장음표시 사용
181쪽
i 34 Juris Naturalis E ementa. Ieriptae nec probibitae, agere vel
agere cujuIυis arbitrio Lex indusit. Ni mi rum ejusmodi actiones ad Legem permitten,
rem referuntur , non Vero obligantem.
Dari quidem actiones indifferentes nemo sanus inficiabitur . Nam quam multa sunt quibus ideo non tenemur, quia nulla divi- na vel humana Lege Vel praescripta vel pro-
tibi ta sunt, & quae idcirco pro arbitrio no
stro possumus agere Vel omittere. Quapropter scholasticorum interpretum insulsa sub tilitas est nullam dicentium indifferentem poste actionem esse, nisi, inquiunt, mentis ope actio abstrahatur lectu laturque, tum a quovis homine actionem edente , tum a tempore, loco , ipsoque 'actionis peragendae modo, aut peragentis animo, ac demum a
singulis actionum adjunctis . Verum hujus cemodi actio ab omnibus adjunctis seclusa
merum figmentum est. Attamen si quaedam sint indifferentes actiones: quales sine Conin. Iroversia existunt , necesse est eas indifferentes esse in iis ipsis quae adjuncta sunt
Ronarum ACTIONEs bonae vel malae prout circa ct m* δ' diversas res veriantur vario etiam nominerium' it Veniunt . Bonae quae ad Deum spectant arisio. ctiones nomine PIETATIS insigniuntur. Quae ad nos ipsos pertinent , eae dicuntur vel SAPIENTIA , vel TEMPERANTIA i yel MODERAT io . Quae reicruntur ad cae-4 - ieroa
182쪽
teros homines', JUSTITIA Vel BEMEvo. LENTI A nuncupantur. Actionum divisio nem illam obiter attigimus rursuS CXcutiendam cum de Lege Naturali disputabimus . . Malarum actionum eadem divisio est; per- itinent enim ad ΙΜ PIETATEM , vel ΙΝ-
EMPERANTIAM , Vel IN IUSTITIA Μ.
I PLUAEs proponi solent justitiae divisio nes de quibus ut & nos aliquid dicamus , De Iu N-
sequentia juvat advertere. tiλ ejusf1. In universum dividi potest justitia in , s ij.
pe ectam & fractam , imperfectam Vel ciebus. Mon 1srictam. Perfecta & stricta justitia est, qua illud aliis praesamus quidquid ipsi pera aefecto fricto )ure debetur , seu ad quod praestandum juret etiam per Vim nOS
adigere', nisi id praestemus volentes , quo stricto lensu plerumque Iustitiae vocabulum usurpatur. Iustitia imperfecta & non stricta
ea est , qua in alios haec osscia exequimur ριιio debentur imperfecto non fricto jure, ad quae praestanda non possumus per vim adigi , sed in quibus Lex voluitRsuum esse . Eprobitatis & conscientiae arbitrium sa). Cu- , jus generis officia plerumque innotescuns chf nomine Humanitatis, Cbaritatis 'Benevolen- να g. 8.tix, opponunturque stricte & proprie distri justitiae. Nostra justitiae divisio eadem est ac GROTII in Justitiam explistri iis & aratributivam .
a. iustitia stricta iterum potest dividi in
183쪽
civem. Justitiae vero inter inaequales totidem sunt genera quot sunt hominum societates in quibus alii praesunt, alii obse-Vid. quuntur. sa) aum q. Aliae sunt justitiae divisiones , sed ear
quidem parum accuratae, .nec ita magna -
, has tilitatis. Exempli causa PUFFENDOR Fi Usi , t. v justitiam dividit in Muiversalem & particu-Cap. Id larem, quae divisio in eo peccare videtur, ψ quod alterum divisionis membrum in alte-K ro contineatur . si,) Imperfecta etiam est Nas. o Justitiae particularis subdivisio in dispibuti Gene.Lib. vam & Permutativam ' hac enim divisione AE' RU. ea solum includuntur quae ex pacto deben- ui , quamquam multa sunt quae quis strio sis iure potest ab alio exigere etiamsi ni- Tib.LCap. hil inter utrumque con Venerit , nec intera II. β, cesserit ulla pactio. Quidquid porro in hoc cum η' in argumentum G ROTI Us & PUFFENDOR- λώ -υ sius scri plere , de eo universe ad Verti potest , quod uterque scriptor ipsi sibi tricas neXuerint , cum in variis illis justitiae generibus accurate & lucide definiendis labo. Tarenti. Igitur quae instar Aristotelicarum divisionum solent in scholis divisiones usur- pari , nos eas omnes missas faciamus sui perio- i Quae diviso eadem fere est ac Grotii in
184쪽
Pars I. Cap. XI. 137 perioribus nostris definitionibus adhesuri Nec enim alia de causa solitas illas laholasticorum divisiones hic retulimus, quam ut
vulgari opinioni satisfieret . sa
test moralium actionum qualitas , in iis e-
xiam quaedam spectatur quantitas , ex qua ς' PR R
sit ut bonae actiones cum bonis , & malae quae sat cum malis conferantur , atque ex utrisque computa ' sic inter seZcollatis,statuatur quaedam cominputatio, cujus ope in quavis actione dignoscitur quid plus insit boni vel mali . Cujus habendae computaxionis hic saltem indi-
gitanda ratio est . I. Spectari potest actionum objecta res eres autem quanto est sublimior, tanto etiam . praestantior est quae circa illam Versatur a-Go , & contra peccatum scelestius. 2. Consideranda venit agentis qualitas conditio,. Sic quod ab inimico beneficium consertur , praestitum ab amico beneficium superat' ricontra vero gravior & foedior est parta ex amico injuria quam quae ab ini-
mico.. 3. Natura ipsa expenditur actionum, prout
sunt plus minusve difficiles . Quo enim actio , modo coetera paria sint , difficilior, est, Mi
185쪽
1 8 Iuris Naturalis Elementa. est , eo est etiam pulchrior & laudabilior. Sed contra quo facilius erat pravum facinus Don admittere, eo sacinus illud & magis damnandum & atrocius est , prae alio Huidem generis iacinore . 4. Adυertuntur. etiam actionis exitus. Taniato melior vel pejor actio est , quanto ejus exitus intelligi poterant utiliores fore vel
s. Quibus omnibus addi possunt adjuncta temporis , loci , &c sex quibus bonae vel malae actiones fieri possunt aliae aliis
pretestantiores vel deteriores . Excerpta sunt haec ex BARBE YRACII in PUFFEM DOR. FIUΜ adnotatione . sa)Ita ut de ADVERTENDUM tandem est ita ut acti
actioni- nibus , sie & hominibus ipsis moralitatemhR ,1 ς α tribui; quemadmodum enim actiones dicun-h vj ijs, tur bonae Vel malae , justae vel injustae , sic moralitas etiam homines boni vel mali , probi velocitur. improbi dicuntur. Homo probus est ille qui equisitienter Leis gibus cio se gerere consuevit. Improbus autem cujus est contraria consuetudo . Itaque mirius sita est iu consuetudine cou- venienter Legibus se gerendi , vitium autem
Virtutem & vitium dixi consuetudines esse vel habitus . Quocirca ut probitas ab impro Ius Nar. o Geui. ZiL L'Cap. tam I
186쪽
improbitate recte secernatur , haud satis est singulares quasdam & fluxas actiones expendere , sed hominis in universum vita, eius , que 1 olita agendi ratio expendenda est. Im- Proborum igitur numero adscribendi non sunt qui prae imbecillitate aut alia de causa in aliquod quandoque malum facinus prolapia sunto ut nec inter probos ii sunt recensendi , qui data sorte quadam occasione
rectum aliquod facinus ediderunt . Apud homui es non invenias absolutam ex omni parte virtutem , sed ea est humanae natu rae imbecillitas, ut non sint homines secundum stricti juris acerbitatem judicandi. Probum hominem fatemur multa injusta posse facere ex imbecillitate , sed etiam evincit Ratio eum qui pluribus vitiis assueverit nonnunquam posse res aliquot justas facere,
quia justae sunt , & justas esse agnoscit .
Homines nec statuamus nequioreS Quam
is virtutisque gradu S m. censeritur ,spari etiam cura
187쪽
Quid D LEx NATURALIS . Datur LEX
commodanda sunt . Acmum quaeritur utrum homo ita natura comparatus sit, ut
re ipsa proprie dictis Legibus subjaceat 'Tum quae sint Leges illae 8 Quis eas tulerit λ Qua ratione dignosci queant 3 Quamobrem colendae sint λ. Ex his neglectis quid mali , vel ex eisdem servatis quia
188쪽
Pars II. Cap. I. I I.ommodi percipiatur Τ Eae sunt magni sane momenti in hac altera parte nobis expendendae quaestiones. i
SUNT voces primum definiendae. Per LEGE Μ NATURALEM intelligitur quam omnibus oe sngulis bominibus Dei F -- faI.,rὸχ posuit, o cujus cognitionem Iolit S Rationis Natiaraia ope postsunt assequi suam naturam conditionem- lis,dcIu-que attente considerando . ., is Jus NATURALE est lasema VEP congeries mi a omnium L egum Naturalium . Denique JURIs PRUDENTIA NATURALIS est ars assequendi Legum naturalium cogniti nem , easdem explicaudi, humauis actioni.
AT vero danturne reipsa Leges Natura- les Z Haec enim occurrit prima quaestio quae Leise, ante alias excutienda est . Quo autem ac- Natuta- curata sit nostra disputatio, eam ordiri ne- les λcesse est a NATURALI THEOLOGIA , quae Juris Naturalis primum . est & verissimum fundamentum. Cum enim quaeritur, an sint Leges Naturales, solvi nequit ea quaestio , niti prius tria haec ex penta sint. I. Est-ne Deus 8 2. Ex eo quod sit Deus, sequitur
ne quod per se jus habeat Leges hominibus imponendi 8 Aco . denique Ius illud
sibi competens Deus.ne jam nunc exercet
189쪽
1 a Iuris Naturalis Elementa . qatis Legibus quibus nostras actiones accommodari jubeat λ His tribus quaestionibus hujus capitis s equentisque argumentum con-
det, hujus, inquam, naturae existentia ita
V cI a est Euc primo in tu ira perspiciatur .
Cujus veritatis satis est attendisse diluci-cla & tanquam subh sensus cadentia argumenta , quae catervatim undequaque prosiliunt. Causarum inter se is nexus, ea in oradinatio, ut in aliqua prima causa neces rio consistendum sit: tum necesse labemus primum motorem fateri, & totius orbis, ita mirabiles sunt ordo Sc structura, ut ii S G- ibus existetitii Dei comprobetur vel ut totidem evidentissimis argumentis quae po- test quisquis facillime caperer sed haec pau
muri . EXISTENTES hodie res innumeras ceris Neces, nimus, quarum congeries totius orbis nomi. i est na- ne appellatur . Necesse igitur est aliquid Rrδ pQx existere quod omni aevo extiterit . Nam si
intelli tςmpus ponas quo nihil extiterit, evidens
190쪽
Pars II. Cap. I. Ig3 est nihil unquam extiturum fuisse , siquidem quidquid incipit esse , suae existentiae
debet aliquam causam habere , namque exi nihilo nihil sit . Itaque fatendum est aliquam esse naturam aeternam. Ea porro natura aeterna , quaecumque illa sit', per se ipsam & necessario existit, suam enim originem a nulla causa mutuatur et ejusmodi autem naturam aeternam non existere , hoc quidem secum,pugnat . Praeterea haec natura aeterna, quae per se& necessario existit , intellectu & ratione praedita est . Eidem enim ratiocinandi methodo insistamus.& fingamus tempus quo non aliae quam inanimae naturae fuerint , quo posito verum est naturas intelligentes, quales hodie videre est,Vextituras nunquam fuisse I quoniam ex in anima & coeca camsa non magis potest intelligentia quaedam gigni', quam ex nihilo aliquid procreari . Igitur semper extiti mentium parens , intelligentia aeterna, cujusvis alius naturae in- Diligentis fons & origo . Cujus nostri argumenti manet semper integra veritas, qua cumque de mentis natura & origine sententia proponatur . Imo finge quae pars nostri cogitat materiam esse certa ratione motam Vel adtemperatam': quaeram ego semper , nam.& hoc sciendum est , unde materiae ad Venerit suus ille 'i notus ὶ materiae enim ut materia sit non est necessarius motus . Quaeram ego , nam & hoc sciendum est , unde materiae advenerit mirabilis ille con-x Atua , quem ipsaisibi nequit affingere ' Quia