장음표시 사용
61쪽
modi fleati debet enectus. Quam ob rem, quando lubenter em
cedi velit , vim obiecti exercenetis omnino eamdcm esse , quod impugnari ratione modorum , quibus compositum gaudet, facillime potest, remanet ut videamus, an subjectum sive organum scrisorium, & hinc sensorium commune tam in prima, quam in le-cunda , tertiave impressione , in eodem statu permaneat, vel in
Et si concedamus, ut paulo anre indicavimus, quod diversa directio, qua operentur objecta , pro situ. tam absoluto quam relativo , ut & specialis determinatio . quum agentis tum patientis , nam omnia imperturbabili fluxu ruunt , & compol tum
ob infinitos, quos habet modos se semper sibi simile non inveni.
tur , rem , estectumque non altorent , tamen propter statum a prima imprestionum mutatum, divertas praepostere oritur mutatio,
di hinc habita ratione ad objectum & ad modos, quibus fit. erit Porro divella. dii nos scabellum videmus, nobis illud repraeseri
tam us , qua consecta repraesentatione, aliud primo periecte simile nobis obversetur, videtur tum. quod in eis internoscimus similitudinem. sed non identitatem intrinsecam, vel ut cum scholis loquar, sunt scabella cadem respective, non abolute. Quod diximus quoad totum , quoad partem dicemus . Status fibrillarum post toleratam impressionem non idem porro cit :hiat redeat ad pristinum , opus est cadem vi, aequali ac opposito modo omnibus eisdein circumstantiis agente ; quis ve ' audet asserere hoc insibris evenire λ Ergo status sensorii communis diversificatur prima , secunda , tertiave impressione , idem obiectum patit diversurri essectum, si semel, bis, tor &c. in organo sensorio agit, & per
consequens mutatio Inon ut a prima diversa habetur, verum ut non intrinsece eadem . II. Ab exemplo allato ne noes semoveamus ; nos internosci gius,
Idem non esse scabellum, etsi simile . si ante oculos obvers 1ame simul . Cum intendimus ergo Iumina, scabella vid mus, & di iaserentiam percipimus , non secus stati in aci impressio alicujus obj. cti fit in organo, Vima pere pit, & sua re videt; per coi sequens necessaris ad viserit , sensorii commun8s statum ab impressione productum statili ante impr. 1sionem, etsi sinit m , v runtamen non eumdem esse. Videt et go diversitatem primi, a secundo effectu as eodem obiecto excitato , &' diversam habet perceptionem; vidcamus modo , an haec diversitas possit animae indicare , quod obiectum alias vidisset , & quoties vidisset . Quocunque modo perpendere vultimus mutationes, semper debemus in eis considerare modos . quibus una ab altera differat; hi modi diψerstatem mutationibus suppeditant, qua propi r Rrii ma ab impressione obiectiva excitata sua videt , & internosti eaissectionem Pra'Pollaram , ut di Primam, nam semper pars sen sorii
62쪽
sorii communis remanet alterata , atque depressa , Vel parvo
quant m vis momento mutata. Uidct eigo anima aliam similem mutationem in cerebro adcile , Per consequens eam actu habitam habere prim' similem , & eandem cise respective non ah solute , ut modo diximus o En ergo conscientia animae praeha bita: perceptionis , & ratio , qua ejusdem obiecti imaginem alias vidisse internoscit; propter habitum acquisitum arguit cainsas ab effectibus, ergo vis b efiectu omnino simili ei, qui a d irem inato objecto excitatur, concludit idem objectum olim eam Produxiste mutationi in ; & per consequens conscia est , alias idcm victile . Diiobus modis anima nostra pbtest obiectum commemorare vel Quando pGrcepit' bjecto, inter nolait , se alias illud vidi iste, vel qua ad 3 quod la ignum, aliudve objectum sibi ob vellatur . Primus alii inae nullis perdet idiatum a perceptione mutationum iii 1cnsorio cCrrim Urii, ut modo cnodavimus , secundus Ab habitu.
Hnima faccitatem habet suas ligandi idcas , ita ut a sigilo excitetur , quod nullam habcat connexionem cum idea cxcitata . id lit propter habitum acquisti m . Ulterius. , ne ab opinione P. SOave irecedδmus , est dicendLm quod mutatici ci oria aconicmplatione cujusdam circumstantiae semper pioxima est ei, quae cum cIdem circumstantia fuit percepta ; S per con sequens anima ab ciuisnodi mutatione advocata, ad quasi sua Videnda, re- videt ea, quae sub uno perinde puncto sibi repraesentatitur, & idco objectum ipsum olim perceptum . Nihil meae opinioni ossicit, tarditas , qua multoties recordamur, etsi circumstantias , quibus aliqua sunt coniundi in perspecte teneamus . Tum est dicendum , quod tempore praeterito , habitu amilla, spirituum deficientia , cli ara re res , qitibus apprime conveniebant ideae, sint obliterati, aut quasi obli te rati ; quapropter anima nullam relationem observat , vel tam parvam, ut diabeat res ex ionis ope eam internoscere . Quod pertinet ad numenim . Possumus duobus modis eirmconsiderare, vel qubtunita est infra certos illi inique limites contentus , vel extra eos ς primo casu possumus per spe las habere perceptiiriacis hubitas , de eas quasi mi incrare , non ita in lacun
do . . Et si imini ina pars Encephali dispesci quit in. minimas de denuo in minimas in infinitum , attamen ut sit sensibilis mutatio ab obi clis extrinsecis Aorta, requiritur subjectum, in quo
fit. iensibile . aliterque coiciunderetur cum non mutatione : hinc
vides quod si mutationes habite in sensorio communi infrRCertum uia incrum reducuntur , tum partes , quae subiectum consti tuunt, seri cibiles servantur , ideoque mutationes distin te perci Piuntur.& earum numerus internoscitur ; econtra confunderctur,ctsi percipiatur novam non esse mutationem . attamen internc scine quit inutation n numerus: una enim cum aliau propter quRn . vi -
63쪽
titatem, confusa inveniretur . Pro expletione meditation Is huius non superest quam de imaginatione disceptare , & ut in inte- .griim ablolvatur munus ea brevitate . qua ros sumus, contemplamur ; hac super re in opere, quod fortasse tha luccm daturi et t-mus, cui erit titulus iateuectus humoni, plura dicemus. Redeamus ad infantiam & vi imagitativa imaginativam ipsam enodemus . Ex utero matris ad luccm devenimus; sensus nos admonere incipi uot de eis quae nobis circumliant: Facultate , qua anima insignitur , mutationes pro duelas ab obieci is organum sensorium Doltrum serientibus ad obieeta ipsa referre inchoamus , provectiores faelos , mater ,.anicula , parentes scr-mocinationibus nos tenentes; lepidissimas 1 abulas enarrant rhominem ab homine iugulatum describunt, mortuorum , ac spirituum apparitiones hoc illove loco constituunt : millena Phaniitasmata .repraesentant, & multoties , nescio qua voluptate ve Iimpatientia notiri eiulatus perdum, ipsa phantasmata fingunt , & manibus.tangere , oculiique nostris nobis videre faciunt. En igitur magna idearum colleelio , en. ingens signorum sartago , en denique chi aurii carum repraesentationum semina in cerebroco isti tura. Cum nequeat intelim spiritus noster . non videre quin
in cerebro collocata sibi praeseii tantur si iduarum, vel sgninrum seriem percurrendo , insensibiliter venit quo illum signa ipsa perducunt sgi. Quam ob rem si minima circumstantia, vel a quovis principio externo excitatur siguum quoddam in sensorio comm uui locatum
Igὶ Series circumitantiarum, qu bus percipitur obiectum. Cum objecto ipso in cerebro locatur , & quasi sub uno puncto commoratur . Cum ergo anima suum dirigat acumen ad unum e Tum seriei terminum, totam respicit seriem, & rapide eam coris templando percurrit. Hinc est, quod voce Sin a mihi recurrulae Iocus variis arboribus consitus, rugitus ferarum , cantus avitura , umbrarum hortor , eu multoties latronum insidiae , quae omnia, in silva esse , vel auscultavi , vel vidi. Dum .mneas precibus
victi Turiti flecti incipiebat , vidit balteum Pallantis a Turno uccisi. iplum Pallantem sibi a mo repraesentat, di ira ac suriis
accensum immolat Turnum , alens . . .
64쪽
hoe sibi attrahit a attentionem re , quae propter idearum, vel signo.
rum nexum huc illucve stirctuans, nunc has, nunc illas percipit notas, nunc ad varias proximasque attendendo, ut conjunctas coluiderat, nunc media elidendo , praesertim si non secus animae se prinsentata , notas a notis sejungit, & obieeta truncata vel permaene aucta percipit . Hinc est, quod si per loca obscura ambulamus, vel nos ibidem detinemus , cum animae attentio ab objectis extri secis non deturbetur si), tota in penetralibus suis retracta, non videt praeter ea , quae excitat locus , obscuritas , strepitus ipse, vel quodcunque aliud signum ist) , de multoties spiritus anim Ies agitati , N perturbato modo, huc illuc se serentes, quaedam
signacula movcnt, quae etsi nullam legitimam connexionem ii hent , veruntamen , cim in scena veniant , anima ea videt , &netu ut existentia percipit . Adnotate paulisper hie ad vos ipsos redeuntes : anima hoc casu obieeta extra se posita eadem non inveniet, quae intrinsecus, ut ita dicam , videt , sed multoties valde diversa. Adnotate, ad signum e quodam accidente externo commoturi anima adhaeret, pedetentim, quasi filo directa. a nota ad notam, ab objecto ad obieetum, insensibiliter progi ditur , & primo relicto, ad ultimum seriei terminum pervenit. Adnotate, hic, quod, ut externatam se invenit, & iter confectum non advertens, e quo prosecta fuit non internoscit, & tanquam insulatam se respiciens praeter punctum , ad quod adhaeret . non videt. Adnotate demum, quod ad tempus, ad loca, ad circumstantias non attendit, etsi tempus, loca, circumstantiae ipsae primum sibi signum excitaverint, & per ea signa, quae secunda primis xespondent, actualiter fluctuet. Quid interiin Quid quid hune animae actum excitat , dirigit, perficitque , vis est quae imagi- malitia dicitur; id quod absque objecti occursu repraesentatur, mantasma ; & actus repraesentandi hoc modo oblecta imaginatio; potentia , cui inest ipsa vis , Phantasia Quid sit potentia , quid vis , quae phantasinatis ratio , ex dictis facile coneipi
Nescio an omnibus placeant notiones hic datae circae potentiam, actum , & vim phantasiae . Ut plurimum confusa ab auctoriis bus
ih Si sua interesse eredit; hac de re t V. um t. PM 2qi. λsi in Quando novae excitantur mutationes, anima ad sua videlis da valde cauta, se ad illam maioris momenti ducit. per crinΚquens reliqua negligit , non ita si minime deturbetur , ia obitactum defixa detinetur , & illud φontemplatur. Eὶ Quid vidi i nisi quod ei praesentatur i M. rix. tom. r
Quid praesentatur , nisi id quod in cerebro adest , de a quodam
65쪽
tius haec omnia inveniemus, & non desunt qui potentiam ima
ginandi clam memoria ipsa confundunt , ut non deficiunt qui totam materialem credunt . Si considciantur.imagines animae praesentatae quatenus a vi materiali immediate excitentur , ut
modo dicemus, hi re te materialem hanc vim appellant; si postea perpenditur actus animae in percipiendo , non absque ratione quoque illi alterunt cum memoria debere confundi . Quid aliud anima csscit in imaginando , quam percipere quae sibi parantur Z Quid in commemorando , quam percipere Obscruta antae rercepta , cum conscientia habitae perceptionis nod unum e go ab altero actu differt , ut censeo, conscientia est priaeteritae Ierceptionis ; at conscientia haec eruitur non ab anima , scd a ignis quodam modo modificatis , ut vidimus ς per consequens non modificat actum perceptionis et Revera quid Obitat conlid
xare, quod modiscationes conscientiae animae non praesentantur, eoque magis , quia nullum occurrit ei oblectum extrinsecum ,
quod possit cum signis intrinsecis comparare , di eis attendendo constientiam habitae perceptionis eruere, potissimum si nihil si intei est Hinc videtis , quod sicuti duobus modis nobis pol fumus perceptiones excitare. l. objectis, signis extra nos positis , z. cogitatione , S melius voluntate, qua cupimus hoc illud Venobis repraesentare ; ita in imaginatione accidit. Si mihi occuserit Homeri versus, vel aliouid aliud.quod sibi animae attenti Nem alit ahendo , possit mihi voluntatem excitare imaginandi . Vel repraesentandi actu, quo cupit ad castra ducere Dru , & hinc furorem istius colura Atridem propter Briseidem Achilli ipsi ab Atride ereptam , possum sola voluntate omnes furoris notas mihi excitare , ut & omnes rationes, quibus ad eum
spectat praeda, qua quisque est armis potitus, & Achilli , cujus imago mihi menti addit, tribuere. Quid tum cssicio Imperio v duntatis spi litus, filii animales dicuntur, vi qua Possum moveo, & jbicem quo iuroris signum eli positum , nimirum effectuturi , qeos ab homine irato produci, obtervavi l .i nec non rationum Gies nactae potestatis 1 Uel dominii in alios per re- fiex o es in cerebro iii sculptas iacet , impello , atque incognito quali modo dirigo . Hi in cerebrum ruentes 4elas fibrillas
tendunt, qae quali enodatae , characteres tam furoris, quam se te latis unius in alterum animae repraesentan . Hic R: una ceris nil otii ac laboliti notas, periculi bello tolerata, ac inertiae cha- Iacter q: prvinia illius . ac istius poenas vel amissionem, quae dicuntur tribut , ct omnia perlanae Achillis addend , vivum eum eΥcogito , di meo ratiocinio , Atque furore praedituin cisingo Hinc est, ouod rillum mihi represento his verbis alentem : Eridicta quae simplici et tibi reddo , Ulysses et frustraneae iant preces , inutilia consilia , quibus me ad calua ducere Pert eluas ,
66쪽
non est inter vos , qui ad pugnam me imIenere possit , nec ipse Agamemnon . Pro ingrata gente effundere sudores irritum est. Honores, merita, praemia, & cui otio languescit , & cui patitur multo , impertiuntur aequaliter . Strenuus ac vigilans ima
simul cum vili confunditur : aeque iacet criminosus ac bonus . Quid mea, si labores, calus, pericula ego primus duravi Θ ln- gentes tuere praedae , nec inhonoratae exuviae , quas iliacis armis abstuli, & omnia ad castra, me stultum l portavi ; Atrides, qui non dum a navibus duxerat pedem , potitus est Omnibus , tibi meliota retinuit , Regibus , ac ducibus reliqua divisit , ea omnes quot quot sunt in integrum pace possident, ego.ego solus , cui proprium ereptum, mecum mea ipla non invonio: mulier, quam amore adamavi, apud se est , & mea gaudet captiva. Quid edigo sit ei, & vivat. Tantum exposco , cur cum I eucris gens dimiit Graeca λ Non est sertasse istaenia tot armorum origo p orsedae tantum itaque proprias uxores adamant λ Omnium aeque in terest sponsa; ego etsi captivam, permagne Mi eidem reputavi.
Sin placuit illi mihi eripere eam , & Daude viliori uti , non
amplius me stimulet. ille, ille pugnet, qui inter Achiva armae dum me mistum respiciebat Achillem, a Laris recudere nci ci hat , nee fuit pedcm ducere ausus Ultra sagum semel, semel pertentavit me ib; dem spectare, at cum vidisset in se me ru re minantem, fugam arripuit, & se surori meo abscondit, haec dicta Ulystes tu simpliciter expones, nec iram, qua e . ardesco, dissimulare debes. Scio, equidem scio, etsi cane pulus sit impudens ille, quini nunquam audebit suum in me tendere lumen. de frustra me lenire conabitur . Unus sussicit dolus . . . fh
Ex dictis sequitur quod pro seraci phasualia , spiritus requiruntur mobiles, Copiosi. elastici, nec non signa numero in coxebro insculpta , S librillae promptae , ac momento spiriti, umiensibiles . Hinc videtis, qua ratione bilioso , ac sanguineo tem
cl) Celeberrima est furoris descriptio, quam legimus in Vim lio. En ea . .' . dira serro O eompagibus Mais CDudentur buti porta, furor impius hirus
Ηἰe Uirgilius sibi repraesentat furorem tanquam hominem , qu vinculis cἰrcumdatus se ira magna dilani M. & ea omnia, quarius odi homini conveniunt, furori vplicat, i
67쪽
perament praedἰti vividius imaginent ; qua ratione cibi, potus qui spiritus adaugent, & mobiles reddunt, ad phantasiam conferunt . qua ratione idearum farrago', sensibus vel reflexionibum acquisita eam s ustinet ; qua ratione denique , quidam habitus , & nervorum irritabilitas ad imaginiim repr-ntationem requiratur mj. '
N Habitus supponit non solum promptitudinem in spiritis hus, verum etiam in sibi illis ipsis . Videtis ergo quod quando motu suo spiritus fervent, a voluntate animi concitati plura in cer No reposita pandunt & menti ipsi obversantur. Anima hic non attendendo praeter ea quae in te sunt , non arguit an fuere necne percepta , & ut nova sumit . Potentia ergo , qua imaginamur, ipsa animae facultas est, qua percipimus; vis ipsius actio :ipia perceptio; & Phamrimara signa rerum sta sibilium vehinsensibilium in cerebro praeposita; ratio denique hujus signorum
Tepraesentatiorus est animae voluntas nobis exorta e quodam accidente, quae voruratas movet spiritus , & ad punctum ab ea prae-lixum diri cit . Hic voluntatis actus distinguit poetarum imaginatior ies ab illis delirantium , dormientium , quae Ha irruente spirituum motu tantum progignuntur ; ab intrinseco enim prin- Cipio concitati ad ceri brum ruunt, & nesciente auima, cnodaricsgna, & ei reptaesenisut . Sed hac de re fusus in medis ratione de
68쪽
ἀδε De facultate disiernendi', atque aliis
, Nulla es Poenitu ve ea. A Dera est facultas mentis, quae ἄνω e , atque
ideas suas a se inuicem dili inguit . Haud latis est , ut quaedam generatim es . confuse concipiantur et nisi animo inesset distincta diversorum objeetorum ,& horum qualitatum perceptio , haud multarum rerum cosnitionem assequeremur, etiamsi ea, quae nos assiciunt , corpora , non risinus , quana nunc sunt , aetuosa forent, & animus semper. cogitationi operam daret. Ab hac facultate unam . rem ab altera dilii guendi, multarum propositionum generalium , in veritatum ingenitarum numero habitae sunt , evi' dentia & certisugo dependenti; quoniam homi nes haud veram causam cernentes, cur propositiones istae oninigni assensionibus coii probentur , illuu co genitis impressionibus uniformilias tribuendum putanν; cum revera illud madeat a clara hac o cememaei facul rure animi, per quam duas ideas easdem alit diversas esse percipit. De hoc vero susius mox.
69쪽
vinum imperirestio ideas accurate a se ininem
discernetidi dependeat ab ineptitudine , aut vitio organorum sensus , aut defeetu acuminis , exercitii vel attentionis in intelles tu ; aut praecipiti isto praeproperoque ingenio, quod quibusdam hoc vel - illo praeditis temperamento naturale est , haud hic examinabo et notare sufficit , hanc unam esse ex operationibus istis , quas animus intus in se anima vertere potest . Ceterum ejus momenti est ad alias cognitiones acquirendas, ut, in quantum iacultas haeuin se hebes est , aut ea non recte utimur ad res a se invicem distinguendas, in tantum notiones nostraei confusis sint, ac pertui Mntur ratio & judicium, atque in errorem abripiantur . Si celeritas ingenii inino consistat , quod ideo in memoria promptas te ver paratasque habeamus i; in eo , quod non confusae' sin , quodque alterum eorum, in quibus vel milaimum est discrimen , ab altero dijudicare possimus, maxima ex parte consistit accuratum illud judicium, & lumen rationis, quod multo Pra santius , quam in alio , esse cernitii 4 Αιque hine Drtasse ejus rei , quae vulgo observarer ratio ali- ,
qua re si potest , cur . nimirum hor es, in quibus magna ngenii est , & memoria prompta , haud iuculentat ideo judicio , aut ratione alta praediti sint ad . Cum mim minus sit ingenii ut plurimum ideas '
tas Vox ingenii late patet ; saepius nonnulli universum facultatum viriumque mentis complexum intelligunt; at strictiori sensu nihil aliud se lycat quam sacultatem di ρromptitudinem mentis , qua res facile comparare, & retum similitudines intro. Uiccae possumus.
μοὶ Pendet sane ab habitu hoc, illove modo .cquisito
70쪽
cap. XI. mque aliis operari rsus mentis. Dcongerere, easque inter se celeriter , Inagnaque varietate conneeiete, in quibus sis alitudo aut con ruentia quaedam reperitur, ut pieturae amoenissimae & venus infimae imagines eo paeto in phantasia depingat tur . contra I ma munus est , inaes istas, in quibus Vel minima reperitur discrepantia , diligenter a seruicem sejungere, ne sorte illarum similitudine, aut attinitate decepti , rem aliam pro alia sumamus . Haec methodus longe ab ea diversa esst, qua in in ta toris de similitudinibus ut iniur, in quibus venustasnaagna, & suavitas ingenii est, ad sensus permulce dos : quapropter omnium voluntates ideo allicit quod veneres ejus primo intuitu appareant , nec
cogitationis contentione aliqua opus eli, ad illius veritatem aut rationem discutiendam. Animus haud ulterius prospiciens, picturae jucunditate & venustate antaginis semet obieetat; atque indigilum ti iniquum videretur, si quis ad veritatis aut rationiS rectae normam illud severius exegerit; unde manifestum est in
17 Non est sane laudaiadus, qui utitur similitudinibus causa novas explicandi ideas . Quamquam faciliori modo possimus sic nostras enodare Igitationes , attamen non est id , quo ectas adeas ei formare chbemus. Omnes sinit it dines in q a1am naz. t. pQ seriam relatione , quae debet iiDaginationem sermonibus te
riunt , rapiditate , qua verba pronuntiarat se retro trahuntiunt celeberri ini loquutores , qui multoties habiliores exitii mantur , plaususque extorquent . At dissert sane , scire propria excogitata aliis venditare, sint e necne vera i staque . convenit comparationes adhibere , metaphoras vivase
ipsas, quae Pro rustrati e laterviunt . Hiue fit , quod imaginatio