장음표시 사용
231쪽
seritivitia sunt eius Italus', diligenda; alienni a tem ab riteritu , ijsq. rebus, quae interitum uideam tur asserre . id ita essem probant; quod, ante Pamuoluptas , aut dolor attigerit , salutaria appetant parui , i stementis . contraria. quod non feret , msi natum ipsu, diligerent , interitum timerent.
feri autem non posset , ut appeterent aliquid , nisi sensum haberent sui , eoq. se , O sua diligerent. ex quo intelligi debet , principium ductum ese a se diligendi. In principiis autem naturalibus sistendi fui plerique Stoici non putant uoluptatem esse ponenda . quibus ego uehementer assentior: ne , si uoluptatem naturaposuisse in js rebus uideatur , quae prima appetuntur , multa turpia sequantur. Satis esse autem argumenti uidetur, quamobrem illa , quae natura prima sunt Ucita, natura diliga mus ,r quod est nemo , quin , cum utrum uis liceat, aptas malit , O integras omnes pretes corporis , quam eodem usu imminutas , O detortas habere. Cognitiones autem , uel , si haec uerba minus placent , aut minus intelliguntur , κατα appeti
mus licet 9 eas igitur ipsas propter se inciscendas arbitramur , quod habearit quiddam in se quas complexum, O continens veritatem. id autem inpamuis intelligi potest: quos dele Iari uideamus , etiam si eorum nihil intersit ,si quid rationeper se ipsi in uenerunt. . Nes etiam ipsas propter se assume das putamus, tum quia sit in his aliquid dignum assumptione , tum q*od constent ex cognitionibus ,
232쪽
contineant quiddam in se ratione constituti , O uia. a falsa autem assensione magis nos alien tos esse , quam a ceteris rebus, cluae uni contra n turam , arbitrantur. Iam membrorum, id est pam --α tium corporis, alia videntur propter eorum usum a natura esse donata, ut manus, crura, pedes, Oea, quae sunt intus in corpore; quom utilitas qua ta sit, a medicis etiam distulatur: alia autem nul- . .' iam ob utilitatem, quasi ad quendam ornatum, 'ut cauda pavoni, plumae uersicolores columbis, viris mammae, atque brata. Hac dicuntur fortasse i iunius : sunt enim quasi prima elementa naturae: quibus ubertas orationis actiberi uix potes. nee equidem eam cogito consectari. ueruntamen, cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res.uerba rapiut oita ' cum grauior, tum etiam sylendidior oratio.
ut dicis, inquam: sed tamen omne, quod de re lbona dilucide dicitur, mihi praeclare dici uidetur
illiu modi autem res dicere ornate velle, puerile se
plane autem, O perspicue expedGrTpos se, dositi,
o intelligentis uiri. Trogrediamur igitur, quoniam , inquit, ab his principijs natura discessimus :quibus congruere debent, qreae sequuntur. sequitur autem prima divisio haec. Aestimabile essie dicitur sic enim, ut opinor, appellamus 8 9 id, quod aut ipsum secundum naturam sit, aut tale quid efficiat, ut selectione dignum propterea sit, quod aliquod pondus habeat dignum aestimatione: quam ille ἀξἈν uocat: contraq. inaesimabile , quod sit superiori
233쪽
contrarium. Initiis igitur ita constitutis, ut ea, qua securidum naturam sunt , ipsa propter se sumendasent , contrariaq. item rejcienda; primum est o fiacium , id enim appello καθηκοὐ uine conseruet in
naturae flatu; deinceps, ut ea teneat, quae secum dum naturam sint, pellatq. contraria: quae inuentaseleritione, O item reiectione sequuntur: deinceps cum onficio selentio, deinde ea perpetua, tum
ad extremum constas consentaneaq. natura: in qua M.
primum inesse incipit, ct intelligi, quid sit, quod
uere bonumpost dici. prima est enim conciliatio hominis ad ea, quae funisecundum naturam. Simul autem cepit intelligentiam , uel notionem potius , quam appellant εννοιαν illi; vidis. rerum agendarum ordinem , O , ut ita dicam, concordiam: multo eam pluris aestimauit , quam omnia illa, quaepramum dilexerat: atque ita cognitione, O ratione collegit, ut Lutueret in ea collocatum summum si
lud hominis per se laudandum, O expetendum bonum . quod cumpositumst in eo quod ογUν Stoici, nos appellemus conuenientiam , si placet; cum igitur in eo sit id bonum, quo referenda sunt omnia: honeste fanta, ipsumq. honestum, quod in bonis ducitur, quanquampost oritur, tamen id si tum uisua, O dignitate expetendum est: eorum autem, quae sunt prima natur proptern nihil est e petendum . cum uero illa, quae officia esse dixi,proficisiantur ab initijs naturae: ad ea haec referri necesse es: ut recte dici possi, omnia ossicia eo referri, ut
234쪽
adipiscamurprincipia naturae , nec tamen ut hoc sit honorum ultimum: propterea quod non inest in primis naturae conciliationibus honesta actio : cons quens enim, est Opost oritur, ut dixi: est tamen ea secundum naturam, multoq. nos ad se expetendam magis hortatur, quam superiora omnia. Sed ex hoc primum error tollendus est, ne quis sequi existimet, tit duo sint ultima bonorum. ut enim ,si cui*pro positum collineare hastam aliquo, aut agittam , lcut nos ultimum in bonis diximus: sic illi facere omnia quaepost, ut coli lineet: huic in eius similitudine omnia sint facienda, ut collineet: tum, ut omnia Dciat, quo propositum assequaturista hoc quasi ultimmum, quale nossummum in uita bonum dicimus, illud autem, is feriat, quasi seligendum, non e petendum . Cum autem omnia osticia a principiis
naturae proficiscantur; ab iisdem necesse est proficisci ipsam sapientiam. sed quemadmodum sepe fit, ut
is qui commendatus sit alicui, pluris eum faciat, cui commendatus sit, quam illum, a quo sit: minime mirum es ,primo nos sapientiae commendari ab in .rijs naturae, post autem ipsam sapientiam nobis cariorem eri , quam illa sent, a quibus ad hanc uen rimus. Atque ut membra nobis ita data sunt, ut ad quandam rarionem uiuendi data esse appareant: sic appetitio animi, qua ορμη graece uocatur , non ad quodvis genus uitae,sed ad quandam formam uiuendi uidetur data; itemq. O ratio, Opersecta ratio. ut enim histrioni actio, saltatori motus, non quivis,
235쪽
sed certus quidam es datus: sic uita agenda est remto genere quodam, non quolibet: quod genus con ueniens , consentaneum l. dicimus . nec emim gubernationi , aut medicinae smilem apientiam esse ambitramur , sed a tioni illi potius , quam modo dixi , altationi , ut in ipsa arte insit , non foris pet tur extremum , id est artis es eritis. Et tamen est etiam alia cum his ipsis artibus sapientiae dis imit ludo: propterea quod in illis, quae refcte fas ta sunt,
non continent tamen omnes partes , ex quibus co
flant : quae autem nos aut refcta, aut re te facta diacamus, si placet; illi autem appellant κατορθου κατα ς omnes numeros virtutis continent. sobet enim si pientia in se tota conuersa es. quod idem in ceteris artibus non fit. Inficite autem medicinae, et gubernationis ultimum cum ultimo sapientiae comparatur. rs ssapientia enim O animi magnitudinem comple Intur , O iustitiam, O ut omnia, quae homini accidant, infra se esse iudicet. quod idem in ceteris artiabus non contingit. Tenere au tem uirtutes eas ipsas, quarum modo mentionem feci, nemo poterit , nisi
flatuerit nihil esse , quod intersit, aut disserat aliud ab alio, praeter honesta, O turpia . Videamus nunc , quam sint praeclare illa iis, quae iam posui,
consequentia. Cum enim hoc sit extremum, mentis enim crodo me iam diu, quod πιλος Graci dicunt, id dicere tum extremum, tum ultimum , tum summum: licebit etiam sinem pro extremo , aut ult mo dicere 9 cum ergo hoc si extremum , congruenter
236쪽
tur, omnes sapientes semper feliciter , abolute, fortunate uiuere , nulla re impediri, nulla probo ri , nulla egere . Quod autem continet non magis eam disciplinam, de qua loquor , quam uitam ,foditunasq. nostras, id es ut, quod honestum sit, id A lum bonum iudicemus : potest id quidem fusie , O copiose , O omnibus electis is uerbis, grauiss-misq.sententijs rhetorice O augeri , O ornari r sed consectaria me Stoicorum brevia , O acuta d
lectant . concluduntur igitur eorum argumenta
c. quod est bonum , omne laudabile est , quod
autem laudabile est , omne honestum est: bonum igitur quod est , honestum est . Satis ne hoc comclusum uidetur ἰ certe: quod enim esciebatur ex his duobus , quae erant sumpta in eo , uides esse conclusum . duorum aut , e quibus essem conclusio est , contra superius dici solet , non omne . . bonum esse laudabile . nam , quod honestum sit, laudabile esse conceditur : illud autem perabsurdum, bonum esse aliquid, quod non expetendumst aut expetendum , quod non placens s aut,
s id , non etiam diligendum , ergo proba dum ita etiam laudabile; id autem honestum . ita sit, ut, quod bonum sit , id etiam honestum sit. Deinde quaero, quis aut de misera uitapos tgloria ri , aut non de beata ' de sola igitur beata. ex quo escitur, gloriatione, ut ita dicam, dignam esse beatam uitam. quod non possit quidem , nisi honeniae
237쪽
I uita, iure contingere. ita fit, ut honesta uita, beata uita sit. Et quoniam is , cui contingit ut iure laudetur , habet insigne quiddam ad decus , O adgloriam , ut ob ea , quae tanta sint , beatus dici iurepos tr idem de uita talis uiri rectissme dicitur. ita , si beata uita honestate cernitur, quod honesum ent, id bonum solum habendum est. Quod uero nega ri nullo modo post , quem unquam inabili, O mmo , O magno animo , quem fortem uirum dic mus esci posse, nisi constitutum sit, non esse malum dolorem in ut enim , qui mortem in malis ponit, non potest eam non timere: sic nemo ulla in re potest id, quod malum ese decernit, non curare, idq. contemnere. quo posito, O omnium assensu approbato , illud assumitur, eum, qui magno sit animo, atque forti, omnia, quae cadere in hominem posuit, desticere, O pro nihilo putare. uuae cum ita sint, e sectum est, nihil esse malum , quod turpe non sit.
. tque iste uir, altus, O cellens, magno animo , uere fortis, infra se omnia humana ducens, is , im . quam, quem escere uolumus, quem quaerimus certe, O confidere sibi debet, oe suae uita, ct acta, O consequenti, O bene de se iudicare , Liatuens nihil malipo se incidere sapienti. ex quo intelligitur idem , illud solum bonum esse, quod honestumsit,
ii . esse beate uiuere , O honeste, id est cum ui tute uiuere. Nec uero ignoro uarias pbilosophorum fuisse sententias, eorum dico , qui summum bonum , quod ultimum appello, in animo ponerent.
238쪽
quas quanquam uitiose quidam secuti sunt: tamen non modo his tribus, qui uirtutem a summo bono segregauerunt , cum aut uoluptatem , aut vacuitatem doloris , aut prima natura in summis bonis ponerent ; sed etiam alteris tribus , qui mancam fore putauerunt sine aliqua acesssone uirtute, ob eamq. rem trium earum rerum, quas supra dixi ,singulas sngulis addiderunt; bis tamen omnibus eos antepono , cuiusmodisiunt, quisummum bonum in animo , atque in uiri teposuerunt. Sed sunt tamenpera surdi O - , φή, cum scientia uiuere, ultimum bonorum , ct qui nullam rerum disserentiam esse dixerunt, atque ita sapiente beatum fore, nihil aliud alii momento ullo anteponetatem e ut quidam in demici confiituisse dicuntur , extremum bonorum ,
fummum munus esse sapientis, obsissere uisis, assensusq.suos firme sustinere. His singulis copi se res onderisolet:sed, quae persticua sunt, longa
esse non debent. quid autem apertius, quam , se lectio nulla sit ab ijs rebus, qua contra naturam sint, earum re rum, quae sint secundum naturam , tolliatur omnis ea, quae quaeratur, laudeturq. prude
tia ζ Circumscriptis igitur ijs sententijs, quasposui, hs , quae si iles earum sunt, relinquitur, ut si mum bonum sit, uiuere scientiam adhibentem earum rerum, qua natura eueniant selige tem , qza secundum naturam si quae contra Pa. naturam sunt, rej cientem ; id est conuenienter , congructer q. naturae uiuere. Sed in ceteris artibus,p 2 cum
239쪽
eum dicitur artificiose ,posterum quodam modo, e consequens putandum est: quod illi μιγενηματι, appellant. quod autem in quo sapienter dicimus, id apprime recte dicitur . quidquid enim a sapiente proficiscitur, id continuo debet expletum esse omnibus suis partibus . in eo enim positum est id, quod
dicimus esse expetendum . nam ut peccatum es, patriam prodere,parentes uiolare , fana depeculari ,
quae seunt in effectu:m, timere ,sic , maerere ,sic , in libidine esse , peccatum est, etiam sine efectu.
uerum, ut haec non in posteris, O in consequent Abus , sed in primis continuo peccata sunt: sic ea , quaeproficisicuntur a uirtute,susceptione prima,non persectione, recta sunt iudicanda. Bonum autem, quod in hoc sermone toties usurpatum est, id etiam
definitione explicetur. sed eorum definitiones paullum oppido inter se disserunt , O tamen eodem letitant. ego as tior Diogeni , qui bonum definierit , id , quod esset natura absiolatum. id autem sequens,
illud quod prodesset, enim sic appelle
mus 9 motum , aut natum esse dixit , a natina absoluta . Cumq. rerum notiones in animis fiant , si aut usu aliquid cognitum sit , aut coniunctione, aut semilitudine, aut collatione rationis: hoc quarto, quod extremum posui, bonorum notitia facta est. cum enim ab gs rebus , quae sunt secundum naturam , astendit animus collatione rationis; tum ad notionem boni peruenit. hoc autem ipsum bonum lnon accessone , neqae crescendo , aut cum ceteris
240쪽
comparando, sed propria ui sua O sentimus, O appellamus bonum. ut enim mel, et si dulcissimum est,suo tamen proprio generes oris, non comparatione cum alijs , dulce essesentitur: sic bonum hoc , de quo agimus , est illud quidem plurimi aestiman-h u dum , sed ea aestimatio genere ualet, non magnit ' dine . nam cum aestimatio , quae dicitur, neque in bonis numerata sit , nec rursus in malis: quantumcunque eo addideris , in suo genere manebit. alia est igitur propria aestimatio uirtutis: quae gene re , non crescendo , valet. Nec uero perturbati nes animorum , quae uitam insipientium miseram , acerbamq. reddunt, quas Graeci appellat: Doteram ego , uerbum ipsum interpretans , morbos appellare , sed non conueniret ad omnia: quis enim miserieordiam, aut ipsam iracundiam , morbumsiolet dicere in at illi dicunt ποοι: sit igitur perturba tio , quae nomine ipso uitiosa declarari uidetur 9 nec
hae perturbationes ut aliqua naturali mouentur: omnesq. hae sunt zenere quattuor , partibus plures , aegritudo, formido, libido, quamq. Stoici, communi nomine corporis,et animi, appellat; e go malo laetitiam appellare, qua gestientis animi elationem uoluptariam. serturbationes autem nulla naturae ui commouentur: omniaq. ea sunt opiniones, ac ii dicta leuitatis. itaque his apiens semper uacabit.
Omne autem, quod honestum sit, id esse propter se