장음표시 사용
31쪽
sentiae eum it in elutandi colorum in eo e iunctim comitari
debet. Articulum alterum satis grave . Nimis esset longius otii ita experimcnta reserib , quae possenrfieri singulatim repraesentando modo eadem corpora , modo diverse corporibus tincta , & istorum corporum modo unum , m do plura in eodem tempore. Ponamus , ut pro faetis, haec experimenta, & produetum in integrum consideremus. Videtur in primis quod motus coloris manus in finibus ceterorum colorum Paulatim assuescet oculum ad superficies ex se ipso scia vendata , Bd limites arguendos, ac internoscendas figuras . a. Oculus sic eruditus inservit manui di restione, qua iacit Ius regredi possit ad colores istos , quoties erit extra, & ut ex uno in alterum trans eat . 3. Quod. scia satio resistentiae passim se conjunget cum illis colorum omnium , e qua ipsa successive experietur . q. .ndaentiens 1em'r resistentiam ccisare, quando color manus evcllitur ab uno istorum, & semper eam sentiens renovare, quando ad illum tangendum redit, non dubitabit amplius, resilientiam ex hoc contactu oriri . s. od cum remaneat manus, nunc plus nunc minus , in rcsstentiae transitu ab uno in alterum color Lm sensatione orbata ), incipit ab hoc sibi e formare aliquam n tionem intervallorum, quae eos dissescunt. 6. Quod cum tiat se alligatam. modo plus, modo minus brachium producere , Ut in veniat resistentiam diversorum colorum i qui ac diversam sens tionem hujus elongationis , ad fguram absimilcm , quam color brachii se producendo vel plicando , ad tempus i sentim , uaud contactum perveniat, di incipiet ita ad sibi quoddam noti nis distantiarum principium efibrmundum . 7. Dcmim qicd selmper resistentiam sentiens, quando duntaxat color manus alium tangit ; nec unquam , quando duo alii inter sese tangunt ; cum sentiat sibi libertatem magnam hunc colorem movcndi , nutu suo , nec eam sentiat hasta ratione ad alios ; cum experiatur in se ipsa sensationem particularem , quando ex uno ad alium locum hunc colorem.transfert , non sic quando mistioncm rei vivam cetera mutant ; cum habeat potentiam coercendi , ceu dilatandi colorem manus vel brachii, figuram ei murandi, aliis appropinquare , ac removere &c. nec sentiens habita, rλ- tione ad alios: perveniet demum ad concipiendum, hunc col rem ad se i rtinere, & alios non pertinere ad se, di consequem ter esse extrinsecos . Hoc facto , faciliora omnia sunt . verum adnotare oportet
quod primae ideae, quas ope hujus illud ab objectis enormabie ,
'' Successionis nos em posset Illa acquisitani habere . s V.
32쪽
non erunt, quam ideae colorum resistentium . Non pelvm7et ad internolcendum , non et se colores praeter simplices objectorum qualitaxes , nisi r. attente reflectet , quod colores similes diveris in resistentias sentire faciant , non secus ae similes etesistentiae a diversis oriantur coloribus . 2. Quando per experientias o servabit , quod res resistentes praeter colorem quemdam, adhue odorem , vel saporem, ceu sonum habeant , & aliquae in uno , aliquae in altero modo ; observationes , quae sunt circa existe tiam obiectorum externorum , ponent demum statuam in tam clara evidentia, quod non relinquent ei dubitandi locum. Quod circa simulacrum excogitavimus, pro unione Visias, i Eliasque ; in caeco ab infantia, sequetur per unionem tactus cum reliquis sensibus. Ego non statuam nec quales nec quantos: V rum combinatio plurium videtur necellaria pro detectione exillantiae obiectorum externorum d.
si Credo, quod omnia paucis comprehendi possent. Statuae adsunt plura corpora, omnia diversimode modificantur , ut & m dificantur diversmode sua organa a reliquis corporibus Positis extra se, ergo attendendo peculiaribus modificationibus uno vel
pluribus sensibus perspectis , arguit diversitatem. & concludit 3 a duo diversa non me similia ; et se ab externis distinguit. Hinc patet, I. quod statua possit potius uni quam alteri modificationi adhaerere, & parum refert an haec sit, vel illa : pendet ab occasione, quae efficit quod ad unam potius, quam ad alte ram attendat. II. Quod quaecunque sit haee diversa modificatio susscit ad erudiendam statuam ,iquovis sensu , uno vel Pluxibu sensibus PercePta.
33쪽
HAhirus ab Auctore Indicatus idem ille est , quod tam in
hominibus, quam in brutis format, quod vago termino ac sensu casso instinuus nuncupatur . Quod ser se ipsa natura nihil homines, nec bruta doceat : quod id Omne magna celeritate , ac peritis anima nesciente factum ab ipsis, estectus sit habitus exercitio, ac experientia acquisiti. ex uno duntaxat exem-rio sat colIigi potest. Fuit communis opinio elapserum tempo xum, & adhue viget apud nonnullos, in itinctum illud esse , quod Per se bellias docet ad effugienda pericula . Hine ΛIE I RIE non dubitavit asserere, quod ad praecipitii oram puero de cat Io postis, antequam nemo eorum experientiam acquisivit , hic ab instinetu retineretur, ille caderet tantum , ex eo quia , Na-vura . ut ait ille , eo minus instinctus homini suppeditavit, quo magis habilem e librin vit illam , proter quod possit suas perficere cognitiones . Quod modo Ante quam nancisceretur ullam exisPerientiam catulus no secus ac puer debeat cadere ; ego tui Possum vos reddere . Tres catuli in praecedenti appendice indiocati mihi suppeditant argumenta inexpugnabilia . inter experimenta a me in eos tacta, post duos vel tres dies, quod ocul osteruere, & quamquam non adhuc ceperunt eis uti , didicerant ideo tactum adhibere. Ego o res tres unum post unum in se bello posui. Se me illud trahentes , ad oram perventi, cecide-Tunt omnes , nis per aera eos, colligere curaverim , ne laed xentur . clamstentive duodecim vices & amplius repetii , eodem modo semper cecider . E eriri volui , eos in casu relinqueros rellit; do non erat quam ad pedem Vel paulo plus i: prima imetio non sitie saris: tantum post quintum vel sextum casum do-' lor docoit eos precipitium internoscere. Ad scabelli oram per. Venti tum D tetrahebant : verum tam est longius , instinctum in hoc partem habere . quod potiridie denuo in scabello positi, . et in cecidere . tepusculus liber relictus in cubili , in quo ignis adorar. laetus , in cum cucurrit, ut esticiunt catuli ac pu
34쪽
llones non v demus eontinuo circa lumen in orbem agere, donee uruntur λ Instinctus deberet docere , eos lumen effugere. Quando dici nolit, naturam eis instinctum, se uri, dedisse, quod parum certo eis prodesset. instinctus ergo noli est, sed experientia, quae aeque hominibus ac brutis suppeditat, quo incipiant pericula evitare. Dolore 1 mel experto, hujus sensatio comitatur: cuin idea objecti, e quo venit ; cum denuo repraesentaretur idem , vel smile obiectum, doloris memoria excitaria, di promptius via ima in corporeis fa cultatibus ad evitandum illud motus hecessarios producit . in primis id considerare facit, sed prἹter continuatos actus acquirit habitum tanta celeritate illud eniciendi, quod videtur postea, id fieri , non anima advertente ; immo quando efformaverit ha bitum hunc tempore, in quo non assuevisset , ad suas adnotam Operationes, nesciet illa subvenire , eas nunquam didicisset , di credet eas naturaliter, & per instinctum fieri tmj. Nos Ingenii Levitati, quam nonnulli habent, & qua volunt sibimetipsis suadere, & aliis ostendere, scire se quod nesciunt revera , noc vocabulum instinctum profecto debemus . Cum observarent hominibus ac brutis aetiones quasdam, cuius originem detegere nesciebant , pro smpliciter fatendo , se originem ignorare, maluerunt postive dicere , naturam ipsam eos immediate docere. Crediderunt, novam cognitionem nancisci, & non ess Cere, quam vocabulum sensu cassum reliquis vocabulis addere. Dicere ex. gr. , naturam hirundines docet construere nidum, vel
nihil indicat, vel exprimit quod natura eis impressit ideam sormae nidi materiei, qua construi, mediorum , quibus effici, incinrum denique, quibus adnecti debeat. Ex quo esset hirundinibus c cedendum, illam congeriem idearum congenitarum, quas hinminibus negavimus, adesse . Duo interim circa bruta sunt adnotanda r i. quod nonnulla eorum organis sensibilioribus gaudentia , & magna celeritate Praeditis, quapropter millena loca brevi pereurrunt, millena possunt discere brevi , propter quae nos multos impendimus an
m, Quod hic Soa e ait , magno criterio dictum esse puto . Ego pluries hoc de instinctu cogitavi, eadem semper adinveni.
Pluries experimenta a Soave allata repetii , idem argui . Et de quo tandem asserit, hoc est, quod anima, consulta ratione , experientiaque prius percipit , & postea credit naturale, ac per
instinctum e rinatum . Videri potest quod diximus ante o. rom. i. ὶ & quod alibi conscriptimus U. Mulsui. IM. ι . i I.
35쪽
faciano ea , cx co quia didicerunt et 2. quod nonnullae corurn actiones, quas ad finem credamus directas, non sunt quam meis charsici est ius corum physicae contii tutionis, vel ege iratis to), quibus tam male conveniret nomen instinctus , ur noti Wiribus manducandi , vel movendi convenit . Non ut tendant insidias mulcis , Bonetus ait, Aracnis telam construit . Cum neat ili
non cogitat , quam ad se liberanda ab eo quod illam allicit Fortasse accidere posset, quod cum expertus esset, id adhue illi adiuvare , ut facilem subsistentiam sibi compararet , postea ad hunc fiuem expresse effecisset. Verum ut in initio hoc faceret, eonveniret, Naturam illi imprimere ideam cibi, volatus, reticuli , glutinis, filorum, punctorum, quibus annectere illa, idem sigurae spiralis cum qua ea texere &c. , quod perridiculum cit , inmatum in Aracne supponere IP).
su) Cognitiones habitae sunt in ' ratione composita a directa obiectorum nobis incurrentium , attentionis praestitae , dispositionis nostrorum organorum impressiones suscipientium , & repetitionis habitarum impressonum. o definiri potest ,, per repraesentationem nonnullinis ruin obiectorum propter aliqua signa, vel ideas illa comitan-- tia se . Incipit ergo ab attentione, hoc est , observando signum signato procedere , S cx eo quia pluries hoe anima vidit , habitum acquisivit, ct expeditius euicit, quod sibi videtur bonum . sp) Hoc percurremus argumentum , uti de anima brutorum disputaturi erimus . Quod pertinet postea ad actiones mechani- s , ut inquit Soave , dicam hic , quod a persectione sensuum internoscitur sepe quod est pluribus ignotum . cui fibra irritabili gaudet temporis mutationes internoscit , ut Lepe saepius mihi accidit, ad instar Thermometri exquisiti. Plures homines t nitissimum odorem alicuius rei aliquoties non percipiunt quia clare unus distinguit . Hinc est q0od aliqui percipiunt, perexigua signa, & ad signatum adhaerent , vel ab illo semovent, &Rufugiunt . Statim ac , ait Ermnia , novus hospes fuit in AEdisicium sibi statutum ingressus, absque praehabita ulla cognitione, se quasi nesciente , secretus corporis impulsus eum adverti F, de quo illi prodest, vel nocet. Voluptas, vel dolor instinesum sormant , Ptima bonum enunciat , & se ad medullam usque iuss-mians spiritum suadet , id qGod corpori convenit , inquirere . Alter quodam proseuo modo, praesetitiam mali nos sentire, facit Aufugite, dolor ait: inimiciis longe non est ; his clamori-.bra absque difficultate corpus obedit , ct ab objecto se movet
36쪽
Contemplatio. P Roxima lacultas animae, per quam in cognitione adipiscenda ulterius proficit, ea est, quam R rentionem voco, sive idearum fimplicium conservati Iaem, quas a sensatione aut renexione recipit. Hoest duobus modis. Primo, cum intromissam ideam aliquandiu intra mentis conspeetum aetu retinet, quae
vel ad illud accedit, quod instinctus alliciens, vel periculosum declarat. Non est reflexionis conatus , nec sistimioris artis es-fectus, quibus apprehendit anima , haec monita tam nobis proin ficua distinguere , ac sequi: verum minimo se , qui sensibilis est , currit illuc, quo pro corpore senum eam advocat, & -- tura ipsa ei semitain ostendit. ε ivi Experientia certi sumus , nos facultatem habere , ideas impraesentiarum sensibus vel reflexionibus excitatas nut* reti-.nere nostro ut eas adnot mus . Quaecunque si haec animae facultas retentionem voluere appellate , & confundi potest cum m moria : differt tantum ratione temporis & celeritatis, qua conficitur ; at eadem actio , eademque vis dquiritur. Verum est, quod primo intuitu non videtur ita, nam in secundo casu supponitur facultas excitandi ; at si pacato animo hoc disquirimus , vide: himus ab eadem facultate pendere . Ad suspendendum corpust. contra vim gravitatis , S suspensum retinendum , eadcm requi-xitur vis actualis, S tantum diuturnitate iaculidus a primo casu dissert . Noli ali tot in contcmplando diuturna vi imagines , lacumini mentis detinentur obnoxiae ; in commemorando eλdem
vi excitantur ι de quo lutei us.
37쪽
SEeumsi, eum ideae in animo resuscitantur, qvidi
post impressionem evanuerunt, aut quae quan in loco aliquo secreto extra conspectum distrum positα silerer hoc fit nimirum, cum , Objeet , noto, cal xem aut lucem, flavum aut dulce concipimus ); haec memoria est, quae quasi thesaurus est id artim niastr tum si M. Cum enim mentis humanae eae sint anganiae, ut is, multas simul contemplari nequeat, opis erat repositorio, in quo Meas reconderet, quae post ea 'ipsi usui serent. Cum vero Meae nostrae nihil alius sint, quam aes uales perceptiones in mente, quae t vera non existunt, D non percipiuntur, quando die, mus, ideas in repositorio mentis recondi, solum i telligimus animum in multis casibus potentiam ha re pristinas ideas in se excitandi, annexa superadditaque hac tantum perceptione, quod prius in animo in rant. Atque in hoc sensu est,quod ideae nostrae in mem eiis esse dieantur, cum revera nusquam aeta sint i D s
In Originali Iegitur , υve cone it e , nimirum, nos cDns vamus t mus coxurvoris . Non est porro in tallido idiomate v cabulin quod melius anglica io vocabulo respondeat, quain illinis servandi i conccvOir . CISTE. ιαὶ Non eis definitio exacta, haec eu n imaginatione omnino obtunditur, ergo melius de inimus cum Nolito is per facultatem is ani nae ideas reproductas recognoseundi pro iisdem , quas iam M antea habuimus , U EN. Di p. ia 3 in Genue iss du
a:nguit memoriam a remini imita , eam 1 umit tanquam hasuum, halic tanquam . propicr memoriam parsaeuisau u, remi hiscentiam per actuum dei init i V. Elem metaph. t. ii. 1
quidquid de hoe d ci debeat, inferias dilucidadimus.s''i Sic Coite is Quoiqa' a propreinent pariet, elles ne Bienuis nulle Parte n . uuum ido debeat hoc intelliti laserius diri .
38쪽
cap. X. Retrario. 35 .lpotentia tamen animo inest eas , quandocunque u luerit , restaui audi 16 ; de in se de novo quasi r Pingendi, quasdana vero majori, quasdana minori dise icultate ; nonnullas clarioribus, alias colorihus magis obscuris & vix apparentibus . Atque ita est, cur ii cultatis hujus adminiculo omnes istas ideas in intellectu dicamur habere, quas etiamsi non aetu contemplemne , sine tamen sens biliuin istarum qualitatum sublidio, per quas Primum in animo imprimebantur , possumus , istas iterum in conspeetu mentis ponere , atque incere , ut, postquam denuo comparuerint , obseella fiant cogitationum nostrarum. 17 I. IIL irentis , repetitiσ, volumas edi dolor inas in
animo singum . . A Dentis, Ze reperitio plurimum conserunt ad. ideas quasdam in memoria defigendas ' quae uero, exmtura sua, altissima & maxime diuturna vestigia imis primunt, eae sunt, quas voluptas aut dolor comita' tur. Cum sensuum munus si essicere, ut ea anima vertamus . quae corPori Prodesse aut obesse possunt i, sapienter ut iaperius monui ) a natura comparatum est, ut ideas multas a nobis receptas dolor a tergo sequatur ; affectias enim iste, cum considerationis M
ratiocinii destitam in puerulis suppleat, atque in
C a . . adu, i6ὶ Iuxta Loetium in hoc dissere contemplatio a memoria ,
mens in contemplando non restaurat , sed adnotat ideas , non sic commemorando , per consPq.iens diverssim supponit aecum , R nos credimus, ut infra videbimus , eumdim este actum , ncconum ab alio differre, quam diuturnitate & diversitate chalin eum ab anima perceptorum, ut iam iam diximus . .
si in Hoc est nimiam memoriae tribuem , ut conuiuae adnotat de nos posteriis pertractabiania.
39쪽
adultis celerius ulla circumspeetione essicit, ut
tam pueruli, quam ii, qui sunt provectioris aetatis, omnia, quae laedunt, ea celeritate fugiant , quae ad salutent & incolumitatem ipsorum conservandam n cessaria est οῦ atque in utriusque memoria suturorum' incommodorum cautionem , provisionem inseriti 18 . , g. IV. Quod ad varios autem durationis Eradus a tinet, quibus ideae in memoria consignantur, Observa
re licet; quod nonnullae fuerint in mente productae per objeetum , quod semel tantummodo sensus asse-cit; aliae, quae saepius, quam semel, semet sensibus
objecerunt, parum fuere animadversae, quoniam animus, aut incuriosus , ut in puerulis, aut aliter occupatus, ut in adultioribus, in unicam tantummodorem intentus, rei speciem non alte in se signat. Ερ in nonnullis, in quibus diligenter, nec sine iteratu impressionibus, signantur , accidist, ut vel propter cor poris temperamentum, aut alium quendam desedium , memoria valde debilis sit: in omnibus hisce casibus exolescunt in mente ideae, & ex intellectu adeo p nitus delentur, ut non alias irsiagines aut vestigia post se relinquant, quam umbrae solent, cum rapide per sata volitant ; atque animus illorum adeo inania relinquitur, ac si nunquam ejusmodi ideae in eo fuissent.
ti8ὶ Si memoria est habitus, augeri debet attentione, repeti- eloneque eorum, quae memoriae figi debent; nam habitus est animi facultas, qua actus Riiquos quum internos cogitationum &
voluntatum , tum etiam externos liniguae , manuum, expeditius
edere potest i a. 1om. r. l . At quonam hie consiliat habitus , vel cum anima vestigia cerebro impreissa percurrit , vel haec vestigia se animo objicit , ut Malebrancni V. Io.. a. inquiis. νεν. cap. s I. 3. in existimavit, & censuit cariesus t 'de pas Animar. par. s art. 4et in , quaestio valde involuta est, per consequens perdissicile est decernere, an habitus animae, vex
40쪽
P. X. Terentio. 376. U. Hoc modo plurimae ex isis istis , quae in
seiasationis initio produetae erant in puerorum animis, quarum fortasse nonnullae, uti voluptatum quarundam& dolorum, ideae ante nativitatem excitatae erant , aliae in infantia ) nisi in vitae futurae curriculo it rentur , penitus intereunt , non remanente ullo illa rum vestigio . . Hoc in illis videre eth, qui per infortunium aliquod in aetate tenella oculorum usuritam, sere; in quibus colorum ideae, non nisi leviter primo animadversae , nec deinceps iteratae, penitus delentur deo ut poli paucos annos non alia notio , aut re-eordatio colorum apud eos remaneat, quam in illorum animis , qui caeci nati fuere . Fateor quidem , quorundam memorius ades tenaces esse, ut prodigi rum instar. sint: nihilominus tamen in iis, quorum
memoria est tenacissima , & in quibus id i altillime sunt impressae, flaccescere & ad interitum vergere videntur ; adeo ut, nisi per repetitas sensuum exemcitationes aliquando renoventur. aut per reflexionem
in objeeia , a quibus originem trahunt, elaaracteres Paulatim obliterentur. 8e tandem nihil conspiciendum superfit. Hoc modo ideae prioris nolivae aetatis haud secus ac nostri insantes , saepius ante nos intereunt , atque animi noliri nobis tumulos istos exhibent , ad quos Propius quotidie accedimus. in quibus etiam si res & marmor superstes sit, inscripti tamen chara eteres, & imagines omnes temporis diuturnitate interierunt .sExpresse in mentibus nostiis picture color fias exivis sepivuntur nisi aliquoties renoventur, obscuratae sensim sensimque evanescent. Quas partes in hisce rebus corporis temperamentum ti spiritus animales habeant ; utrumne ingens illud discrimen a cerebri constitutione proveniat , cur alii inscri vos Characteres marmoris initar , alii inollissimi adinsitae Iapidis , alii haud arena diutius retineant, haud hie Ioci perscrutabor, licet non improbabile videatur .sorporis temperamen:um aliqua ex parte tu memo