장음표시 사용
161쪽
12 juris Naturalis Elementa. ejusdem arbitrio positum est. Princeps enim ut in constituenda , sic in retinenda Lege merito se vult esse liberum.1. Nihilominus Lex per se ipsum & ex sua natura censetur in perpetuum constituta ' nisi iis verbis sit concepta , vel illi adjuncta ea insit , ex quibus contraria L gislatoris mens deprehendatur , ita ut probabile videatur Legem ad certum tempus constitutam. Lex idem est ac Regula ; quaelibet autem Regula esst per se perpetua: atque in universum , Princeps cum Legem constituit eo animo non est ut eam velit antiquare . 3. Sed quoniam ea potest contingere mutatio rerum , ut Legi nequeat locus esse , quippe quae jam inutilis , aut etiam e Vadat demnosa , eam abrogare tum potest Princeps , tum etiam debet'. Absurdum prorsus quid statueret, & .hominum societati exitiosum , qui Leges semel constitutas in perpetuum contenderet duraturas esse , quodcun- quae gignatur ex illis obseruatis detrimen-
4. Duplici modo Lex antiquatur, vel dia ferte vel tacite. Quoties enim conscio lPrincipe subditi per longum tempus Legi derogant ' vel si Princeps aperte patiatur aliter de rebus statui quam Lege cautum sit, hinc apprime colligitur antiquatam Legem esse , quae sic ultro corruit , quamvis a Principediserte non sit abrogata . Generalia principia , ut videre est, tantum delibavimus . Porro singulis Legibus pro
162쪽
Pars I. Cap. X. 12 pro sua singularum indole principia hase diversimode adtemperanda. sunt. Sed enucleate materiam hanc evolvendi non erat hie
1. DIvIDITUR Lex in Divinam & Huma. Quompli- . nam, prout a Deo vel hominibus condita est . cl, g ne
a. Lex Divina duplicis est generis ; est 1 ἡ- b
enim aut Naturalis , aut Positi Dioi visus patefacta. LEx NAΤURALIS ea est quae cum hominis natura statuque ita consentit, ut nisi ejus praescripta serventur, neque privati homines, neque hominum societas, Vitae conditioncm rediam, decoram & utilem assequi valeant . Quae Lex quoniam cum humana natura necessario convenit , ideo solius Rationis ope dignoscitur , unde etiam dicitur
Naturalis. LEx DIvINA POSITIVA, Vel DIVINI -ΤUs PATEFLCTA ea est , quae non in natura hominis sed in Dei solum voluntate fundatur . Nihilominus haec Lex justis de causis constituta est, eique obsequentes mutitam ex illa'utilitatem percipiunt. Duplex id Legum genus videre est in iis Legibus quas olim Deus Iudaeis injunxit , in quibus quae naturales sunt ab eis facile secernuntur , quae cum ad religiosas ceremonias , vel ad ciuilem Judaeorum disciplinam spectarent, non alio fundamento nitebantur, quam singulari aliqua Dei volun- tate
163쪽
115 Duis Naturalis Elementa. tate ad praeselitem Iudaicae gentis conditionem accommodata.
Quod ad LEGEs HUMANAs attinet , si tantum considerentur prout hummae sunt , id est , originem habentes ab eo qui societati praeest , eas omnes vere dixeris positivas. Nam quamvis humanae Leges quandoque circa Leges Naturales Versetitur, non tamen hae ab humano Principe vim habent obligandi , quippe quae nihilominus obligarent secluso Principe , utpote quae ab ipso Deo ortum habeant. Has nostras desinitiones antequam absol-Vamus , non abs re erit praemonere : sese tiam vel artem condeuiarum Legum , interpretandarum , humanis actionibus accommoudaudarum in. universum IURIS PRUDENTIAΜ dici. CAPUT XI. l De humanariam actionum MORA LITATE
Qqid si I' Ex eum si humanarum amomam. Re in φημm l . gula, si cum humanis actknibus cor ' 'paretur , illis consentiens deprehendit.x esse, vel eisdem adversari. Quae Legis cum nostris actionibus consensio vel dissensio , i dicitur Moralitas . Moralitatis vocabulum a moribus derivatur . Per mores', ut superius dictum est ,
164쪽
intelligendae: Iuni u Derae actiones hominum , quatenus humanae act oneS eae sui it quae di-
rigi possunt &'Reguim subjici . Lex vero
quoniam humanarum actionum Regula est, se ideo illarum cum Lege consensio vel dis- . sensio nomine Venit moralitatis , & quam in nostris actionibus debemus tequi a egula-ε vel PROHIBITAE , vel PERMISSAE.
Quoniam autem quod jussit legitimus Princeps id debemus praestare, vel ab eo abstinere quod Vetuit, inde est ut Iureconsulti
quae actiones praetcriptae sunt necessariaF aia . . serant , quae autem prohibitae sunt eas dicant imp bilesu. Equidem contra Legem
agendi semper inest physica vis homini ,
t quam Vim potest ad arbitrium exercere λ Sed eam si exerceat, tum Rationi adversabitur , tum cui jam subditus est imperio se subtrahet, quod utrumque facere nequiti, quandium insunt ei Ratio & virtus, unde quae contra Legem sunt dicuntur actiones impossibiles , quae sententia cum in se
Tum congeriem , MORALIS DISCIPLINA Bum moralitas. I. Vel actiones cum Lenis DUPLICI ratione considerari potest acti, Actiones cum Lege spectatur consensio aut cillenIIO. vel prosia ctiones humanae sunt vel PRAEACRIPT a permus
l quior est, tum humano generi gloriosior
165쪽
a. f. S. 118 Iuris Naturalis Elementa quam ut ei non suffragemus. Namque, tizapud Jlire consultos Romanos habetur. se Quae se facta laedunt pietatem, existimationem , is verecundiam nostram, & sui generaliterri dixerim) contra bonos mores sunt, nec se facere nos posie credendum est. Leg. IS. is D. De condit. insitute. ,,
ACTIONES permissae eae sunt quas annuente Lege possumus ad arbitrium nostrum facere vel omittere sa) Quam in rem sunt
I. Duplex distingui potest permissionis
genus . Alia est omnimoda & perfecta permissio, per quam non solum nobis cujusvis poenae securis licet quaedam facere, sed praeterea facientibus suum calculum aperte Legislator adjicit. Alia est permissio imperfe-ota , per quam ita sinitur actio, ut non puniatur, sed neque probetur. a. Quidquid Naturali Lege licet, id semper Legislatori certo probatur, ita ut quidquid fit ea ratione, sit semper innocuum, nec officio nostro adversetur. Liquet enim nec minimum quid a Deo posse permitti quod ex sua natura malum sit. 3. Secus se habet humanarum Legum permissio. Equidem ex humanae Legis permissione certo colligitur quas actiones Princeps non prohibuerit, quippe quas velit esse impunitas ' sed non ideo Princeps eas actiones probat, quae saepe contra justitiam fiunt,& in quibus contra ossicium peccatur.
166쪽
1 U. Porcs Todeinde considerari humanarum et . Actio actionum moralitas, prout hae actiones vel nes sunt Legi consentiunt vel eidem advertantur . vel Hinc existit actionum ea divisio , quod a liae sint bouae vel ju is , aliae mali r vel in- ju aut ju Lei, aliae demum tu isserentes. indiffe- Actio moraliter bona vel justa ea est reat . quie in se ipsa alicui Iegi obligan: plane consentanea est , quaeque eo animo fit, , iis omnibus ad unc is , qlix Iegia lator ipse iumente habuit .
Dico I. actionem bonam vel jusam: nullum enim proprie discrimen est inter actio. .. . 'num bonitatem litiam ' neque hic opus est ab usitato sermone recedere quo utrumque vocabulum promiscue usurpatur . Actionum bonitatem & justitiam Pulsendorso quidem placuit distinguere , quam tamen utramque ipse subinde permiscet . sa a Cin
Dico,2. actionem moraliter bonam Do ' renuum hic non consideratur interior &
solummodo spectatur actionum cum Lege Nyy convenientia , unde existit 'illarum bonitas VI moralis . Quamquam Veroa moralis di physi- , calbonitas semper in iis coeant quae natu- eam eurali Lege praecipiuntur , nihilominus mora. qua 4 icit lis &yphysicae bouitatis discrimen haben dum est . Gq. a.
167쪽
a 3o Juris. Notu alis Elem utis . V. DENIQUE quo dignoscantur necessariae in universum conditiones , ut quis censeatur actionem naoraliter bonam edidisse , in deh-tione pdditum est eam actionem debere esse Legi plane cossentanea , eoque animo seri quo fieri vult iple Legislator. Ac primo necesse est aξctionem omnino & in sin
lis suis partibus cum Lege consent ire . Quemadmodum enim illa dicitur linea recta
cujus nullum punctum a subjecta regula neminimum quidem divergit sic etiam stricte loquendo non potest actio esse bona, justa vel recta, nisi omnino & in singulis' suis partibus cum Lege consentiat . Sed nequei hoc satis est ridebet praeterea eo animo &ea ratione fieri quibus eam fieri vult Legis. Jator . Primum illud est ut actio sat adhibi. ta rei gestae cognitione, nempe sciendum est id quod fit, Legi esse consentaneum,'alioqui actio neutiquam esset Legislatori accepta , sed foret prorsus inutilis . Deinde fieri debet actio re to animo & in bonum fuem , nempe ut Legislatoris consilia exequamur, ,& debitum praestemus Legi obsequium: namque si pravus est agentis animus , tantum abest ut actio censeatur bona , ut contra a genti tanquam mala: possit quandoque imputari. Demum justis de causis debem iis ad agendum impelli, ici licet ut sua stet Principi reverentia, Legibus obsequium, & os sicio nostro satisfiat: intelligimus enim velle Legislatorem ita nos affectos es. .
168쪽
Ek iis quae de bonis actionibus dicta sunt De natura
satis intelligitur quae sit actionum MALA- actior. um RUMPvel IN JUSTA RUM natura4. In uni- vellum malae actiones eae sunt, quae vel per se ipsas , vel per ad Ducta , cuipiam ob ἱ- gausi Legii, vel proposito Legislatoris a ersantur .
Itaque generales duo sunt iniustarum a ctionum fontes i. Etenim in se ipsa spectata actio injusta' est , quae ad versa fronte Legis pra criptum impugnat vel prohibitionem , qualis est v. g. caedes insontis hominis, &c.
Quaecumque actiones sunt in se malae, fieri nequeunt bonae, quodcumque fuerit agentis consilium vel ei proposita causaS; neque enim ad assequendum bonum finem injustis rationibus licet uti r atque sic intelligenda
vulgaris sententia est : Nunquam admitis te tuum est e malum , ut hinc gignatur bonum .
verum quae suapte natura actio bona est, fi ri potest mala, vel ob pravum agentis propositum, vel quia manifesto Legislatoris voluntati adversatur , ut si actio mala de causa , vel ob malum finem edatur. Pulchrum quidem &,laudabile in cives largum & beneficum elleb: sed haec ipsa largitas Se beneficentia scelesta est, si quis eam ambiti se cXerceat , ut sensim oppressa liber tate Rempublicam solus occupet et est enim hujus actionis injusta causa , & injustus
169쪽
omnE, OMNES actiones iusi e proprie loquendo astiones sunt aequaliter justae ; namque omnes cum Iustae sua: Lege omnino consentiunt. Secus se habent I VI actiones tu ossae seu matre ' nam prout Legi actiones, plus minuive ad Versantur, sic etiam ma o- inj istae re vel minore lue contaminantur , in quo sunt plus linearum curvarum similes sunt, quarum , si h uni prox t a Rogula plus minusve detorquentur, major est curvitas vel minor . Igitur conossicium diversimodetra ollicium cIVerumOcle peccari potest . Nonnunquam Lex consulto frangitur & ex nequitia, qui sane cumulus est improbitatis , est enim haec Legislatoris Legumque manifesta & deliberata contemptio; sed interdum ex imprudentia peccatur & per incuriam, qui potius error culpave dicenda est quam crimen . Sui sunt etiam incuriae gradus: potest enim esse major minorve negligentia , quae idcirco plus minusve damnanda est. Quae vero ad mathematicorum amussim reduci nequeunt, in iis saltem extrema duo & medium distingui possunt, unde Jureconsiliti triplex distinguunt culpae vel negligentiae genus; alia'est lata, alia levis, alia Detiissima . Et haec satis est indicasse, quin rum suo loco traditur explicatio, cum singulae quaestiones disceptantur.
170쪽
Caer Rura diligenter advertζndum est 1is
in eo praecipue sitam esse injustarum actio- potissi num naturam , quod praescripto Legis vel mum sit, Legislatoris consilio prorsus adversantur , halin unde in sua materia vel forma vitio inter- '' ' i'
no illae actiones laborant . Quamvis enim necesse sit juxta superiorem nostram definitionem, actionis naturam, modum, & adjuncta Legi omnino consentanea, esse ut haec actio moraliter bona sit , ne tamen hinc colligas eam malam esse vel scelestam, si qua dest dictarum conditionum . Etenim pStio ut vere mala sit, haud satis est si aliquantulum discrepet a Lege, nec ei taumen' penitus advertetur . Equidem quae a
.ctio penitus cum Lege non consentit , Ve-
re bona vel justa non censebitur , sed nec erit mala, quippe quς tunc sit indifferens . taxempli caula, si quis actionem edidit causae Legisque nescius, vel si agendi causam habuit innocuam quidem, sed ab ea causa diversam quam sibi propositam habet Lex,
ejus hominis actio nec bona nec mala reputabitur, sed erit mere indifros .
- ctionibus RENTES , quae inter actionesque , ut ita dicam, mediae sunt. Actiones Didiis Rutςm indiffer xes eae sunt , quae nec pra q* 0 β.