De collegiis scenicorum artificum apud graecos

41쪽

bricandam coronam in honorem Zenonis ei eamdem ingrmnico certamine Nemeorum per praeconem pronuntiandam curare debuit 1). Alius etiam ἐπιστάτης ad tempus creatus fuit, cujus id unum munus erat ut accepta quaestore pecunia, fingendam aeneam Zenonis effigiem

ei inscribendum marmori collegii decretum curaret 2). His enim collegiis cordi semper fuit ut multiplicatis

magistratibus, minor esset singulorum potestas, necnon,

pluribus patefacto dignitatum aditu, industriam hominum excitarent et beneficia elicerent. Haud ingrati artifices erga eos quorum studio in langendis magistratibus auctae res collegii, aut quorumliberalitate amplificatae opes ei levatum onus impensarum. Quemadmodum civitates graecae decretis bene meritos homines laudibus et honoribus augere solitae sunt, sic quoque scenicorum populus, in concione laudes et hon res largiri nunquam omisit. Decreto, postquam diserte

memoratum quidquid prospere, quidquid pie, quidquid

liberaliter gestum suerat, tribuebant honores laudationem, coronam, annuam proclamationem in ludis per praeconem, effigies pictas aut marmoreas aut aeneas, quibus incidebatur vel ipsum collegii decretum vel brevior honoris mentio 3). Additum, plerumque prolixa oratione, quibus temporibus, quibus locis, per quos magis iratus pronuntiarentur honores, quibus in templis erige rentur statuae, quum aliquid semper novi excogitaretur quo splendidior fieret meritorum commemoratio. Nec defuit verborum magnificentia, ut igitur et manifestum sit artifices tribuere gratias dignas illius beneficiis hon resque, et multos habeant Zenonis aemulos 4).

42쪽

Singulare autem officiorum exemplum ei insignis a iificum in reserenda gratia diligentiae exhibuit Crato, cujus beneficiis et laudibus resertos sex titulos soriuna usque ad posteros pertulit. Hic vir, Chalcedone natus, tibicen crclicus, mox in Teium collegium adscriptus, SO-dalium utilitati unice deditam vitam peregit cujus tantasuit erga scenicos quum publice tum private benevolentia ut non a sodalibus solum sed etiam ab externis artificibus ex Isthmo et Nemea coleretur 1). Positae ejus statuae et effigies non Tei tantum, sed etiam Deli repe- ilia in pluribus locis et sesiis honorum et laudationum commemoratio 2). Qui, quum jam et apparatu impensisque priores sacerdotes et agonothetas Omnes supera

set 3 n ei et memorabilem posteris magistratum suum reliquisset 4 s, praeterii beneficia majoribus etiam superare aggressus, gratiam Eumenis ei Attali, qua ipse laetus Pergamicius civitatis adeptus erat, artificibus omni ope conciliavit, quos in cognomen regium adscitos ver simile est privilegiis ornatos fuisse 5). Tandem decedens, ut convenientia totius vitae tenori beneficia relinqueret, aedem Attalicam sumptibus suis aedificatam, domum regiae contiguam, decem mille et quingenius drachmas,

quarum ex reditu fierent sacrificia et coetus artificum, serios suos, utensilia ad ornatum empli aut scenicum apparatum necessaria sodalitatis esse testamento us-

Artifices contra, quum tot ei tantis beneficiis respondere studerent, in hunc virum congestis omnibus hono-

l Corpus imor. gr. 3068 C. 2 Corpua inser gr. 3067, 3068 Α. 3 Corpus inser gr. 3067 l. 9-10. 4 Corpus insor. 9r. 3068 B l. 1 - 2. 5 Corpus inser gr. 3069, t. 9-2. 6 Corpus inser fr. 3069. l. 20-28 3071.

43쪽

ribus humanis, ne divinis quidem abstinuerunt. uippe in theatro ante statuam Cratonis tripodem et thuribulum constitui jusserunt, mandata sacerdoti regis Eumenis cura ut quotannis thus in ejus honorem cremaretur l). Post illius autem oblium, ne tanti viri memoria evane cerei, dies solennes de ejus nomine peragi et quae mandata Crato de munere suo ediderat, sacrae legis nomine, rata esse jusserunt 2). Quin etiam scenici, laniis beneficiis et tanta Cratonis apud reges gratia facilius inducti erant ut deminutionem status popularis paterentur.

Quippe in ultimis illius vitae temporibus, ita scribere licuit Crato, sacerdos collegii iis qui sub ipso congregati et positi sunt 3). Ui apud justam civitatem, sic apud artificum collegia, legationum usum et proxenoriam institutionem reperimus. Proxenos artificum fuisse e titulo Rhegio jam licet suspicari; sed male descripti lapidis non ita certum esse testimonium arbitror 4). Altero autem tollitur omnis dubitatio, cujus initium prave restitutum in meliorem sormam redegi 5ὶ

De proxenis, quod proprium sui Graecarum civitatum institutum, disserere supervacuum sit, quippe qui plu-

44쪽

rimis titulis innotuerint ei commentariis sint illustrati, ut sere jam nulla res melius sit perspectas 1 . Ad rem pauca satis erit repeti. Proxenus dicitur is qui externae civitatis fit publicus hospes, ita tamen ut in patria remaneat. Is pro munere, legatos hospitio excipit eis con

filii populique adeundi copiam facit privatis qui in

ipsius urbe peregrinantur, auxiliatur omnino res privatas publicasque illorum quorum decreto proxenus lac tus est apud suos adjuvat et tuetur. Hunc igitur Zeuxippi filium, cujus statua ab artificibus Baccho consecratur, Thebanum esse civem apparet et in patria Sua versari. Quem scenici ex Isthmo et Nemea proxenum sibi elegerunt ui publicam collegii utilitatem, si quid negotii

ipsis cum Thebano populo incideret, officiis et auctoritate sua tueretur, simulque privatis artificum necessita tibus qui hebas, artificii gratia, sese contulissent, ubi

Opus esset, subveniret.

Quin etiam collegia suam rem apud civitates tanquam aequo jure per legationes defendebant. Quas benigne e cipi solitas fuisse ex eo conjicias quod Teii artifices duo legatos ad populum miserunt ut locus sibi ad ponendam Cratonis effigiem publice daretur; alios quoque ad Delios qui populum consiliumque adeuntes dignarentur dari suo collegio locum in quo poneretur ejusdem effigies 2). In alio lapide, prioris legationis comiter ab Iasensibus exceptae fit mentio tum altera ad eosdem mittitur quae decretum collegii de mittendis Iasum artificibus ad populum senatumque perserat et eorum sententiis ratum fieri curet. Qua legatione languntur poeta tragicus, citharoedus, Tnagonista tragicus, ita suffragiis sociorum designati ut unicuique trium partium quibus constabat

1 Ch. Ussot des Proetemes graeques, Diion 1863. 2 Corpus inser gr. 3067, tu fine.

45쪽

collegium suus esset legatus 1). De duabus Atticorum scenicorun ad Amphictiones legationibus, quid egerint, serius inquiremus nunc quales fuerint satis erit ostendere. Una suncti sunt tragoediarum poeia ei tragicus a tor; altera, unus tragoediarum poeia, quatuor tragici hrpodidascali; unde fit verisimile in Attico collegio miniamam suisse musicorum auctoritatem, plurimum autem valuisse qui sabulis agendis operam dabant 2 .

Illustrata collegiorum scenicorum ratione, res ipsa admonet ut ea cum thiasis et ceteris id genus collegiis conseram, quibus vulgo scenici artifices adscribuntur. Nonnulla enim in utrisque congruunt, sed multo plura, et ea quidem majoris momenti, discrepant, quae accuratius persequi oportet. Τhiasi numinis cujusdam patrocinium et cognomen assumunt, ut Serapiastae Ρantasiae, etc. Non patriae sed cultus communione maxime congregantur. Praeterea, ut in scenicis collegiis, ita in thiasis, res per magistratus ei sacerdotes annuos administrantur, tum summa potestas concionis est in qua congregati sodales universi suffragium de omnibus serunt, de magistratibus eligendis, de accipiendis rationibus, de mulctis et ceteris, quae penes populum scenicorum fuisse modo vidimus. Sunt et thiasis suae leges, sua templa sui reditus, commune aerarium;

iidem bene meritis tribuuntur honores ita ut speciem intuenti scenica collegia nihil aliud quam thiasi genus suisse videri potuerint. Si quis vero inspiciat, profecto quam diversum sit utrumque genus intelligat. Primum enim in thiasis par

L Bas et Raddington, Mer. 6 Asie-ΜMure 28 , L 4, 26-36. Verba legatorum Vide p. 59. 2 Decreta Amphictionum l. 35-M 42-48. - De hypodida calis vide p. 75.

46쪽

es mulierum ei virorum ratio, saepe etiam major mulierum quae aliquando sodalitatis sacerdoti languntur; at contra scenici collegii seminam nullam participem fuisse vidimus insuper liberiis atque etiam servis thiasi patuerunt, quum inter scenicos artifices nullum nisi ingenuum civem receptum fuisse ostendimus. Denique inpari uirorumque pietate, in pari sacrificiorum et religionum cura, Si quaeremus quae suerini utrisque numina, multo majus discrimen inter thiasos et scenica collegia apparebit. Illi enim ad colendos externos deos instituti sunt, atrem Magnam, Triam Venerem Sabratum, Se rapim aique peregrinos ritus, peregrina caerimoniaS, ui nocturnas pervigilationes, ad trmpana et cTmbala saltationes freneticas, Attidos amores et calamitatem, quidquid denique Phrrgiis et Syriis superstitionibus continetur, constantissime retinuerunt et studiose propagarunt. Unde natum illud sacrificulorum et hariolorum despecium genus per compita vaticinantium ei stipem rogantium, ingenii apud ervos et anus gratia, haud minore honestorum civium contemptu Artificibus vero praecipua Bacchi religio cujus in honorem instituti sunt et viguerunt ludi scenici si quas alias religiones coluerunt, publicis et graecis numinibus contenti, nunquam ad illum barbarorum deorum gregem reciderunt. Nihil igitur inter Δι69υσιαστας et Δι0vυσιακους τευιτας sui commune, nisi fortuita

nominis similitudo, quum illi Liberum barbariam redο- lentem, hi Bacchum Graecum sibi patronum vindicarent; illis externi barbarique ritus cordi essent, his patria rei

scenicae meditatio. Nec minus diversa uirorumque aestimatio Thiasotae, si quando data per populi decretum licentia, suis numinibus templa erexerunt, suspecti tamen et despecti manserunt, exercitis etiam inierdum quaestionibus adversus eos qui novos deos inserebant. Aliam omnino suisse scenicorum collegiorum conditio-

47쪽

nem et ea quae jam supra diximus et illa maxime quae disputanda sunt, ostendent l).i V.

Magnifice de semel ipsis sensisse scenicos artifices declarant iiiiiii Laudant enim curatorem suum Attici quod beneficiis adeptus sit si artificum benevolentiam omni pecunia potiorem 2 s. Amplius etiam illud elorum a quibus praedicaturis immortalis artificum gloria quos et dii et reges et Graeci universi honori habent 3 s. Hanc verborum superbiam res ipsae rarum in hon-nibus de semetipsis praedicantibus adeo non refellunt

aut extenuant, ut contra confirment atque etiam augeant.

Rei scenicae semper avisse deos testantur oracula quum ab Apolline Pythio, tum a Jove Dodonaeo edita; quibus recitatis addit Demosthenes Sunt civitati, Athenienses, et haec et multa alia oracula, bona et praeclara. Quid igitur ex illis nos in mente habere oportet Illud sane: cetera quidem sacra diis in unoquoque responso designatis peragi jussum, sed choros institui et cives coronari secundum patria instituta, in omnibus semper oraculis additum 4) s Haec vocabula υρους ἐσταυαι latius quam ad choros ipsos spectare ei rem sceni-

1 De thiasis vide Foucari, des Associations religis es etia les Grees Paris, 1873. 2 Fr Lenormant, Recherchesi Eleusis, 26 L 43. 3 Corpus insor. gr. 306I LG, T. 4 Demosth. in Midiam 31-55.

48쪽

cam omnem complecti iesiatur Iasensis titulus. In quo, quum Teii scenici spondeani se Iasum missuros artifices qui choros instituani in honorem dei secundum patria civitatis instituta, non tibicines solum duo designant, sed etiam tragoedos ei comoedos duo citharoedum et citharistam l). Quorum quis usus fuisset, si de choris solum ageretur Satis igitur manifestum est illa vocabula, prisci temporis memoria quo estum omne per choros peragebatur, etiam serius usurpari solita, rem contra multo latius patere. Nec minus erga scenicos artifices quam erga rem scenicam dii benevolentiam suam aperte declaraverunt. Quippe in Teio lapide memorantur Apollinis oracula si quibus Graeci obsecuti artifices quum pace tum bello iutos ei inviolatos esse universi jusserunt 2)η. Sacri igitur artifices et sua et, quod gravius est, Omnium opinione habiti sunt. In exercenda arte, O V luptati hominum per ludicra, sed deorum religioni eos consulere arbitrabantur. Neque enim cum Iasensibus pacta esse conventi dicitur ut ii spectaculis aut musicis ludis gaudeant, sed ut artificum auxilio, debita ex institutis majorum pietatis erga deum officia persolvan

iur 3). Neque aliter ipsi Amphictiones eorum artificium definiunt nisi si ut diis officia legitima, quibus praepositi sunt artifices, peragantur in statis temporibus, quum sint ipsi omni negotio vacui et sacri ad deorum exsequendos legitimos honores 4 s.

Propter quae scenici sese e communi hominum conditione exserunt et sibi sacrum quemdam statum vindicant atque in ipsa collegiorum designatione Bacchi

49쪽

patrocinio gloriantur. Iam omnia ad coelum suum pertinentia non communibus rerum vocabulis, sed sacris appellant; non collegium, sed sacrum collegium; non lex, sed sacra lex dicitur; si quis aliquid muneris conseri, non dat, sed consecrat. Res quoque cum Oratione congruunt. Suum cuique collegio templum τερ evος sic enim dicitur aedificium in quo coire solen0 1); ad quod ornandum estis diebus magni sumptus erogabantur. In hoc communis erigebatur artificum ara, στια, ad quam solenniter gebantur vota ei libationes 2). Additum sacris, in mos est, con*ivium in quo, postquam per ma gistratus libatum fuerat, exocabatur memoria Virorum

qui de collegio bene meriti erant 3). Nec quidquam artificibus laudabilius visum sui neque in decretis ullum gratius memoratur beneficium quam pietas erga deos et in sacris procurandis diligentia ei munificentia vide p. 3 . Adeo apud Graecos divinae originis memoria huicarii penitus inhaesit ut neque temporis diuturnitate, neque rerum mutatione obliterata evanesceret, sed ab his collegiis renovata ad antiquam religionem magis ei magis spectare atque sanctitate numinis auctoris, ipsae res, ipsi homines consecrarentur. De quo ne dubites bina Amphictionum decreta admonent, quum bis illud commune Graeciae consilium artifices sacros appellet. Praecipua sane, ut apud Dionrsiacos artifices Bacchisesta hunc patronum suum et praesidem nuncupant; hujus sacerdoti primarius in collegio locus in hujus aede exponuntur quum incisa marmori decreta, tum pictae aui aeneae benefactorum effigies. In hujus honorem, praeier Dion Sia, quae communia Suni omnium,

50쪽

scenici unum diem solennem instituerunt, qui de dies proprie diceretur s); in theatro, pompa ducebatur

cujus mentio ita fit ut parvi suisse res ipsa scenica vide tu prae cura rerum divinarum 2 . Repetii etiam, secundum collegii leges, quoque mense, nomine artificum sacrificia 3). Pietatis documentum fuit insigne, si quis scenicus in certaminibus victor personas et coronas de

Non vero sola Bacchi religione continetur haec artificum pietas, sed ad alia quoque numina se Vertit, non illa peregrina et externis superstitionibus colenda, sed ad deos vere Graecos et patrio omnium civitatum cultu prosequendos Laudatur Teii collegii sacerdos ob sacrificia bene et splendide et digne collegio peracia non Baccho solum, sed Musis quoque et possini Prihi ceterisque

Duin etiam artifices, pietatis causa, exierna templa adibant, ea maxime quae sacrosancta Isteriorum religione inclaruerant. 0uum enim in marmore Samothracio nuper effosso nomina theororum, id est legatorum sacrorum, qui a Graecis civitatibus ad venerationem Hagnorum Deorum mittebantur, proserantur, occurrunt

theori a collegi loniae et Hellesponti publice missi fl). Andaniae lege jubebantur viri ad procuranda mrsteria designati quotannis ex artificibus tibicines et citharistas praescribere, sacris et 3steriis operam daturos. Qui

Foucari, Revue areheoL 1870, t. II, p. 107,l. 32. 2 Corpus inser gr. 3067 l. 23 et Seg. 3 Foueari, titul laudat. l. 3. 4 Leias et addington, Inser crasse inore, 2. -- Domintheus Sosiclis filius, hebanus tibicen, in aede Bacchi consecrat capistriam et tibias cum dedicatione haud invenusta. Anthol. palat. Append. I, 5 Corpus inser gr. 306I l. 12-14, 6 Conge, Reis au den Inselides Thristichen Meeres p. 65