장음표시 사용
101쪽
se Di, quoisset titus est Hoti Eonii . eo in asore labet aio
stitim in uertice exi.tens nulla habet diuet state aspe etias et inier
dito latera HA, AB, trianguli A B H, m qnalia duobus lateribus OA , AB, tii cinguli ABO, & anguli dictis lateribus comprehens aequales , quod arcus:
O M, H M, aequales snt, propter aequalitatem areuum H, MO, distantias di-ctrarum astrorum a uertice M , metienti tim. Quare & bases B n,B O,& anguli H, O, qui ostendunt quantitatem diuersitatis aspectus, aequales erunt. Dani ratione sequitur, astrum idem, quo propinquius fuerit Hoti onti, eo maiorem habeto diuersitatem aspectus, adeo ut in Horidionte existens maximam habeat: ilio uom remotius fuerit ab HoriRonte, eo minore habere,adeo ut in uertice capitis existens,ubi madii me ab HoriRonte remouet tinnulla pro sis habeat aspereis diuersitatem: quae omnia ordinatim demonstrabimus. Existat unum & idem alitum modo in puncto M, id est, in uertice, modo in puncto accedens ad Horiχontem, modo in puncto H, quod uiciniug ess Horistonii. modo deni q. in puncto F, id est,
in Horidionio, clucanturque a centro terrae A , &ex oculo B, per centrii huius siet arum, ubicunqsio odii ilat, lineae tectae: sumatur quoque a reus M O, qua,
iis are ut M H , ita ut duo astra in ptincti Η ,&O, exissentia , D Pqualitera uertice M , remota, aequales habeant altitudines supra Horidiontemsat i. adeo, ut proxime demonstratum est , aspectus diuersia toni eundom . Comiectantur puncta x, ct O , linea recta X O. Quoniam igitur B O, aequali, est ipsi B II, ne proxime domonstratum est: Est autem B H, maior quam n Κ:eeit quciq. R O,maior quam B IN ' ob id angulus B X O, maior angulo B O RSit ut autem anguli toti AR O, & A O Κ,qquales.Reliquus igitur A O n,maides otii reliquo A ER, & idcirco astrum in O, exilien q, ae proinde I in puncto H,maidest habebit diuersitate aspectus, quo in puncto R. Quare eo lassat, astrum undeunq;, quo uicinius fuerit Hori Aonii ,eo mairare heso diuersitates aspectu.R u ii a v x existat aliquod alitum in Horieton te,nompti in G, ct aliud sit eodem eaelo in puneto L, supra HoriZoiarum s ae proclueatur Horiston G B,osques is R. ct connectantur rectae A G , A IR, A L . B L, L R , ei linique base, B G, B R,&duo anguli A G B, A R B,oqitates : Sed angulus A R B, maine tisi,anugulo A L B, quod quidem eodem pacto demonstrari potost, quo madmodum ostensum sust,angulum A O B, maiorem esse angulo A X B . Instur & angu
lu, A G li maior erit eoduin angulo A L n, Se propterea nitrum in Horidion tu existen maximam habebit diuti statem aspectus. Eadem enim ratione demonti rabitue angulum A G B, maiorem esse niloclinque alio Baetio autem perspiei abastrum in puncto M, existens nullam habere diuersia tem aspeetiis, cum idost eius locus uisus Re uerus. si v n s v s ex eadem sigura eost igitur, inter duo astra, quq eundem iterumlo eum
102쪽
ietum habent, iuel uisum , illud quod eentro terdiu propinquius Ct:tctit, maiorem habete diuerstatem aspectus. Nam astra F,& Gisiue R,& Q, habent eundem visum Ioeum Ss erus autem locus astri F, uel destTs astri autem G,uel It,est V: ubi manifeste cernitur S v, diuersitatem aspectus astri G, ii et Riquo.niam propinquius centro tetrq existit maiorem elue areu S T, nimirum diuet statha pectus a mi F, vel Q. quod magis a contro tersae recedit. Idem quoque cernit ut in astris P,&OIItem L, A. L; item I, es H, quorum omnium uerus lo. cus ostenditur per punctum s. Ex his igitur ita dee Iaratis peti pleue intelligitur prima haee uia desumpta ex diuersitate aspectus.
D rum i N D s ex uelocitate , ct tarditate motus hune cundem ordinem caelorum eolligunt Astronomi hae ratione. Quo magis coelum a natura,& conditione primi mobilis ieeedit,eo etiam in inferiori est libeo ponendum : At eum Luna inter omnes planetas celerrime ab ocet lento in Deientem seratur, ut tu pra dfEimns,maxime a motu, titque conditione primi mobilis videtur recede.re,& ob id primo e o, seu primo mobili minus consor mari. Possi cibit igitur insimum to eum. Eadem rationc colum uel satum in supremo locum colloealest, quoniam tardis lime eontra motum primi mobilis sertur: Deinde Deeedet sol qta saturni,postea Itiuis,& sede reliquis, intuendo senis et ordinem supra dictum.Caetcriim cae hac uia nihil certi statui potest do ore loci Solis,Veneris, Si Mercurii inter stise . Quamuis enim ex ea colligatur , quod hi tres planctae supra Lunam eos locentur, quoniam uidi licet talis ius ab oriente in occidunte seruntvi; Et quod infra situ amentum, Saturnum. Iouem, ae Martem Ant post quod n mirum uelocilis eontra primum mohsse serantur: tamcn quisnameotum supra aiterum se constituendus, certo sciri nequit,cum Eodem fere tempore motus proprios ab occi istin te in orientem porseiant. Immo Alpe tragius. ut tollatur Ioan.Regiom. lib. 3.3pitomus propos . i. ex hae ratione colligit, sub Marte positum est. caesum Veneri,,& sub hoc ei uni Solis, Doinde Mercuris, ae postremo Lunam ; propterea quod vi nus ratione epi edieli tardius peragat cursum suum,quam sui,& Sol tardius quam Metcurius, Luna denique citiss- me omnium periodum suam absoluat. Taunxti ex eelis suurum, siue occultationibus pJanetarum , stessarum sucsdem ordo c colorum colligitur ab Auronomis. Non enim dubium esse potest, quin illud alleum fit inseritis, quod alterum nobis occultat. Cum ergo Luna,
quando cum aliis planetis coniungstur, eos nolias interdum e uisu eripiat, ne cesse est, ut ei infimum locum concedamus e Pari ratione erit Mercurius subvenere, es Venus sub Marte, , sic deinceps. Hae igitur sint rationes fere poti fims,quibus Astronomi ordinem eredorum, quem auctor explicauit,coeludiata Quamuis . n.nulla earum iussicienter hunc ordinum colligat,omnus tamen simul sumpis consi mant, coelos eo ordine eos locatos esse . Nam ex diuersita icta spectos itisallibiliter colligitur ordo Lunt, Mercurii, venetis, S Solis. Ex ue- Ioeitate uero & tarditate motus conuenienter supra hox quatuor planetas colloeatur Mars,deinde Iupiter, postremo Saturnus, supra omnes uero planetat Firmamevita, suo octauu ere ii, quod seqisit nona sphaera sub primo mobili eon ituta. Ex eelipsibus deni a. licet non olum planetatis ordo firmiter ponit eo Iliugi. ii Lunam cogimur insimo scien ponere, N omnes iii, Farmamento. v et autem plenior cognitio huius ordinis habeatur, non abs re ficturiam me athitror,s rationes alias Astronomorum in naudium addiscam, eri quibus conticvientia maxima huiusce Oidinis elucescet et
103쪽
o , proba tui ex um bra solem ranis uenienterstituit me. dio Planeta
I Comment . in I. Cap. Sphaera
in o D igitur Luna insimo in loco sit posta , hae oeatione demonstrari potest. Corpus lucidum, quo altilis & remotiua est a terra,caeteris paribus, eo iam
brae corporum minores apparent in pJano Horietontis, S quo propinquius est terrae corpus Luminosum,eo longiores umbras corpora proiiciunt; ut uiderelii et in hac sanea : In qua utrumque astrum eandem habet altitudinem supra Notivontem AB, respectu centri mundi, id est, obtinet eundem locum uerum respectu Horioeontis,quamuis in uiso loco discrepent,& tamen in setius astrum longius proiicit umbram gnomonis C D,puta in punctum te, quam superius, sumbram eiusdem gnomonis tantum proii est in punctum F: Atqui umbra gnomonis erecti,splendente Sole, minor est, quam umbra eiusdem gnomonis, Luna sucente, caeteris omnibus paribus cai cntibus,id est , aequasi lius eum Sole gradibus , diuerso tamen tempore , ab
Hotietonte distante a quod saeile quiuis experiri potetit, si sgnetur tempore aequinocti j altitudo Solis meridiana , Sol e uidelicet tenete principis Aries, aut Libra, quae altitudo Romi est sere grad. 8.
noteturique in aliquo plano gnomonis umbia. Postea idem sat, Luna exissente in eodem Ioeo Zodiaei, in quo ante fuit Sol,lioe Est,i pricipio Ariete, vel Libra.&tencte Meridianum eirculum,eatente i. omni latitudine. Deprehendui urnaq; umbra gnomoni ,splendente Luna, muIto longior, qnam lucente Sole,cum in altitudo, seu distantia utriusq. plane tae ab Hortaeon te sit eadem, nimi tum grad. g. respectu centri terrae .Sequitur igitur, sphqra Solis longe esse superiorem,qLunae.Ide s de Luna remeetia solis diximus,aeconio dari potest respectu alio-rti planetarum squis. n.agii plane te non ita splendeant, ut umbras proiiciant, seiri in potest, quantum eorum radij per gnomonis uertieem proiiciantiam quana ob rem citra omne controuersa eo lat, Luna omnibus esse planctis inferiore. v A M etiam contioni intersos supta Mercurium , ct Venerem, id est, in medio psanetarum statuatur, hane rationem Ioan. de Regiom.lib.,i .Epitomes propos I .affert. Ptolemaeus Diti. s.cap. Is in quo non dissentit Albattignius ea .s o. i operis,cetiis rationibus ostendit, distantiam Solis a centro terrae,quando minima est, id est , quando in Augis opposto existit Sol, continere aceto.terrae semidiametros . distantiam uero Lunae a centio terrae, quando ea maxima ess,id est, quando Luna in Auge existit, continere duntaxat cla. semidiam tros terrae. Unde difforentia inter minimam Solis dissutiam,& reavi mam Litae continebit terrae semidiametros reos. Tantum enim relinquitur, suturaeia maxima Lunae distantia a minima Solis. Cum igitur inter coelum Lunahae coe- sum Sosia naeuum concedi non plaust, cum ti uacuo natura abhorreat, ntique rationi consentaneum sit , deserentes augium Solis & Lunae tanta epe mole praeditos, nam prorsus tanta moles es et inutilis & superuacanea, iure optimo eo utiens otissime tantii in spatiuin intermedium tribuetur orbibu Metentii ac Veneris: Ae proinde sol in medio Planetarum collocatus erit, non spe supra Lunam, Mercurium,ae Ventirem, at l. infra Saturnum, Iouem, ae Martem. Accx Dii etiam, quod motus Solis est regula,& mensura motuum alio etiam planetarum, alia tamen at s. alia ratione.Mars etenim,Iuppiter,& Saturnus ratione epicresi cum Sole in motu conueniunt ,Luna uero Mereurius, N
104쪽
mnuc in deserentibus orbibus motui Solis honformantur, v t in Theoricia planetatum explicatur . Quare haud iniuria Sol in medio horum eollocabitur, ut superiores tres planetas ab inferiohibus tribus segreget, quando quia .
dem non eadem ratione unita muliuem motus eum illo obseruant
His rationibu addi potest, quod Sol ill rex, & quasi cor omnium planetarum a quare non immerito in medio illorum eonstituetur , quemadmodum rex in medio regni,& eor in medio animalis collocatur, ut omnibus inde memhris aequaliter posset succurrere, acyrouidere. Ita ut quodammodo(ut plerique iocantur Respublica ex v .planetix eo ni ituatur. Est enim Sol omnium rex; Saturnus autem iob senectutem, eius consiliarius; Iuppiter,Dh magnanimitate, tum dex omnium;Mars dux militim; venus, dispensatridi omnium bonorum, instar matrisfamilias; ereurius eiu ieriba ae eaneellatius; Luna denique nuntii citageio pungitur unde & veloe illimum motum habet ab occasu in ortum, ut nimirum lingulis mentibus ad quemlibet mandata regis perserat. Praeterea quoniaseeundu Astronomos,& philosophos, omnes stellae,& planetae lumen suu a Sole recipiunt saltem persectius, ut clare uidemus in celipsi lunari, in qua Luna ob togressum in umbra terrae lumen suum amittit; & praeterea diuerss tempo=hibita diuersmode illuminatur a Sole: Modo namq; apparet corniculata , modo media illuminata, modo uidetur plena Se quod non accideret, ii lumen ex
se haberet.Simile iudieium habeto de aliis stellis Sunt enim eiusdem cum Lu-ma naturae. Quod etiam ex eo probari potest,quod uideat is planetas, qui sunt propinquiores soli, uehem tius illuminati, ut apparet in Marte,ac venero.Quapropter , ut aequabiliter Sol lumen suum omnibus planetiv,ac stellis imia pertiret,in medio illorum eommodillime est eollocatus. A Dives orae Albumasar in suo magno introductorio, tractatu s. disse sentia g.quod ob id Deus gloriosus Solem planetarum nobilissimum, atq;maxime activum in medio aliorum planetatum collocavit,quia si immediate etistitutus suisset infra cqlum o tuum,& supra Saturnum, non posset propter ni- naia ait antiam 1 terra commode in haec inferiora ageret immo omnia lime inferiora frigeseerent quodammodo, si uero immediate supra Lunam positus suis.set,etia non satis commode suo motu in haec inseriora ageret quia tune nimia
tarde ab ortu in occasum moueretur, propter distantiam nimiam a primo mobili r Quemadmodum etiam in rota quavis partes illae, quae magis recedunt a
circunferentia, magisque ad centrum,seu axem accedunt, remissius mouentur.
Adde quod tune sol propter nimiam uicinitatem ad terram omnia haee inseriora combureret. Quamobrem in medio planeta tu cog tue ponitur, ut actionem suam habeat temperatam,& hisee in setioribus magis accomodatam . ut non temere apud Ovid. 1.Metamorph.Phoebu Phaetontem silium quadrigasu
Solis temerarie eonscensurum commonuerit,dicens. Agita, egreFuae egestia Ina eremabiae . Inferius terras: medio tui simnae ibis .
Noluit enim eo in loco signa sicate Ouidius , Solem in medio Io eo planetarum habere actionem suam temperatam, non in alio,& ideo ibidem esse pes o .peium eius loeum Meteii l. Qv o n autem Mercurius quoque conuementer flatim supra hutiam , Se conuenien sub venere eoIlocetur, persuadere nobis uidetur eius motus irregulatis. Elienim Meleutius multo magis irregularis in suo motu , quam venus, propter Ninpia ve
quod Astiologi tribuerunt Mercurio quinque orbes,es Epicyclum; veneri au- netem.
105쪽
Gide sanetaru confit matur ex deminio Planetaru , 5 dieium denomina,stione. sol ent a Mereurio , ae venere,
eum inua ipsum sint. Non eclipse
tem tres tantum orbes, & epicyclum , Consentaneum igitur rationi esse vide tur, potius Mercurium supra Lunam eonstitui, qualis Uenerem Onniusti porro planetarum, quem hactenus eomprobauimus, uiden tor omnes antiqui dierun hebdomada institutores, amite denominatores con firmare . Imposueriint namque diebus nomina a planetis, quemlibet uidelicetrali eo planeta, qui prima istius diei hora dominium obtinet, denominando.Singuli enim planetae singulis horis diei suo ordine praeesse dieuntur ab Astronomissquod quam votum fit, non est huius loci disputare. Vnde cum dies eontineat di d. horas, necesse est, ut A die sabbati prima hora dominatur saturnus, a quo de ominatu es dies Saturui . sequenti diP prima hora denominetur planeta ordine retrogrado sequens, duobus intermissit, nempe Sos,a quo denominatur dies Solis . Naim s prima hora denominatur Saturnus, secunda denominabitur
ua. Maias Deinde prima hora diei sequentia Sos,atque ita deinceps.Ex quo patet , eur mon denominentur dies seeundum ordinem planetarum immediate, sed semper secundum ordinem retrogradum,duo hus intermisssis, quia nimirunthoe ordine praesunt horis diei, qui quidem ordo dierum talis mani me esset, ni s planetae eo ordine locarentur. Hac de re extant duo earmina, ut sciatDr,qui hiis horis diei quilibet planeta dominetur: In quibus etiam apparet, quem ordinem snter se habeant . . nihla, Morearii si enus, ct sol, Mars, Ioue, Dinvordine reidiogrado sibi quiuis uondieat horam Ioannes Xiphilinus ex lib. fg. Dionis in Pompeio serahit, hunc ordinem dierum institutum esse ab Aegyptiis, quos dicit praedictum ordinem in Planetin entissiluisse. Addit deinde aliam rationem huius .enominationis diorum a eonsonan tia Musices , qtia Pistet. ryo vir dicitur, quae secundum ueteres totius Muscae sun dare entum ei edebatur. Propter hane enisu consonantiam , atque harmo, aliam, ut dies musica ratione quodammodo eum enoli ornatu couenirent, post quam dies unus ab uno Planeta suit appellatus, dixerunt sequentem diem aquatio Planeta post illum,orissas tamen retrogrado et, ut post Saturnum sequitur quarto loco Sol,deinde Luna.deinde Mars,&c. Conseta et igitur ex omnibus ijs, quae diximus, ordinem a nostro auctora praeseri pinus inter planetas essu ueriorem, & magis consormem Astronomis potitis.Ixplodenda ergo est opinio Metrodori & Craus, qui solemiae Lunam ponebant supremos planetarum : Reijeienda quoque est opinio Domnoriti qui Nerciitium Sole faciebant superigeoni sententia item, Aspetragij qui Venerem putabat Sole altiorem, nullius est momentit Opinio denique Platonis, a Aristotelis ualent, qui solem,ae Lunam insato loco collocabant . . . v I si v N obijciunt Dolanti die Solem nunquam eos ipsim pati a Mercurio, ac vomere, quato nullo ni odo Solem supra istos statuendum esse i Alias euimioterdum ab illi occultat turificiat uidesinus ipsum. occuliari a Luna, ueniam supra ipsum cos locatur. Attanitin hodie obiectio nullum robur habet. Ut enim ait Ptolemarus Diae.s.ca .r &Dan. de Roginnsib, propos. i. possunt duoblanetae coiiiungi,id est, esse in eodem gradu Zodiaci, ita ut linea flecta exiens ab
oculo,transen3qile per centrum una iis minime per centraam nitorius transeat,
quod tamen requitit ut ad eclipsim : Uine enim se, ut uideamus saepisi me Lu-
106쪽
mam in Novillaniis coniviiciam cum Solaeum Mon Oeeultare. Praeterea secungum Alba tegnium Tubio, di alios num nomo a , diameter uisualis Solis ad diametrum uisualem, Venet is( su abaliaeest uisuales diametri iis oriam cireuloriam, qui nobis apparent in astris proportionem habet deeuplam . Vnde iuxta
demons rationes Geomeretens, circulus visualis solis ad eireulum uisualem veneris .proportio nom habebit aeqnturiam. hiam cum cireuli eam inter se proportionem habeant, quam diametrorum quadrat*, proportio autem qua .dratorum , quae describuntur ex diametris eirculorum, duplieata sit illius pro- sortionis,quam habent diametri r fit,ut eum diametri uini aleaeireulorum Sciis, ne Veneris habeant prostortionem ilhcuplam,diametrorum quadrata atque adeo & eireulis uisuales, proportionen, habeant centuplam i Raee enim istius duplicata est, ut in his numeri e r. io. ioo. qui decuplam proportioncm con tinuam habent,perspicuum Est diam, ut ex desin. In lib. s. Et res.constat, quando sunt tres magnitudines continue proportionatorum, dicitur tertia ad primam hahere proportionem duplicatam illiu proportionis, quam se eunda habet ad prina am , vel tertia ad si undam . Cum ergo dicti trux numeri s. io. icio. conti taue sint proportionales in proportione decupla, erit proportio centupla, qudi tertius numerus roo. ad priinum i . het,duplicata proportionis decuplar, qua het secundus nil meriis io.ad primu i .uel tettius I oo. ad secundum: Io. Ex quo
fit, ei reulum uisualem Solis ad ei reulum uisualem Veneris habeto proportionem eentuplam, cum dictorum circulorum diametri decuplam habeant proportionem, & circuli habeant proportionem duplicatam illius; quam diametri habent, ut dicti uti est. Eadem ratione, ii duorum circulorum diametri habeant proporii'nem duplam, habebunt ipsi circuli proportionem quadruplam . Haec namque illius duplieata est, ut patet in his P umeris T. et . . continuci proportionalibus in proportione dupla. Sic etiam Ii diametri duo tum eircuIorum habeant proportionemeentuplam , habebunt eirculi ips proportionem , quam
Eoo oo. adu .ut in itibus his numeris a. roo. Io ooci. continuam proportionem
centuplam habentibus manifestum est. Hae arte quorumlibet circulorum proportionem cognoscemus,s proportio,quam eorum diametri habent, erit eo ignita . Ut autem facile sciatur, quaenam pro potito dicatur alterius proportio diis duplicata, multiplicandus erit denominator proportioni, in seipsum e producetur enim denominator pro portionis duplicatae: ut quoniam decuplae proportionis denominator est io.s id in io. militiplicentur , procreabuntur a cio nempe denominator duplicatae proportionis ipsus decuplae . Fadum ratione duplicata proportio proportionis triplata erit no neu pla, iac. Noa de re legi ea,
quae in det n. xo lib.s .Euel scripsithiis ii ioc perspiculum es venerem nullonio do posse solem obtegere; etiamsi interponatur inter nostrum aspectum , &Solem: quoniam occultabit solum centesimam partem ipsius , quae nullius est momenti,& uix animaduerti potest . A sortiori igitur neque More urius se ecscere peterit, cum eius diameter uitualis se longe minor diapieero ui suasi ve neris. Qiiod si quis roget,cur igitur Luna e uisu nobis Solem quandoque eripit, eum tamen mirum ira modum mitior sit Luna ipso Sole 3 Respondendum es 3, id euenire ob nimiam vicinitatem Lunae ad tyrram, I ma imam illiues distantiam a Sole . Nive enim esseitur , ut diamotet uisualis Iuliae abs areat no. his maior diametro uisuali Solis , & propte ea tota Llina maior conspietatur . quam Sol. Vnde initum non est, quod Luna Solcin possit contegere aliquando,ita ut cerni non postit.
107쪽
Numeras F x hsa omnibus colligitur & numerus, es ordo omnium eorporum totiusti ordo om Vniueis . Front enim in toto Utituet se quindeeim eorpora sphaerica totum b. O vhi. mundum integrantia , eo ordine posita , ut partim in tractatu de elementis , heisum eo, partim hic in tractatione do eorporibus eaelestibus ostensum est; atque satas di-yonenitu, queide apposita figura indieare uidetur, in qua totius uniuersi ordinem,situmqtie conspicis, una eum et aracteribus Planetatum,quihux Astronomi eos si gurare solentiae depingete. r x TR A hunc uerta mund um,seu extra mIma Empymum, nullum pror-
'm ' 'rum doctu . , sed est spatium quoddam iustitium, ( si ita loqui fas sit) is
quo etiam toto Deus existit sua essentia, in quo insinitos alios mundos , persectiorcu etiam hoc, fabricare polletis uellet,ut Theologi asserunt.
COELvM MOUERI An ORTU IN OCCA SUM IT OD autem caelam uoluatur ab oriente in occidentem, stagnis es. Stelis, quae oriuntur in oriente , semper Hemanturi paulatim, ct successive, quousque in medium coeli uenianis raho, oedi de fuissemper in eadem propinquitate, in remotione ad inuicemisbui i e , ct ita sempi Ue habentes, tendi ni in occastim continue in v formiter .
108쪽
COMM ENTARIVS.HAre est quatia, ac postrema pars huius primi capitis, in qua auctot sex
propositiones de ori hera, aces ementari regione ostend)t, quas quidem in ptqcedenti parte, tanquam certas & indubitatas assumete irisus est. prima est , eclum moueri ab oriente in oceidentem Secunda, estum esse rotundum.Tertia.tam terra, quam aquam rotundam esse. Quarta, terram esse centrum mundi: Quinta, terram esse immobile. Sexta,& vltima terra habere quantitatem absolutam ac sinitam atque .adeo cognitam, qliam uis vulgo immensa videatur. Necesse enim es , Astro itismo terrae magnitudinem exploratam esse , cum per eam magnitudines et lotum, & fiderum cognoscantur. Qv o D igitur ad primam propositionis attinet,quoniam posset quis negare,cqlum moueri ab oriente in oeeidentem, sed potius stellas per sese moueat, ceu pisces in mari, uel ut aues in aere, estum autem prorsus quiescere,ut mutti auii sunt asserere, probat duplici argumento , hoe verum non essesquorum unum sumitur ex stellis, quae nobis oriuntur es occidunt; alteruastellis,qui nunquam nobis oriuntur,oc ei sunt uti, sed perpetuo apparente Quae quidem argumenta desumpta sunt ex Ptolompo Diti. I. eas .s & Ioan de Regio m lib. i. eon eius. ii Est autem primum argumentia huiusmodi. Omnes stellae, quae nobis oriuntur & occidunt,in eadem semper distantia, codere Isitu inter se mouentur paulatim ab ortu per meridiem in occasum.Ergo stellae ius xs eqlo mouentur ad motum cpli, tanquam clauus admotum rotae, uel nodus ad inotum tabulae. Antecedens experientia quotidiana est manifestum: Consequentia patet, quia si mouerentur sellae pet se , non essent semper in Padem di istantia & idine inter sese, neque unitativiter semper procederent, sed aliquando una alteram praecederet,praesertim cum ipsae inter se sint in quales,&circulos inaequales describant.Temere enim nidemur asserere, minoies stellas eandem vim motricem stabete, quam maiores.
Eum S aliud Aram. Sten , quae sunt iuxta polam arcticum,quae
nun tiam nobis occidunt, motienitir continue, S uniformiter circa solam
deseribendo circtilis stipis, semper sunt in aequali dipuntia ad intitum,
es propinquitate. Vnde per istos duos motus continuos stellarum, tam tendentium ad oecastim, quam non,patet, quod firmamentum mouetarata oriente in occidentem C o M M E N T A R I V S.
P Roso Nyae seeundum argumentum in hune sere setisti m. StelIm exissentes iuxta polum arcticum,quae nunquam nobis occidunt, deseri hum suo motu semper uniformi in eodem tempore diuersos circus os,aliae maiores,' isqnimirum remotiores sunt a polo, alis minotes , quq uidelieet propinquiores rogo existunt,semperqus in eadem propinquitate inter se eonspici lintiar. Non agitur per iege,sed ad motum orbis , euius sunt partes, me uentur. Nam ii proprii uitibus , ae per sese in esto incederent , utique qui maiores eite usos de scribunt,longiori tempore , quae uero minores, breuiori tempore mouerentur;iitimo stias naequales in eodem circulo postis inaequaliter iviooerentur: quae omnia sensui repugnant,& edi perientiae Non minoiem uim habent ad persuadentium, cfluto ab ortu in occasummoueri, dule in t
109쪽
Qxpetietis, quilius estnelodi ut, ce
Z . Comment . in I. Cap. Sphaera
moueri,sioq; motu laeum circumducere stellas omnes duae experientiae, quariam iam in medium deproma. Altera ex uia lactea sumitur, quq cuin fit uel insulta multitudo stellatum minimarum,uel quod magis probo, pars octaui cce ii densior S continua , litet non uniformiter si densa , qui scri potest, ut totus ille candor tolum eqsum ei reundans tarn regulariter ab ortu in occasum progrediatur, nisi motu octauar spitari ae, innua est, circunseratur Altera edi petientia consilit in partibus csti rarioribus , cuiusmodi non paucae cernuntur ut eruditus quidam vir &religiosus uitam degens in prouincia Peria, quae polum antarcti eum supra Horimo utein habete Iuuatum , testatur in libello,quem de filii, & natura sodiae occidentalis inscripst.. prope polum anta testeum ita ut nigror quidam plerisque in locis esti appareat, ac si cstu in quo gaim modo ei et perforatum. Hae ergo parte, rariores cum uniformiter cum ne Iis ab ortu in occasun spatio ad . horruum serantur, ut non se vel ab habitantibus in illo tractu terrae est obseruatum , quis dixerit, illas per sese moueri,&non potius ad motum euei cireumauet, eam non sint stellae,sed partes omnino rarae,& obseurasQuid enim partes illas impellet,si non una eum o cireum- setantur 3 Quod eum ita stit, ueris mile est . totum iesium ab ortu in oecasum agitari , secun liue trahere is stellas paeste, alia 3 densiores,euidsmodi iuvit illae,quae viam iacteam e Sciunt , S partes rariores , siue obseurasi de quibun proxime diximus, & quales etiam sunt macular illae,quae in Luna cornutitur,&uniformiter cum Luna eircumferuntur.
Anas et Oetae 1 Is lib. 1. de coelo probat quoque, stellas per sese non moueri, hac ratione, Astra, si per se mouentur,& cculum quiestit, uel sudit infixa inesto,uel certe sunt in superseie extima et si, eo aua uidelicet uel eonuexa,ita ut sit aliquid spatij interiectu inter quossibet duos caelos, in quo an oueri possint stellae. Si sunt insaea e lo, dabiitur scissio coeli,sue penetratio cor
porsi, quoris in utrum is eli impossibile: Si uoiso mouentur in superscio extima eclli,sicut homo v. g.in pauimento, uel musca, aut formica in laqueari aliquo, erit spatis,in quo mouentur, uel uacus,quod iamdud si remouit a rerum natura Aristoteleu lib. . Phyguel corpus , & hoe uel eqlesto,& se itorum sequetur primu inconueniens aut elementare, quod extra Iocum suuin naturale perpC- tuo esse non potest: esset autem extra suum locum, si ibi esset. Non igitur per sese mouentur sellae . Alias rationes to eo citato asteri Aristoteles, sed illis re fictis, una sola experientia , quae meo iudicio maximii robur habet, confirmare possumus concluso ne hanc nostri auctoris. Sumatur quamis stolia I siue smasit, siue erratica,quam aliquis dicat per sese moueti. Haec flesia mouetur motibus quodammodo oppostis, vi supra diximus. Mouetur enim simpliciter,&eontinue ab oriente in occidentem, & simul eodem tempore secundum quid,& continuo, ah oeeidonte in orientem , quemadmodum supra expositum fuit, atquc dem stratum. At uero nullum corpus idem numero cieti potest diuersa motibus,atque adeo opposti ,eodem temporeet Implicat enim eontradictione unum & id cui coi piis simul procedere ab orientu in oecidonio, & eode inis ait ab occidete in otio nie , ita ut neuter motus alte tu interrupat, sed uterque is ne villa intermissione utili ormiter progrediatur, nisi altero motu moueatiir tan- qua ad uehiculti alterius. Non igitur stellae liberae, ac solutae a corporibus coetiei ibus mouetur, quia unico tantu motu in eodem teporo ptistunt moueris(ut aperte videmus in animalibus,& in aliis rebus, quas ab uno loco in alium Mn
pellimus.Fieti enim non potest, ut codem temporc ab in contraria pasce
110쪽
impellantur,nis prior motus intermittatun, aut interrumpatur. sed deuehun tur ad mois orbiu, in quibus tanti ita enim potes unum, idem is astru diuersae oti latinnilius, ut supra decsaratum suit,uariit etiam addi ictis exemplis.Confirmatur hoe ipsum multo magis in planetis e Mouentur enim adhue psuribus motibus, quam duobus illis ab oltu in occasum,& ab occasu in ortum;& nunc ueloeius uidentur moueri ab occidente in orientem, nune tardius i Usdentur intordum s are,interdum retrocedere in occidentem ,&e. ut in Theoricis pla- netarum explieaturiSi igitur stellae per sese ino uerentur, non posset suis ciens ratio huiuste uarietatis affetii: Si autem ad motum eqsi moueri dicatur, facili negotio omnes apparetiae loca habet . dii in Theorieis planetaru explieabitur. Vi DIN et As itaq; nonnulli, hae ratione non posse dati multitudinem motum in stellis , asiam rationem confinxerunt, quibus persuadere conantur elgas moueri per sese,& non insxas este eorporibus eculei libus. Die uni enim, unicum tantum este cossum, atque hoc ipsina unico motu moueri ab oriente in occidetem,unti cum omnibus i ellis; Stellas uero propriis motibus ab occidente in oriente serri, ut aiunt, soliatas ab orbibus ecolestibus: non quidem tanquam pisces in mari, uel aues in aere, ne detur penetratio eorporum aut scisso coli, sed per canales qtiosdam. Confinxerunt nam q. singulas i ellas habere sngulos ea nates congruentes motibuspropriis, tantae amplitudinis, quanta es illarum magnitudo, ita ut quaelibet itella repleat totum sui ina canalem. In his porro eanalibus posuerunt eorpus quoddam fluxibile , licui est aer, quodeedere possit stellis, quando ab oecidente in orientem nanuentur.Itaq. secvnds hos auctores lotum eqsu erit resertu illis canalibus, pro multitudine stella rit,ad inllae animalia, quod repletum os uariis,ae multiplicibus uenis. Hanc uoto sentetitia eo libentius amplemitatur, quod nolint concedere motum raptum Dicunt namque impossibile esse, ut unum caelum alterum rapiat, quantumuis
ipf eontiguum . veruntamen haee sententia &absurda, ae insuffciens est: Ah suida quidem, quoniam sne ulla necessitate, aut ratione probabiis, ponit cor pus coeleste perpotatu ni tot canalibus, ct resetium undique eorpore idio fluxi bili, quod nemo philosophorum hactenus eoeedere uisus est Insisset eas uero,
quia impossibile est defendere iuxta hane iontentiam omnia Phaenomena, quae Asttonomi diligentissime obseruarunt in motibus coelostibus. Plinio enim velint, nos intiis stare ncqueunt motum raptus. Cum enim stellae sint solutae absi-berae, ut ips dietini, re nullo modo coelo inhaereant, moueantiitque ad motum elli ab ortu in oecasum, necesse est, eas rapi a coelo sine usta rosstentia aut Diolentia , hane solum obeausam , quod contiguae siti canalibu , in quibus mi- sunt Seeundo qiramuis hae sententia duplex motus, ab oriente uidelicet in occidente,& eontra,ab occidente in orientem, utcunque defendi possit elamen nullo modo plures motus, praeter hos duos, stella quae uis habete potest, oh rationem , quam supra adduximus contra eos, qui aiebant uel as ex sese moueri. Clim igitur in Luna psu res sint deprehensi motus,oere e smi ut minimum, idemque de emteris planetis sit dicendum, immo & stegit fixae teipsi eti habetine motum ut supra oscindimus, nullo modo haec opinio uera esse poterit. Tertio planeta', ut edi Theoricis planetarum liquet, non semper aequaliter dii aut a
centro teletae, sed nilne propiores , nune uero remotiores apparent, qu ad nul
latomis se est prisset, si iles imper sese in dictis canalibus mouerentur . nisi clieatur istos canales esse eccentricos cum mundo, ita ut una pars magis recedat a
mundi centro,de alia imagis ad idem accedat quod dici non potest. Nam eum
sententia eorum . quidleunt stel-ltis in cana lihus mouerit eiusq. cciis viatio.