장음표시 사용
101쪽
sed alio modo respondetur: Non omnino v nam & verba ea esse dubitare non possit. Tmram ab Victorio allatam esse argumentatione, cuiri in hismet controuersis Commentari s , nisi tertio quoq; ut dicitur in verbo, aliquando saltem, variae s licet latino idiomate afferantur Translationes: sicuti videre est capite
In quibus interdum etiam, capite praesertim tertio nominatim Septuaginta Interpretes allegantur. Capito item decimo quinto, dum Psalmi septuagellini tertii versiculus, iuxta Septuaginta allegatur. Prohi quasi ex adipem quit, emia ex Hebrςo aliter mox inducitur Processerunt a pinguedine oculi eor: π, ex nouaq; dicitur eiusmodi lectio accep. a editione:quirpe quet de recuti ex Hebrς o, phronio pete te, elueustata. Reij est hete resposio illorum aeque
nuper relatam opinionem, qui Commentari rum auctorem Bedam contendunt. Quand quidem, trecentis, ta quinquaginta annis vulgatam iam editionem nouam is minime appellasset.
Arbitratus sum,&ego aliquando si mihi
quod sentio licet exponereὶ Commentarios huiusmodi labores non suisse Hieronym Cum illorum potissimum auctorem Hebraicae limguae cognitionis expertem ex uno, vel altero loco animaduerterim: ac primo quidem ex
capitis quarti verbis, ubi de Leviathan agens, haec habet: s Leviathan vero quidam aiunt additamentum interpretari J tum deinde capitis qaadragesimi voeem Behemoth idem intemPretans, ita exponit f hei noth namq: doctores Ecclesiae,qui Hebrias litteras contigerunt. in latinum quasi plures interpretati suntJ ex quibus Commentariorum auctor Hebraicet linguet peritia caruisse satis arguitur. Nee Hi
ronymus, qui idiomatum diuersitatem optini enouerat, illorum s suisset auctor ex aliorum quasi sententia nominum protul: Tet interpretationes, sed libere, abi luteq; ex proprio pectoris armario enunciasset. Caeterum eos ipses diligentius examinans Hieronymi ii inomn bus doctrinae conso S, imo nusquam ab eo disti dentes admirans: -- gor etiam inuitus antiquitati consentice. Et quide cu Hieronymi doctrina omnino cohaerent, primo, quoniam superius ex Amos ali gatum testimonium in his Commentarius re- ipsa comprobatur: Cum de Leviathan natura, multiplici ii eius terrore in eisdem agatur. Secund quoniam quae in ipsius tum voltim .nis exordao. tum in capite trigesimo secundo
ad Heliu per nam exsicandam habentur cuhis, quae in Quaestionibus Hebraicis super G ness v igesimum secundum ita conueniunt,Vt mino,qui mumq; legat,& Hieronymi doctritio, quod in dictis Commentariis capite quadragesimo allertur, videlicet salii pro I cui than draconem dixerunt I idipsum est quod Hieronymus ex Hebraeortim seistentia in Psalmum centesimum tertium adnotauit dicens
s Iudaei dicunt: Draconem magnum fecit De. us, qui Leviathan dicitur, deest in mari : Mquando aiunt recedit Oceanus, draco ve titur. Nos autem dicamus: Iste est draco, qui de Paradiso eiectus est. J Et hune drac nem ex Hebraeorum sententia Leviathan, Mipse interpretatus est in Isaiae caput vigesimuseptimum ita scribens qui draco proprie in hebraico sermone appellatur Leviathan.J Vim Ede, & in Psalterio, quod idem ex Hebraeo conuertit in prςallegato Psalmo centesimo tertio, ubi nos ex septuaginta legimus: Draco iste, quem foruisse, ad ina dum ei, Ita vertit.s Leviathan astum plasmasti, ut illuderetur ei litem, in Commentariis hisee Leviathan addi tamentum ut supra allatum est 2 interpret tur, qu et ipsa nominis interpretatio in libro. qumi de Nominibus Hebraicis super librum.
Iob aisertu . Igitur ex his, alij q; satis aperi constat, eosdem propriae Hi onymi doctrinet, omnino arridere. Et quamui clarorum auetorum sententia doctrinae, ac splendori eius non usquequaque respondere censeantur, hoc Giudicio meo non videtur assertum instingere.
Quandoquidem si, de ab eloqtientis limis viri nonnulla aliquando rudia uti ad Haerentum libri a Marco Tullio : contra Marcionem op ra a Septinio Tertulliano, duodeeim Institu tionis Oratoriae libri a Quintiliano excidissecsistat,id multo magis in Sactorii Pat tu scriptis quoties csiq; ea inter se discordare animaducttimus c5sideratione dignu est: Spiritus quippe Sanctus, cuius sapientia illustrati , vel leti ps runt, vel dictarunt. varijs linguis, ac stylo nucem: nentiori, nunc remissior: iuxta personatu 'captum, animarumq; prosectum, ut etiam ex Epistolis Sanctorum Petri, de Pauli, ac aliorubanctorum Patrum constat, cloquitur. Nec ab re eruditissimam Alberti Pij Carporum Comitis libro undecimo de Saeris scripturis, Meorum auctoritate, in simili controuersia Erasmo alias exhibitam responsionem huiς loco id serere censeo. Imbecillis inquit ipse locus tibi plurimum familiaris, videt: t. Phrasis est diuersa, igitur opus non est eiusdem auctoris. Constat enim eloquentissimos viros pariter,& sapientcs pro rei argumento varia phrasivses fuisse, verbaq; accomodare re S, non res verbis. Praeterea nec eosdem eadem de re agentes dictione semper constitisse: sed nonnunquam depressisse, aut extulisse, fuissem
102쪽
i A oblinitos modo humili, modo elata, nunc arcta, de emuncta, nunc diffusa,& profluenti oratione. Multa possent huius rei recenseri grauium scriptorum testimonia, sed illa omnia tibi sunt exploratissima. Quamobrem ea omitto. Sed& si nulla essent, tibi satis esse deberet, unus Cicero, aut unus Aristoteles, hie sapientiae, ille eloquentiae vel citra controuersiam princeps. Et si uteri: de sapientissimus simul eloquentissimus. Non enim eadem utitur dictione Aristoteles in his,quae scriptit ad sapientiam,&scientiam pertinentia,& in extrariisset monibus. Quinimo diuersa in his, quae de Natura, aut ultra natura tractauit, aba his quae de moribus humanis, rebus ii publicis& legibus disceruit. Nec idem Cicero in Epistolis,quassamiliares vocant, Mad PomponiuAtticum, vel in Orationibus,& in his,quae ad philosopbiam, & artem dicendi spectant. od de de Operibus Horatianis multo manifestius est. Qua propter ex sola phrasis v tietate solido argumento non inuincitur aliquod opus non esse auctoris, cui inscriptum est. Proinde elumbi argumento probas Apocalypsim non esse Ioannis Apostoli, εο Euangelistae ob strii diuersialem. poscebant reuelationes diuersa dictione ab Euangelio set, bi, nomenq; ipsius citari, praeter in Euangm C lio retentam consuetudine, cum ipsi soli illa' reuelarentur. Eiurii nominis repititio ampliore fidem , dc auctoritatem reuelationi praestat . emithi ut diligentius excipiatur, magis ii hominum animis haereat. Euange.
lium autem cum res gestas Seruatoris narrare historiamq; texeret, non conueniebat au
toris nomen inculcaret Hactenus Albertus Pius. Quod veto Commentariorum auctor Hebraicae linguae cognitione expers, ex L uiathan nimirum , M Behemoth interpreta- tionibus dignoscatur, per verba illa, scilicet, Pratim aiunt interpretiri, vel Hebraeos intellige, vel temeritatem quorundam inscipiem
D tium, qua eiusmodi vecta addita sunt, argue . Et idem ad id quod de Bothemoth affertur responde dum est: Neq; enim ex uno , vel altero verbo toti
quitati , vetustissimorum atq; in qualium auctorum testim ni s, exemplariorumq; omnium fidei derogandum
est. An Dotomimer Prophetas receperit Hier umine Elp de Susanna. Θ oria puerorum in eiusdem Daauta Graas cruntur vera putauerιt, a
Q Voniam circa volumen Danielis . de
quo in textu, passus ab Aduersariis caluniani Hieronymus est, ab ea de nunc ipse vir dicandus: imo rarius propria ipse ages causam
audiendus. Duo propositus Quaestionis titulus sperinde ac ipsi legenti liquetj ex Hierony- Fmo inquirit i Alterum de genere scriptionis ipsiis Danielis libri: num videlicet Propheti cum illud sit, an potius historicum: Alterum
de fide nonnullorum in eodem contentorum, de veritate nempe Susannae , ac trium puer tum historiae. Et quia utriq: simul occurrere idem videtur Hieronymus Epistola cent sima vigesima in eundem Danielem,utruqa
simul & nos proponimus, breuibusq; resolui
Ad prius igitur quaesitum memorato nune loeo ita respondet. Haec idcirco rclero , Ut difficultatem vobis Danielis ostenderem .
qui apud Hebraeos, nec Susannae habet his: citoriam , nec hymnum trium puerorum , nec talis, Draconisq; sabulas, quas nos, quia in toto orbe dispersae sunt, veru ante pO
sito, ea i iugulante subiecimus i ne vid remur apud imperitos magnam partem voluminis detruncasse. Audiui ego quenda de praeceptoribus Iudeorum, cum Susamnae derideret historiam i & a Graeco nescio quo eam diceret esse confictam , illud orponere , quod Origeni quoq: Asricanus opposuit, etymologias has ἀπὸ Ψοῦ - νιν -
του υἰνον πριου. de Graeco sermone
descendere. Cuius rei nos intelligentiam nostris hanc possumus date r ut verbi gratia dicamus , de arbore ilice dixisse eum, illico pereas e Et a lentisco . in lentem te comminuat Angelus. vel non lentὰ pereas . aut lentus , idest, flexibilis ducaris ad mortem i Siue aliud quid ad arboris nomen coinueniens . Deinde tantum fuisse otij tribus pueris Guillabatur , ut in camino aestuanistis incendis metro luderent. 5c pet ordinem ad laudem Dei omnia elementa pro uocarent. Aut quod miraculum, diuincii aspirationis indicium, vel draconem inter
sectum ossa pieis , vel sacerdotum Belis machinas depraehensas, quae magis prudentia silertis viri, qua prophetali essent spiritu per
103쪽
X pretata Cum vero ad Habacuc veniret, M se ludeta in Chaldaeam raptum diseophotum
lectitaret ι quaerebat exemplum, ubi legiis mus in toto veteri Testamento, quenquam Sanctorum grata volasse corpore, M in pun to horae tanta terrarum spatia transilla. Cui
eum quidam e nostris satis ad loque dum promptulus Declitelem addiixisset in medium. dc diceret eum de Chaldaea in Iudaeam fuisse translatum; risit hominem: Et ex ipso volumine demonst auit, Ezechielem in spiritu se vidisse transpositum deniq; MApostolum nostrum , videlicet ut eruditum virum,& qui legem ab Hebraeis didicisset, 2 non siisse ausum affirmasse se raptum in corpore, sed dixisse. Sive in corpore, siue extra corpus, nescio; Deus scit. J His . talibus et Co Λ, δρος phas in Ecclesiae s bulas arguebat. J Ita Hieronymus ad posterius Quaesitum. Ad prius mox se transferens, haec breuiter, immeuiarmi subiunxit: Super quare Lin ris arbitrio iudicium derelinquens, illud admoneo, non haberi Daniele apud Hebraeos inter Prophetas, sed inter eos, quili agiogr pha conscripserunt. In tres siquidem partes omnis ab eis scriptura diuiditur: In legem,
in Prophetas, & in hagiographa , idiu in
in quinq; libros. Nosto, de in undecim libros de quo non est huius temporis disserere. JHaec H. eronymus , per hagiographa intelli gens sanctas sistorias, quae a lege M Proph tis distinguntur: cuiusmodi sunt. l. Resu, Prouerbiorum, Ecelesiastes, Hester, Iudae,& alis. Ex huc usq; Hieronymi allatis verbis, putauit Rufinus respodisse eundem viriq; quaestioni: Triaq; idcirco liaec ei protinus obiecit crimina, Batrabae nimirum eum inprimis I daei, Praeceptoris sui hortatu, Danielis volumen abiecisse, cum idem tamen Ecclesia per quadringentos retro annos legisset, Secum
D dis trium puerorum hymnum , quem maxime sistemnibus diebus eadem rccitare conis
sueuit, de suo loco dimouisse atq; recidi illa. Tertio, Danielem inin Prophetas haud li, bendum, assirmasse. Latiori haec stylo pro sequitur ipse Rufinus libro secundo Invectiva
Caeterum quod immeritὁ in Sanctum virum oblateret. eiusq; verborum sensum misnime sit assecutus, plane idem ipse ostendit libro primo Apologiae suae capite nono hisce
verbis: De Damele autem breuiter respondo, di me non ninasse eum Prophetam, quemctatim in s te Protopi prophetam esse comsessus sim iis quid hichaei dicerent, de qu,
bus argumentis suam niterentur probare se, Etentiam voluisse monstrare, de docuisse Le torem Ecclesias Christi hunc Prophetam iuxta Theculotionem legere,& non iuxta Sertuaginta Translatores, Quotum si mi i bro editionem dixi multum a veritate distare,&recto Ecelesiarum Christi itidicio reprob tam r non est meae culpae, qui dixi , sed eorum qui legunt. In promptu sunt quatuor editi nes, Aquilae , Symmachi, S tuaginta, de Die otionis. Ecclesiae iuxta Theodotione legunt Danielem: Ego quid peccaui, si Eces sarum iudicium se tus sum Quod autem
referoi quid aduersum Susannae historiam, dc hymnum, trium puerorum, de Belis draconis sabulas, qu in volumine Hebraico non habentur, Hebraei soleant dicere: qui me crimia natur stultum scide sycophantam probat,non
enim quid ipse sentirem, sed quid illi contra
nos dicere soleant, explicaui: quorum Opini ni, si non tespondi in Prologo breuitati st dens, ne non Praefati mem, sed librum vid terscribere, puto quod statim subieceram dixi enim: De quo non est huius temporis diiset m. J Et post pauca concludit. Qui istiusminti
nenias conscreatur, de scripturae Hebraicae v ritatem non vult recipere, audiat libero pr ciamantem. Nemo enim cogitur lugere . cquod non vult. Ego petentibus scripsi, non '
lastidiosis gratis, non inuidis: studiosis, non
oscitantibus.J Haec pro se aduersus Rufinum Hieronymus,quibus mari.tcsto eius impetitia,
simul de perfidiam sugillat. Et revera quod ad prius quaesitum pertinet. Danielem ab ipso Hiem mo inter Prophetas computatum, nemo, qui eius scmpta legit, ignorat. Quandoquidem eiusdem prophetia mentis acie polustrans haec in Praefatione Cinmentariorum in eundem habet: Ad intestigendas autem extremas partes Demetis, mest plex GrForum historia necessaria est,tact iavidelicet. Callinici, Dicris , Hieronymi,
lybis, Posidonii, Claudii, Theonis, od Andro- Unici, cognomento Alipit: quos Zc Porphirius esse secutum se dicit. Io hi quo , dc e rum quos ponit Iosephus, praecipueq; nostri Livii, Sero ei Tregi, atq; Iustini, qui omnem extremae visionis narrant historiam , de
post Alexadrum v i ad Caesarem Augustum, Syriae, de Aegypti, idest, Seleuci, MAntiochi, di Ptolomeorum bella describunt. Et si quando eogimur litterariam saecularium recordari, dc alitia ex his dicere, quae olim omismus . non nostrae est voluntatis , sed, ut ita disiam, grauissimet ne istatis: ut probemus ea , quae a Sanctis Prophetis ante
saecula multa praulicta sunt, tam Grςeorum, . quam
104쪽
In Vitam S. T. Hierony. cap. IV.
piam Latinorum, Se aliarum Gentium litteris sed veram Historiam intelligit, a verbo fatis
contineri. J lta ips e, quibus aperte indicat ad Danielis reuelationes intelligendas necessaria omnino esse Historiarum cognitionem, climmihil ferme de quatuor Monarchijs, Babyloniorum,Persarum,Graecorum,ac Romanorum in
illis contineatur, quod non in libro eius seinante plura secula praenuntiatum legatur. Sed de eius prophetiss apertissimis, passim in linsis Commentari;s. Deniq; aduersus Porphirium feeus sentientem, in eadem Commentariorum Praefatione concludite Verum quia nobis propositum est non aduersarii calumni3s respondere,quet longo sermone indigent: sed ea,quae a Propheta dicta sunt,nostris disserere, idest Christiani illud in Ptςsatione admoneo, nullum Prophetarum tam aperte dixisse de Christo. Non enim solum scribit, eum esse
venturum, quod est Commune cum eateris, sed etiam quo tempore venturus sit docet: MReges per ordinem digriit, α annos enum rat , ac mani finissima signa praenunciat. JHi, Hieronymi propria de Daniele, num vid Icet cum Prophtiis computandus sit, sententia comjcitur.
Neq; vero circa posterius culpandus idem ipse est, quod in Hebraicis voluminibus Sin annae historiam, triumqi puerorum haud contineri Hymnum testatus iit: Quandoquidem
id omnino cum veritate concordata Teste iret huius ipis non tantum Hebraeos adducat, sed,& quamplurimos alios: Miror inquiens, quosdam indignari mihi,quasi ego decurtauerim librum:cum,de Origenes,& E sebius, & Apollinatius, alijq: Ecelesiastici viri, de Doctores Graeciae has, ut dixi, visiones non liaberi qpud Hebraeos falsamur amem ratas videlicet Sulannae, atq; trium puerorqm bynum intelligens . Porro quanuis eaedem apud Hebrarus minime legantur, Apostolicae tamen Ecclesiae iudicis,additae suntsub fine libri eius. de prophetae, quippe quae tanto vate dignae. Nec enim idcirco, quod in Hebraivis volumianibus non reperiantur salsae, aut omni cot mentitiae censendet suntl ut perperam argu bat Porsiycius Apagd. Sed ut veras,& ce tas ipsamet Eeclesia,& approbauit M Hieronymus ipse transtulit. Et quamuis idem Rufino respondens fabulae nomine casdem usurpare videatur. Quod aute relero cinquiens ὶ quid aduertum Susannae Historiam, & Hymnum trium pueronam,&Belis, draconi 1 fabulas, non quid ipse sentirem,sed quid illi contra nos dicere soleat, explicaui J His apertissimc non ex propria, sed ex Hebretorum se ibisse l. Otum sententia declarat . Sed . de fabulae nomine idem 'pissime non sistionem, vel sat Matur deducto vocabulo: quo sensu dixit: Totam Samson sabulam ad veri solis tr hete Sacramentum J de aduersus Helvidium. Imperitissime hominum ista non legeras: de toto Scripturarum pelago derelicto, ad iniuria Virginis tuam rabiem contulisti, in exemplum eius, quem fabulae ferunt, cum vulgis ellae ignotus, & nihil boni posset facinoris excogitare,quo nobilis fieret, Dianae incendisse remplum: de nullo prodente Sacrilegum, setiue ipse in medium processisse. clamitans sese incendium subiecisse Sciscitantibus Ephesi Prin cap. .cipibus, quam ob causam sacere voluisset,re pondisset ut quia bene non poteram, mald romnibus innotescerem. Et hoc quidem Graeea narrat Historia. J Ita ipse, o quibus fabulae Domine Historiam a quamplurimis scriptoriabus relatam. dc receptam a Ciceroneqi in Lmis,Plutarcho,Aulo Gellio,Valerio Maximo, α aliis intelligitis Postremo ipsam quoq; Hebraei, cuius per sonam idem Hieronymus inducit garrulitata reprimere haud dissicile est. Et quidem quod inprimis eiusmodi Historias, quod in suis v
uminibus minimc rcperiantur, continentitias
fabulas ipse contendat: secus Iosephus sentit, easdem omnino veras arbitratus, qui de libro decimo Antiquitatum, capiteduodecimo illas Gidcirco, de alias multas se praeteriisse fatetur, non quod propria narratione indignae serent, sed quia in antiquis Hebraeorum libris squos solos transserendos susceperat minime deicis. herentur. Sed nee inoedibile Abacuchab Angelo ad Danielem corpore
translatum, cum Deo volet enihil sit impossibile. Et certe quid hoc mirum, si Deo
wmittente saluator etiam ex deserto super pinnaculum templi,&ex pi naculo super montem excelsum potuit a Dςmone corpomirarisseni Sed de his satis.
105쪽
morariorum D. Tis De pHori ab Hieroγω electa stitudine, Damasi in eum assecta. Caput V.
NTEREA r pergis in Syriam, a se dum in posscsone Et gry a Papaenuraretur, o Malchum Moninum, o AIquando captiuum repem'. s pem
hinc iam Sanctos emonachos, ct Eremmae, ac eorum humurra contemplaim
μοι habiracula, 7 Sanctam se ipse inchoans visam 3 pe totum paenuem ria operi Au , coelestitius contemplationib- de . s Mox diuersis Hum humani generis hiaris inu dens congressi Au, qaramarum virtutuari is foret, nonis coiectura obseruauit, experim tuncvidit. Io Da hutias adeo bonis insiseres,vi siribendi etiam sa - intermitteret, tr Traim Da Uin Urbis Epistum ra pro Ecclesia missitate se itus, ut ab Urio stridendi opere non desiseret, huiu mod eum exhortatus eastra v. rse Hieronymo Damasus Romanus Episcopus. r. Dormientem te longo iam tempore, as legentem Fpolim , quam scribentem, quaesti culis ad te missis excitare distosia, non quo legere non debeama Hoc enim veruti quotidiano cibo alitur,o pinguesicit oratio ed quo lectionu sit Pus istesi fribas. r Ita quoniam Etherio Tabestario ad me remisso, nutas iam te Epistolas habere amisti. at exceptu his quas aliquamis in eremo ductavera , Is grais; rota auiditate legi H desicripsita o o vitia pollicinu es, at te furtiuis noctium operis aliquas vesiem,posse aectare F Libenter accipio ab ostereme, quod rogare volneram innegasses. a a Neq; veam puto digniorem distur, nonis nostra consalutationem fore, quam si de Scripturis sermocinemur inter nos, as irie, is ego interrogem, tu restondeas: a qua vita nihil puto in hac luce iocundius, quo animae pabulo omnia mella severantur. as Tuam Alcia linquit Propheta gurari meo eloquia tua super metora meo. as Nam eum idcirco, ut ait praecipum orator, homines a bes*s diseramin, quod loqui possumus i ar qua laude dignis est, qui in ea re eateros siverat, in qua homines a bestas ot
cinunte at ita cingere igitur mihi, qua suum sint, dissere. Hid μι vult, quia in Gonesi scriptum est : Omnis, qui occident Caim septem vindictaae exoluet y as Sι o ra Dei fecisti' bona valde , quare Noe de mundis, est immundis animati praecepit, cym immundum nihil bo- Gnam Usi possit Z ao Cur Dem loquitur ad i Iraham, quod quarta proeenie Hy Issaei e em dei crapto reuersuri , er pestea Mors fritis: a uinta autem progenie AI, Urael cxierunt de terracia et rast si Cur ita brasam si ei seuasi gnam in circuncisione suscepis' sa Cur Isaac viris
,σDeocham, non E cui voluit, sed cas noluit, decepti errore benedisis P
Confusa olim in antiquis impraessis G1dicibus erant sequentia capita, de praesens cum sequenti, septimo, oc octauo loco: quinto vero, & sexto, quintum iecimum, M sωxtumdeeimum capita distinguebantur. Ataros ad manuscriptorum exemplarium fidem quaelibet suis locis restituimuS.I Interea pergit in Driam. Quo id acciderit tempore, quaeue haec a Hieronymo tunc
primum delecta solitudo suerit, iam proxime superiori capite explicatum est.2 Er aum in possessone Euag Quamplures hanc eam esse selitudinem Syrtet, in qua idem se ineredibili vitet austeritate aliquando pi Ottamen subiisse ad Eustochium Hieronymus
scribit, autumant. Sed reuera in manifestum labuntur errorem, aliena enim haec prorsus ab ea probatur, diuers ; pariter ab eodem tempore culta . Quandoquidem tametsi earum utraq; Syriae terminis conclusa Saracenis iumcta reseratur, hane tamen, cum lacus suisse ingressum ex Epistolis A. La. G. M habetur ι illam veris, solum, ibi: Sedebam s
lus, quia amaritudine repletus eram: Huius
Euagrius dominus deleribituri illa veris,quasi ad Euagrium non pertineat,rccensetur Epist Ia sexta. de vigesima semandat Hane primum adolescencillus intrauita illam non nisi post ma uturani deliberationem, de suillagium a The dolio, Bd caeteris anachoretis imploratum, de quo de Epistola extat trigesima Octaua. Haec
tandem sui habetur in Vita Malchiὶ ad Oriecitem vergite illa ad meridiem, de qua Epistolavigesima seeunda seribitur ae exusta selis ardoribus horridum Monachis praestat habita, culum J Igitur ex his satis aperie liquet solitudines hasce ab inuleem distingui. Adstipulatiaeque huic ipsi distinctioni, Adonis viti Sanctissimi Martyrologii verba videntur, quibus ait: In Syriam Hieronymus Icilicet in perrexit, in possessione Euagiij Praesbyteri aliquantulum comoratus. Ad deserta deinde loca, ita laetus
106쪽
qua a measse crederes. Quadriennium itaq;
in illa vasta Mitudine,quae exusta solis ardoribus horridum Monachis pr stat habitaculum, exegit,&e.J Conuenienter sttε in ρssisione Euagri' dicitur, non solitudine, ut eiusdem Euagrij conditio ae sortuna signetur i Quandoquidem praedives admodum ac nobilissimi generis, dominusq; villae Maronia nuncupatae is suit. In cuius etiam laudem quam plura Hieronymi insurgunt testimonia i Atq; hoc
nam inprimis,quod in Eusebij Chronico sub
Aureliani anno secundo adiecit, ibi. In pingna stimuissinio aduersus eum sellieet Ze-2 nobiam dimimuit Pampianus dux , cogno- meto Francus, cuius familia hodie apud Amtioebiam perseuerat,dc ex cuius Euagrius Presbyter eliarissimus nobis stirpe descendit. JHie primum cum Hieronymo adolescentulo in hae ipsa solitudine aliquanditi latitans, ubaius disciplina breui temporis interuallo adeo profecit, ut illius ingeni, virtutes, tum Orie. talis, tum occidentalis postmodum Ecclesia optime perspectas habuetit. De eo idem Hieronymus Epistola quadragesinaprima meminit: innocentiu inquiens, parte animae meae repentinus sebrium ardor abstraxit i nuc vero uno, & toto mihi lumine Euagrio nostro miseu or, cuius ego sep et ad la tu cumulus aecessi, s Papa noraretur. Non quod,cum solit dinem istam peti,t Hieronymus, Euagrius tsic Episcopus esset auctor,hoc dicit: sed ut ena
ratis in vita Malchi adstipularetur. Qua doquidem hoc idem ibi initatur dicens: Maronia triginta ferὰ millibus ab Antiochia V he Syriae grandis ad Otientem distat viculus: hic post multos vel dominos, vel patronos. dum ego adolescentulus morarer in Syria ad
Papae Euagrij necessarij mei possessionem deuolutus est. J Quae utiq; quando conscripsit,
de ipse Hieronymus iam senio affectus, D Euagrius Pontifex erat,ut ex dictas etiam in calce aperie constat. Euagrius igitur non
tam ob ingenij praestantiam , quam propter sanctitatis famam, Constantinopolitanae E clesiae cui Socrates tradit 2 aliquands a Catholicis delectus Episeopus, sed inde Arrian notum iactionibus Ualentis decreto statim r legatus, a Paulino deinde, Sitici, summi Pintificis assensu qui saepius etiam pro eo Theodosium Imperatorem litteris interpellauit
nec non Catholicorum omnium voce,
tiochiae Episcopus creatus est, ubi in schisinate aduersus Flauianum ad oblium usq; eam sedem tenuit inconcussas. Caute vero leg dus Theodoretus t . bro quinto capite vigesimo
tertio; in Flauiani enim partem propensior historiam hanc omnino peruertit, legitimum Scontendens Antiochenae Ecclesiae Pontificem Flauianum, Meletis item schismatici sue si rem astruere. Sed de hoc alibi. Porro tauagrii seruens ingenium eiusmodi ab Hier
nymo praedicatur elogio riam ad Euagrii notaui nomen peruenimus: euius ego pro Chrisito laborem, si arbitrer a me dici posse,non sapiam si penitus tacere velim, voce in gaudia crumpente non possim i quis enim digno valeat canere praeconio, Auxentium MDiolani incubantem, huius ex bijs sepultum pene 'ante quam mortuum Romanum Episcopum iam pene tactionis laqueis irretitum, de rvicisse aduersarios, de non nocuisse superatis. JDe eodem Basilius Epistola octava, Ambrosius Epistola septuagesima octaua,Sc nos libroseeundo De Origine ordinis nostri. Quantia
vero temporis, ad Haeronymum redeuntes in nuper memorata is egerit Euagrij solitudine, exploratum minime habetur. Ex eiusdα tamen actis,am: periodis probabiliter responderi posse videtur, ad noue circitet annos: ita ut quemadmodu ex eommemoratis superius ingressus in illam Christi anno trecentesimo sexagesimosecundo, sie egressus ex ea, trec&tesimo septuagesimo primo adscribendus sit . a reperis. At non unu tam im virum hunc, sed quamplures huic haud virtute impares hanc ipsam Syriae solitudinem tunc retinuisse san tissimos Monachos Theodoretus tradit: Etat inquitὶ in solitudine etia Antiochena Marianus, Eusebius, Ammianus, Palladius, Simeon, Abrahamus,M alii quoq; , qui imaginem Dei,
ad euius similitudinem conditi erant, integra conservarunt. Atq; tum horum, tum illorum vitam latiptis prodidimus. Itemq: mons, qui
Vrbi illi amplissimae imminet, huiusmodi ii ribus pratentibus pulchre vestitus est . nam Hin eu magna nominis celebritate vixit Petrus
Galata, Meius Gentilis Aegyptius,quin de Romanus, Seuerus, rano, Mories, Malchus, Malij quaplurimi vulgo quide ignoti, Deo autε penitus perspecti,dc cogniti. JHςc Theodoret de sanctis Syriae solitudinum Monachis,
quorum etiam nonnullorum se res gestas conscripsisse testatus est. Meminit&de aliis qua- plurimis, sed praesertim de Theodosio patria
Antiocheno, tali nominis anachoreta, ut namtς eius nomine inuocato tempestate maris imgruente sedaret. Horu igitur omniu,sed Malis chi praesertim excplis, virtutibusq; eiusde Hieronymi ad Monasticae vitet institutu cor efferbuisse tradui Victorius,atq: Baronius, quod de
ex ipsius Hieronymi Epistola trigesima octava colligi , in qua de Theodosj,M ccteroru ibidus sanael
107쪽
γε Commentariorum D. A sanctitate praestatiu anachoretatu se comen. das orationibus, prςseties s li vinculis, quo
expeditior ad eos pctuolet, exui humiliter rogat: additq; se illi, hoc idem alias explicasse propositu. Duos hoste, Malchum videlicet, de magni nominis Theodosium habuit Hier nymus ad Monasticum euitum promotores augustissimos.s Percvix Litus eum omnem eaptiuitatu eius
arce', o stri u historiam. Habetur Tomo
mo operum eius in calce. Quoniam vero
in huius exordio meminit Hieronymus de historia litteris a se mandanda, quae Saluatoris res gestas , de sit edentium saeculorum usti; B ad sua tempora complecteretur . arbitratus sum aliquando ipsanmel editam ante Eusebii Chronicon i sed attentius postea rem ipsam contuens, comperi hic non de Eusebi, Chronico, sed de eiusdem Ecclesiastica historia fuisse loquutum Hieronymum : Siquidem haec a Christo aduentu, illud a Nino S: Abraham exordium sumit, descendit l, usq; ad C5stantinum magnum, cuius facta percurrit.
Deniq: hule ipsi vitet, idem Eusebii Chronico
antecesisse probat, quod hoc virilitatis annos ingressus Hieronymus ediderit. illam vero faetusta senex, ut ex ultimis eius verbis constat.
De eadem in Catalogo Scriptorum, quam de C Hilationis vitet copulat, quo fit vitanq; uno simul tempore lucubratam: tim videlicet
anno trecentesimo nonnagesimo, credam. σ Dehine eam Sanctos Morachos, o Eremt-DM, aceorum hu milia contemplam sessu habitacula. Dissidebant non parum hoc loco inter se exemplaria impraessa a manuscriptis,sed ad horum integram fidem umba singula restitui. Quanta vero ex eremi. huius, San 'otunaq: Monachorum visione tunc fuerit consolatione Epl. 13. oblectatus Hieronymus in prial legata Epist Ia trigesima octaua se luentibus testatur: Qua
vellem nunc vestro intereta conuentui , de admirandum consortium licet isti oculi non m D reantur aspicere, tota cum cxultatione complecti: spectarein desertum omni amentus e uitate: viderem desolata ab accolis loca,quasi
ad quoddam Paradisi instat Sanctorum coetibus sideri. J Sanctam est ipse inchoarara vitam. Habent
hoc Sanctorum Patrum praeciara excpia,ut notantum in se intuentium animos ad virtutes piovocent, sed ad earum quoq; profectum mirum in modum conserant. Vnde dc Prouerbiorum secundo dieitur: V t ambules in via bona, occalles iustorum custodias. Sic de postolus Paulus, cu infimos ac debiles corriborate vellet Hebrws, veteru exeplotu explia ratione usus est Sic ens .si ludibria ac verbera
experti, insuper o vincula ct caneres, disti Esunt,semsen . untausum, in occisione gladis Hς .mortui sunt. Orcuieros in melotis , m petuus caprinu egenus, angamati, a pim, quibus Δ-gnus non eras mundus. In soluudinibus errantes, in montibus, ct speluncis, o in cavemis terrae.
Hucusq: Apostolus. Igitur de H:eronymus quam plurimis in hac ipsa solitudine virtutuexemplis incitatus, quasi propriae virtutis experimentum sumens persectionis viam aggressus est, ae plane coelestem vitam instititit. Hoc ipso tempore ad Monachorum prosesesionem receptum, saeculi ii atq; gentilitatis nomine abiecto, novo, ac prorsus coelesti,n5ab'i Spiritus sancti instinctu a Sanctis Patri- Fbus donatum eundem suisse, ratio omnis su det,dc nos alibi obseruauimus. r Se totam parauemia operib , caries bini conremplatium Halis. Merito qui Sanctorupersectam vitam aemulatu ab eisdemq; trita viam ingreditur, corpus in primis poenitentia macerat, cum sola sui ipsus cultores sanctificet. Unde de Ioelis primo dicitur: A ingite vos, & plangite sacerdotes: vlulate mianistri altaris: Sanctificate ieiunium. Et quide, non quὁd ieiunium , idq; genus opera sancti, semcur, id praecipitur, sed quod ea edentes
homines iisdem lanctificentur. Deniq; post nitentiam csestium comoplatio consequitur, Gquia ea ipsa, perinde ac salubri lauacro poenitentis conscientia, seu etiam mens maculis expurgata,atacntius protinus coelestia speculatur: hoc est, viam, qua itur ad coelum , Mipsunmet Christum contemplatur, qui de se , ipso dicit: Ego sum via. Rei huiusmet sacramentum David quoq; poenitctituri exemplar praeclarissimum nobis aperuit, cum dixit: Tibi soli peccaui, Se malu coram te seci. Et pa lo post: Incerta. & occulta sapientiae tuae manifestasti mihi. Nec haud dubium, quin esusi modi secretorum manifestatio ex lacht ymatu halneo, alijsq; poenitentiς operibus profluat, elim earum vi mentis oculi purgentur,ia visus Hipse exacuatur.
s id uersarum utam humani generisho inuadens congrestam, qua rarum virtusum oret, non in eo aura obseruaui sed experimium viael. Iam Sathanas ad primosu'. congressus adolescentis inuictum pectoris robur agnouerat: eiusdem in eremo incolatum reformidare iam coeperat: magnum sibi ex eo non multo post exitium futurum iam praes
glebae, propterea quamplurimis tentationum generibus illum inuasit. Enimuero ardentisssema primum sebri, qua pene ad vitae extremitiam illum perduxit, dc coelesti pariter castigatione, quod in Ciceronis lectionem totus im
108쪽
In Vitam S. T. Hierom. Cap. V. rs
A tenderet de quibus inserius capite undecimo
diuexans mox sedalium omnium, id amicorum, Heliodoriqi inprimis, Rufini, innocentis, Hylae,& Euagrii praesentia excludens, haereticorum ladem persecutionibus inde quoq; eundem exturbauit. Tot,tantarumq; calamitatum copias, siccis non potest oculis cognoscere, qui Epistolas eius septima, quinquagesima septima, septuagesima quinta, Sc prima
1 o Damegi his adeo bonis i Nerei . Uscribendbetio stadium intermi terra. Non quod in hac tantum solitudine memoratis prenitentiae operibus, sic esset intentus Hieronymus, B ve propterea a scribendi studio se abdicaret auctor hoc dicit: Sed quia ex ea etiam haere. ticorum perfidia expulsus idem vitae institutualiquandiu retinuerit, tuncq; potissmum,cum ad illum instascriptae Damali Pontificis litteret conscriptς,atq; perlatet sunt. Ex eis enim aliquot iam ante annos non tantlim praefatam,
sed Chalcidis quoq: egressum fuisse solitudine
constat: Unde,& de earum apertiori tempore hoc breuiter ex mox subiectae Hieronymi responsionis exordio admonemus. datas Epist ias Hieronymo, clim Hierosolymis secundo ageret: Numeratur eiusmodi annus a Christo trecentesimus octogesimus. V ii Beatus Damasiss Vrbis Discum. Deco idem Hieronymus libro Scriptorum Ecclesiasticorum : Damasus inquitὶ Romanae Urbis Episcopus elegans in versibus componendis ingenium habuit,multaq; dc breuia nietro edi Lib. s. 1 dit,ac prope octogenarius sub Theodosio Principe mortuus est. Eiusdem laudes ita petiitingit Theodoretus. Hrc Damasus Episcopus Romanus fuit in illius Ecclesiae administratio. ne successor Liberit, vir sane propter vitae praestabilis ornamenta insignis : qui quo ad eius fieri poterat doctrinam Apostolicam assidue tutatus in J Eundem Virginitatis candore pol via p. . lentem idem Hieronymus testitus est: cui de frequenter Praetextatus homo Sacrilegus, MD Idolorum cultor ludens dicere solebat: Facite me Romanet Vrbis Episcopum, id ero protinus Christianus.J Primus Hieronymi scriptis in Ecclesia auctoritatem tribuit. Multaq; sub eius nomine circunferunt scripta, ius modi fidei Symbolum Tomo nono operum Hiero nymi, de liber de vitis Pontificum, aliaqi quae
ra Pro Ecclesiae utilitare sessicitus ne ab assidua siribendi opere a serer, huius modi eum exhortatus es scriptis. Ecclesiae Sanctae Pr silibus, caeterisq; ad quos animarum cura incumbit, norma curationis proponitur. ne videlicet ita inpropria salute ituencar, quod commune
negligant in potius ita sibi ipsis consulant. E
quaten semper, quid agatur a subditis, explorent,lVt eos pro communi commodo, vel ad labores prouocare, vel iam prouocatos coir
borare queant. Habetur, de haec Damasi pro Melesia sibi credita sollicitudo multis testata argumentis. sed ex Concilio inprimis Romano , quod aduersus Apollinarium, de Thim
ι 3 Hieronymo Damasus Romanis Epist m. Habetur Ep: stola Tomo tertio, in ordine ce tesima vigesima quartat. At unde Pontificem illum ita nouisse, ut pro eo tam grandem ger ret sollicitudinem,arbitramur ' Ex multis sane. Vel inprimis ex eiusdem contra Helui- Fdium libro, quem adolescens adhuc primum ediderat. Vel ex Origenis homilijs pereun-met iam e Graeco translatis. vel ex Commemtariis in Abdiam multos iam ante annos in lucem proditis. Vel ex doctissimis eiusdem Epictolis,ac alijs hinc inde per uniuersum iam O
bem volitantibus ingenii monumentis .
Ex his linquam in vel non iisdem ab eodem
editis scriptis, illum optime habuisse exploratum haud dubium est. Caeterum quis factum non miretur: Supraemum Antistitem ex sublimioti EcclesiaeCathedra totum orbem ed Eentem, a priuato homine adhuc adolescente dubia aliqua percunctari non suisse dedigna, G
r Dormientem te longo iam tempore. Est dormitio de qua Isaias: simul nquit mierunt,nec resurgent: contriti sunt qua iligna, ct extineri: Et est dormitio de qua in Cantico Cantica Canticorum scribitur et Ego dormis, ct cor mea istitit. Et alibi, Cum dedentd lectissuiss- Psal. ii num, ecce haeredit.is Doministi, merces DiatiuvenIris. igitur gratissima hac posteriori contemplationis quiete toto quidem corpore coninsopitus, at mente, animoq; mysteri;s coelestiabus affatim intentus Hieronymus, tanquam sibi soli dormite ad aliorum commodum in tit ὁ sequentibus excitatur.
1 s Legentem potius quam scribentem, g Itiunculis ad te m/ excitare istosui, non Τμ' er legere mn debeas. Monebat vit Sana usidentidem suos de Sacrorum librorum lecti ne Eustochioq; dicebat ; Crebrius lege, ac disi Epia, L. ce quam plurima, dc tenenti codicem somnus obrepat, de cadentem faciem pagina Sancta suscipiat. Saluinae item. Saepe in manibus tuis diuina sit lectio. E contra vero, tanquam maximi esset scribendi munus periculi, ab eo
Rusticum Monachum deterrebat dicens: sed Epist. . nec ad scribendum cito prosilias, Sc leui duc xis insania: multo ii tempore disce, quod do ceu . Nam qui scribit, multos sumit iudices s
109쪽
A alius in alterius Ilue die grassatur ingenium.
Expleuit omnino Hieronymus, quae alijs postmodum dedit ipse praecepta, mentemq; pro tiam diuinae prius lectioni lincundis seminitis grauidandam esse eensuit, quam temere partum praetenderet.
1s Hoc enim velMi quotidiano cibo alitur, ope uesicit errato ,sed quo semonis sit iam is
sis dare. Apte lectionis fructus exprimitur, de emi alibi Hieronymus sermonem ingeres:
Dum enim sinquit hoc facimus fidest Sacrorum librorum lectioni vacamus, nillil aliud cogitamus, in modum furti explanationes aggredimur , & dierum miserias noctium studios Compensamus: pascitur animus, & obliuiscitur saeculi calamitatum. Quem pariter stu-ctum M Sacrae aperte indicant litterς tum Baruch capite primo, tum primo Macliabeorum eapite duodecimo, ibi videlicet Nos habentes solario Satros libros, qui sunt in mambus nostris. Deniqi ad idem ,& Gentilium exempla suppetunt, cum dc Demetrius Phalereus'Ptol meum regem saepius hortatus sit, ut sibi pararet libros de regno, deq; militati Imperio gerendo tractantes, sit: diligenter euolueret, propterea quod ea, de quibus amici non audet admonere reges, in librix scripta habeatur.
1 Ilai quoniam Etherio ta gario ad me C remisso, nustariam te solas habere dixit.
Tabellarii pariterq: Diaconi tata viat si spatia nuc ad Damasum nuc ad Hieronymu intercurrentis nomen istud est, cuius etiam in utriusq; litteris alibi mentio habetur : sunctus autem huiuscemodi munere creditur,donec ipse Hieronumus ad eundem Damasum pro negotiis
Romani Concili j cum Paulino, Sc Epiphanio
Episcopis se conferret. ν δ Exceptis his, quas Hi xando in eremo diactauero. Tum ex hoc loco, tum ex responsione ad praesentes Damasi litteras, iam sit praEuagrii relatam solitudinem,St fortassis etiam Chalcidis suisse egressum Hieronymum facile intelligimus: quandoquidem in Evagrii solitudine Hebraicae linguae rudimenta tantum eum addiscentem, in responsione vero ad has ipsas litteras eandem linguam perfectὰ callentem nouimus. Quae vero hae Aieronymi pre, sertim Epistolς ex eremo alias dimanatae el-sent. Has accipe, nimirum primani ad Heli dorum de laude solitariae vitae. Ad Florentisibinas quintam, de sextam . Ad Iulianum dia-eonum trigesimam septimam. Ad Rusinum quadragesimam primam . Ad Nicaeam sti, diaconum quadragesimam secundam . Ad Chromatium , Iovinum , de Eusebium fratres
quadragesimam tertiam, Ad Chrysogonum Monachum Aquileiae quadragesimam quarta,
de ad eundem Damasum quinquagesimam gseptimam, oc quinquagesimam octauam, Crim ditissimae omnes, omniq; verborum elegantia politissimae.' At non tantum has inde, verum
de Commentarios in Abdiam Prophetam, de quibus in praefatione in eundem: Hoc illud. inquit, mi Pammachi tempus in quo nempe eos claborauit,ὶ ac luce dulcior, quo egris Scholam rhetorum diuerso studio ferebamur rquando ego,de Heliodorus charissimus pariter
habitare solitudinem Syric Chalcidis niteb mur. Jr astora ariditate tegi,asque desicripsi.
Quasi non maxime aestimationis esset a Romano Ponti fiee Hieronymum de disseillimis di- Fuinae scripturae locis consuli, aut crebris Epistolis cxcitari: verba haec squas tota au:ditate
legi atq; desu ipsi J subduntur, ut ab omnibus, quantum illius quoq; in scripturarum studio
tunc nomen esset, qui scriptorum suorum non lectorem tantum, led exaratorem insuper haberet eminentissimum facilὰ percipiatur. Io Et ro possicitus es. Non diligenti rem sand , aut Oificiosiorem Hieronymo quis reperiat, quandoquidem in aliorum comm
dum talenta sibi eredita promptum assidue, libentemq; protulisse e propriasq; ingenii uires,
nec non scipsum totum omn:bus exhibuit se
passim ex eius scriptis colligimus. Ex Epist la nimirum sexta ad Florentium, ibi: Et quoniam largiente Domino multis Sacrς bibliothecae codicibus abundamus, impera vicissim, δίquodcunq; uis mittam. Nec putes mihi graue esse, si iubeas: Habeo alumnos, qui antia quartae arti seruiunt. Neque vero beneficiupro eo, quod polliceor, pollulo. Heliodorustrater mihi indicauit, te multa de scripturisquςrere, nec sic inuenire. Aut si omnia habes, incipit sibi plus charitas vindrcare, pi' perema Et ad Pammachi ut Libros sexdecim Pmpli rarum, quos in Latinum de Hebraeo sermone conuerti, si legeris, Ac delectari te hoe opere
compurero, prouocabis nos etiam cςtera clau- Id
ar Te furtiuis noctium veru adlua ,sive tempust dictarer libenter accipio ab oferente, quod rogare volueram,sing s. Contentiuntliaeetu paulis superius dictis: Du enim quasi nivis studio, de industria dictare aliqua Hieronymus pollicitur, se alissconsequenter multo maioribus tunc fuisse implicatum operibus astruit c testibus videlicet eontemplationibus, quibus uti iam perfectus Monachus imtentus erat.) E essus enim, vel expulsus e s litudine Monachi nunquam institutum dimi-st, sed modo camis macerationibus, modo sacrorum librorum lectioni, modo supernorum
110쪽
A bon6 duleed ni intentus vitae praescatis
aa rus puto dimorem distatari unostrae confabulationem fore, quam ' de Scripturis fermocinemm internos. Colligatur hinavera dis tandi ratio et sitis sestu nimirum , mete pacifica,disceptatione para,e5suetudine familiari, colloquio, congressuq; domestico. 23 Mest, τι ego interrogem, tu restondeara Est enim dis,utatio Aa' syllogisticus unius ad. alterum ad propositum, ostendendum . Et
i. quam uis Aggetus Propheta: Imo per Aggeu
Dominus dieat: Ingerroga Sacerdotes legem. 3 Et in Deuteronomio. Interroga patrem tuum,
B ct annuntiabis tibi, seniores tuos, ct dicent tibi ilatantum ut sacerdotum seniorum ii sit in terogatos respondere deleger Saeerdos tame Sacerdotum, seniorq; seniorum, adolescenta adhue haud saeerdotio insignitum interrogat, ut in summo etiam praesulatus fastigio verae humilitatis exempla contuentes , nos ipsos, qui nihil sumas, dc audaeiam nostram , quae cum omni sit experi cognitione. ratiocinantes viros subsannat,& nullum vult pati monitores ne dicam doctorem reprimere in singulis
momentis perdiscamus. etrata nihil puto in hae lare iocum diin,quo an apabulo omnia mensuperantur. C Reuera ita eontingit, quoniam quemadmoduscripturarum collocutione nil dignius, ita nec
aliud quidpiam iocundius aut suavius ea ipsa gustu percipi potest. Ex saetis litteris suauimmum super mel animae illud pabulum decer. pitur,de quo,& per Prophetam DnvInpasci s inquit bonspasiam eos, ct in monticus adtis Israel. Et ipse Hieronymus ad FlorentiumrEpi. 6, Nosti hoc esse Christianae animae pabulum, si in lege Domini meditetur die ac nocte. is dinia tinguit Prophua) guturi
meo eloquia tua sis per mel ori meo . Ex Psarumo centesimo decimo octauo allegatus verit- cuius . Idem in Psalmo decimo octauo hab D tur: Iudicia Domini vera,iumsecasa in sime
ipsa risiderasilia siler aura,ct lapide pretiosum
multum, orae cura seper mel suum . Et Euehielis tertio e Venter tuus commerit 1 o visera tua complebuntur volumine isto, PMegori tibi. Et commessi istud: est factu m es more meo, sicut mel dulce. Potrd libri huius mysteria mella dicuntur, quia quicunq; ea degustae, mel sentit in ore suo. aσ Nam cum idcirco, ut aispraecipuus Ora
tor, homines a be sed seramin, quo loqvidissumus i Aliter in quibusdam: antiquis codiciabus . nimirum L Varrus praecipuus Orator imquit, tu idcirco homines a bestiis disteramus.JMd reuera cum Varius nullus in serie insigniuoratorum ponatur, non satis video, quomo- Edo eiusmodi lectio sensui textus aptari queat . Fuit veru est eiusdem sermὰ nominis aliut Varro dictus, Quintiliani iudie o Romanora eruditissimus: Sed sciendo eit,hune eruditione potius, qua eloquentia praestitiise. Restitue dus ergo mea sententia textus, legendus lio ls varius praeeipuus Orator Jhumς ctenim Mpud Hieronymu quoq; libro primo,eapite decimo quinto aduersu Iovinianu mentio eiu
modi cohcidit: Vnde pultare Varius Gemunius sublimis orator : Qui non litigat i quitὶ coelebs est. Non dissona ab hae varii de
eloquentiae praestantia sententia apud Isocrat 5 legitur. Per alia videlimi, quae nobis data sue, Fnil a caeteris brutis pecoribus distamus: Imo celeritate, robore, M si quae sint aliae corporis soliciores,dotes inseriores illis sumus. At vero ubi orationis Da a nobis potestas est,qua alius alium persuadere possemus, inret quς nos V, eissim ridiudicare, datum esset, quae vello mus, ne a brutorum dum vivendi ratione des titimus, Ec una cogregati,ordineq; collecti umbes incoluimus, leges tulimus,artes reperim', fereq; omniu, qui humano artificio constant, hinc nobis fons atq; origo extitit. J Ham ille. Et Quintilianus: Deus linquitὶ ille princcm,p rens rerum, fabricatorq: mundi nullo magis hominem separauit a caeteris . quae quidem Gmortalia essent, quam dicendi facultate. ar Aua laudedi inest qui in ea re caeteros superat, in qua homines beshas antecedum' Ex Qurntiliano depto 'ta sentctia,qui post multa, eloquentiae laudes concludens,sct ibit: Quare, si nihil a Dijs oratione melius accepim', quidia dignu cultu atq; labore ducamus,aut in quo malimus praestare hominibus, qua quo ipsi homines eaeteris animalibus praestent J Ita ipse.
Caeterv cu mortem vitam manibus linguae
esse Sapientiae primo moneamur. Mitu no sit, si qui recte loquendo caeteris prς stat, tanta cc seatur laude dignus, ut B. Iaeobi testimonio perfectus comendetur. Pythagoreorum mos Herat per quinquenniu ante, ut erudite postea loquerentur, olim tacete: nonnisi enim sile
tio hanc tanta bene loquendi virtute petis id parari posse existimabant: Unde& David: Posti inquitὶ custodia ori meo. Et Ecclesiastes. Tepus tacendi, o lepus loquedic Diseamus de nos inquit Hieronymus prius no loqui, ut postea ad loquedu ora reseremus:sileamus certo tepore, & ad praeceptoris eloquia pedeamus. Ninil nobis videatur rectu esse, nisi quod discimus , ut post multu silentiu de discipulis efficiamur magistri. Nunc vero pro saeculorum quotidie in peius labentium vitio doramus in Ecclesiis quod nescimus. Et si e5positione iter tu, vel