장음표시 사용
291쪽
232 Iuris Naturalis Elementa. enuntianda esse, unde percipiendarum rerum& cogitandi modus interturbatur . Utinam ' Linguae sic essent accuratae ut diversis nomi- νmbus efferri possent variae rerum naturae ,
Variaque illarum consensio , & dissensio . Quamquam huic linguarum egestati Philosophorum medentur definitiones & adnotatio. nes quibus excutitur confusionis caligo. g. At si longius progrediamur admittamusque humanarum actionum Regulam , tum si deinde humanae actiones cum hac Regula conferantur, ex hac collatione parta consensio cum Regula , vel dissensio , vere & a Vid. proprie moralitatem efficit . sa)op. Papp. q. Unde sequitur ad dignoscendum prin-LGap.XI. cipium sive causam efficientem humanarum, actionum moralitatis, prius earumdem actionum dignoscendam Regulam esse . s. Tandem haec humanarum actionum Reis gula duplex in universum potest esse, nimirum interror vel exteriori, id est , quae vel
in homine ipso residet ,sevel aliunde petenda est. Quorum principiorum jam adhibendus usus est . Tres hu- ΙΑΜ antea Intellectum est Part. I. Cap. m3narum V. Paνι. II. Cap. III. ) homini plures αεi: - '' inesse bonum a malo secernendi rationes ,1 . S. us quae totidem ejus actionum susceptorumque moralis. Regulae sunt.*.a xist. Quam primam dirigendarum suarum a-y 'ctionum rationem in se ipsis homines depre-
292쪽
'ra II. CV. VII. agghendunt, insinctus quidem est, quem supra
vocavimus SENSUM ΜORALEM. Is pro
pio quidem , sed subobscuro & incogitato modo , boni malique inter se discrimen illud resignat quod animos maxime percellit, hominesque velut quodam sapore sensuumque commotione deterret a malo & ad bonum impellit. Alterum humanarum actionum principium
RAΤIo est, cujus ope rerum naturam, earumque inter .se consensum dissensumve a que exitum exploramus unde quacumque
data occasione , multo clarius quam impellente morali sensu, discrimen statuimus boni malique . Igitur sensus moralis & Ratio interiora duo sunt humanarum actionum dirigenda. rum principia , quibus addendum tertium
est, nempe DEI VOLUNTAS. Homo namisque cum sit a Deo conditus, a quo Rati mem suasque omnes facultates accepit , suo
propterea Conditori omnino subjacet , nec ejus potest imperium detrectare . Quamois brem ubi Dei voluntas hominibus innotuit, debent illam Dei voluntatem habere lanis quam supremam Legem , a qua sibi nunquam liceat'deflectere
Pos I TA tria principia sejungi non deis Tria po-bent. Aliud quidem ab alio diversum est, sit/PΠΠ-& habet quodque peculiarem suam vim rsed neces rio copoexa copju nctaque sunt, bent.
293쪽
134 Iuris Naturalis Elementa . ita hominis statu postulante. Homines p Gmo suo impulsu sensus commonefacit , majorem lucem affundit Ratio , cui certissima supervenit auctoritas , nempe Dei voluntas, quae veritas ipsa est. Quibus conjunctis tribus fundamentis stat superstrucha Iuris Nathii alis compages , Vel Moralis Disciplinae systema. ' Quoniam igitur Deus hominem consulto sapienterque condidit , eique sensum indidit & Rationem , consequens est ut humanarum actionum Regula , seu Μoralis Disciplinae fundamentum, in DEI VOLUNTATE censistant, quam SENSU s ΜORA Lis &'RAT 1 o manifestam faciunt' & interpretan tur . Itaque sensus Μoralis & Ratio genui
ni duo sunt modi, quibus dignoscimus quis
sit humanarum actionum eum humana nain
tura , seu quod idem est cum Dei proposito consensus dissensusve, atque per hoc ipsum dignoscimus etiam , quid sit bonum . quid malum, quid turpe , quid praescriptum aut quid prohibitum .
De pG- ΙΑΜ multum hoc est quid bonum , quid jH' malum sit sentire atque dignoscere: sed ne- itionis. que satis illud est' huic enim sensui cognitionique adjungenda est obligatio praestandi boni & vitandi mali . Ex qua obligatione gignitur osscium, sine quo nullus esset moriribus locus, sed in mera contemplatione Omnia consisterent. Quaenam est ergo causa prim
294쪽
Pars II. Cap. VII. 23sprincipiumque obligationis & ossicii Τ An
ne obligatio & ossicium ex i psa rerum naiatura Rationis ope intellecta ' Anne ex Dei voluntate deducuntur λ Id quod operae pre-
Hoe mihi non videtur satis explorari quaevi,
quod primum hac in re explorandum est: Regula cui Vis nimirum Regulae, quaecumque sit, mo- inducitralem necessitatem inesse juxta Restulam a 'Φgδx ' gendi , quae adeo quamdam obligationem Inin
, quae adeo quamdam obligducit . Cujus adnotationis probanda veri. tas est . Uni uersalis Regulae definitio certam brevem. que rationem exhibet propositum finem assequendi . Igitur quaevis Regula refertur ad commum seu voluntatem alicujus finis asse. quendi, qui finis vel aftio est quam faciendam, vel res quam comparandam nobis proponimus. Evi sentissimum porro est quod non debeat is sollicitus e sse de suis actionibus alia potius quam alia ratione dirigendis, qui
non aliam causam habet agendi quam ut agat. nihil certum animo destinans, nullum sibi finem proponens sic enim se gerenti homini neque consilio neque regula opus est. At quicumque homo certum tibi finem proponat, novitque rationem seu Regulam cta jus ope finem illum remque opta am UAleat
assequi, hoc ipso necesse habet regulam illam sequi, eique suas actiones accommodare. Alioquin sibi contradiceret ipse , id enim
295쪽
ζ135 Iuris Naturalis Elementa. nim nollet quod vellet ' finem optaret qiii dem, sed rationes omitteret quibus solis ipso confitente possit ad finem pervenire. Hinc ego colligo per, quamlibet Regulam , quae vere Regula cognoscitur esse, certa nimirum&Punica ratio propositi finis assequendi, necessitatem induci juxta Regulae praescriptum faciendi. Ubi enim paritur a Ratiove necesis fias definitum agendi modum potius quam alium eligendi. quicumque sanae mentis limmo esst , & juxta sanam mentem se gerere vult, definitum illum agendi modum sequi
cogitur, nec Ratio patitur ut alium sequatur . Vel ut idem aliis vocibus efferatur , homo is vera obligatione constringitur siquidem obligatio , pro genuina illius definitione, coarctatio est libertatis, quam coarctationem inducit Ratio, quatenus Rationis consilia totidem causae sunt quibus impellimur ad eligendum quemdam .gendi modum potius quam alium. Ergo quaevis Regula parit obligationem.
obile, to OBLIGATIO quidem plus minusve gravis plus 'mi plus minusve stricta, prout pluribus vel
nus ve gra paucioribus causis constituitur , eaeque cau-νiβiςst,iste majorem minoremve auctoritatem habent,& effetentiam. Quoties perspectum habeo tum meae saluti tuendae, & perficiendae virtuti, tum mei. - . corpori S mentisque meae sanitati magis hanc agendi rationem conducere quam alteram
296쪽
quamlibet, quae magis his omnibus conduiscit eam teneor eligere, atque is primus est obligationis gradus. Tum deinde si comperiam, praeter illa quae modo commemoravi commoda , insuper ex mea agendi ratione pariendam mihi eorum quibuscum vivo existimationem plausumque , jam nova causa supervenit vires addens priori obligationi . Quod si rem ulterius indagando, tandem intelligam quam agendi rationem inii plane cum Dei voluntate consentire , jubentis ut Rationis consi lia aut cultem ac tod idem Leges ab ipso latas, sane perspicuum est ex hac altera superaddita causa novum obligationi meae robur accedere, vinculo me Validiore constringi, & ineluctabili necessitate urgenti ad eligendam aliam agendi rationem potius quam aliam . Quibus enim potioribus caulis potest ultimo impelli natura ratione praedita , qualis homo est, quam si illi certissime constet de benevolentia Dei &assensu consequendis, dummodo ejus leges &mandata exequatur: tum de vitanda ira qua Deus proculdubio in rebellantem saeviret.
IAM ortas ex positis principiis conse- Sola RaaquentiaS persequamur. tio pote il
Quaevis Regula ex se ipsa obligationem ' i'M-m
inducit, uti jam probatum est . Ratio diri 90 igdilo
nducit, uti iam probatum est . Ratio au 90 igRt O
em primigenia eli humanarum actionum ducere.
Iegula, igitur sola Ratio , etiam sepositauam inducit obligationem, unde
297쪽
138 Iuris Naturalis Elementa. pariuntur Moralitas & ossicium', & res ea vadunt dignae laude, aut vituperio. Sed quo nullum de hac re vel minimum dubium supersit, eam impraesentiarum cogiatandi rationem adhibeamus, per quam Legislatore & Legibus sepositis, hominem no bis essingamus qui solus degat , quemque
unice contemplemur ut est Ratione praeditus . Is certe homo suum sibi proponit commodum, mentis viqelicet & corporis sanum statum. Tum deinde acquirit quibus rationibus haec commoda valeat sibi parare, quibus compertis agendi rationibus, alias qui dem actiones probat, aliaS autem damnat,
atque sic se ipsum quoque vel probat vel
damnat , prout Rationis dictata exequutus est, vel ab illis aberravit. Quae omnia nonini ne evidenter arguunt vel sola Ratione fraeianari hominum libertatem, qui idcirco vera obligatione tenentur alias quidem res prae: sare, alias autem; mittere. Progrediamur ulterius , hominemque ponamus patremfamilias, qui te velit convenienter Rationi gerere .la An illud censebit indifferens esse utrum filios suos curet, necinne ' utrum eos alat,instituatque , vel neutrum praestet 8 Nonne contra liquet quod
hujus hominis L milias felix vel infelix fu-
Iura est, prout eam cura Verit Vel neglexe-irit' Ergo etiam liquet quod hujus patrisfamilias curam vel negligentiam Ratio pro. bat, vel improbat , ejusque agendi modumessicit moraliter bonum vel malum, laude dignum ara Vituperio.
298쪽
Para II. Cap. VII. 23 'Quam ratiocinandi methodum facile esset persequendo amplificare, eamque quibusvis
hominum conditionibus accommodare. Sed ex iis quae hactenus dicta sunt satis intelli gitur hominem, cum non aliter possit quam duce Ratione optatam metam assequi, hoc ipso teneri ducem Rationem sequi, & juxta ejus praescripta vitam instituere. Igitur sola Ratio sufficit ad constituendum moralitatis , obligationis, & o torum systema. Nam quoinniam satemur Rationi consentaneum esse fieri quasdam res, alias vero non fieri, simul fatemur constringi nos obligatione.
SED , inquies , se Ubi est obligatio, ibi obi.Am. ,, est aliquis obligans ab eo diversus qui sistis obligatur . Nam si dicas obligantem is obligatum unum & eumdem esse , idem eii. . ,, est ac si diceres posse hominem secum is ipso contrahere, quod est absurdum. Recta Ratio revera nihil aliud est quam obligato homini qualitas inhaerens ς non potest ergo hujus hominis Ratio in hoc ,, eodem homine obligationis principium fieri: neque enim potest quisquam sibi ipse
ineluctabilem necessitatem afferre hoc velis illo modo se gerendi . Nam ut necessita- M ti sit locus, oportet ut ejus arbitrio, qui se se necessitati subjecit, tolli non possit ne- cessitas obligati, quae si ejus arbitrio tol-
li posset, jam nullam haberet vim. Quari propter si obligans obligatusque sint unus adem
299쪽
et o Iuris Naturalis Elimenta idemque, poterit obligatus quoties volet
obligationem rejicere, Vel potius non est vera obligatio ' quemadmodum nihil debetur , in bona & Jura creditoris debitore succedente . Atqui incium est debi. rum , nec potest utrumque locum habere, nisi inter duos diversos homines. Nemo sibi debet , inquit SA NECA : zr hoc verisbum debere non habet nis inteν duos lo-
Benes Lib. V.Cap. 8. Responsuma
QUAE ratiocinatio magis speciosa quam vera est. Nam qui contendunt, Legibus &Legislatore t epositis , neque proprie dictam
obligationem , neque moralitatem esse, ii necessario harum rerum alterutram debent adis mittere :LI. Vel aliam non admittunt humanarum actionum Regulam praeter Legem 'vel si quae sit alia Regula , nulla tamen ainlia Regula dicunt, homines obligari quam
Quibus praeter Legemi alia non admittitur humanarum actionum Regula , eorum sententia manifesto falsa est , de qua quoniam superius abunde disputatum est , lamin illa rursus impugnanda frustra tempus te reretur . Vel enim homini inutiliter & in- , consulto Ratio concessa est , vel fatendum ideo illi concessam esse qua tanquam primigenia Regula in omnibus suis actionibus u teretur. Quid enim magis est secundum nain
ruram, quam ut, qui Ratione sit praeditus, jura
300쪽
iuxta Rationem te gerat Z Sin dicas, quam.
vis Ratio humanarum actionum Regula siit non tamen per eam , sed 1ola Lege' obiicia tionem induci .' sententia haec nequit stare
nili etiam contendaS obtigatioutu nomine tantum venire libertatis coarctationem illam quae Legislatori S Voluntate & imperio pari. tur; & runc non de re, sed de Vocibus totum certamen erit . Vel tandem statuendum cit nullam revera nec esse nec concipi pos-le obligationem , nasi Legislatoris voluntas Intervenerit , quod non ita Verum est.. , Qui error, Vel si maviS, aequivocatio ex eo oritur , quod ad principia non fiat regi ellus , ut ex illis primigenia oblisationis1dea hauriatur . Igitur quod in hanc rem laepe monuimus,literum iterumque repetesiis dum est . Dico itaque veram, Obligationem induci per quamvis libertatis coamationem,
quae Ratione gignitur vel probatur. Per il la vere & proprie obligamur quae dictat conscientia ; aut etiam tunc vere & proprie obligamur , cum nobis ipsi conscii sumus ideo servandam hanc vel illam Regulam
quod justa sit , id est , cum sanae Rationis
SED contrariae lenteptiae fautores instant Instant, dicuntque ἰ Tuus ille ratiocinandi modus ' e mi ,, cla irimas notiones impugnat, exercitque βς μ η,, probatas sere omnibus ideas, juXta quasis pendent . ob gario & incium interve-