψω, si id non proba

res , quo minus ambo una necaremini, non depreca 'rere in faceres tu quidem , Torquate, haec omnia. nihil enim arbitror magna laude dignum, quod te praetermissurum credam aut mortis, aut doloris metu. non quaeritur autem, quid naturae tuae consentaneumsit sed quid disciplinae. ratio ista, quam de fendis praecepta, quae didicisti, quae probas, funditus euertunt amicitiam: quamuis eam Epicurus ,

204쪽

ut facit , in caesum e ferat laudibus. At coluit ipse amicitias. Quasi quis illum neget O bonum uirum, O comem , O humanum fuit se de ingenio eius in his dilutationibus . non de moribus. quaeritur. siti a in Graecorum leuitate peruersitas , qui maled ctis insidiantur eos , a quibus de ueritate dissentiat. sed quamuis comis in amicitiis tuendis fuerit; t

men , si haec uerasunt , nihil enim affirmo non sitis acutus fuit. At multis se probauit. Et quidem iuresoria se: sed tamen non grauissimum est teli monium multitudinis. in omni enim arte , uel sti dis , uel quavis scientia, uel in ipsa uirtute , optimum qui leue rarissimum est. Ac mihi quidem.

quod O ipse bonus uir fuit multi Epicurei fusi unt , O hodiesunt O in amicitiis fideles , O in omni uita constantes, Ograues, nec uoluptate ,sed oscio consilia moderantes , hoc uidetur maior uis honestatis , O minor uoluptatis uacrum uiuunt quida- , ut eorum uita rebellatur oratio. atque ut ceteri existimantur dicere melius, quam facere: sic hi mihi uidentur facere melius, quam dicere. Sed haec nihil me ad rem . illa uideamus , qua a te de semicitia di Iasunt: ρ quibus unum mihi uidebar ab ipso Epicuro linti magnosicere: amicitiam a uoluptate non posse diuelli, ob eamq. rem colendam esse , quod ne ea tuto, O sine metu uiui nonposet, nec iucunde quidem post et . Satis est ad hoc restonsum. ttulisti aliud humanius horum recentiorum, numquam dicitum ab ipso illa , quod iam: primo utilin talis

205쪽

DA FINIBVastatis caussa amicum expeti: cum autem usus acces

sisset, tum ipsum amari propter se , elim omissa spe uoluptatis. hoc etsi multis modis reprehendipotest: tamen accipio, quod dat: mibi enim fatis est , ipsis non satis . nam aliquando posse recte fieri d cunt nulla expectata, nec quaesita uoluptate. P fusi etiam, dicere alios, foedus quoddam inter se faceresapientes , ut , quemadmodum sint in se imos animati , eodem modo sint erga amicos; O id O

feri posse, spe esse factum , O ad uoluptates

percipiendas maxime pertinere. Hoc foedus faceres potuerunt , faciant etiam illud , ut aequitatem, modestiam, uirtutes omnes perseipsas gratis diligant. at uero sistuctibus , O emolumentis , O utilitat bus amicitias colemus; si nulla caritas erat, quae faciat amicitiam ipsam sua sponte , ut sua , ex se , in propter se expetendam: dubium est . quin fundos , O insulas amicis amissonamus ζ Licet hic rursus ea commemores, quae optimis uerbis ab Epicuro de laudibus amicitiae dinta sunt: non quaero, quid dicat, . sed quid conuenienter rationi post , ct sententiae sita dicere. Vtilitatis caussa amicitia eLI quaesita: num igitur utiliorem tibi hunc Triarium putas esse posse , quamsi tua sint Puteolis gramina in Collige omnia , quae soletis:praesidium amicorum satis esstibi in te , satis in legibus, satis O in mediocribus δια amicitijs praesidii: contemni iam non poteris: odi um autem , O inuidiam facile uitabis: ad eas enim res ab Epicuropraecepta dantur: O tamen non tautis

206쪽

tis uectigalibus ad liberalitatem utens, etiam sine hac Hladea amicitia, multorum te beneuolentia praeci are tuebere, O munies. At quicum ioca,

seria, ut dicitur, Guicum arcana. ΠΗicum occulta omnia ζ tecum optime, deinde etiam cum mediocri

amico .sedfac ista esse non importuna: quid ad ut litatem tantae pecuniae ψ Vides igitur , si amicitiam sua caritate metiare, nihil esse praestantius ;m emolumento,summas familiaritates praediorum pretiosiorum mercede superari. me ipsum igitur ames oportet, non mea ; si ueri amici futuri sumus. Sed in rebus apertissimis nimium longisumus. perfecto Gnim . ct conclusio , nec uirtutibus, nec amicitiis usquam locum esse , i ad uoluptatem omnia reserantur, nihilpraeterea magnopere dicendum. attamen, ne cui loco non uideatur esse res ossum, pauca etianunc dicam ad reliquam orationem tuam. suoniam igitur omnis summa philosopbiae ad beate uia uendum refertur; idq. unum expetentes hominesse ad hoc studium contulerunt; beate autem uiu re alii in alio, uos in uoluptate ponitis , contra, m

feriam omnem in dolore: id primum uideamus, beate uiuere uestrum quale sit. atque hoc dabitis, ut opinor,sii modo sit aliquid, esse beatum , id oporte re totum poni in potesate sapientis . nam si amitti uita beata potest , beata est' non potes. quis enim

confidit, temper sibi illud stabile , O firmum pem

man urum, quod fragile et caducumst j qui autem dissidet perpetuitati bonoru suorum; timeat, ne-n 2 cesse

207쪽

ce se est , ne aliquando, amissis illis , t miser: be

tus autem esse in maximarum rerum timore ncmo

potest: nemo igitur e se beatus potest. neque enim in aliqua parte ,sed in perpetuitate temporis uita beata dici solet: neque appellatur omnino uita beata , nisi confecta , atque absoluta: nec potest quisquam alias beatus esse , alias miser. qui enim erisimilitpossest miseru esse , beatus non erit. nam , cum semel est fusi ta beata uita; tam permanet, qudmi a illa effectrix beatae uitae sapientia; ne que expectat ultimum tempus aetatis: quod Croeso Acribit Herodotus praeceptum a Solone . etenim , quemadmodum tute dicebas , ne eat Epicurus di turnitatem quidem temporis ad eate sinendum aliquid asserre, nec minorem uoluptatem percipi in breuitate temporis , quam si illa sit sempiterea. haec dicuntur inconstantii e . cum enim summum bonum in uoluptate ponat , negat infinito tempore aetatis uoluptatem fieri maiorem, quam finito , a . que modico . qui bonum omne in uirtute ponit , is potest dicere,perfici beatam uirumper ectione uim tutis: c negat enim summo bono afferre incrementum diem P qui autem uoluptate uitam esset beatam putatii; qui sibi is conueniet ,si negabit uolseptatem crescere longinquitate ἰ igitur ne dolorem quidem. an dolor longissimus quisque miserrimus , uoluptatem non optabiliore diuturnitas facit ψ quid est igitur, cur ita semper deum appellet Epicurus beatum , O aeternum ζ dempta enim atemitate, α nihilo

208쪽

nihilo beatior Iupiter , quam Epicurus . uterque ei lim summo bono stultur, id est uoluptate . at enim hic etiam dolore: nam eum nihili facit: est enim se, si uratur i quam loc Oalie . dictum m. qua igiturre a To uincitur, si artemitate non uincitur ἰ in qua quid est boni, praeter summam uoluptatem , et eam sempiteream ψ quid ergo attinetgloriose loqui, nisi constanter loquare ' In uoluptate corporis; c a dam , suis, animi, dum in ea ipsa, ut uultis ,sit , quod O in corpore Iitium ess uiuere beate. QuiJDictam uoluptatem perpetuam quis pote praestare sapienti δ nam, quibus rebus es iciuntur uoluptὰ-tes, hae non sunt in potestate sapientis . non enim

in ipsa sapientia positum est, beatum esse , sed in

ijs rebus, quas sapientia comparat ad uoluptatem . totum autem id extemum: O, quod exteram, id in casu est . ita fit beatae uitae domina fortuna: quam Epicurus ait exiguam interuenire sapienti. ge , inquies , saparua sunt. apientem locupletat ipsa natura: cuius diuitias ustumus ipse par biles esse docuit. Haec bene dicuntur: nec ego repugno: sed inter se ipsa pugnant. negat enim tenui s-mo uictu , id est contemptissmis escis , O potion bus, minorem uoluptatem percipi, quam rebus e quisitissimis ad epulandum. Huic ego is negaret quidquam interesse ad beate uiuendum , quali ut

retur victu; concederem, laudarem etiam: verum enim diceret: Hq. Socratem, qui uoluptatem nulla loco numerat, audio dicentem , cibi condimentum

209쪽

e se famem , potionis sitim: sed qui, ad uolupi

rem omnia referens, uiuit ut Gallonius uoquitum ut Frugi ille Pisio, non audio. nec enim eum, Podsentiat , dicere existimo. Naturales diuitias dixit parabiles esse , quod paruo esset natura contenta. Certe, ni se uoluptatem tanti aestimaretis. 'On m nor , inquit , uoluptas percipitur tam ex uilissimis rebus , quam ex pretiosissimis. Hoc est non modo cor non habere. ged ne palatum quidem . qui enim uoluptatem ipsam contemnunt , ijs licet dicere , se

acipenserem menae non anteponere: cui uero in Ao-ἐuptate summum bonum es , huic omnia sensu snon ratione , sunt iudicanda: ea l. dicenda optima, quae sint suavissima. Verum isto modo consequatur summas uoluptates non modo paruo , sed femme nihilo , sipotest: sit uoluptas non minor in na- furtio illa , quo uesci Persas esse solitossicribit Xenophon , quam in mi acusanis mensis , quae a Platone frauiter uituperantur: sit , inquam , tam M'rilis, quam uultis , voluptatis comparatio: quid de dolore dicemus ' cuius tanta tormenta sunt , ut tu

his beata uita ,si modo dolor summum malum est , esse non possit. ipse enim Metrodorus , paene alter Epicurus , beatum esse describit his fere uerbis rcum cogus bene constitutum sit. fit explor tum ita suturum. an id exploratum cuiquam p

test esse , quo modo sese habiturum sit corpres noudico ad annum ,sed ad useram L dolor igitur , ides summum malum, metuetur semper , etiam β

210쪽

no aderit. iamr enim adessepoterit . quipotest igitur habitare in beata uita summi mali metus in Trad tur, inquit, ab Epicuro ratio negligendi doloris. Iam ipsum absurdum, maximum malum negligi: sed quae tandem icta ratio es ζ Maximus dolor, in quit , breuis est. Primum, quid tu dicis breue ἰ de inde, dolorem tam maximum in quid enim ζ summus dolor plures dies manere nonpotes/ uide, ne etiam menses. nisi forte eum dicis, qui , mulatque amripuit, interficit . quis istum dolorem timet πι illum, malilem, leuares, quo optimum, atque humanis inum uiri , CL Octauium, M. filium , famili rem meum, confici uidis nec uero semel, nec ad breue tempus , se do saepe plane, O diu. quos, di,

immortales, ille, cum omnes artus ardere uiderei

tur, cruciatus perserebat ἰ nec tamen miser esse, quia summum id malum non erat, tantummodelaboriosus uidebatur. at miser, si in uitiosa , O p

gitiosa uita afflueret uoluptatibus . Quod autem magnum dolorem breuem, longinquum leuem esse dicitis: id, non intelligo, quale sit . uideo enim Omagnos, o eosdem longinquis dolores. quaedam alia toleratio est uerior: qua uti uos non pote is qui honestatem ipsam per se non amatis . fortiti dinis quaedam praecepta sunt , ac paene leges , qHae

esseminari uirum urtant in dolore. quamobre tui

peputandum est, non dico dolere, nam id quidem es interdum necesso sed saxum illud Lemnium clamore Philoctetaeo funestare: