장음표시 사용
121쪽
- 84 Iuris Naturalis Elementa altera necessario includit alteram, nee enim jus concipi potest, nisi & huic subjecta o bligatio intelligatur . Quodnam V. g. Uerum jus patri competet suos liberos honestis rationibus ad sapientiam virtutemque instituendi, nisi liberi paterno imperio non solum se submittere teneantur, Verum etiam facili promptoque obsequio suo , quod in illorum utilitatem sibi pater proposuit , ad exitum pro sua parte deducant λ Quod si aliter se haberet, humanarum actionum reis gula jam Ratio non esset , sed ipsa secum pugnaret , dc quaecumque jura homini conis
cedit nullam haberent utilitatem , nullumque sortirentur exitum , quia Ratio quod altera manu largiretur , altera subriperet.
- IURIS , prout est facultas , eique Iuripose jus sublectae obissol/on F Veram naturam alligna-& obliga- vimus. Porro in uniVersum amrmari potesttio in ho- quod in hominem jus & objigatio cadant , .ihi ς' Matim atque vita sensuque praeditus est . Statuendum tamen hia aliquod discrimen est inter jus & obligationem, quantum ad tempus spectat quo jus & obligatio in homine
vim suam incipiunt exerere . Homini inincumbens obligatio tunc locum solummodo habet , cum eam aetatem homo assequutus
est qua pollet Ratione & judicio . Prius enim est nosse obligationem quam ea perfungi , & quod quis facit , id debet intelligere , atque cum quadam regula compa
122쪽
rare . Iura Vero quae alicujus etiam nesci1 . utilitatem promovent ' illa quidem inciis fipiunt & esse & parere obligationem , quo ipso tempore quis incipit homo esse , tenenturque coeteri homines ejusmodi jura non violare . Exempli causa, infantibus in utero materno degentibus idem partum est jus ac viris , ne quis eos Vel male habeat ,
vel eis injuriam inferat , id quod jure Ro
mano summa sequitate constitutum est: Qui in utero materno es , perinde ac se in rebus humanis esset , cinoditur , quotieS de comm
Eo ipsius partus quaeritur . s I ) Alius autem si) L. Iuris peritus sequentem Regulam statuit: Da- τ. V. que par quis injurram , etiamsi non sentiae , statu hompotest e facere nemo, vis qui scit se iniuriam V 'facere , etiams nesciat cui faciat . s a) Si ergo de infante quaeratur vel nato Vel naiciis de injuturo , dici proprie nonZpotest quod jam rii , nunc in alios homines quadam obligatione 67 εως teneatur . Tunc tantum obligationi subiici incipit cum diam aetatem adeptus est, qua 'valet res dignoscere & dijudicare . . ,
f. VIII. IURA & obligationes in varias obliga- Iura &tiones & diversa jura distingui possunt obligatio- Praecipua satis erit hie delibasse. sa) ηφβm 'Ac primo sunt Iura naturalia & acquis ne eonta. Naturalia Iura dicimus illa , quae bom Qinentur. ni ab or*ine ρο necessario eo erunt, quae s δὲ vid. illius naturae rubrior, quisus propter hos ip- η ς'
sum fruitur quod homo es, licet ea Mi ipse
123쪽
8s Iuris Na unulis Elementa. C p. r. . nullo sub facto comparaverit. Contra iura L ., 1,. Rcquisita sunt illa, qu/bus bomo natura uouIis . s.ft. θην μr , sed qM ne soι proprio suo facto se pa, adeptus es. Sic homini jus hoc innatum lib. x. e. i. est ut suae saluti consulat .' at vero impe- .4 3. rium, seu jus consociatis hominibus impe- randi , est jus acquisitum.
A, ' 2. Alia sunt jura perfecta & Rricta, alia sunt jura imperfecta oe non I ricta. J ura pe secta sunt illa quorum praestatio fracte potes
exigi , ita ut pro necessitate vis etiam adbiis beatur ut praestentur, vel eorum maneat usus salvus adversus eos quicumque in ilias urendis nobis obsi ere , vel impedimentum afferre temtarent. Sic merito vis in illum adhibetur, quicumque nostram vitam, vel fortunam , vel libertatem impetit. Sed quoties per Rationem non licet vim adbibere ut alicujus couiseus per eamdem Rationem iuris possessio min- dicetur , tunc jus illud dicitur imperfectumo non Rrictum. Quamvis igitur quibus habendorum alimentorum facultas non suppetit, Ratio sit auctor ut illa ab aliis post lent , attamen non illis permissum est alimenta per vim a nolentibuS extorquere .
Nee diAo opus est in ea quae disceptatur. materia juri omnino parem esse obligationem, quae vim habet majorem minoremve , di es persenta vel imperfecta , prout jus ipsum vel est perfectum , vel imperfectum. 'g. Tertia est notatu digna distinctio. 'Αρmque sunt iura quae citra culpam possunνα remitti, alia sisn i quae nefas es remstrere. Creditor v. g. debitori potest, si lubet, uel omnino Vel
124쪽
Pars L Cap. VII. 8 uel partim debitum remittere . Sed patri non licet competens sibi jus in liberos ita
liberis condonare, ut patriae potestatis omniano sint immunes . Cujus disserentiae ratio est, quod quaedam jura sunt cum nostris of ficiis natura cohaerentia , ideoque homini concessa ut illorum ope officia sua expleat. Quae jura qui abnegaret, is etiam officium suum abnegaret , quod nunquam licitum
est . Sed quod ad jura attinet ab officiis nostris sejuncta licitum est ea remittere, si
modo prudenter remittantur. Superaddatur
exemplum aliud. Nemini licet ita plane libertatem suam exuere, ut omnimodo se ais
lieno imperio pςrmittat ' sic enim in manifestam peccandi necessitatem incurreret, si peccatum ab eo praeciperetur eui' penitus se subjecit . Verum jure possumus quamdam nostrae libertatis diminutionem pati, si per
eam diminutionem officia nostra rectius valemus exequi , certamque nobis & convenientem utilitatem comparamus. Atque sic
intelligenda est trita illa sententia , cuivis licere, ut jux suum remittat. . Denique si res spectentur circa quas jus vertatur , in quatuor praecipua genera
jus dividi potest. Primum est jus nobis in
nos ipsos nostrasque actiones competeos , quod jus vocatur LIBERTA s. Alterum est jus in res quae ad nos & proprie perti. nent, & dicitur PROPRIETAs vel DoΜΙ-NIUΜ. Tertium est jus in personam &res caeterorum hominum , quod nomine venitIΜPERII vel AUCTORITATIS. Quartum F tan
125쪽
88 Iuris Naturalis Elementa . : tandem jus est in res alienas, quod multuplex. potest esse . Quae diversa jura impra,
sentiarum satis est attigisse, quorum naturam effectusque tunc locus est explicandi, eum quaelibet singulatim expenduntur.
Ius, prout faculxas est, eo sensu intelligi debet quo intelligendum exposuimus . Sed juris alia est peculiaris significatio secundum quam pro Lege accipitur; ut si quis dicat, moralis & ponticae disciplinae in jure naturali posita esse fundamenta ; fallere fidem
jure naturali ' vetitum , eodemque' praescriptum ut damna resarciantur, &c. In qui bus omnibus Iu pro Lege accipitur. H jusmodi autem Ius , quoniam ad hominem singulari ratione pertinet, operae pretium est accuratius enucleare, atque haec subsequentibus capitibus substrata erit materia.
De Lege generatim spectata. sa)
HAer ENus humanarum actionum rein gulam inquirentes ex ipso homine non sumus egressi, sed ejus naturam, quid in se, qualisque sit, indagavimus . Ex qua
Indagatione compertum est' hominem intra se iplum atque in sua ipsius Ratione regulam invenire quam sequatur; Rationis enim
consilia quoniam ostendunt homini viam
126쪽
Pan L Cap. VIII. 8ς expeditissimam tutissimamque assequendae perfectionis atque felicitatis , hinc nascitur obligationis principium leu potentissima causa propter quam homo adstringitur suas actiones ad primigeniam illam regulam acis. commodare. Sed quo penitus homo dignoscatur, haud satis est eum in se uno generatim considerasse : verum insuper pro dicta superius methodo attendendi sunt ejus varii status secundum quos ad divertas res dive smode se homo ipse habet , unde etiam variis modis adtemperandae regulae sunt, qui bus insistere tenetur. Quemadmodum enim jam advertimus , regulae illae non tantum cum ipsa natura hominis, 1 ed & cuin ejus conditione statuque congruere debent.
q. II. PORRO inter primigenios statu homi Η6m,
nis , potissimum attendi debet status ille natura at Propter quem alterius Iuris subditus est, teri natu- hinc enim praesertim deducitur eius actio. Obn
num regula. Enimvero qin alteri neutiquam unde hu'subditus est , is praeter suae Rationis Prae- manarum scripta aliam regulam non agnoscit , unde actionum alterius voluntati nulla in re subjacet , acu ς uno verbo suique suarumque actionum o- tu i mnimodus dominus est. Secus se res habet
in illo, qui alterius potestati subjectus intelligitur. Qui enim se sentit experiturque Domino subditum , pronum est ut in sua agendi ratione illius domini voluntati o, istquatur: quociam enim ab eo pendet, V
127쪽
tat eum Ratio veram selicitatem sperare , nisi se pro domini Voluntate gerat, ejusque proposita exequatur. Atque hoc plus minusve patet, prout alter plus minusve do. mino subditus est, domini autem imperium vel omnimodum est vel circumicriptum . Quae nostrae Omnes adnotationes pulcn re intelliguntur ad hominem singulari modo peratinere. Igitur homo simul atque dominum agnovit cujus arbitrio subjacet , consequens est ut illius domini voluntatem actionum suarum regulam ducat esse. Hoc illud Ius est quod Legis nomine insignitur. Domini tamen voluntas nihil debet hau .
here Rationi contrarium, quae humanarum actionum primigenia regula est. Namque contra Rationem non possumus obsequi . Quo igitur Lex humanarum actionum reingula fiat, nece.se omnino est ut cum hominis natura & eonditione consentiat, atque ad ejus felicitatem ultimo loco reseratur, quoniam Ratio hominem ad felicitatem exis petendam necessario impellit. Quae quam. quam ex se perspicua sunt , magis adhuc evadent perspicua, postquam accuratius e plicata fuerit natura Legis.
Dεfinitio LEGEM definio Regulam a serietatis Prin Legii. ripe suis subditus praescriptam ' sis ut eis incumbat obligario quasdam res 1 ariendi, adjuncta cujusdam poenae comminatione ' sis ut adactisrium Inum quasdam alisa res agendi
128쪽
Para L Cap. VI. PI, omnimoda libertas ipsis asse.
Nostra haec definitio paulum recedit a Grotii & Puffendorfit definitionibus . Sed utriusque Scriptoris definitionem existima. vimus & nimis vagam , neque satis toti Legis extensioni accomodatam. Quae dicimus comperientur Vera esse , si definitio alis lata eum adnotatis Grotii & Puffendorfit se, tentiis per partes comparotur. sa) a vid.
LEcΕΜ dico esse Regulam: primum ut Cap. i. g. id ostendatur quod Legi est cum confiis s. ErPus
commune, utrumque enim vitam humanam fenc Daordinat : deinde ut secernatur Lex ab eis mandatis quae dominus ob ter 1njungit, quae' Εα ique inter leges recenseri non debent, quin Cap. VI.niam ejusmodi mandata Rabius Regulas non β. . Ru sunt quas subditi sequantur. Resula enim εμε μδής haec duo potissimum includit , nimirum ut sit uni ersa Sc perpetua, quae universitas & raeli. perpetuitas quoniam Regulae generatim spectatae naturam constituunt , Legem etiam
secernunt ab alia qualibet singulari Princi
Dico praeterea Legem esse Regulam pra scriptam ' si quid enim Princeps animo suo constituat, nec ejus aliqua sigoificatione voluntas innotuerit, id pro Lege habendum non est. Principis enim voluntas quO. par
est modo subditis est declaranda , ut quid Princeps ab illis sibi. velit dignoscere. V
129쪽
Pinend. Ius Naroo Gent. Lib. I. Cap. VI.g. r.
ρ1 Iuris Naturalis Elementa . Ieant, compertamque habeant necessitatem suas actiones ad praescriptam Legem accommodandi . Caeterum quocumque modo Principis voluntas declaretur, seu viva Voce ,
seu in scriptis aliterve, parum id quidem interest , dummodo Legislatoris voluntas plane sit nota subditis.
SED quam Legis definitionem proposui
mus, ulteriuS explanemus . Lex a Principe praescribitur, unde diversa est ab amici aequalisve hominis constro, quorum in nos p testas nulla est, quorumque idcirco consilia non eamdem vim habent, nec eamdem pariunt obligationem ac Lex,qus cum manet a
Principe , ejusdem imperio & auctoritate nititur. a) Consilio obiequimur ob cau- .
sas ex ipsa rei sualae natura deductas' Legi vero paremus non solum ob causas propter quas constituta est. Verum etiam propter Legislatoris auctoritatem. Ex consilio nata obligatio mere νnterior est: sed ex Lege parta obligatio non solum interior, sed& exterior est. sbὶ Societas , quemadmodum jam adnotavimus plurium es conjunctio in quemdam Anem, seu communem quamdam utilatatem . Sota
cietatis finis est exitus seu utilitas quam Abi propositam babent Eutra ratione praedira ,
quamque Γιν comparare volunt. Hurrum aurem conjunctro, es eorumdem voluntatis consensus ad assequendum snem omn/bus in commu-
130쪽
Pars I. Cap. VIII. ne propositum. Quamquam vero Legis definitioni societatem admisceamuS, ne tamen inde colligas constituendis Legibus societatem Omnino necessariam esse. Etenim ressi subtilius disputetur, & in strictissima significatione Legem accipiamus, recte potest Lex intelligi, etiam si Princeps Vel unum hominem iure potestati subditum habeat :sed ideo ponimus Principem , qui hominum societati praesit, quo nostra Legis desinitio ad factum seu praesentem rerum conis ditionem propius accedat . Advertendum
tamen est ex hoc ipso quod hinc stet Princeps, illinc adsint subditi , inter utrosque
nasci singularis generis societatem, quam possis dicere inaequalitatis societatem : imperat Princeps, oblequuntur subditi. Itaque summus Dominus seu Princeps est ille , cuι jus ita competit 3mperanda , ut 6MSimperio non sit imperium majus. IΜPERAT autem ἔS quι ad arottritim suum actiones diarigit subditorum quos au obsequium cogere potes. Principis imperio dixi non esse imperium majus. quoniam ut Princeps in societate primas obtinet, sic elus voluntas cujusvis alius voluntate potior est , eique singula locietatis membra obnoxia sunt . Denique JUS IMPERANDI nihil aliud est quam potesas aliorum actiones con men enti atifctoritate dirigendi . Sed quoniam potestas utendi suis viribus suaque libertate non aliter est jus , nisi quatenus& Ratio suffragatur atque suam huic Juri auctoritatem impertit, hinc est ut ultimo