장음표시 사용
361쪽
gor. Iuris Naturalis Elementa .
OC Ioco per NATURA Li Uis LE-1 GuΜ AUCTORI ΤΑΤΕΜ intelligimus hues uom Legibus inhaerentem, tum e quia ctoritas. G eris 'r Rotis , tum pori miim quia initis Deum illarum auctorem esse , unde stri- ctissima obligatione tenemur Leginus illis nostram agendi rationem accommodares ob summum in nos. Dei Conditoris imperium. Huc usque Naturalium Legum originem , indolem , & earum certistimam verita
tatem exposuimus, id quod satis .esse turn ad earumdem Legum constituet Gam. au-
ctoritatem . Nihilominuc superes aliquid quod de Lestum auctoritate utimus; dispu
rum sanctione imprimis posita est s) o San-
ctio enim LegibuS, ut ata dicam , auctori
362쪽
Pars II. Cap. XII. gog est, ac Naturalibus Legibus adjunctae sint comminationes & promissa, poenae Vel praemia θ
IN qua disquisitione primum illud oc- οῦ currit , eas nempe vivendi Regulas , quae t illuri
Naturalium Legum nomine Veniunt, ira es- Legum se hominum naturae, indoli, Sc primigeniae cultu pu- conditioni accommodatas, nec non cum no- Micδ α stris necessitatibus , atque desideriis menti nostrae ingenitis , & cum illo statu juxta oritur. quem in . his terris vivitur ita consentientes, ut illas prorsus liqueat propter homines hominumque utilitatem constituta fuisse. In universum enim , omnibusque accurate perpensis, non alia ratio est publicam privatamque felicitatem essiciendi certam stabilemque , quam si Leges Naturales seris Ventur, quas si violaverint homines , hinc Oritur rerum interturbatio singulis hominibus totique humanae societati itidem damnosa . Atque haec haberi potest Naturalium Legum tanquam prima sanctio.
In nostra quaestio, ut qualis sit appa' Elueidaureat , ejusque Veritas arguatur, ad Verten-tur nostra
dum est I. Ex solo quidem Naturalium Le- quaestio gum cultu derivari posse publicam privatamque felicitatem, sed eam felicitatem non inis relligimus quae sit ex omni parce persecta, i 'quam
363쪽
go Iuris Naturalis Elementa iquamque nihil possit labefactare , qualis
profecto hominibus speranda non est : at vero si ex honestatis cultu gigni nequit integra felicitas , quanto minus, ex vitii sce
2. Quoniam autem Regula inquiritur quam homo sequatur, propositae quaestionis cardo in hoc unice vertitur: An 1 cilicet in
universum , & omnibus expensis, Naturalium Legum cultus aptior tutiorque ratio sit, per quam homines ad destinatum sibi finem perveniant, atque felicitatem Ueram , integram & stabdem assequantur , quanta potest in his terris comparari r cujusmodi felicitas non ad aliquot tantum homines , sed ad universos spectet, nec in peculiaribus quibusdam causis locum habeat, 1ed in
Quae nostra quaestio si sic intelligatur ,
nullo labore manifestum evadet tum id evincente Ratione, tum ipsa testante experientia, ex honestatis cultu gigni revera quam dicimus felicitatem ex vitio autem& inordinatis cupiditatibus malorum illuviem procreari.
superit s NATURAΜ Variosque status hominis s
quaestio perius expendentes ostendimus , qualicumnis veri- que modo natura humana spectetur , non
m. r xiψ' aliter posse homines destinata sibi sorte deartuitur inditas sibi facultates e colere,.
364쪽
nee veram felicitatem comparare , quae cum ' saliorum hominum selicitate non pugnet , nisi ducem sequantur Rationem . in tormanis da igitur , & illustranda primum est Rat IO, ,. . . ejusque petenda, & tequenda conlilia lunt. Sic enim edocebuntur homines alias sibi is
res utiles esse , alias autem noxias ' in ter illas autem quae utiles sunt. , Non aequaliter omnes , nec simili ratione eX pedire , unde a malis diligenter secernenda hona sunt , ut certo dijudicatis rebuS ., qualis decet agendi modus ineatur . Edocebun- tur etiam homines non posse veram felicitatem consistere cum iis rebus quae cum sί, . hominis natura statuque repugnans s ac tandem intelligent , quoniam opus est non solum praeterita & praetentia attendere , sed S futura prospicere, haud satis hominibus esse , si malum bonumve unice spedientak quod in quavis praesenti actione inest , sed, praeterita & praetentia ita simul cum sutu-
Hs consideranda esset, ut illud dignoscatur his tribus conjunctis per totum Ui- - , .
quod extae nostrae decursum sublequi debet. Quae
luc disputamus si gula perspicue vera sunt
Porro Naturales Leges ex primigeniis Ve-
ritatibus illis consequunturn, unde ex ipsis in hominum felicitatem necessario im
fluunt . Nec potest illud in dubium vocari , siquidem , ut continua hujus libri serie fuit demonstratum , non alia suial a 'perest ratio Naturalium Legum principia
comperiendi , quam si prinaum hominis
natura statusque indagentur , tum illud D I. I. Burumaqui . V de in.
365쪽
os Itiris Naturalis Elementa . deinde acquiratur , quod ad ejus' perfectisonem , I felicitatem potissimum , & neces
Areu SED quod jam ita Verum perspicuum lud
ent 4 per ratiocinationem apparet , sic per eXpe- Proponu' mentiam in apertissima luce constatuitur ,sb: sictu ut de hoc nemo possit inficias ire . Enimal dee lac vero in Uni Versum videre est ex honestatis, Inte. sive Naturalium Lestum cultu interiorem
ν φ φ . ia laetitia mogenerari' , eosque probitatis esse- ό i,''εa ctus esse , ut non solum cuivis privato , 'honbstas, ted toti etiam humanae societati innumeras itIunt utilitates adserate vitii contra'longe ali 1 sunt C. utra exitus . - rid
anxieta ad Vertatur , non Iolum tacito Improbaturtis priu- mentis judicio , sed nos etiam pudore su L 'Mpium fundit , creatque animi sollicitudinem . Ho-
minum enim animis suapte : natura crimen
aversatur , sceleritque semper est tristis , & amara recordatio. contra quaecumque cum recta Ratione consentiunt , in iis ordo &perlectio insunt , quibus mens suffragatur 'atque ita constituti-sumus ut ex honestate 'semper interius gaudium generetur , & re- cte factorum memoriam recolamu S lubenteS.
Quae enim suavior potest esse botia quam ' si nobis ipsis conicii simus, eos nos esse qui
'. esse debemus , idque quod agimus & decens s.. . esse . & cum ossicio nostro construens , nec . . . alienum ab eo fine ad quem geniti sumus.
366쪽
. Pars 11 Cap. XI. 3c ρ Duidquid cum naturariconsentit id semper arridet eaque semper juvant in quibus inest ordo ε
Mo p terquamquod juxta naturam est, et . quae iit ex Naturalium Legum cultu generetur exterio
interius illud quod dicimus gaudium . vi - :
dere etiam est exinde omnimodaS derivari tutem se. utilitates . Hinc enim vegetus firmatur va- 'quratu letudinis status , fitque vita longior ' hinc a ubi vis .eXacuuntur perficiunturque nostrae mentis Da xi mcultates '-hinc ad laborem atque ad omnia 'domesticae , & civilis vitae munia obeunda reddimur idonei,' hinc probus diuturnusque nostrorum omnium commodorum usus hine arcentur permulta mala , vel saltem plurimum alleuantur , quae omnino arceri nequeunt; hinc aliorum hominum paritur no- his existimatio , benevolentia , fides : ex quibus omnibus haud exigua manat vitae jucunditas , & magna existunt nostrarum susceptionnm adiumenta . In vestigemus porro unde nam suum oristum habeant communis omnium securiistas , tutus familiarum status , Rerum publicarum felicitas , & sua cujusque Drti vati uuammaxima Commoda e nonne par ta sunt haec omnia ex intaminato Dei cultu , ex temperantia , ex pudore , ex fide, justitiaque J Nonne contra ex earum dem virtutum contemptu profluunt Pler que mala universam hominum societatem
367쪽
3o8 Iuris Naturalis Elementa interturbantia , eorumque adversantia selicitati pNec tantum conscientiae morsus animique anxietas ex contaminatis moribus gignuntur, sed etiam ex vitio paritur innumerabilium
malorum exteriorum cohors . Hinc corporis
mentisque imbecillitas, hinc perniciosissimi morbi , hinc plerumque horrida turpisque egestas ; hinc error & ignorantia , hinc gravissimorum periculorum parens inconsulta ira, hinc domestica dissidia, simultates, perpetuae formidines , probrum , coercitiones poenaeque , ContemptuS , odium , obstantiaqueUmille impedimenta, si quam utilitatem sibi velint improbi comparare. Unde a SENECA recte distum est: Malitia ipsa maximam partem veneni sui bibit . Epist. 8a.
tiumque longe graviores exitus lia. beat.
Ii sunt naturales vitii virtutisque exitus , si ad hominum vulgus spectes : at si1 illorum ratio habeatur, quorum is gradus, ea est auctoritas , ut ab ipsis alicujus uni versae societatis status & fortuna singulariter pendeat i in iis prosecto probitatis aut nequitiae vis longe gravior est quam in ca teris hominibus, & multo magis conspicua . Quid enim non extimescendum Populis , si se Principes esse exleges arbitrentur, & Cujusvis immunes ossicii , atque nihil aliud reputantes quam se ipsos , libidini, injusti.
tiae , ambitioni , avaritiae 3c immanitati sese tradanti Quae contra quantaeque utilitates
368쪽
ex administratione consequuntur probi sapientisque Principis, qui quoniam sibi majorem exi stimat quam caeteris obligationem incumbere, ne unquam a pietatis, justitiae, temperantiae & beneficientiae praescriptis declinet , non aliter sibi credito imperio utitur, quam ut intus disciplinam &'securita-
tem tueatur , & in eo judicat positum esse summum suum decus, si reste subditis praesit , id est , probos illos essiciat felicesque. Testem Historiam , testem experientiam interroga , & ex utraque liquebit , quae nos
hic statuimus ita Vera esse, ut ea nemo sa- impugnare.
DEPhoe autem sic in universum inter superioe homines convenit , ut omnia hominum in quaestio
communem luam utilitatem instituta in Naia omnium
turalium Legum cultu fundentur .- ini. ἶς' 'RI mo , seclusa Naturalium Legum auctorita
te , luperUacaneae forent omneS Caut1ones batur.
an humanis institutis adhiberi solitae . Atque ex hoc Naturalium Legum cultu , &ρ auctoritate manifesto pendent omnes in u- m Uersum humanae Leges , omnis publica
dministratio, omnis instituendorum libero
rum , artium excolendarum & promovendae Mmercaturae ratio, ac demum omnia pacta tum
ci publica tum privata . Quorsum enim hare
omnia', quaeve ex illis utilitas existet, nisi justitia innitantur , honestate, fide &- di
iurandi Relistione Τjurandi Relig
369쪽
Iuris Naturalis Elementa. ATQUE haec nostra ratiocinatioFquci, melius'intelligatun, Disciplinam Moralem,ui. si libet , statuamus , qualis adversa, fronte pugnet cum nostris principiis jam antea po- - sitis. Fingamus, V. g. ignorantiam & pra est judicatas opiniones rectae Rationis locum occupare ' animi vero levitate 8c libidinibus vices suppleri prudentiae virtutisque 'procul ab hominum commercio , & societate amandentur justitia'& benevolentia
quarum loco supponatur sui i psius iniquus
amor, ad se trahens omnia, & aliena commoda communemque utilitatem nihili fa,
ciens : jam haec ita posita principia singuli
hominum conditionibus accommodentur, Videamusque quid ex eis proxime consequatur ' fingimus enim hominibus hujus imodi doctrinam probari , & Regulae vim obtine. re . An quisquam sanus existimet ex hisce principiis singulorum hominum, familiarum,. gentium , ac tandem humani generas derivari posse felicitatem Θ Nemo quidem hactenus ita fuit insolens , qui tam portem, liosum , ut ita dicam , paradoxon propu-gnaret , adeo inlpromptu est quam ablur. dum sit.
NEOMA tamen inficias ibo ex iniquitate& libidinibus qualem inquerint urc ulu volum
370쪽
' Pius II. Qip. XI. D 3IIptatem aut commodum gigni . Sed praetera quamquod eadem voluptas eademque utiliistas saepius tutiusque ex virtute pariuntur Ratione atque experientia edocemur , quae 'bona ex iniquitate parta sunt , non ita ue- ' . 'ra , non sic stabilia, non ita sincere jucunda esse , quam quae a Virtute promanant .
Primum enim bonorum genus in ipsa sua origine peccaminosum est , nec, nisi fallam speciem praefert , quoniam bona haec pro sus aliena sunt in natura ratione praedita necnon ad societatem informata . sa) Cu- Vid. jusmodi bona flores esse dixeris , qui radice destituti statim ab ortu suo exsiccantur, μ& decidunt . 2. Quod attinet ad mala aerumnasque humanae naturaesinhaerenteS , quibusque obnoxii sunt viri probi non secus ac improbi in his etiam malis aerumnisque suae sunt , & multae illae quidem , virtutis utilitates . Primum enim ex se ipsa virtus aptissima . est quae pleraque illa mala vel praevertat . ' vel amoveat' in quos- enim scopulos insani solent impingere , ab eisdem declinatis sibi praecavent sapientes & recte moderatae mentis homines . Deinde quae mala vir sapiens non potest effuger* , eadem tamen per ad- i ' jutricem sapienti in aequo animo tolarantur, iisque solaminibus ea mala pensantur asse vanturques, unde illorum non parum Visi immihuitur . Etenim sua semper. irtutis est in divulsa comes laetitia ' & quae Veras est nostra selicitas levissimam tantum hes nem patitur ab illis stusis ac propernodum τ