장음표시 사용
241쪽
tres disiciplinas, qua uirtutem a summo bono e cludunt , ceteris omnibus philosophis haec est tue da sententia , maxime tamen his Stoicis; qui nihil aliud in lonorum numero , nisi honestum , esse uoluerunt .sed haec quidem est perfacilis , Operexpedita defensio. quis est enim , aut quis unquam fuit aut avaritia tam ardenti, aut tam effri natis cupiditatibus , ut eandem illam rem, quam adipiscisicelere quouis uelit, non multis partibus malit ad sese , etiam omni impunitate proposita, sine facinore , quam illo modo, peruenire e quam uero utilitatem , aut quem fructum petentes,sic ire cupiamus , illa , quae occulta nobis sunt , quo moueantur, quibusq. de caussis ea uersentur in caelo' quis autem tam agrestibus institutis uiuit, aut quis contra δε
dia naturae tam uehementer obduruit , ut a rebus cognitione dignis Aborreat , easq. ne uoluptate, aut utilitate aliqua non requirat , ct pro nibilo putet eaut quis est, qui , maiorum, aut Asticanorum, aut eius , quem tu in ore semper habes ,proaui mei, ceterorumq. uirorum fortium , atque omini uirtute
praestantium D ita , dicta , consilia monscens, nulla animo assiciatur uoluptate ἰ quis autem , honesta in familia institutus , O educatus in enue , non ipsa turpitudine, etiamsi eum laesura non sit, offendiatur ζ quis animo aequo uidet eum , quem impure, ac flagitiose putet uiuere ' quis non odit ordidos , u nos , leues , futiles ζ quid autem dici poterat ,si turpitudinem noni amperse fugiendam esse flame-
242쪽
remus , quo minus homines , tenebras , O solitud n nasti, nullo dedecore se abstineant , nisi eos per si foeditate sua turpitudo ipsa deterreat ἰ Innumerabilia dici possunt in hanc sententiam: sed non necesse est. nihil eLI enim , de quo minus dubitarii , quam O honesta expetenda per se , O eodem modo turpia per se fugienda. Constituto a tem illo , de quo ante diximus , quod honestum sit,
id esse olum bonum; intelligi necesse est, pluris id , g s. quod honestum sit, aestimandum eis', quam illa media , quae ex eo comparentur. Rustitiam autem , et temeritatem , O iniustitiam, O intemperantiam cum dicimus e spe fugienda propter eas res , qua ex ipsis eueniant; non ita dicimus , ut cum illa , quod
positum est ,solum id esse malum , quod turpe sit,
haec pugna re uideatur oratio: propterea quod ea non ad corporis incommodum reseruntur , sed ad turpes actiones , quae oriuntur e vitiis. quas enim Graeci κακιαι appellant , uitia malo , quam malit as , nominare. Haec tu , inquam , Cato , uerbis i
lustribus , Oid, quod uis , declarantibus. itaque mihi uideris latine docerephilosophiam, O ei quasi ciuitatem dare , quae quidem adhuc peregrinari Romae uidebatur , nec offerre sese nostris sermon bus: O ista maxime propter limatam quandam Orerum , O uerborum tenuitatem . sicio enim esse
quosdam, qui quamuis linguaphilosiopbaripossint,
nullis tamen partitionibus , nullis definitionibus seruntur ipsi , qui dicunt ea se modo probare , quibus P 4 natura
243쪽
natura tacita assentiatur. itaque in rebus mini e obsecuris non multus est apud eos disserendi labor. quare attendo testudiose, O, quacunque rebus iis, de quibus hic sermo eLl, nomina imponis, memoriae mando. mihi enim erit isdem istis fortase iam utendum. Virtutibus igitur restissime mihi uid ris , ad consuetudinem nostrae orationis, vitia posuisse contraria. quod enim uituperabile est per se ipsum, id eo ipso iurium nominatum puto, uel etiam
a uitio dictum vituperari.sin κακ&ν malitiam dixi im; ad aliud nos unum cretum uitium consuetudo latina traduceret: nunc omni uirtuti uitium, comtrario nomine, opponitur. Tum ille, bis igitur ita positis, inquit, siequitur magna contentior qua pem tractata est a Peripateticis mollius. est enim eorum 'faconsuetudo dicendi nonsatis acuta, propter unor tionem dialecticae. Carneades tuus , egregia quadam exercitatione in diale Dicis ,summaq. eloquentia, rem in summum discrimen adduxit: propterea a quod pugnare non destitit, in omni hac quaesitione , quae de bonis, O malis appelletur, non esse rerum Stoicis cum Peripateticis controuersiam,sed nomianum. Mihi autem nihil tam perlicitum uidetur , quam has sententias eorum philosiophorum re inter se magis, quam uerbis , dissidere, maiorem multo habere Stoicos et Peripateticos rerum omnino diFcrepantiam , quam uerborum; quippe cum Per
patetici omnia, quae ipsi bona appellant, pertinere dicant ad beate uiuendum; nostri uero, quod aes
244쪽
LIBER III. II Tmatione omnino aliqua dignum sit, complecti be tam uitam putent. An uero certius quidquam potest esse, quam illa ratio eorum, qui dolorem in malis ponunt , non posse sapientem beatum esse , cum equuleo torqueatur ζ eorum autem , qui dolorem in malis non habent , ratio certe cogit , uti in omnibus tormentis conseruetur beata vita sapienti. etenim ,s dolores eosdem tolerabilius patiantur , qui excipiunt eos pro patria , quam qui leuiore de causaropinio facit , non natura , uim doloris aut majorem, aut minorem .i Ne illud quidem en consentaneum, ut ,si , cum tria genera bonorum sint , quae sententia in Peripateticorum, eo beatior quisque sit, quost corporis, aut externis bonis plenior; ut hoc idem , approbandum sit nobis , ut , qui plura baleat , quais corpore magni aenimantur , sit beatior. illi enim
corporis commodis compleri uitam beatam putant rnostri nihil minus . nam cum itaplaceat , ne eorum, quidem bonoru , quae nos bona naturae appellemus , frequentia beatiorem uitam fieri , aut magis expetendam , aut pluris aestimandam: certe minus ad beatam uitam pertinet multitudo corporis comm dorum. etenim si et , sapere , expetendum sit , ualere: coniunctum utrimque magis expetendum
sit , quam sapere solum . neque tamen ,si utroquest aestimatione dignum , pluris sit coniunctu, quam sapere ipsum separatum . namqui ualetudinem aestimatione aliqua dignam iudicamus , neque tamen eam in bonis ponimus ;jdem censemus, nullam esse '
245쪽
tantam aestimationem, ut ea uirtuti anteponature . quod idem Peripatetici non tenent: quibus dicen
dum est , quae O honesta actio sit , O sine dolore ,
eam magis esse expetendam, quam si set eadem actio cum dolore. nobis aliter uidetur: recte ,secusne,postea. Stapotest ne rerum maior se dissensio ἐνt enim obscuratur , ct offunditur luce solis lumen lucernae , et ut interit magnitudine maris Aegeictilla muriae; O ut in diuitiis Croesi teruncus accessio , O gradus unus in ea uia, quae es hinc in Indiam: sic, cum sit is bonorum finis, quem Stoici dicunt, omnis ista rerum in corpore sitarum aestimatio splendore uirtutis , O magnitudine obscuretur , ct o ruatur , atque intereat, necesse est. O quemadmodum oportunitas sic enim appellemus iurauρLUnon fit maior productione temporis: habent enim suum modum, quaecunque oportuna dicuntur 9 sic recta esse Iio κατορθωσιν enim ita appello; quoniam rectum D tum καJορθωμα ὰ re Ia igitur esse otio, item conuenientia , denique ipsum bonum , quod in eo positum est , ut naturae consentiat, crescendi accesionem nullam habet . ut enim oportuniatas illa , sic haec , de quibus dixi, non fiunt temporisproductione maiora: ob eamq. caussam Stoicis non uidetur optabilior, nec magis expetenda beata uita, si sit longa , quam si breuis: utuntur q. sim in ut, si cothurni laus illa esset, ad pedem apte comvenire; neque multi cothurni paucis anteponere tur , nec maiores minoribus: sic, quorum omne bonum Y
246쪽
num conuenientia, atque oportunitate finitur , nec plura paucioribus, nec longinquiora breuioribus anteponentur. Nec uero satis acute dicunt: si bona
valetudo pluris aestimandast longa, quam breuis; sapientiae quoque usus longissimus quisque t pluriami . non intelligunt ualetudinis uestimationem spatio iudicari; uirtutis, oportunitate. ut uideantur , qui illud dicant, ijdem hoc esse dicturi, bonam mortem, O bonum partum meliorem longum esse, quam breuem . non uident alia breuitate pluris aestimari, alia diuturnitate . itaque consentaneum es his, quae dictasunt, ratione illorum, qui illum bonorum mnem , quod appellamus miremum, quod ultimum, crescere putant posse, isdem placere, e se alium sella etiam sapientiorem, itemq. alium magis alio uel
peccare, uel recte facere . quod nobis non licet dic re : qui crescere bonorum finem non putamus.'ut γnim qui demersi sunt in aqua, nihilo magis res ir re possunt, si longe non absunt a summo, ut iamiamq. posmi emergere, quam si etiam tum essent
in profundo; nec catulus ille, qui iam appropinquat ut uideat,plus cerinit, quam is, qui modo est - . tus: item, qui processit aliquantum ad uirtutis ad tum , nihilo minus in miseria est, quam ille, qui nihil processit . Haec miratilia uideri intelligo: sed , cum certe superiora firma, ac uera sint, his autem om ι. ea consentanea, ct consequentia ; ne de eorum qu dem ueritate e is dubitandum. Sed quanquam n
gent , nec uirtutes , nec uitia crescere: attamen Mimnque
247쪽
trunque eorum fundi quodam modo, O quasi dii tari putant Diuitias autem Diogenes censet non eam modo uim habere, ut quasi duces sint ad uo ptatem , O ad ualetudinem bonam , sed etiam ut
ea contineant: non idem facere eas in uirtute, ne
que in ceteris artibus , ad quas esse dux pecunia potes , continere autem non potesn: itaque , se uolseptas, aut si bona ualetudo sit in bonis, diuitias quo que in bonis esse ponendas: at , si sapientia bonum sit , non sequi ut etiam diuitias bonum esse dicamus: nec ab ulla re, quae non sit in bonis, id, quod sit in
bonis , contineripotest. ob eamq. caussam , quia cogitationes , comprehensionesq. rerum, e quibus efficiuntur artes , appetitiones mouent , cum diuitiae non sint in bonis , nulla ars diuitiis contineri potest. quod si de artibus concedamus: uirtutis tamen non sit eadem ratio: propterea quod haec plurima commentationis, ct exercitationis indigeat; quod idem
in artibus non sit; O quod uirtus stabilitatem , semitatem, consta tiam totius uitae complectatur; nec eadem hac in artibus esse uideamus. Deinceps explicatur disserentia rerum: quam si non ullam effe diseremus, confunderetur omnis uita, ut ab Aristone; nec ullum sapientia munus, aut opus inueniaretur; cum inter res eas , quae ad uitam degendam pertinerent , nihil omnino interesse, neque ullum delectum adhiberi oporteret. itaque, cum esset
tis connitutum, id solum esse bonum, quod esset honestum , id malum solum, quod turpe: tum in
248쪽
LIBER III. II9ter haec, O illa, quae nihil valerent ad beate, mise- t. req. umendum, aliquid tamen, quo disterrent, esse uoluerunt ut essent eorum alia Uimabilia, alia contra, alia neutrum: quae autem Uimanda essent, eorum in ali s satis esse cat se, quamobrem quibus, ε dam anteponerentur, ut in valetudine, ut in int gritate sensuum, ut in doloris uacuitate, ut glori diuitiamum, similium rerum; alia autem non esse eiusmodi: itemq. eorum, quae nulla aestimatione d gna essent, partim alia habere cause, quamobrem rehcerentur, ut dolorem, morbum, sensuum amissonem, paupertatem, linominiam ,similia hora; partim non: itemq. hinc esse illud exortum, quod
minauit; cum uteretur in lingua copiosa factis to men nominibus, ac nouis: quod nobis in hac inopi lingua non conceditur. quanquam tu hanc copiosio rem etiam dicere soles.sed non alienum est , quo facilius uis uerbi intelligatur, rationem huius uerbi faciendi Zenonis exponere. Ut enim, inquit, nemo
dicit, in regia regem ipsum quasi productum esse ad dignitatem, id enim es ποηγώνον2 sed eos, qui
in aliquo honore sinit, quorum ordo proxime accedit , ut secundus sit ad regium principatum :sic in uita non ea, quae primario loco sunt ,sed ea, quae secundum locum obtinent, πνοηγμενα, id est producta, nominentur: quae uel ita appellemus, sed erit uerbum e uerbo uelpromota,ue ut dudum diximus,praeposita , uelpraecipua, illa reiecta. re enim intelle LIM
249쪽
in rarborum usu faciles esse debemus. quoniam autem omne , quod in bonum, primum locum te nere dicimus: necesse est , nec bonum esse , nec ma tum hoc, quod praepositum, uel praecipuum nomina MVS . itaque id de finimus, quod sit indiferens, cum aestimatione mediocri. quod enim illi αλα- ον dA latcunt, id mihi ita occurritit, ut indisserens diceremeneque emm illud fieri poterat ullo modo, ut nihil
relinqueretur in medi s , quod aut secundum natu ram esse't, aut contra, nec, cum id relinqueretur, nihil in his poni, quod fatis aestimabile esset: nec, hoc posito, non aliqua essent praposita. recite igitur baee facta distinctio est. .inque etiam ab ijs, quo IacAlius res per cipo sit, hoc simileponitur. ut enim ,
inquiunt, si hoc fingamus e se quas finem, O ul
timum , ita iacere talam , ut rectus assistat; qui ita talus erit iactus, ut cadat rectus praepositum quid dum habebit ad finem; qui aliter, contra; neque t men illa praepositio tali ad eum, quem dixi, finem pertinebit esc ea, quae siunt praeposita, referuntur illa quidem ad finem , sed ad eius uis, naturamq. nihil pertinent. Sequitur illa diuisio, ut bonorum alia sint ad illud ultimum pertinentia, sic enim appello , quae τελικα dicuntur: iam hoc ipsum iust tuamus , ut placuit, pluribus uerbis dicere, quod uno non poterimus; ut res intelligatur 9 alia autem efficientia, quae Graeci ποι,πικὰ , alia utrunque. de pertinentibus nihil est bonu- ,praeter actiones honestas: de ellicientibus , nihil praeter amicum. sed
250쪽
O pertinentem O efficientem sapientiam uolim espr. nam quia Dpientia est conueniens actio; erit cum illo pertinenti genere , quod dixi. quod autem honestas actiones assen vicit , id esciens dici potes. Haec, quae praeposita dicimus, partim sunt
per se. ipsa praeposita , partim quod aliquid ellia
ciunt , partim uni unque: perse, ut quidam. habitus oris , ct uultus , ut Linus , ut motus; in quisibus unt O praeponenda quaedam , O reis cienda ealia ob eam rem praeposita dicentur, quod ex se ali quid esciant , ut pecudita: alia autem ob utranque rem , ut integri sensus , ut bona ualetudo. De bona autem fama quam enim appellant rin αν, i aptius es hoc loco bonam famam appellare, quam gloriam9 CbIsippus quidem, O Diogenes , de reacta utilitate, ne digitum quidem eius caussapo rigendum espe dicebant. quibus ego vehementer in sentior. qui autempost eos fuerunt , cum Carne
dem sustinere nonpossent, hanc, quam dixi, bonam famam ipsam propter se praepo tam , O sumen tam esse dixerunt; esseq. hominis ingenui . in liberaliter educati. uelle bene audire a paretibus,apropinquis, a bonis etia uiris, idq. propter rem ipsam, non propter usum: dicunt . , ut liberis consultu uelimus , etiam si posthumi futurisint, propter ipsos; sic futurae post morte fama tamen esse propter rem, etiam detracto usu , consuendum. Sed cum , quod honestum sit, id solum bonu esse dicamus: consent neum tamen est , fungi octo; cum id Ocium nec