Juris naturalis elementa auctore J.J. Burlamaqui in Republica Genevensi senatore ..

281쪽

et 34 Iuris mim alis Elementa . ita hominis statu postulante. Homines p mnio suo impulsu sensus commonefacit , majorem lucem affundit Ratio , cui certissima supervenit auctoritas., nempe Dei voluntas, quae veritas ipsa est. Quibus conjunctis tribus fundamentis stat superstructa Iuris Natisralis compages , Vel Moralis Disciplinae systema. Quoniam igitur Deus hominem consulto sapienterque condidit , eique sensum indidit & Rationem , consequens est ut humanarum actionum Regula , seu Μoralis Disciplinae fundamentum, in DEI VOLUNT A TE censistant, quam SENSUS ΜORA Lis & RAT 1 o manifestam faciunt' & interpretantur . Itaque sensus Μoralis & Ratio genui

ni duo sunt modi, quibus dignoscimus quis

sit humanarum actionum eum humana nain

tura , seu quod idem est cum Dei proposito consensus dissensusve, atque per hoc ipsum dignoscimus etiam , quid si bonum . quid malum, quid turpe , quid praescriptum aut quid prohibitum .

De pri- ΙΑΜ multum hoc est quid bonum , qui d JU malum sit sentire atque dignoscere: sed ne-

ligationis. que lariS isua eri, huic enim lentui cogna-

. . tionique adjungenda est obligatio praestandi boni & vitandi mali . Ex qua obligatione gignitur ossicium, sine quo nullus esset mo ribus locus, sed in mera contemplatione o- mnia consisterent. Quaenam est ergo causa

282쪽

Pars II. Cap. VII. 23sprincipiumque obligationis & ossicii λ An ne obligatio & ossicium ex ipsa rerum naiatura Rationis ope intellecta ' Anne ex Dei voluntate deducuntur λ Id quod operae pretium est dilucidare. q. VI.

Hoe mihi non videtur satis explorari quaevi, quod primum hac in re explorandum est: Regula cui Vis nimirum Regulae, quaecumque sit, mo- inducitralem necessitatem inesse juxta Regulam a. 0 lig ti 'gendi , quae ideo quamdam obligationem inducit . Cujus adnotationis probanda veri. tas est . Uni vertatis Regulae definitio certam brevem. que rationem exhibet propositum finem assequendi . Igitur quaevis Regula resertur adeo setium seu voluntatem alicujus finis asse. quendi, qui finis vel actio est quam faciendam, vel res quam comparandam nobis proponimus. Ericlantissimum porro est quod non debeat is sollicitus essit de suis actionibus a- ilia potius quam alia ratione dirigendis, qui non aliam causam habet agendi quam ut a. gat. nihil certum animo destinans, nullum tibi finem proponens sic enim se gerenti homini neque constito neque regula opus est. At quicumque homo certum tibi finem proponit, no Πque rationem seu Regulam cin. jus ope finem illum remque optatam Valeat assequi, hoc ipsse necesse habet'regulam illam sequi, eique suas actiones accommoda

re. Alioquin sibi contradiceret ipse , id e-

283쪽

las Iuris Naturalis Elementa. nim nollet quod vellet; finem optaret quiadem, sed rationes omitteret quibus solis ipso confitente possit ad finem pervenire. Hinc ego colligo per, quamlibet Regulam , quae vere Regula cognoscitur esse, certa nimirum&Punica ratio propositi finis assequendi, necessitatem induci juxta Regulae praescriptum faciendi. Ubi enim paratur a Ratiove necessitas definitum agendi modum potius quam alium eligendi . quicumque sanae mentis limmo est , & juxta sanam mentem se gerere vult, definitum illum agendi modum sequi cogitur, nec Ratio patitur ut alium sequatur .sVel ut idem aliis vocibus efferatur , homo is vera obligatione constringitura; siquidem obligatio , pro genuina illius definitione, coarctatio est libertatis, quam coarctationem inducit Ratio, quatenus Rationis consilia totidem causae t unt quibus impellimur ad eligendum quemdam Egendi modum potius quam alium. Ergo quaevis Regula parit obligationem.

f. VII. Oblletis, OBLIGATIO quidem plus minusve gravis

plus mi plus minusve stricta, prout pluribus vel

nus vegra paucioribus causs constituitur , eaeque cau-yi iest .iis majorem minoremve auctoritatem habenu,& essicientiam. Quoties perspectum habeo tum meae saluti tuendae. & perficiendae virtuti, tum mei corporis mentisque meae sanitati magis hanc agendi rationem conducere quam alteram

quam

284쪽

quamlibet, quae magis his omnibus conducit eam teneor eligere, atque is primus est obligationis gradus. Tum deinde si comperiam, piaeter illa quae modo commemoravi commoda , insuper eX mea agendi ratione pariendam mihi eorum quibuscum vivo existimationem plausumque , jam nova causa suoervenit vires addens priori obligationi . Quod si rem ulterius indagando, tandem intelligam quam agendi rationem inii plane cum Dei voluntate consentire , jubentis ut Rationis consilia aut cultem ac todidem Leges ab ipso latas, sane perspicuum est ex hac altera superaddita causa novum obligationi meae robur accedere, vinculo me Validiore constringi, & ineluctabili necessitate urgenti ad eligendam aliam agendi rationem potius quam aliam . Quibus enim potioribus causis potest ultimo impelli natura ratione praedita , qualis homo est, quam si illi certissime constet de benevolentia Dei &assensu consequendis, dummodo ejus leges &mandata exequatur: tum de vitanda ira qua

Deus proculdubio in rebellantem saeviret. JAΜ ortas ex positis principiis conse- Sola Raaquentias persequamur. tio pote it

Quaevis Regula ex se ipsa obligationem inducit, uti jam probatum est . Ratio au- ἡ ' . item primigenia est humanarum actionum ducere.

Regula, igitur sola Ratio , etiam seposita Lege, aliquam inducit obligationem, unde

285쪽

l16 Juris Naturalis Elementa4. Itaque de hoc argumento unum hodasseri potest, quod ubi scilicet inter gentes

invaluit aliquis usus ex se innocuus earum quaevis non immerito censeatur huic usui sub- .dita, quamdiu contrariam Voluntatem pro fessa non est . Haec illa est omnis obligatio ex receptis usibus parta , quae sane multum

ab illa obligatione differt quam inducit Lex proprie dicta. q. IX.

Quarum hac in re sententiarum pugna. sor

DVpkφη sitan componetur , si Iuris Gentium diffin- εἴ Chri gatur duplex genus. Existit profecto Gen

tium ;al. tium Ius Universale, necessarium, ea se ipso ο- terum Ne-bligans, quod nulla ex parte differt a Na- UD εμφ turali Iure, quodque idcirco est immutabi- M.AL; la, di quo Populi Principesve, intervenienti Hal te etiam omnium consensu, solvi nequeunt,terum αν- nisi violato ossicio . Sed & aliud est Ius tr i m Gentium quod liceat arbitrarium & liberum appellare, quippe quod tantum Innuitur pactis aliquot diserte Vel tacite conventis, quo non omnes obligantur , sed ii tantum qui se ultro subjecerunt obligationi ' nec obligantur nisi quamdiu volunt, squidem semper est in eorum potestate, ut jus illud velabrogent, Vel ei derogent:. Quibus adde, arbitrarium jus illud gentium suam vim omnem mutuari a Naturali Iure per quod jubemur pacta conventaeexequi. Quidquid ad Ius Gentium vere spectat, ex alterutro genere pendet quod statuimus .FHujus audi pacto

se rem

286쪽

Pars II. Cap. VI. 22 tem duplicis Gentium Iuris quam sit neces.saria distinctio liquebit, cum singulares quaestiones expendentur, quae.vel ad bellum v. g. pertinent , Vel ad Legatos , vel ad publica gentium pacta, tum ad dirimendas lites quae in hujusmodi causis inter Principes agitantur.

Obiter hic advertendum est, veterum Iua reconsultorum Romanorum de Iure Gentium opiniones non sibi semper constare, unde

aliqua existit in Legibus confusio. Alii perjus Gentium intelligebant Iuris Regulas omnibus hominibus communes , atque inter eos Ratione duce constitutas, easque Opponebant peculiaribus singularum gentium legibus . Vid. Leg. o. ff. de Jusit. Iur. ιib. I. Tit. I.) Quo sensu Gentium jus inatellectum idem erat ac Naturati Ius. Alii Ius Gentium'& Naturale Ius distinguebant, quemadmodum ULPIAN Us in Leg. 1. dict. tit. Gentium enim Ius dicebant illud quod homini convenit prout est homo , ab eo Iure diversum quod eidem homini conve nil prout est animal . sVid. Pusuri de Iur. Nat. Gent. Lib. D. Cap. III. g. nor. 1 o. Denique nonnulli utrumque illud

Ius in Naturali Jure contineri dicebant. Vid. Leg. XI. d. de Iusiit. Iur.) Atque hinc

est ut apud bonae notae Latinos Scriptores Ius Gentium & Naturale Ius promiscue usurpentur. Unde Cicero Lib. III. O . Cap. V. scri bit :is Neque vero hoc solum Natura , id est , Iure., Gentium, constitutum est, ut non liceat suio commodi causa, alteri nocere, &c.

287쪽

2 28 Iuris Naturalis Elementa. q. X.

g, perlo Iuris Gentium naturam originemque, qua- Ium ad- lem exposuimus, Operae pretium est atten- not-ῖ io' clere. Nam praeterquam quod plurimum sem-ηψm μι- per prodest res vere dignoscere, tum imprimis haec cognitio necessaria est in iis quae ad vitam recte instituendam pertinent. Atinque ob hanc causam fortassis aliter Principum , aliter privatorum actiones reputatae

1unt, quod Gentium Jus aliud ac Ius Naturale creditum est. Nihil enim magis usu reces tum quam illud in privatis hominibus damnari, quod vel laudatur in Principibus

vel Ialtem excusatur. Attamen omnino ceristum illud est quod jam demonstratum fuit, . nempe Juris Gentium praeceptis non minois rem auctoritatem inesse quam ipsis Natura. libus Legibus . Cum enim Deus aeque sit Iuris Gentium ac Naturalis Iuris auctor, utriusque illius Iuris pariter sacra & sancta potestas est Uno verbo una eademque ju-ς sitire regula omnibus omnino hominibus praetcripta fuit. Qui Gentium Ius Principes violant , par scelus admittunt privatorum sceleri contra Naturalem Legem peccantium. Nec aliud est in utroque peccato discrimen, . ''i nisi quod peccantium Principum sit foedior fis , pis , culpa . ' Nam e X pravis Principum actio- . Cv. Ai nibus multo majus exitium sequitur quam, δ*. ex privatorum peccatis. Quamquam ubi privatus peccat in privatum, ejus actio dicitur iniqua : at ubi Princeps alium Principem c

288쪽

Rura II. Cap. n. 229- titra causam oppugnat,a ejus ditionem invadit, urbes & agros Vastat, hoc bellum vocatur, quod contra Ius fieri nefas est dicere. Promissa privato, non servans privatus crimine damnatur: at in Principibus lanctissimorum foederum violatio habetur prudentia, nimirum artem callent regnandi. Principes quidem aliquam semper gerendi belli causam praetendunt , caeterum plane s e curian causa existimetur justa necne.

PROLUsIO in hanc QUAESTIONEM 2 E ne . tu humanis actionibus aliqua MORALITA squaedam obligatio , quoddam ossicium , ANTE CONDITAS NATURALES LEGEs, seposito Legislatore .

quoniam in universum consistit in ea- Discipli. rumdem actionum cum Lege convenientia : NM'gi vel dit crepantia , prout ostendimus Part. I. Cap. XI. Si quis Naturales Leges admittit, de pruno conlequens est ut humanarum; actionum Mo- moralita Olιtatem statuat in earum cum Naturalibus xj- .prin Legibus convenientia vel discrepantia. At V PAR que de hoc inter omnes Iureconsultos , &Μoralis Disciplinae Magistros convenit. Sed non ita sibi consentiunt de primo principio seu primigenia causa obligationis, & moralitatis. P 3 - , Pluri

289쪽

1 o Iuris Naturalis Elementa. Plurimorum sententia est: nullum aliud moralitatis principium esse quam ipsam Dei voluntatem Naturalibus Legibus declarutam. Actionum Moralitas , inquiunt , necessario. includit obligationem, non est autem obligatio sine Lege, neque Lex absque Legislatore . Quapropter sit Legem, ajunt, tollas, atque ideo Legislatorem, jam neque Jus erit, nec

obligatio, nec ossicium, nec ulla proprie dicta moralitas . sa)Alii quidem fatentur Dei Voluntatem reis vera principium obligationis esse: , quae idcirco Dei Voluntas principium quoque est

humanarum actionum moralitatis sed ulterius progrediuntur contenduntque ante latam

Legem & seposto Legislatore alias res ex natura sua & per se ipsas honestas esse, alias vero turpes: quod praecipuum propriumque humanarum actionum discrimen ubi semel Ratio dignoverit , teneri homines alias quidem actiones ultirpare ; ab aliis autem abstinere' atque in hoc dicunt. positum esse primum obligationis fundamentum, vel primam ossicii & moralitatis originem.

In propo- JAM propositae quaestioni lucem affunderes tamque- potest id quod superius dictum est de pristionem migenia humanarum actionum Regula, tum Principi. d. obligationis natura & origine s b). Sed

290쪽

Pars II. Cap. VII. quo magis ac magis quaestio haec dilucide

tur , nostrum iter remetiamur , remque a principio repetentes , genuino ordine praecipuas inter se de hoc argumento sententias Componamus , exi quibus deinde legitima conclusio eliciatur. I. Statim quidem ad Verto , quamlibet actionem mere & simpliciter in se ipsa spectatam, prout est naturalis motus vel mentis vel corporis , omnino esse indiserentem expertemque cujusvis Moralitatis.

Atque illud manifesto arguitur ex eo quod eadem naturalis actio modo habetur licita,& etiam bona ' modo ἱllicita vel mala . Caedes hominis , v. g. in latrone facinus malum est.; quod idem facinus bonum aut licitum est in carnifice , vel in Cive & milite vitam suam aut patriam suam inique op- ugnatam tuentibus . Quod evidentissimum argumentum est hujusmodi actionem in sei pia spectatam ,9& prout est naturalium facultatum usus, omnino indifferentem esse erapertemque cujusvis moralitatis. 2. Igitur quae pbsca sunt a moralibus diligenter secernenda. Naturalis sane bonitatis vel malitiae quoddam genus, est in iis actionibus quarum ea propria & interna vis est, ut utiles sint aut noxiae, hominisque gignanthonum vel malum physicum. Sed hae acti nes cum exitu tuo comparatae physicam tantum consensionem vel dissensionemWcontinent , cui si immoremur , nulla huc usque moralitas deprehenditur . Miserum est tum physica tum moralia eisdem vocibus stipe P 4 enim