장음표시 사용
151쪽
rarum. Vnde videmus guttulas aquatum, si amittant fguram sphaerieam , ei tone stello eorrumpi, atque exiccari Di a Ius his rationibus addere post timus aliam , quam etiam Aristotelet .iffert lib. a. de coelo , hoe modo . A qua suapte natura eons sit ad loca decliu ora, ut experietia didieinitia quotidiana:igit ut rotunda existit. Nam alias non eonfluetet ad loca de elauiora. Sit enim aquae superficierum, si seri poteli , plana,vel alterius fgurae non circus aris,expansa super terra per linea A D B, ct ex centici mundi C,de crib..tur ealculus E G H At ex C educatur C D, perpendieulatis ad A B; conectanturq; rectae A C. B CP Et quonia recta C D, minor est,quam C A, vel C B, mih punctum D,in loco decliuiori, hoc est,' propinquius centro, qua punctum A, uel A. Aqua agitur nolim pedita non tanquet ad loca deeliviora. Quod cupiagnet cum raperientia, necesse est, ut pars aquae media, nempe D, attollatur ad punctu G,& parte, aquae iuxta A,&B desidant,perueniani ue ad puncta E,& F, ut tota aqua habeat tumorem EGF, aequaliterq; dictet a centro mundi. Hae enim ration a turaliter qiuescet collibrata. Ex qua quidem ratione probabetur. nos lana aliam Agura posse haHere aqua praeter sphaericam rea alias semper haberet a liqua, parte, remotiores a terrae centro, iris, hoetaea cnim rontiunsgura a qualiter undique propinquat centro ) ct ex consequenti non deflueret ad loca decliniora,quod pugnat eum natura aquae . Immo ex hac ratione efficitur,quemsib et liquorem in aliquo uase eontentum habere tumorem alique seu et tennserentiam,cuius centrum idem est, quod centrum mundi. S D omnium eleg ntiissima est demons ratio Atei medis in lib. r. de sic. quae Behunttir in aqira, qtia demonstrat, non totum Oceanum, assa maria,uci ru otion, quem sib et humorem consilentetis,ae man Entem,sgura habere sphaericam, cuius centro re sit idem,quod centrum mundi, ad qood omnia glauialeri istrie sucis te natura . Asumit amem pri Mum,hi; mi dicatui clie naturam, ut par tibiis ipsus di qualiter iacentibus, & eontinuatis intor sese, minus preti a a re agis pressa expcllatur. Unam quamqtie uero parte eius premi humido supra sp-
iam existente ad perpendie usu, shumadii se descendens in aliquo,aut ab alio aliquo pressam Id quod experientia vetii esse didicimus et quandocui aque enim liquore aliqua in parte premimus utit manu ,uel alio super so humore , ee due ahae partes ei reuns antes, atqs exposluntur. Deinde demonstrat, A supernetes aliqua plano secetur per idem semper punctum,st i sectio circuli circunsere tia centrum habens punctum illud, per quod plano se eatur , superficiem illam esse sphaericam euius centrum idem illud punctum sit Demonstratio huius teletusto odi est.Secetur superficies aliqua plano per A, punctum ducto, sique seoctio semper eireuli circunserentia centrum habens punctum A . Daco eam suis peis em esse sphaericam, cuius centrum A, hoe est, omnes lineas aptancto A, ad illam stipeis elem ducta inter se este aequales. Ducantur enim ex A, ad suo pesseiem dum lineae rectae utcunque A B, A C , ut in prima figurae per quas, cum snt in eodem plano, dueatur planum gaesens in supet scie proposita lineam B C, quae ex hypothes circunferentia ei reuli erit. Recta igitur AC, rectae A B, per desii circuli, aequalis erit. Eadem ratione ostendemus, omnes alias lineas tectas a puncto A, ad superficiem propositam ductas rectae Ag,
152쪽
diquales esse, cum petAB, & quamcunque alicim lineam rectam meae A,ad datam super sietem ducta duci possit planum gaeiens cireuis in superscie proposita Quamobre omnes rectae inter se aequales erunt, ae proinde superseies sphaerica erit, euius centium A. INTILLica div v ia humor aliquis,sue Iiquor cosisses, manen cis euius superficies secetur plano per D eentru tetrae ducto faciente linea in m n fiete AFGH. Dieo sinea EFGH,citeungerentia circuli esse, euius centru D. St. n. non est,no erunt Des rectae lineae ductae ex D,ad linea EFGH, inter se ae quale . Sint ergo DE, DG,inaequales,&DG, maioriqua D Ea ducaturq; inter has recta DF, maior quid quam DE,minor uero,quam DG. Descripto aut in plano secante
ex D,ad interuallu DF,circulo is R. qui necessatio recta DE, ultra puncto E, in puncto I,& recta DG,infra punctu G, in puncto R, si ea biisfiant in D, duo anguli aequales FDI, FDG,describaturq; in liquore,&in plano circuli IF H,circulus LMN.Partes ergo humoris prope cireunserentia LMN,aequaliter iacet, ct continuatae inter se,cu aequaliter a centro D, distent, quaru eae, quae sunt iuxta circunferentia MN, magis premuntur a liquore prope pG , quam illae iuxta cireunsetetia LM, a liquore prope Es,cu ille grauior st, qua hac, ut patet. Quare partes iuxta LM,a partibus iuxta MN,expellentur: ac propterea humor non consstet. Ponebatur autem consistens,& manens.quod est ab dum Linea ergo EFGH, ei reoli circunserentia est, cuius centrum D. Similiter demonstrahi tui, si quomodocunque aliter superseies liquoris plano secta fuerit per Dieentis terrae, sectionem cireunserentiam eae circuli, cuius eonitu D. Igitur ut paulo ante ostendimus,superseies ipsa sphqrica erit,euturum centrum D, idem,quo Aterrae: quandoquide eiusmodi est, ut secta semper per centru terrae faciat circuli citcunserentiam centiu habentis eentrum terrae, quod erat demonstrandum.
N EX TERRO , ET V N V S F I AT G Lo.btis, hoe es, an horam elementorum convexa superficies
v , M v i s ah auctore recte si probatum, tam terra, quam aquam esse rotundam in dubium tamen a nonnullis uertitur, an haec duo elementa ita sint rotunda,ae sphaeriea, ut unicu eonstituant globii, vel qucid idces tinui&ide habeant eentrii. ouidam enim asserui, s/hihail. tetram,& aqua nullo modo ide habere eentiti sed duo distincta,ac eritum qui propterea non effici ex illis unam duntaxat sphaeram, sed duas. Dicunt nam. duo comtaque,in ptincipio mundi terram,&aquam rotundas quidem,atq; concentricax, ponui, unueitea centrum dimitum mundi, suisse creatas: Deinde recessiste aquam ex una parte, in oppositam t. partem magno tumore congregatam silige, existente in Ui 'terim terra immobili in centio Uniuersi Itaque aiunt, ex illa se glegatione aia
153쪽
aeonina,qui alia een rasea tu malanu telis, et quae alte.
Eure. & tetasti totius universi. Diuiatici ruitiusque sententiae
quae a terra duos effectos esse globos inter se distincto , diuersosque, u 3
quidem terrae,alterum utito aqtiae, quamuis nullus horum globorum totus, a que ita teger appareat, sed ambo sese mutuo interseeent . Ex qua sententias quitur, duo ponenda esse centra, unum totius Uniueis, quod idem dicunt e se, quod centrum terrae herum ipsius aqua Megarcient in non possunt rationibus & experientiis conuicti, tam terram,quam aquam esse rotundam, atque
sphaeri eam. Quodi s illis o hi jeias,inde seri, ut aqua uel uiolenter contineatur, uel certe defluere possia, terramque operiter Respondent, aquam supereaturali Dei benescio , ae miraculo ihi contentam non polle terram operite : operiret ueto maxime,s conditioni suae naturae, quae ad decliuiora loca confluere
A Liae vero eosdem duos globos ex terra,& aqua costituentes, nil, si sipet- naturale admittere uolunt, sed autumant,iussu Dei non solum aquam,uerum etiam terram a centro mundi reeeuisse,neque iam supernaturaliter aquam cotineri, ne fluat ad locum decliuiorem , terramque operiati Vnde hi auctorestria tentra coosngunt,unum totius universi, alterum terrae,iettium denique ipsus aquae.Causa uero, cur omnes praedicti auctores duos globos efficiant ex tetra,& aqua, haee esse uidetur, quia nimirum putant, aquam multo esse maiorem ipsa tetia. Vnde s aqua esset terrae eoncentrica, utique ipsam operiret. Duo namque cireuli seu glohi inaequ ales concentriei esse nequeunt, quin nrator totum minorem includat,ut ex Geometria manifestum viii V E st v M utraque sententia facile potest impugnari. Prima quidem, quo niam sue ulla necessitate eonfugit ad miracula: Secunda ueto, quia dum eo- natur defendere,omnia modo ei e naturaliter constituta fiugere non potest, quin eoncedat, supernaturale esse, quod centrum mundi non fit eentrum tentae, cui naturaliter debetur obliinimam sui grauitatem , ut omnes philosophi fatentur. Adde quod pugnat cum omni experientia , terram non esse in cenistro totius uniuersi collocatam una cum aqua. Vt enim paulo post demonstrahimus, tam supei siues convexa tetrae, quam aquae,a centro mundi aequidistat, quod uti a qu e opinio negat.DI INDI, quia cum auctores utriusque sententiae admittant, aqua multo es e maiorem ipsa terra, concedere etiam neeegatio cogentur, plura stadia,
reissiariaue euilibet gradui superficiei maris, seu aquae eorrespondere , quam cuigibet gradui terrae. Nam in tot gradus diuiditur orbis terrenus, in quot globosaqueus distribuitur, quemadmodum iei licet quilibet circulus eaegessis diuidi solet. Quale s aqua maior est, quam terra, oportet gradus aquae esse moto res gradibus terrae, ae proinde quiuis illorum plura uadia , misis aliaue continebitiqu3iu quilibet horum. Cuius oppositum omnes Nauig asserunt, qui se expertos fuisse s spenumeto testantur, tot stadia, uel milliatia comprehendere unum quemque gradum in superscit terrae,quot in supersici ematis
A v n s v s quoniam s uers essent pr*dictae sententiae, non possent ulsi pariati ieri s ais gnari antipodes s quippe eum hule teirg parti habitate opposta
pars maxima si aquarum proscinditate contecta, ni au res earum sabulantesti Expellentia autem quotidiana Lusitanorum , Hispanorumque satis nos docet,mustis teris partibus assignati antipodet,uel in cotinenti, uel in insulisivi extre res parti prouincire Chinarum scire antipodes sunt hahitantes in capite Boias spei. Prouincis quoque Perii perme opponitur pars illa Indi rientalis,an qua emporium Cal ut tepetitur.Item Malachae in India orien-
154쪽
masset diametrum quas opponitur Rressia in India oeeidentali,&e
P R A E T R R E A , eum aqua fecundum illos non squaliter disset a een e o vniuersi, sed eleuetur mirum in modum, sequeretur, quod nauis exiens e portu quocunque ascenderet,& accedens ad eundem portum descenderet, &se, squali exigente uento,ueloeius ad potium deseenderet quami portu aste delet,quod est contra experientiam rimmo nullo pacto eonsilere posset nauia edi tra pormn eo itura, quin sua sponte ad portum decurreret, eum omne graue deorsum tendat, quod tam re uerum non es Po a Tma Mo, quoniam id , quod prima sententia mavime uitare eu sit, nimirum aquam,ni supernaturali uirtute contineretur , uiti uetiam terram operitaram esse,nullo modo uitat Cum enim sint antipodes, ut quotidie nauigantes hoc tempore experiuntur : item totum mare Oeeani pene ins nitis fit insulis respersum, si aqua sic naturali conditioni telicta deflueret,ut terra hae habitabilem, secundum auctores illi uuiententit operirtit, magis iane, ac magis detegeretur illa puta , quam nomiantipodes inhabitant,quod idem dicende insilia. Dum igitur auctores huiua, pinionis ostendere conantur, aquam
sup prims conditioni relictam possedeream operire, a iam patiem prorsus detegunt, quod nequaquam illos eoncessi ros existimo. Hoc idem sequitur in se eunda opinione, dummodo Deus iterucollocaret vise duo elementa circa ideeentrum : Nam tunc iuxta hane senteneiam terra operiretur aquas Quare multo magis detecta maneret pars illa,qua incolunt mcido nostri antipodes. Sed dicent sottasse, ( ut aliqui mihi eum illis disputanti desponderunt antipodes
motitos, S insularum in eadem circunferentia eum tota terra contineri, D mare inter quascunque duas insulas in tumorem,& tumulum quendam attolli. Unde si deflueret, uniuersiam terram cooperiret,etiam illam,qus apud Antipodes est, una cum omnibus insulis.Verum haec responsio absurda est Primum, quiaci Ita esset,non haberet dota aqua uni m eentrum, sed quilabet tumulus aque anter duas Insulas suum prope vim, quod est contra eommunem omnium sententiam,& temere uidetur assertum. Deinde sequeretor, a aliquis esset in insula quapiam constitutus,ex qua uix alteram insulam longius positam posset e ipscere, si nauigaret continentem uersus, reeedendo uidelicet magis ab ea in Gla, quam uix in portu existens uidebat, melius,ae expeditius eam deberet conspicere; quandoquidem iuxta responsionem pridictam ex insula illa discedes montem quendam aquarum eo scendereliquod aduersatur omni experientie . Si enim ex uno loco maris uix aliquid Nideri potest, illud multo minus cernitur ex alto,qui longius distat. Omitto plurima alia huiusmodi absurda , quq
eam responsionem eonsequuntur.
h dic D I T tandem , quod iuxta utramque sententiam terra non possit cite sphsrica ,sed potius oblonga,alteriusue s gut cum re vera antipodes exsa
155쪽
Iao Comment. in I. Cap. Sphaerae
aut, & inno metae pene insulae in toto Oceano repeti intur. Quae omnia in supraposta signi a conspicis Ras Icetis igitur hisce opinionibus tanquam absurdis, atq; eum eupe , qu Rha tientia pugnantabus , dicendum es Terram,& aquans unum effeete globum, aio sitim is vest quod idem est) unum habere centrum commune, quod eentrum est totieeae. eius Vniueis. Est enim centrum totius uniuersi, cum qqualiter sit remotum vndique a eicito,& consequenter insmum in mundo locu possideat, iasi flatura s. ditum, ui ad illu omnia graitia suapte natura descendant, nisi aliunde impediatur.Vnde non immerito a philosophis centrum grauitatis appellatur; omnia si quidem grauia ex natura sua in loco in seriori quaerunt esse, ut& experientiadi diei mus,& ratione naturali: Non enim est maior ratio,cut graue aliquod po tius hie extra centrum mundi, qua ibi, naturaliter velit esse, cu omnis pars r mota a centio propisquior coelo existat,& propterea in superiori loco.Est quo sequitur aquam, eum &ipsa grauis sit,suapte natura, si non impediatur eonfluere ad loca decliuiora, ut possit centrum totius Vniuers aequaliter ambire , ne vina pars sit in superiori Ioeo,quam altera,quod eget contra ipsius naturam. Id quod supta Aristoteles quoque in sua demonstratione assumpsit, ut eertissimis experientiis eomprobatum. Ita igitur eum omnibus Astronotius,& philosophis
1ectius sentientibus diei mus,tam supersciem conuexam terrae,quam aquae undiq; a centro totius mundi aequas iter distare s atque ideirco unum & idem esse centrum horum duorum elementorum; nempe eentrum totius Uniueis: ita ut superfietes convexa unius nullo modo superficiem convexa alterius interficet, ut uolebant superiores opiniones, sed superficies eouexa aquae continueturcii supet sele cciuexa terrae,e claturque una ex utraque. quod quide licet saeit Iime euiuis recte grauitatem cuiusque elementi ponderanti peisuadeti possit, . monnullis tamen idipsum iam rationibus demonstrabimus, quarum prima st. lauo I es , c v n o v 3 orbis parte per eandem omnino aeris lineam terra,& aqua non impeditae, sed libere demissae descendunt. Petunt igitur idem centrum prorsus , quod paulo ante diximus esse centrum totius volvetii, &ex conieqtienti unum globum consituunt . Antecedens constat experimento:coiecutio uero demour atur a Mathematicis. Ex opposito e . consequentis: insertur oppostum antecedentis. Na fiduci grauia ab aliquo puncto demissa in
quoeunq; mundi loco diuersa centra petunt, per diuersas quoq; lineas descen dant, necesse est. Quamuis enim ex illo
Ioeo, qui utrique centroper unam eanderiaque sineam rectam respondet , deis missa descendetent secundum eandem lineam, ex omnibus tame aliis Ioeis de missa tenderent per diuersas linea, ad il la duo centra, ut luce elatius in hae figura apparet, in qua centrum tetrae firB, centrum aquae A. solum uamque expuncto E, quod utriq; centro pereandem lineam rectam E A, respondet, tendet terra ad suum centrum B, &aqua
ad situm centium A , bee eastilem listram E A. Ea quo uis autem alis puncto,
156쪽
. ex Ci per ditiersas lineas descendent, terra vidi iret per Isaeam CB, Se aqua phe likeam C A. Idemque dices de puncto De canod no contingeret, ii utrum
que elementum ad eentrum mundi F, serretur. Quare idem est centium terrae, a litae,ac totius Vniuersi,& propterea una, eadem ne sphaera, sue globus ex tee a,&aqua constituetur. Si enim duos diuersos globos conssilutirent, non possent idem eontinete centrum , cum tunc unus globus alterum intersecaret quemadmodum neque duo circuli se mutuo intersecantes idem possunt centrum habere. Sed respondet auctores contrariae sententiae , ex hac iratione solum eos ligi, centrum totius Universi esse quidem centrum grauitatis tetraris aquae,ad quod nimirum naturaliter tendunt, non autem centrum magnitu, dinis earum . Potest enim unum & idem corpus habere centrum suae magnitudinis diuersum a centro suae grauitatis. Quod ut intelligatur,sciendum est centrum grauitatis alicuius corporis esse potactum illud, quod semper ad pera pendiculum tendit ad cpiritum totius uniuersi, quomodocunque, ae quotiescunque suspendatur corpus , ita tamen ut libero pendeat. vos,ut Pappus definit, pilactum illud intra corpus potitum , a quo si graue appens ni mente concipiatur, dum sertur, quiescit;& seruat eam, quam in principio habebat, postionem, iacique in ipsia latione circumertitur . Qua ratione quod uit eorpus siue rotundum sit, sue non, centrum grauitatis habet. Centrum uero magnitudinis.oste punctum aequaliter remotum ab omnibus partibus extremis quod
quidem proprie in solo corpore sphaerico reperitur, in corpori hias autem tegularibu, improprie: Punctum enim illud dieitur in quolibet esse eentium magnitudini , quod centrum est spliaerq , quae illi citeum scribi potest,i I in gerihi. Haec duo centra unum,& idem sunt in eorpore sphaerieo, quod unitar me si in grauitate, ut uerbi gratia in s phaera plumbea, siue serrea,Sec.at in compote sphaerico distdrini in grauitate , ut in sphaera partim lignea , partim sapideasplumbeas seu ferrea,&c aliud est centrum prauitatis, aliud magnitudinis diam in medio illius globi erit eentrum magnitudinis s centrum uero grauita tis erit punctum in parte grauiori existens, quod quidem cum centro totius Universi eoniungeretur, idemque esse etur, si eorpus illud non impeditum ad ipsum ferretur. Cognostitur autem centrum grauitatis cuiuslubet corporis, quantumuis etiam irregularis, ac difformia, hae ratione. Suspendatur libere corpus, cuius centrum inuestigatur, es a suspensionia signo filum cum perpendiculo demittatur, noteturque linea, quam filum in eorpore designat. deinde rursus ex alio puncto suspendat ut idem corpus, a quo rursus filum eum petpendiculo demittatur, notata quo
que linea ipsius sili in eo pore. Quoniam
igitur, utcunque corpus pendeat, cen-trum glauitatis in linea illa perpendieu Iari, quae ad centrum mundi vergit, repetaritur , necesse est utramque perpendicu Iarem per grauitatis contrin transire Pun
cium igitur illud eo moris, in quo se intera secant duae illae lineae perpendiculares, cenistrum grauitatis indicabit, ut in hoc schema xu conspicis: in quo primum pulictum suspentionis stri , linea uero perpendiculi in cordiose notara L B;punctuin secundum sis pcn-
sententiae Cenitu gra vitalis eu iusque eor
157쪽
eentia graui ratis de magnitudinis iam interia quam in aqua.
ssonis sit C, linea aute perpendiculi in eo de eorpore notata CD, secas priorem AB, in puncto E, quod afferimus centri, grauitatis indieare. Sic igitur dicut auctore, illi dentiu totius Uniuersi esse centru graui ratis terrae & aqua equandoquide, ut experientia docet ad illud tendiat, sunt is duiformis grauitatis;at centia magesitudinis terrae alaud esse a centro magnitudinis aquae, immo utrumq;eentis magnitudinis ta terrae, qua aquae diuersum esse posse a cetro totius mudi, quod eii eentrum grauitatis,ut uolebat secunda opimo,ponens tria centra. V r x v xi haee responso nulla est. Nam tam in terra, quam in aqua necesssario ponendum est idem eentrum grauitatis,' magnitudinis. Cum igitur in utroque elemento centrum totius uniuersi, ad quod nimirum ex omni so eo demissa seruntur, ut ex ratione probatum relinquatur, centrii fit grauitatis, per- spieuum euadit, idem esse centrum magnitudinis, nempe centrum uniuers, in terra,& aqua ae proinde duo haec elementa unum globum constituere. Quod Dero idem iit eentrum grauitatis,& magnitudinis in terra,ita demolirabimus. Pondera & omnia grauia,quae ex edito loco ad supefficiem terrae seruntur, es ei uni similesiae aequales angulos in ipsa,& non ad aequidistantiam seruntur, ut sensus iudieat,quandoquidem in centro uniuersi, quod est cenitu grauitatis, coeunt igitur unum & idem centrum est magnitudinis terrae,& grauitatis eius de, seu uniuers. Anteeedens eommuni experientia est eomprobatu , ut ui
dere est in perpendiculis, quihus utuntur artisee, in constructionibus sdificiorum,qus nec in hanc, nee in illam partem pectuntur, sed squalibi er terrq superficiei ius stunt: Ex quo eun . enim loco demittantur in terram,similes temper,& squales angulus eum ea eonstituunt, suntque semper fila illorum per pendieulorum in diametro editi & teris; Alias edisseia diu eonsistere non pocsent.Idem antecedens est Aristotelia in 1 .lib.de coelo. Consequentia uero clarissima est apud Geomettaa: Ex opposito namque consequentis insertur Oppositum antecedentis.Sit enim,si fieti potest, centrum grauitatis, siue Uniue saE,terrs uero centrum magnitudinis sit aliud , nempe S, seraturq; e sublimi pondus aliquod ad eentrum Et totius uniueis per lineam B G E, non autem ad centiu terrae F. Dico hoe pondus terrq incidens non eicere angulos squales , aut similes eum supelgete terrae sed prorsus in quales, dissimile sue . Ducta enim semidiametro terrq F G, protractaque usque ad H, erunt duo
sntfemiei reus orum equalium s N ex consequenti eade ratione erunt duo
anguli extetiores D G H. LG Hsquas , ut patet,si unus angulus alteri perponeretur. Cogi vetet enim arcus
cta H F. Cum igitur angulus DG B, minor sit angulo D G Η , & angulus B GL maior angulo LGH; eri r angulus DGR , multis partibus minor angulo BG L. Quoeitea pondus pertineam tectam B G E,demissum non setetur ad angulos squages, similesiae insupersciem tetr .quod erat demonstrandum. Idem dices, si per lineam rectam
158쪽
DIE, graue aliquod descendat ad rentrum uniueis F.Ducta enim semidiametro terrae FIR , erit rursus angulus R ID, in supe siete terrae minor anguIoBIL Sola illa pondera , quae siruntur per sineam rectam,(quod paucissimi inlotis contingeret quae extenditur per centrum grauitatit, seu uniuersi, &per centrum magnitudinis tetra, nimirum pet lineam A D F E,uel C L E E,ad angulos diqu ales incidunt in terrae supelfietem,ti praeter hae e nulla alia,ut demo Drauimus. Quod eum pugnet cum experientia, & Aristotele, dicendu erit, centrum magnitudiuis in terra ide esse, quod e enitu grauitatis, seu uniuersis adeo ut e quocunque loco glauia demittantur,ad centrum terrae serantur: Hae enim sola ratione eonstituentur in superficie anguli aequales , quos experientia dotaeet x quales de here esse . Idem omnino iudicium habendum est de centro magnitudinis in aqua, eademq; adhiberi potest demonstratio, dummodo cireulis
DGL,te serat globum aquae, cuius centrum est R. Quemadmodum enim perpendieusa insitu ut Speisei et te rem ad ampulos atquales, ita quoq; eadem angulos aequales esseiunt eum aquae superficie Proprsa tamen ,ae peculiari ratione consimari potest, in aqua idem esse centrum grauitatis,& magnitudinis. Cis enim aqua no impedita ad loca de esiuiora suapte natura semper confluat, ut experielia ostendit, necesse est. eius superficie eonvexam aequaliter recedere a centro grauitatis: Atqui punctum illud, a quo omnes partes conuexae distant aequaliter,est,per definitionem,centrum magnitudinis. No potest ergo diuersum eadcentru gravitatis a cetro magnitudinis aquae .Probatur aute maior: Si enim coia uexa superficies aquae ex una parte magis recederet a cetro grauitatis,fiue Uniuers, quam ex alia,pars issa magis a eentro grauitatis temota non defluetet ad
loeum de eliuiore, qui procus dunio ess ille, qui propinquior existit cetro grauitatis, uel Universi, ut ex figura prima huius quaestionis apparet, in qua centrum magnitudinis tetrae ide est, quod centru Mudiseentru aute magnitudinis aquae distinctu . Quod eum sit absurdum,& cum aquae natura pugnet,effieitur,idem ege eenitu magnitudinis,& grauitatis in aqua .quod ostendendum erat. Qua obte eoneludendti est,cs terra. & aqua ide habeant centrii grauitatis, nempe totius uniuersi,ad quod naturaliter uergunt,quodqs demonstatum est non dictat te a centro magnitudinis utriusq; elementi, unam sphaeram,seu globum ex utroq.elemento componi,& nequaquam duos globos mutuo sese interiecatea Srcv NDo demonstrabimus, terram & aquam habere unam & eandem superficiem conuediam , & ex consequenti idem centrum, multis experi mentis Autonomorum. Sicut enim Sol, & resIquae uessae ciuitati,quae altera orientasior est quindoeim gradibus, spatio unius horae citius oriuntur, &ad medium ccoli peluemunt,& occidunt,quae vero orientalior existit triginta gradibus,spatio duarum horarum, &e.in quo eunque tractu tetrae ab ortu in occa. sum reperiantur illvi ciuitates, dummodo sub eodem parallelo colloeentunse etiam nautae petitissimi eompertu habent,ide aeeidete in mari,& Oceano. Nauigantes etenim ad oeeidetatiores plagas, ut ex Lusiania mg. in Americam seu Hispaniam nouam , praecipite ad istam prouinciam, qudi glorida nuncupatur, postquam progress sunt quindecim gradibus, repererunt manifestissimis signia maxime ex eclips Lunari, solem ac reliquas uellas integra hora citius oriri
in Lusta uia, & occidere: idemque proportione eadem per totum Oceanum ab ortu versus oeea sum contingete obseruarunt. Hoc autem nullo pacto fieri poclet, nisi stipeis etes convexa maris uniformitet continuaretur cum convexa
lucitate tetrae, ut omnibus Geometris notissimum est . Si enim eleuaretur
159쪽
e ad Comment . in I. Cap. Sphaera
raulatim male in tumorem quendam,ae montem,ut eontrarium sentientes gaiabusantur, cuius illis, qui nauigatri,postquam aliquot gradias confecerint,otire eur sol,quam quando exit c bant in terra:Dari ratione,ii quis diceret, mare pedetentem deprimi,non pollet seruari illa proportionali ii arietas exorientis Solis,ae oecidentis,reliquarum'. stellarum. Quod eum salsum sit, perspicus estiterram S aquam, unum eandemque supersicatim couexam obtinere a quaeis que parte orienti, uerius occidentem .Praeterea, quemadmodum ii aliquis procederet n terra a septentrione in austrum quoquo uersu ,postquam integrum
gradum perambulati et, reperiret politio citcticum magis depressum uno gradus si uero duos gradus in terra peregiiqet,duobus etiam gradibus depressum,atq;ita deinceps proportionaliters Ita quoque prorsus obieruatum suit in mari. Quando enim a septentrione in au tum nauigatio instituitur, ut ex Lusitania v. g.ubi eleuatio poli continet glad. e. uelsus insulas Canarias seu Fortuna tas, postquam iter confectum es per integrum gradum, reperitur polus altitudinem habere 3 s. grad.duntaxat,&se deinceps proportionaliter. Contrarium vero obseruatum suit, quando a meridie in septetrionem nauigatur,ut ex insuli rum praedictis Lusitaniam uersus, uel ex Lusitania in Britanniam . Signum igiis
tur manistitisti inum est, aquam eandem cum terra habere superficiem conuexam a septemtrione in austrum, ita ut neque terra, neque mare magis attolla tur, sed utrumque elementum aequali di antia a centro mundi remoueantum
Alias enim dicta proportio in uatiatione altitudinis poli constare minime posset. Cum igitur nulla in te dissetet et conuecta superscies aquae a supeis ei e convexa terrae, tam abortu in occasum, quam a septenitione in austrum, nullus iaduhitandi locus relinquitur, unum globum ex utroque elemento constitui. Hahust hage ratio tantum momentum apud quendam,qui contrariam sententiam tuebatur,(quemadmodum a viris s de dignis, qui familiariter eo utebantur,accepi.)vt propriis impensas in diuersas partes , assumptisseeum uariis instrumenti, Mathematicis nauigarit periculum facturus , num lime proportio, qua in ortu,& oecasu stellarum , & in eleuatione poli seruari diximus, uera e set,an conficta ab Astronomisi deinde vero eum deprehendis et eam ueriuinia esse,relicta priore sua opinione erronea,vetam sententiam amplexus sit. TIRTIO concludi potet haec nostra sententia ex eclipsibus Lunaribus, hae ratione . In omni eclipsi Lume umbra aggregati ex terra & aqua rotunda est,in quacunque coeli parte contingat eesipfis. Igitur necesse es: terram ct aqua unum componere globum. Antecedens perspicuum est in partibus Lunae non
dum eclypsatis: Sunt etenim ea corniculatae,ieu circulares, ut expersentis notum est omnibus Astronomis,& ijs etiam, qui vel unam Lunae eclipsim conspe- dierunt. Quate oportet umbrasu eiusdem esse figurae, nempe cireularis.Si enim esset qliadrata, uelitiangulatis, uel alterius figurae praeter sphaericam, non conspiectetur Luna circulariter ingredi umbram, sed ad modum umbrae non totudae, quod cum experientia pugnat. Consecutio uero necessarsa est. Naut ostendii est Petspectui,sgura cui iisque umbrae imitatur sgutam corporis opaci, quod umbram essetis, ut si corpus opaeum , seu umbrosum extiterit rotundum, umbra quoque rotundo projiciatur a s fgurae lateratae suerit corpus umbiosum, eicis dem figurae cernatur umbra,& se de ceteris,ut sicillime quiuis experiri poterit.Cum igitur umbra in quavis eelipsi Lunari pei sectissime totunda appa- Ieat, ut indacant partes nondum eclipsa is , neeessario concludendum est, cor pus illam umbram effetens, nempe compositum ex terra, ct aqua, rotundis a que
160쪽
que sphaer eum esse. Si enim aggregatum ex terra & aqua esset alterius silurae, oblongae nimirum quodammodo,& distormis, ut opposita sententia asserit, talem quoque figuram andueret umbra in eclipsi, quod salsum est. Quod si rospo-deant contrarium sentiens,etiam fi totus Oceanus, & mate in tumorem altis. fimum erigat ut supra tetram , non tamen inde esset, ut umbra in eclipsi Lunari roranda mina me appareat; . quoniam videlicet aqua nullum proiiciti se umbram, sed sola terra, quae rotunda existit. Dicendum est, hane responsionem esse valde absurdam. Quoniam enim totus Oeeanus, ae Mare respersum est insinitis pene insulis,adeo ut versus quamcunque partem nauigetur, si Nautis nosti temporis siderum est habenda, repetiantur semper vel continentes , vel insula a Quae cum sint continuata eum continente, (aon enim eas supernatare aquisqviis dixerioquas non videi, si talis ellit horum duorum elementorum costitulso, qualem ipsi eonfingunt, embra n torrae una eum umbris insularum omnium mire fractam,aiq; dat Firmem dobere effici; Quod cum aduersetur experientiae,. non erunt duo bee et dimenta ita constituta, ut aduersarii volunt, sed unum conseient globum, ne insulae in in odio mari repertae plus distetit a eo intro mundi, quam eontinens,sed ae iii aliter, ut umbra in eclipsi rotunda essetatur; ut experientia docet. Aecedit etiam, quod aqua haud dubie aliquam a se umbra proii-eiat, ut expeti Cntia testatur, praesertim aqua maris, quae densor est,& classior al)js aquis. Colligamus et go,cum imbra aggregati semper rotunda st , ipsum, quoque aggregatum rotundum esse,ae sphaericum . Consi R M' AR I potest eadem haec veritas experientia quadtim communi, quam etiam affert Ptolem. 1.cap. q. re Ioan. Regiona lib. s.conca. quae talis fere est. Existetes in medio mari nihil omiis no praeter coetu & ci quana contuemi: re quandia vero littora petimus, tunc primum montes, scopuli,arcea. turres & hua ustiodi alia sensim exurgere cernutur, quasi ex aqua emergerEnrs Idq; ea proportione,ut prius cacumina montium, summitate que turrium,d inde mediae partes,postremo in s mae iuxta litora appareante Quod miniinetiam ordinate accideret, si mare supra terram attollerettir, aut superscies maris non, continuaretur cum teriae sis perficie, ita ut una ex utraque eonficeretur. Nam si marti in medio attolleretur, ita ut eius circunseruntia cum terrae circunferen tia non continuatetur, postqtiam aliquis salis sum tumoris, quem mare secundum illos auctos egessicit, conscendiuet, continuo videret omnia, quae in litore sunt posta, quemadmodum , si quis ad Diligium montis peruenerit, statim omnia, quae in subiecta planitie sita sunt, simul conspicit. quod absurdiim es . Prius enim ea, quae altiora sunt in siliote,deinde ea, quae in Insera ori loco sunt
AccpDrm etiam, si terra,& aqua non haberent unam, eandemque continuam superficiem convexa,sed aqua paulatim elevaretur, sequeretur es qui
in aliqua naui e potau discedit, non posse non videre signum positum iuxta sit
tus,quoniam videlicet astenderetiquod est contra experientiam.His adde,cum, aqua suapte natura ad loca decliuiora eo fluat, ut experientia demonstrat, reeittetur utiq; in concauitatibus terrat,donee eas expleat, sed igaturque ad aequaitatem cum terra. Hoc enim pacto aequaliter distabit a medio mundi. erit que in aequilibrio posita, ideoque cum terra unam conficiet superficiem spherieti m.
H. ae quoque tententia dilucidissime paulo poli confirmatur, quando videlicet unam cum nolito auctore demonstrab imis, tam supelselem terrae, quam aquae aequaliter centrum totius uniuersiambires ex quo perspicuti sequitur