장음표시 사용
91쪽
M Iuris Naturalis mementa alia vero fluxa nec sibi constantia. Quia bus adde bona & mala quaedam esse qucrum, ut ita dicam , sumus domini , qu que sic in nostra sunt potestate, ut aliorum quidem praestare, nos immunes posissimus, alia vero immoeta retinere quibus fruamur. Sed hoc uno genere non contunentur omnia vel bona vel mala. Namque alia bona sunt quae ex nobis elabuntur invitis, quibusdam vero malis opprimimur, quamvis ea declinare totis viribus
4. Alia sunt bona & mala praesentia quibus jam nunc afficimur ' alia sunt bo na & mala futura quae vel speramus vel
s. Alia sunt bona& mala privata, quae
tantum in aliquot homines cadunt' alia sunt communia & universa, quorum omishominum societas particeps est. Uerum illud bonum est quod ad omnes spectat cpartis alicujus utilitas, si universorum utilitatem impugnat , falsam habet speciem
boni, atque ideo verum est malum. 6. Ex quibus omnibus licet tandem intelligere varia esse bonorum malorumque inter se discrimina pro variis eorumdem generibus, quae si alterum cum altero cominparentur, alia bona liquebit aliis esse praestantiora , item alia mala aliis graviora . Sic etiam contingit ut aliquod commodum cum aliquo incommodo collatum vel aeq-le possit esse, Vel majus vel minus ' atque
hinc nova gignuntur discrimina, seu totidem
92쪽
Pars I. Cap. VI. 6sdem exsurgunt gradus quos operae pretium
. Quam igitur praecipuam modo Regulam statuimus, ut nimirum vel bona vel mala recto judicio secernantur , quam sit utilis. sima, nostraeque aptissima felicitati, ex iis Patet quae jam enumerata lunt . Sed & alia sunt Rationis consilia, ex quibus haud levioris momenti nonnulla juvat recensere.
II. QUAE ab bominis natura flatuque prorsus aliena sunt , in eis vera felicitas sita esse nequis. Quae altera Regula sponte 'fluit ex ipsa Boni malique notione. Quod enim alicujus Entis naturae repugnat, hoc ipso nititur vel deterere illud Ens vel delere , ejusque constitutionem depravare vel ad uulerare' id autem quoniam hujus Entis saluti, perfectioni, utilitatique repugnat adversa fronte , ejusdem idcirco felicitatem funditus subruit evertitque. Itaque Ratio, cum . sit pars hominis nobilissima , & in qua potissimum ejus natura posita est . quidquid cum Ratione nequit conciliari , non potest hominis ' generare felicitatem . Praeterea illud quodcumque ab hominis conditione, sejunctum est, ejusdem noni potest conducere felicitati , quo nihil evidentius
est . Quaeliber natura , quae ita constituta est ut . ad alias naturas referatur, quibus in cum necessario cohaetet in se una non
debet spectari, sed spectanda etiam prout I. I. Buriamaqui . E est
93쪽
64 Juris Naturalis Elementa. est pars totius , ad quod refertur. Liquet
autem naturam qualemcumque vel bonam
vel malam conditionem , felicitatem vel infelicitatem magna ex parte sortiri , pr ut bene vel male se habet ad alias naturas, quae illam circumstant, atque cum illis vel convenit vel repugnar.
R scui, III. AD assequendam veram felicita- III. tem, haud satis es bona vel mala praesen-Liu 2 t μ peris cere, seου praererea narurales eorum in ei se si s Vrronei expendendae sunι ' ut , cum suis
compara rvru pr sentia comparantes, in utrum prae-re. Ponderet dijudicantes , futurum res existim praecognoscere valeamuF.
Non ip IV. Igitur contra rationem facit, qui ho- petendum num opstetit, ex quo majus malum subseque-
e qu0 V. Sed contra, Rationi prissas consenta- majus ma nςμm est motum perpeti, ex quo ceno gignem. Ium. dum es majus bou .REcuLA Quae hic praecepta statuimus, eorum V .
Milum rix*β momentumque suapte dignoscuntur . ,hepeti Bonum di malum cum sint contraria, quod ek quo ab altero gignitur, ab altero prae eatur , certo gi- id est, certum insortunium inducitur pergnendRN hujus boni possessionem, cui bono conmbonum. JuΠGLum est majus malum , & eontra felicitas ex levi malo exoritur cui malo connexum est majus bonum . Quapropter singulis perpensis, aliud leve bonum fugiem dum est tanquam Verum malum , aliud
94쪽
Pars L. Cap. VI. autem leve malum appetendum est tanis
quam Verum bonum. Ea est humanarum rerum natura ut quas
hie regulas statuimus necesse sit attendere. Etenim singulae nostrae actiones si ita in se ipsis conclusae atque definitae essent, ut nihil ex illis consequeretur, non tam ste quenter in rerum delectu aberraremus, sed fere semper quae bona sunt, eligerentur . Verum nostra nobis experientia constat a- lium saepe rerum exitum e sie ac futurus videbatur, ita ut amarissima fiant quorum erat species jucundissima , contra autem
vera bona sibique constantia non sine labore comparari ; unde prudentis hominis non est praesentibus tantum immorari , sed& sutura quoque respicienda sunt, ut, futuris & praesentibus aequa diligentia perspectis judicatisque, in optimam partem inclinemus .
95쪽
VII. NEUTIQUA Μ opus ese ut quae mais gni momenti sunt vel bona vel mala eertissma fur, sed fatis est, ut quae bona vel maiala su ut vel possbilia sint , vel, quod magis es, verisimilia , tir vir sapiens levia quaedam bona abneget, aut levia mala quaedam perferat , quo multo majora bona conjequa. tur, veι mala declinet multo graviora. Quae Regula ex praecedentibus ortum habet, eaque quam vera, quam necessaria sit, omnium agendi ratione comprobatur. Enimvero utquid homines tot se negotiis implicant, tot labores aggrediuntur, tot molestias perferunt, tot casus adeunt f Sa-ner quoniam proposita sibi habent quaedam commoda, quae chariore pretio non putantempta fore , etiamsi commoda haec nec jam praetentia nec aeque certa sint, ac certa sunt incommoda quae suturi commodi cauisse sustinentur. Rationi certe consentaneum Omnino est,
ut deficientibus quae certa snt, probabilia sequamur tum in judicando , tum in agendo neque enim tunc aliud lumen vel alium ducem habemus . Igitur in . multis rerum evidentiam supplere debet probabilitas, nisi malis incertus errare quam duincem sequi ; vel quia sol non uacet, lam padem putes extinguendam. Atqui vel de-hilis facis ope melius quis metam assequatur, quam si in tenebris perseveret. Haec
96쪽
Pars I. Cap. VI. Dest humanae vitae recepta consuetudo ut probabilia plerumque nos ad agendum imis pellant. neque enim semper omnimoda no- Ο bis evidentia potest affulgere . SENECA Philolophus nostrum illud praeceptum pulchre confirmat & enucleat . se Huic reis spondebimus , numquam ex pestare nos, , certissimam rerum comprehensionem :is quoniam in arduo est veri exploratio :,, sed ea ire , qua ducit verisimilitudo .
,, CIUM. Sic serimus, sic navigamus, sicis militamus , sic uxores ducimus, sic liis beros tollimus , ignari.quam omnium is horum incertus sit eventus . Ad ea acinis cedimus, de quibus bene sperandum cre is dimus. Quis enim polliceatur serenti proin D Ventum , naviganti portum , militantiis victoriam , marito pudicam uxorem , is patri pios liberos ' Sequimur qua RAM TIO, non qua veritas trahit. EXPECTA, ,, UT NISI BENE CESSURA NON FA- , , CIAS, ET NISI CΟΜPERTA VER IT A ,, TE NIHIL MOVERI s: RELICTO OMNI ,, ACTU VITA CONSISTIT. Dum verisi-
milia me ad hoc aut illud impellant, is non Verebor beneficium dare ei quem se verisimile erit gratum esse. De Eenso. ,, Lib. IV. Cop. 33.
97쪽
6' Iuris naturalis si ementa .
tinenda diligentiam adhibeamus.
Hane Regulam ultimo loco proponi oportuit, quia ex illa superiorum Regularum vis omnis in exequendo effectusque pendet. Nec enim satis est cognitam nobis esse bonorum malorum quenaturam , quae nos vere felices vel Infelices praestare possunt, sed praeterea requiritur ut praecepta quibus mens informata est em cacem vim suam exerant, ita ut ex propensione m ribusque contractis voluntas eo prompte
deseratur quo illam inclinant bene instituatae Rationis consilia. Neque vero sibi alia quis fingat hominum affectus atque studia mutari vel emendari non posse . Quod de palati , idem de mentis sapore dixeris ;nam iitriusque saporem in alium posse
tonuerti experientia docemur , & iis tandem rebus nos delectari quas prius in a. moenas dolebamus. Rem primum aegre quis Iggreditur, nec sine multo rationis tonais
tu; deinceps ei paulatim assuefimus tum ea res quia saepius repetita'lensim evadit facilior, jam in illam non obluctamur, ted
i aliam quam a mea cernimus, ac laudem quod prius avertabamur , ejus amorem inducit consuetudo. Namque initorum morum seu habituum ea vis est, tantumque sensim comis
modum tantumque oblictamentum in illis i. se exhibet quae sumus adsueti facere, ut eisdem abstineamus inviti. . t VIII.
contemptatione quae indubitanter praestantisma '' sunt , ebνum habendorum cupiditas nobis innascatur, O quanram pHfumus ad eadem obis
98쪽
, EA sunt praecipua Rationis consilia seu praeceptas, quae eum ex ipsa rerum hominisque praesertim natura & statu elicita sint id ostendunt quod hominem praecipue decet , & Regulas includunt ad ejus persectionem & felici Latem maxime necessarias
Quae hic generalia praecepta statuimus no strum sibi vel nolentium , ut ita dicam
a Sensum Vindicant , ara ut quam Vera quam sapientia sint , necessario dignoscat exculta sedataque Ratio, praejudicatis opinionibuS tumultuantibusque cupiditatibus libera. Haec autem praecepta ob mentis oculos 1 emper posita nemo non intelligit quantum habitura sint utilitatis . Sic enim illa singulis occasionibus frequenter usurpata in
unam sensim constantemque Regulam Veserentur humanarum propensionum morumque.
Neque enim haec nostra praecepta in mera contemplatione consistunt , sed iis utendum , & secundum illa nostri mores ad temperandi sunt . Quorsum enim suadentem Rationem audias , quam sequi nolis Et, vivendi regularum . quas perspicue bonas . utiletque nosti, quod erit pretium, si nullus sit usus Z Ipsi certe Rationem intel-iligimus nobis concessam , t Ut ejus affulgentibus radiis incedamus . Quae hic memoramuS praecepta si neglecta sunt, ipsi nosam oramus damnamusque , non secus ac , alium quemVlS esuidem negligentiae reum .
ptis , quibus in agendo debemus obsequi .
99쪽
Sed quoties ejisdem praeceptis paruimus , veram intus laetitiam experimur , ipsi nobis suffragamur aliisque, qui similiter se ges
sere Hi porr6 animi sensus ita. nobis' innati iunt , ut aliter sentire non pommus . Itaque positis jam antea praeceptiS nos subdere cogimur non sucus ac Regulae quae tum nostrae naturae consentanea est , tum ex qua pendet nostra felicitas .
QUORUM praeceptorum cum natura . ninci stra consensio necemtatem inducit eis: --eenera stram pgendi rationem accommodandi. .. N
oim spe. cessitatem dico non pissicam, sed moralem. ctata Moralis autem necessitas iis causis contin tur quibus ita afficimur, ut in certam partem inclinemus, nec in aliam possimus vergere , si tamen auscultamus Rationi Eo sensu quis. dicitur obligatus , cum rem tenetur praestare vel omittere' seu quod idem est , cum impellitur magnis & gravibus causis, quae Veluti totidem vincula Voluntatem in hanc vel illam partem detorquent. Etenim sive e plebe quemdam , sive Juris moralisque disciplinae peritos consulas, utrosque deprehendes obligationem ponere in ea causa, propter quam recto intellectam probatamque , potius hane quam illam pa tem amplectimur. Unde consequens est vim omnem obligationis ex eo judicio pendere quo talem talemve agendi rationem probamus vel improbamus . Nam qui probo ,
100쪽
κPaνs I. Cap. glatetur quod illud debeat facere quod probat : qui vero damnat , fatetur quod illud
non debeat facere quod damnat. Debere autem & obligari voces sunt ejusdem fgnificationiS.
Obligationis propriam & fguratam signi
ficationem, alteram alteri natura proximam, tantummodo delibavimus , quam hic oportet elucidare. Obligatio igitur in sensu proprio est vinculum . Itaque homo Obligatus est vinctus. Sed quemadmodum funibus aue catenis quis vinctus non se ipse potes ad agendum movere , sic fere se habet homo obligatus ' cum eo tamen discrimine , quod illic externum & physicum impedimestum est naturales vires cohibens: hic autem vininculum est morale , sive libertas se Rationi submittit:. Ratio autem quoniam hominis
ejusque facultatum primigenia Regula est , ad eum finem quem ipsa sibi proposuu hu
manarum facultatum actus dirigit temperatque a
. obligatio igitur Asia prima origine &
generatim spectata definiri potest : naturalis obertatis circumforaptio , quatenus Rationis praescripta sunt totidem causae , quae hominem movent ut alio modo se gerat poti
Sic se habet Nimigeniae obligationis natura . Unde consequens est huius obligatio- . 'βδ nis v Iidiores aut re silaxes vιπε :ςJς x res ponpro- suae esse