장음표시 사용
251쪽
in bonis ponamus , nec in malis . est enim aliquid in his rebus probabile. quidem ita, ut eius ratio reddi posit. 4 autem ollicium, quod ita Latium est, ut eius probabilis ratio reddi possit. ex quo intes' itur , oscium medium quoddam esse , quod
neque in bonis ponatur, neque in contrariis. qu ni q. injs rebus , quae neque in uirtutibus sunt,
neque in viijs, est tamen quiddam, quod us p stesper tollendum id non est. Est autem eius gene ris actio quoque quaedam, O quidem talis , ut ra- Itio postulet agere aliquid , O facere eorum . quod autem ratione actum sit , id oscium appellamus. est igitur oscium eius generis, quod nec in bonis
ponatur , nec in contrari s. Atque perspicure etiam t θα.
illud est , in istis rebus medijs aliquid agere sapie tem . iudicat igitur , cum agit , vicium illud esse. quod , quoniam nunquam fallitur in iudicando, erit in mediis rebus osticium. quod escitur etiam hac conclusione rationis . quoniam enim videmus ese quiddam , quod recte factum appellemus; id a tem est perfectum oscium: erit autem etiam inchoatum , ut , si , iuste depositum reddere , in recte factis sit , in vicijs ponatur depositum reddere: i lo enim addito , iuste , facit recte factum : per se 'autem hoc ipsum , reddere , in oscio ponitur. quoniamq. non dubium est , quin in js , quae media d cimus , sit aliud sumendum , aliud reiiciendum: quidquid ita sit , aut dicitur , communi oscio con tinetur . ex quo intelligitur , quoniam se ipsos om
252쪽
nes natura diligunt; tam insipientem , quam sapientem sumpturum, quaesecundum naturam sint , re iecturumq. contraria. ita est quoddam commune of fcium sapientis , O insipientis. ex quo escitur, uersari in iis, quae media dicamus .sed, cum ab his omnia proficissantur oscia ; non sine causa dic tur, ad ea referri omnes nostras cogitationes, in his O excessum e uita, O in uita mansionem. in quo enim plura sunt , quae secundum naturam sunt; huius oscium est in uita manere : in quo autem aut sunt plura contraria , aut fore uidentur; huius oscium est e uita excedere. ex quo apparet, O sapientis ese aliquando oocium , excedere euita, cum beatus sit; O Rulti, manere in uita, cum sit mis r. nam bonum illud , O malum, quod saepe iam di tum est , postea consequitur . prima autem illa naturae ,siue secunda ,siue contraria Jub iud o .a- rium sapientis, O deleLIum cadunς: sq. illa sub iezita quasi materia sapientiae . itaque O manendi in uita, O migrandi ratio omnibus iis rebus, quas supra dixi, metienda. nam neque ijs, qui uirtute retinentur in uita, neque js, qui sine uirtute sunt,
mors es oppetenda; uisaepe officium est sapientis desciscere a uita, cum sit beat simus , si id oportune
facere possit, quod est conuenienter natAra uiuere. sic enim censent, oportunitatis esse beate uiuere.
itaque a sapientia praecipitur ,se ipsam, si iusserit,
sapiens ut relinquat. Quamobrem cum uitiorum ista uis non sit, ut caussam asserant mortis uolunt
253쪽
ru : perspicuum est, etiam stultorum, qui iidem miseri sint, officium estie, manere in uita,sisint in maiore parte earum rerum, quas secundum naturam esse dicimus. et quoniam excedens e vita, O m nens, aeque miser est; nec diuturnitas magis ei uitam fugiendam facit: no sine caussa dicitur, js, qui pluribus naturalibus Irripossint, esse in uita manendum. Pertinere autem ad rem arbitrantur, intelligi, natura fieri, ut liberi a parentibus amentur: a quo initio profectam communem humani generis sio rietatem persequimur. quod primum intelligi debet figura, membrisq. corporum: quae ipsa declarant, procreandi a natura habitam e se rationem. neque uero haec inter se congruere possent, ut natura o procreari uellet, O diligi procreatos non curaret.
Atque etia in bestijs uis uaturae perspicipotest: quarum in fetu, et educatione laborem cum cernimus, naturae ipsius uocem uidemur audire. Quare ut perspicuum est, natura nos a dolore abhorrere : sic - .paret, a natura ipsa, ut eos, qu0s genuerimn, amemus, impelli. Ex hoc nascitur, ut etiam communis hominum inter homines naturalis sit commendatio, i Q ut oporteat hominem ab homine ob id ipsum, quod homo sit, non alienum uideri. ut erum in membris alia sunt tanquam sibi nata, ut oculi, ut aures; alia etiam ceterorum membrorum usum adiuuant, ut ι, crura, ut manus: sic immanes quaedam bestiae bifolum natae sunt: at illa, quae in concha patula pinna dicitur, isq. , qui enat e concha , qui, quod eam cust ἐ
254쪽
eustodiat, pinnoteres uocatur, in eamq.cumserecepit, includitur; ut uideatur monuisse, ut caueret; itemq. formicae, apes, ciconiae aliorum etiam causa quaedam faciunt. multo magis haec conivnfitio est hominis: itaque natura humus apti ad coetus, concilia, ciuitates. Mundum autem censent regi numine deorum , eumq. esse quasi communem urbem, O ciuitatem hominum, deorum, ct unumquenque noLirum eius mundi esse partem: ex quo illud natura consequi , ut communem utilitatem nostrae anteponamus . ut enim leges omnium salutem ingulorum
saluti anteponunt: silc uir bonus, ct sapiens , O l gibus parens , O ciuilis o lich non ignarus, utilit
ii omnium plus , quam unius alicuius, aut suae, consulit: nec magis uituperandus es proditor patriae, quam communis utilitatis, aut salutis desertorpropter suam utilitatem , aut salutem. ex quo fit , ut laudandus sit is , qui mortem appetat prorep. qui doceat cariorem nobis esse patriam , quam nosmetipsos . quoniamq. illa uox inhumana , Oscelerata dicitur, eorum , qui negant se recusare , quo minus, ipsis mortuis , terrarum omnium deflagratio cons quatur; quod uulgari quodam uersu graeco pronum tiari solet: certe uerum est, etiam i s , qui aliquando futuri sint, esse propter ipsos consedendum. σθε a. hac animorum assectione testamenta , commendationes q. morientium natae sunt. Quodq. nemo insolitudine uitam agere uelit, ne cum infinita quidem. voluptatum abundantia; facile intelligitur, nos ad
255쪽
eoniunctionem , congregationemq. hominum, et ad naturalem communitatem esse natos. Impellimur
autem natura, ut prodesse uelimus quamplurimis, mprimisq. docendo, rationibusq. prudentiae tradendis. itaque non facile ein inuenire, qui, quod siciat ipse, non tradat alteri. ita non solum ad disicendum propen sumus, uerum etiam ad docendum. atque ut tauris natura datum est, ut pro uitulis contra leonessummaui impetuq. contendant: sic ii, qui ualent opibus, atque id facere possunt, ut de Hercule, es Libero accepimus, adseruandum genus bomianum natura incitantur. atque etiam, Iouem cum optimum, O maximum dicimus, cumq. eundem
salutarem, bospitalem, Inatorem; hoc intelligi uolumus ,salutem hominum in eius esse tutela. minia me autem conuenit, cum ipsi inter nos abie Ii neglectiq. simus,postulare, ut d s immortalibus carim mus, ct ab his diligamur. Quemadmodum igitur membris utimur prius, quam didicimus, cuius ea utilitatis caussa habeamus: sic inter nos natura ad ciuilem communitatem coniuncti, O consociati si mus . quod ni ita se haberet; nec iustitiae ullus esset, nec bonitati locus. et , quo modo hominum inter ho mines iuris esse uincula putant, sic homini nihil iuris esse cum besti s . praeclare enim ChrUnus: cetera nata esse hominum caussa, O deorum, eos autem communitatis Osocietatis sioe: ut boujs homines uti ad utilitatem suam possint, ne iniuria: quoniarnq. ea natura esset hominis, ut cum genere huma
256쪽
4 - έ. no qu si ciuile ius intercederet; qui id conseruaret, eum iustum; qui migraret, iniustum fore.sed quemadmodum, theatrum cum commune sit, recte t men dicipotest, eius e isse eum locum, quem quisque occuparit: sic in urbe, mundo ue communi non a uersatur ius, quo minussuum quidque cuiusque sit. Cum autem ad tuendos, conservandosq. homines hominem natum esse uideamus: consentaneum est huic naturae, ut sapiens uelit gerere, O administrarere . atque, ut e natura uiuat, uxorem adiungere,
O uelle ex ea liberos procreare. Ne amores quiadem anflos a sapiente alienos esse arbitrantur. Chnicorum autem rationem atque uitam alij cadere in
sapientem dicunt; si quis eiusmodi forte casus inc derit, ut id faciendum sit: alii , nullo modo. Vt uero conseruetur omnis homini erga hominem soci tas, coniunctio, caritas; O emolumenta, O detrimenta, qua αυφεληραατα, O appellant, commimia esse uoluerunt: quorum altera prosunt, nocent altera: neque solum ea communia, uerum Gliam paria esse dixerunt. Incommoda autem, O comoda cita τα , O δυχρη ita αia appell09 comunia esse voluerunt,paria noluerunt. illa enim, qua prosint, aut quae nocent, aut bona sunt,aut mala; quae niparia, necesse esse commoda autem, aut incommoda in eo genere sunt, quaepraeposita, et reiecta dicimus. ea possunt paria non esse.sed emolumenta communia e se dicuntur: re te autem DIIa, O peccata non habentur communia. Amicitiam
257쪽
autem adhibendam esse censent ; quia sit ex eo genere, quae prosunt. quanquam autem in amicitia alij dicant, aeque caram esse sapienti rationem amici, ac suum; alij autem, sibi cuique cariorem suam: ta- t otimen hi quoque posteriores fatentur alienum esse a iustitia,ad quam nati e se uideamur, detrahere quid de aliquo, quod sibi assumat. Minime uero probatur huic disciplinae, de qua loquor, aut amicitiam , aut iunitiam propter utilitates ascisci, aut probari. eaedem enim uoluptates poterunt eas labefactare , atque peruertere. etenim nec iustitia, nec amicitia esse omnino poterunt, rus ipse persee expetantur. ius autem quod ita dici, appellariq. possit, id e se naturam; alienumq. esse a sapiente, non modo iniuria.
cui facere, uerum etiam nocere. 2Vec uero rectum . est,cum amicis, aut bene meritis conuectare, aut coniungere iniuriam: grauisimea. , O verissime defenditur, nunquam aequitatem G utilitate posseseiungi ; O, quidquid aequum, iustumq. esset, id etiam honestum, uicissimq., quidq&id esset bonestum, id iustum etiam, atque aequum fore. Ad easq. uirtutes, de quibus dilutatum est, dialenticam etiam adiungunt , Op siicam: easq. ambas uirtutum nomine appellant; alteram, quod habeat ratione, ne cui falso a sentiamur, ne ue unquam captiosa probabilit te fallamur, eag., quae de bonis , O malis dicer mus , ut tenere, tueriq. positares. nam sine hac a te quemvis arbitrantur a uero abduci , falsiq. posse. Re Ie igitur, si omnibus in rebus temeritas, ignora tioqu
258쪽
fioq. uitiosa est, ars ea , quae tollit haec, uirtus nominata esse. T sicae quoque non sine causa tributus idem est honos: propterea quod, qui conuenienter naturae uicturus sit, ei etproficiscendum est ab omni mundo, O ab eius procuratione. 'tec uero potest quisquam de bonis, et malis uere iudicare, nisi omni; cognita ratione naturae, O uitae, etiam deorum, et
utru conveniat, nec ne, natura hominis cum uniuer
sa. Quaeq.sunt uetera praecepta sapientium, qui i bent tempori parere, O sequi deum , se noscere,
O nihil nimis , haec sine p sicis quam uim habe
ant, coe habent maximam uidere nemo potest.
Atque etiam ad iunitiam colendam, ad tuendas amicitias , ct reliquas caritates quid natura ualeat, haec una cognitio potest tradere. ec uero pietas ataversus deos,nec quanta bis gratia debeatur, sine e
plicatione naturae intelligi potest . Sed iam sentio me esse longius prouectum , quam proposita ratio postularet. uerum admirabilis composio disciplinae , incredibilis q. rerum traxit ordo. quem , per deos immortales , non ne miraris ἰ quid enim aut in natura, qua nihil est aptius, nihil descriptius, aut in operibus manu factis tam compositum , tamq. compactum , et coagmentatum inueniri potes ἰ quid poseriuspriori non conuenit' quid sequitur, quod non respondeat superiori δ quid non sic aliud ex alio nectitur, ut non,si ullam litteram moueris , labent omnia ἐ nec tamem quidquam eLI, quod moueri posejit . quimgrauis uero, quam magnifica, quam con
259쪽
ctans conficiturpersonasapientis Z qui, cum ratio docuerit, quod honestum esset, idq* e solum bonum, sempersti necesse est, beatus, uereq. omnia istano mi possideat , quae irrideri ab imperitis solent. r tam enim appellabitur rex, quam Tarquinius, qui 'in' - necse, ne suos regere potuit: refctius magister po puli, ses enim est dictator quam Dila, qui trium pessistrorum uitiorum, luxuria, auaritiae, crud litatis , magister fuit: rebtilis diues, quam Cra gus, qui , nisi eguisset, nunquam Euphratem, nulla belli caussa, transire uolui et . refcte eius omnia dicem tur , quisicit utisolus omnibus. recte etiam pulcher appellabitur. animi enim lineamenta, funipulchriora, quam corporis . recte solus liber, nec domin tioni cuiusquam parens, neque obediens cupiditati. recte inuictus, cuius etiamsi corpus constringatur, animo tamen uincula imici nulla possint, neque e pectet ullum tempus aetatis, ut tum denique iudicetur , beatus ne fuerit, cum extremu uita diem morte consecerit: quod ille unus e septem sapientibus non apienter Croesum monuit. nam , si beatus umquam Disset, beatam uitam usique ad illum a C ro extrudium rogum protuli set . uuod si ita est, ut neque quisquam, nis bonus uir, o omnes boni beansent: quid philosiophia magis colendum, aut quia
260쪽
v AE cum dixisset , finem ille. ego a - tem , noetu, inquam, Cato , ista exposuisti tam multa memoriter, tam o
setivis dilucide itasve aut omittamus
sicura dilucide. itaque aut omittamus contra omnino uelle aliquid, aut statium sumamus ad cogitandum. tam enim diligenter, etsi minus u re , nam non dum id quidem audeo dicero sed i men accurate non modo fundatam, uerum etiam extructam disciplinam non est facile perdiscere. Tum ille, ain tandem ἰ inquit: cum ego te hac noua a sis. lege uideam eodem die accusatori respondere , O tribus horis perorare, in hac me caussa tempus d laturum putas ἰ quae tamen a te agetur non melior, quam illae sunt, quas interdum obtines. quare istam quoque aggredere, tractatam praesertim et ab aliis, est a te ipso saepe , ut tibi dessse non possit oratio. . δTm ego, non mehercule soleo temere contra Stoicos : non quo illis admodum albentiar: sed pudore impedior: ita multa dicunt, quae uix intelligam. Obscura, inquit , quaedam este confiteor: nec tamen ab illis ita dicuntur de in Liria sed inest in rebus ipsis obscuritas. Cur igitur, easdem res, minam , T ripateticis dicentibus, uerbum nullum est, quod non intelligatur ζ Eodem ne res, inquit ἰ an parum