장음표시 사용
351쪽
stor Iuris Nattiralis Elementa. adnotasse, ea rerum qu doque adjuncta es- , se , ut merito conjiciatur hanc fuisse Legi Llatoris Voluntatem , ne malum imminens pateremur , cujus quoniam nos Voluit immu- . nes fieri , nos ideo quoque vult servandae Legis necessitate solutos esse : atque id locum habet quoties quas partes amplectimur minus includunt malum quam quod aliunde
recta in te I PUS Vadentur , nec latis mutuo
cohaerentia . Ille Regulam hanc statuit, nullam, in eum imputationem cader qui metu coactus sit , vel praesenti & physica vi
compulsus, quoniam metu actio e X torta au.ctori non magis potest imputari , quam gladio quo quis ad caedemoutitur . Quam latamen suam Regulam ita PUFFENDOR FIUS interpretatur , ut scelestissimis facinoribus patrocinari nolit , mortemque dicat potius obeundam , quam alium inpatrocibus flagitiis adiuvare , atque ejusmodi causas excipi . vult e Regula quam statuit sa). Sed mericto qdnotatum est iis quae per metum aut vim facta lunt nimiam a Puffendorfio indultam veniam esse, nec quidquam argui per secu
352쪽
Pars II. Cap. XI. 1 s 8c ensis exempla , sunt enim het passiva instrumenta. Praeterea si verum sit imputandarum actionum generale principium , haud satis apparet cur excipi quaedam causae debeant aut saltem , constituenda fuisset quaedam Regula , cujus ope citra errorem secernereniatur causis illae quae dignae sunt exceptione .
ro. PLERUMQUE igitur ei actio imputa-. De actio. tur qui prae metu illam admisit, sed & illi nibus
a quo metus iniectus est etiam merito im-I o . I sunt plu-
putatur, & quidem pro ea p rte juxta quam res cor Ofuit actionis particeps. rei. Itaque nonnullas hoc loco quaestiones e volvemus de iis actionibus quarum sunt plures corret , & ea quoque principia statuemus quorum ope dijudicetur ratio qua alteri pinest alterius actio imputari . Quod argumentum cum sit gravissimum , ejusque late pateat usus, non obiter expendentium est'. I. Atque ut id dicatur quod Verum est,a - nemini possunt imputari nisi quae ipse vel fecit vel orni sit : namque alienae actiones nobis imputari neque unis; nisi quatenus illarum sui mus participes, easque tenebamur 'vel promovere , vel arcere . Vel certa ratione dirigere I ac sane id per se liquet .
Qui enim alienam actionem alteri imputat,as esserit acti Oais causam incientem illum . τ' esse
353쪽
xy4 Inras Naturalis Elementa. esse cui imputatur , quamvis non sit eaulatinica ; unde consequens est ut actio qualicumque modo , vel in sua causa , vel in exequendo , ab illius voluntate penderet , in quem cadit imputatio. i iet. Quibus ita postis , dicendum est in.cumbere singulis hominibus universalem obligationem pro viribus enitendi ut carteri omnes ossicia sua exequantur, & nefariis actionibus abstineant ,eac proinde nemini licere quacumque de caula Vel proxima vel
remota alienorum peccatorum consortem esse .
g. Sed multo potiori jure actiones nobis
imputantur eorum quos singultiri cura reis gendos suscepimus . Qui enim tuae curae
commissus est non solum sibi , sed & tibi
peccat ' nam ejus facta vel hona vel mala tibi imputabuntur inquireturque an pro mandato imperioque xibi credito Omnes rationes adhibueris.moraliter necessarias p Quapropter Patrifamilias v..g. liberorum tuorum imputantur boni vel pravi mores. q. Adnotandum deinceps est alienae actionis merito consortem haberi non solum illum, qui ipsi 'rebus quibusdam factis omis-ssve certo ficiebat quod alienam actionem posset vel promovere vel impedire ; sed satis est si quis probabiliter aut vero similitoractionem alienam promovisse vel impediisse potuit. Quemadmodum igitur ejus negligentia non excusaretur, qui se dicςret rem CC
oto nescisse'; ita etiam si illud praestiterit quidquid tenebatur praestare , sane non Vim
354쪽
Para II. Cap. XI. 2β3tuperabitur, quia res non bene cesserit, sed vituperium omne in proximum actionis auctorem recidet. s. Denique abs re non erit illud quoque madnotare , nos in proposita quaestione non expendere quis in ipsa actione probitatis ,& nequi titiae gradus insti, unde actio me lior vel pejor est , ejusque augetur laus aut Vituperium , merces aut parua e sed hoc proprie indagamus , quousque scilicet alienae actioni se quis immiscuerit; primum ut dignoscatur an qui alienae actionis particeps est habendus sit tanquam ejusdem actio.. nus causa moratis , tum deinde ut ipsius motalis caulae aestimetur maJor minorve essicacia . Quod operae pretium est attendisse . XI
Q.V o igitur statuatur aliqua tanquam Tri-lex, mensura juria quam fiat imputatio , pro Mora- quo gradu alienarum actionum qui particep. limn C u- fuerit , multa quidem attendenda , multas/IR distinguenda sunt : alioquin iniquissimum de humanis actionibus judicium iniretur. In u- ρνaeipuam Versum, exempli causa, certissimum est mi- alia I ιι.nus emcaciter impelli nos ad auendum , si se quis nobis simpliciter suffragetur quam si validam suasionem acremque Instigationem adhibuerit . Nihilominus si quem summo. pere suspiciamus , cujus ideo magna si in nos auctoritas, ejus simplici comprobatione mul- .
355쪽
ros , Iuris Naistralis Elementa . , . multo assicimur Validius , quam alteria, cujuslibet vehementistimo suasu , vel kocet.
Q. Ad triplex genus revocari possunt fausti . morales quarum est aliquis in alienas r HS i . u
. . neS influxu S . Aliquando enim moralis A, ia vel est: praecipua ' ita ut qui ' rem
mus a Chionis auctor est cauIa praecipua ' alter vero causa subjecta ' vel alias denique in propositam a titionem aequaliter . influunt
aliunde proximus actionis auditor fac endae reii baud ignarus se immiscuerit . Centurio , mi g. facinus evidenter scelestum exequitur , itar dilei te jubentibus vel exercitus Duce :veli i pio Reger' exercitus Duκ vel Rex ha- bendi sum c a 'lia praecipua, ACentuVo autem '
. pausa fuit David . quamquam hujus necis Consori fuit etiam JOAB , cui apprime Cois '. tum erat Regis consilium . Sic etiam e- necati . NABOTH caula praecipua fuit a
356쪽
Pars II. Cap. XI. hona vel mala, is habendus est ut instrumentum, & ei soli imputanda Elio, qui illam praecepit, quoniam ejus
mera & unica causa . Quapropter ut mera imstrumenta plerumque habendi sunt subditi,.qui ita Principe suo jubente bellum iniquum gerunt.
Caeterum eorum quae a subditis fiunt ideo Princeps centetur esse praecipua causa, quia subditi non nisi jubente Pri .cipe , actionem exequuti sunt. Atque idcirco quisquis ille sit, cuius ita pratvalebit opinio, ut vel aequales sibi , vel etiam superiores ad agendum impellat, ei vel aequalium vel superiorum. actiones imputabunt . Cujusmodi imputatio in eos homines t recte cadit, qui Principibus a Consiliis sunt , vel etiam in illos sacrarum rex dira Ministros , quorum cum magnarisit apud Principes gratia, id faciendum suadent Principibus , quo I nunquam Ρrincipes ultro fuissent suscepturi . Quibus in causis in eum praecipue cadit laus aut vituperium, qui luggestus consiliive auctor est . Atque hic juvat referre sanam profecto sani Scriptoris de hac re sentenis viam. Apud Arelos , inquit, satis rece- , , ptum est, ut quidquid Principes peccant, is id eorum Μinistris imputetur, quos ego is quidem non inficias ibo plerumque ii
se putationi ansam praebere , Uerumtamen e
rata Principum per Ministrorum scele-M ra non eXcusantur: nam, quidquid illud
,, sit , sua est Prinsipibus Ratio, , suum '
A judicium , di penes ipsos summa est
357쪽
208 Iuris Naturalis Elementa. auctoritas. Μulta sunt in quibus Principes oporteat suum judicium adhibere , nec ex fide pendere introrsum turpis avarique aulici . Sin minus possunt propter obtusam mentis suae aciem res ipsi dijudicare, caeteris imperium tradant, Cum . jus nequeunt habeMS temperare . Atque haud scio an de Principibus Rempublicam male gerentibus non idem dicendum merito sit quod CAROLUS BORRoΜNUS solitus erat usurpare de Episcopis suas oveS male pascentibus: Si demandatae sebi proυinciae impares sunt, undenam illis tam elata ambitio 8 Si pares sunt, undenam tam
Is esse dicitur COLLATERALIS CAUSA,
cienter quantum in Ie es, alιeuam actionem adjuvat, ita ut alienae ab Ironis consors esse cenisseatur , quamvis non omnino consset omitten
a tionem fuisse, . nisi adfuisset collateralis
causa. Igitur collateralibus causis annumerantur ii, qui qualicumque ratione proXimum ad hionis auctorem adjuvant, eum Vesua domo excipiunt suoque patrocinis lavent. Si C, U. R. colla teratis causa esse dicitur ille, qui, qUo surtum tutius fiat , aditus cust dit, altero fores effringente &c. Eorum Plerumque culpa aequalis est , quibus eadem inita
358쪽
ParsyII. Cap. XI. et 'st consilia sunt, singulique habentur aequales &collaterales causae, utpote qui de admittendo eodem facinore conspirarint, quibus eadem sit voluntas, & quorum idem.intersit. Quamquam voro acarissi facinoris quisque non sit aequaliter particeps, recte tamen aliorum ain.
D NI QUE causa sirbiecta est,squae palis alienam' actionem inquit , eive levus
parum si mam , ansam praebet , amouemve redaeit facιliorem, tia tit adito uis audior , cuyus Iam erat deliberata meus, o cus omnia Iuppetebant ad agendum necessaria , tantummodo ad exequendum suum confisium impellatur ' ut si cui faciendae actionis ratio tempusque, & post admis. sam actionem aufugiendi modus ostendatu . dcc. vel sit ejus laudetur propositum, & ad. id perficiendum stimuletur. In numero causarum subjectarum nonne etiam recensenda est'Judicis actio, qui prae timore , vel propter oblequium , aliorumi sententiam, quam putat iniquam esse, ideo
non impugnat, quia caeteri lunt unanimes . Subjectis quoque causis annumeranda sunt prava exempla, Non enim solent prava exempla nisi illos assicere qui ad malum proclives lunt , ita ut improbos minus assis mutentur quam propriae tuae narurae indulgeant . Quamquam exemplorum vis adeo
interdum est efffax , tum ob peccantium . dignitatem, tum ob indolem caeteros imi.
359쪽
aco Ium Naturalis Elementa tantium, ut si alii abstinuissent malo, nuntquam alii de illo admittendo cogitassent. Qualia sunt virorum principum exempla , atque, illorum quibus ob suam animi perspicientiam clarumque nomen multa est in car-teros auctoritas: iis enim singulariter imputandum est quidquid eorum exemplo peccatur . Plures aliae causae sunt de quibus statuendum est ieem judicium . Sed 'prout reiarum adjuncta variantur, eaedem res plus mi ianus ve in alienas actiones .instquntis unde qui rebus quibusdam factis omismve alios ad 'agendum quid vel omittendum stimulant, hy-hendi sunt, modo ut actionum factarum omissarumve caulae praecipuae, modo ut cau
Uses lu- Nos TR Astura distinctionum sua sponte soly im di prodit usus. Caetera si sint paria, Cotiarer qtium Catitarum aequalis habenda ratio est. Sed Praecipuis Coujsis major sine dubio tribuenda laus est; aut majus uituperium impendendum quam Causis subvectis, majorque merces vel poena irroganda. Dixi, caetera ssent paria r aliquando enim propter adjunctorum varietatem sic augetur minuiturve actionis laus vel improbitas , ut in causa subjecta multo major nequitia quam in praecipua causa deprehendatur. atque sic gravior diat in causam subjectam imputatio . Fin gantur, exempli gratia, duo homines, quorum altet ob illatam sibi ab in iraico suo
360쪽
Pars II. Cop. XI. gravissimam quamdam injuriam , alterum in sui defensionem ultionemque instigat. Insti- 'gator quidem ira praefervidDs est; instigatus
autem, quamquam animo sedato sit, instigatoris inim1cum ex insidiis enecat. Instigator certe prima caedis causa est, cujus tamen Ob primum irae recentis impetum minus atrox
facinus habebitur , quam illius, qui cum . nullis iracundiae stimulis incitaretur, alterius tamen sanguine se respersit. Ad calcem hujus capitis sequentes ad no- tationes juvat ad teXere . Ac primo quidem triplex moralium causserum ordo ex se verus est, sed illa trium caularum distinctio non ita usurpatu facilis est. Deinde quoties de causa actionis ambigitur, is . praecistria . . caula censeatur, qui prox in ius actionis au- pctbr est': qui vero sunt ..ctionis participes, vel tanquam causae subjectae habeantur, vel
ad summum ut Causae collaterales. Ad veris tendum tandem est Moralium Causarum di scrimen recte quidem a FUFFENDOR FIO .
constitutum esse , cujus nos vestigiis inhaeremus: sed ille harum causarum discrimina quoniam non satis accurate definivit, hinc est, ut si quando rerum exempla proferat , non semel in causarum distinctione halluci- . 'netur, atque illud ad hanc causam reserat, quod erat ad aliam referendum . Quae Pur R)Vid.