장음표시 사용
111쪽
sas populi excitauerimus,contra conscientiam nostram scire nos arbitramur, de quo alijs p tuimus persuadere . Omnes artes absq; do tore non discimus: sola haec tam vilis, & ne lis est, vi non indigeat praecoptore. ax i cemere litor, o mihi, quasibiecta
seri iussore. απι sibi vult, quod in Genesi
seripio est: Oninis, momuserit Caim s/ie vindicti exotara . Prima ham quaestio ex Genesis capiae quarto aecipitur,ibi: Hega quat et isodomus, qui Mesaeerit Cain se via unusu .as M omnia Dein fecis bona valde: quare me de mundi, ct immundu animalibin pras cepit , cuam immundum nihil bonMn esse m
si arta progenis 3 Israel essem de C serapto reuersuri, seposea Musis sir sis: αmnia amse progeniesti, Israelexuram de terra Aegypt 'Ex em libro, decim uinco capite, ibi et Gemmione autem ρι-rra re nemur hQ. Et
Exodi ex duodecimo, ibi: Nabiratio aures oris I ael, quamoserum in Oegypto fuit quadram
sentormn triginta annormn: qudin expletis e
e rim die egresim est omnis exercum Dominii Ie ra Aegnii. Vbi super littera notandu: ita, perinde ac relatu est, in nostra Vulgata editio legi: no haberi verὁvecta. .α-ῶ -PVEL Eme Uenderunt, sed eorum loco cui paulo superius dictum est legi, qu expletis eadem dis egrestes omni exertavi Domini de terra eguit, una tantum Septuaginta Interpretum versio ex hebraeo verbo hamisim, Qui ta autem progenie edidit. Aquila vero aptius
ex Hebrorum omnium sententia voeem e
dem hamisim armatos transtulit: Ita ut lectio sit, Pssus expletis eadem die egressi sint armati de terra ex pti. Hieronymus vero euius versionem vulgatam nos dicimus, bram . omnem exercitum Domini, interpretatus estiquem & secutus Pagninus est. De hac re viadendus ipse Hieronimus in responsione huiu- Fiae dissicultatis, Epistolaeemesima vigesima quinta, quaestione secunda.
3r Cur c braham eis a gnum in cim inmisvne suscepit ' Ex Genesis capite decimo
septimo ibi: Circuncidetur ex vobis omne masculinum. Eicircumciduis carnem praepus wFiri , τυι in signum faederis mur me, ct vos.
Et insta. raham nonaginta, ct nos emeras anainrum', quando circumiait carnem praepus
sui, ct Is VI tredulo anaras impleueras u pore circunci anis sua. sa Cur Vade vir iussin, o Deo cham, non illi, cui voluit, sed em noluis, decep errore, benedixu p Ex eiusde libri Genesis capite vim Gsimo septimo, ill i. Beneduens Hi, ait: Ecce odor
De quibusdam Hieronymi Iucubraui lus, Caput VI.
COMMENTARIVS. OV omnis in Matin Hieron in pleni
mὸ satisfecit. Eo ipse ex ante relatis diras anno, quo dc Damasi litteras aecepit: Christi videliretinerententesimo octogesimo. Et quae subnotantur per diuersa eius tempora
sibi seripsit J Felix procul dubio, sortunataq; Hieronymi cellula,ad quam undisii disissimi viri Epistolis, atq; quisionibus concurrunt: in cuius splendorem, eruditionem, sanctim
niam oeuli omnium eonvertuntur, euius scripta, responsa, oracula Christi Ecelesia vener tur. Et quamuis Hieronymus prima tantum modo, quartae, dc quintae ex praedictis quaesitionibus, duabus alijs omissis,secunda nimiis,& tertia,iam supra memorata centasma vige sma quinta Epistola responderit, omnibus t men satis eundem secisse dubitationibus, non
immerito seribitur, quia quarum solutiones
112쪽
A h5at nil si quibus eassctiptotibias ullam summus Pontifex mutuari deberet, hunc in modudeclarauit. Quia Etherio Diaeono ad me misso, ut tu putas Epistolam, at ego semo commentarium te expectaredixisti, breuem ad ea responsionem desiderans,quae singula magninium voluminum prolixitate indigent: duabus tantum quaestiunculis praetermissis,non quod non potuerim, de ad illas aliquid respondere, sed quddis eloquentilliinis viris, Tertulliano nostro scilicet,&Nouatiano Latino sermonesnt editae. Et si noua voluerimus assene, stlatius disputandum. Certe expect quid placeat : utrumne Epistolari breuitate sententiasn tibi velis digeri, an singulorum libros confici. Nam, de Origenes in quarto Pauli ad Romanos de Greuncisione magnifice disputauit, de de mundis atq; immundis animalibus in Leuitim ple disseruit.1 Nomitias scilicetis miram Canticora alias, Dum nimirum in Chalaidis selitudine
moraretur, cuius ingressum in annum Domini trecetesimu septuagesimu quartu referemus .
Nec cnim potuit eas ex priori Euagru seil οὐ eas dictasse solitudine squemadmodum
perperam arbitratus est Batonius cum ex iulis assixa praefatiuncula in omnibus se versatissmum probet uastationibus quarum profectoc cognitionem longo studio, dc multos post annos consecutus est. Hae propria eiusdem praefatione praenotatae Tomo tertio operum cius
ha tur. Qimnia vero in eiusmodi praefatium cula miris visus est Hieronymus Origene e tulisse praeconiis, Illiusmet q. uti factissimi accele nimi viri testimonio ) Rufinus ad Oria genis haereses toti mundo propinandas vaste usus est, publici ac perpetui inter utrunq; di Lsdii h eausa fuit,dsi se Hieronymus fidei ardore succensus,neq; Origenista,um; haereticuunquam filissecomprobauit. Do haere latius insta capite decimo octavo. Meminit, α de his libro seeundo Apologiae aduersus eundem D Rufinum dicens: Unde de in adolescentia homilias tantum eius, quas locuebatur ad popuIum,dc in quibus non tanta scandala tenebam tur simpliciter rogantibus transtuli. De caeteris tot r Hominis is Corica
Cum inter Hieronymi scripta non modo
supra relatae tantum binae Origenis h miliet in Cantica circunserantur, sed quatuor 'um; aliae, earis amplissimae, quae in primis iam impressis codicibus duabus e diuiss
hi jeiebantur, nunc autem Tomo octauo insta Eruntur, a proposito alienum non videtur, ut
de eisdem quid doctii simi viti senserint breuia
ter adnotemus. Victorius ad eundem octauu mum censura, illarum auctorem omnino
origenem suisse affirmat, assertioni'; proprietrationem ex eo vendica quὀd in praefataprolatiuncula Hieronymus Origenem ipsiam xltra iam memoratas duas Dani o dicatas h milias, alias quoq; tam magnificas, lueulemtasq; edidisse in eiusdem Cantici Canticorum librum testatur; ut in eo illud completum a hi tretur,quo dicitur. Introduxit me Rex incubieulum suum. Cardinalis item Bellam nus in libro Scriptorum Ecclesiasticorum alia Fvidetur assentire, dum octaui mi Hieron
mi in contenta opera reserens: In octauo
s inquit )Tomo hae sunt, videlicet: in Cantica homiliae Origenis. Quorum deniq; opinio,' plurium etiam manuscriptorum vetus-stissimorum, in quibus eidem Origeni inscri-huntur auctoritate comprobatur. Haec de au tore. Earum vero interpres, ut tum Hier
nymus, an alius potius quispiam fuerit, non omnino apertum. Marianus siquidem eas I co citato a Hieronymo Latinitate donatas existiniat magis, quam afirmet. Hocq; pro sua utitur opinione argumento: Hieronymunempe, Damaso duas iam memoratas offo- Grens, harum quoq; quatuor de quibus dubitatur ) translationem tacite promisisse in ipsa afuione illF verbis: Origenescum incat ris libris omnes vicerit, in Cantico Canticotii ipse se vincit. Nam decem voluminibus ex plicatis,quet ad viginti usq; versuum millia pone perueniunt,primum Septu ginta Interpretes, deinde Aquilam,& Symmachum,mhe dotionem,& ad extremum quintam editionλquam in Actaeo litore inuenissa se scribit, Ita magni see, apertoq; disseruit, ut inde mihi via deatur in eo completum esse . quod dicitur: Introduxit me Rex in cubiculum suum. Itaq; Cratie. tillo opere praetermisso squia ingentis est citis, laborta,& iumptuum, tantas res,tamq; dignu Hopus in Latinum transferre sermonem ) hos duos tractatus, quos in morem quotidiani et
quil paruulis adhuc lactentibus eomposuit, fideliter magis,quam ornate interpretatus sum, gustum tibi sensuum eius, non cibum offeres. JHaec ibi Hieronymus, ex quibus victolius tundem homilitiam praefato Pontifici versi nem eum spopondisse dedueit. Hoc eiusdem iudicium o uno secutus est Cornelius aut tingius in propria de Hieronymisaiptis Cenia sura ad Hieronymianam Confessionem. Mulatminus vero loco citato eiusdem Hieronymi scripta perpendens, dum super ijsdem hi nubis
113쪽
rο Commentariorum 27. h miliis nil scribit, vel adnotat, sed eas absolute
inter Hieronynni opera connumerat, tacitὀquoq; ab eodem Hieronymo fuisse translatas
annuit. Postremo idem Marianus concludit
Quisquis interpres sierit, opus est eruditissimum, & sensuum maiestate, de eloquii splendoribus eorruscans. Verum disse ultatem hanc ante omnes Briano Amomachius ab eodem Victorio citatus diligentius ani in aduertens, Homilias a nemine translatas, sed opus Latiani prorsus hominis aut horisq: esse, non autem Origenis pro compertissimo habet. Vt vero in tanta opinionum diuersitate aliquid mihi certi statuam, hoc inprimis accipio, B eiusmodi in Canticum Canticorum homilias quatuor ab Hieronymi scriptis nullo unquam
tempore suisse dissectas quin potius cum illis
perpetuo circumlatas: Cui aeque veritati nemo hucusq: sive veterum, siue recentiorum aduersatus est. Secundo, Brunonis assertio nitat
id libentius subscribo , quanto contraria argu mentatione ea labefactati no potest. Maxim ducto cum huiusmodi Origetiis homiliae in Grς corum bibliotheca non habeantur. Tertio loco victorii iudicium, quo ipsum mei Puser ditissimuni esse, de sensuum maiestate, & et qui, splendoribus corruscans censuit, tanquam aequi naum recipio. Ex his demum omnibus, C Hieronymi opus esse affirmare non dub to. Enimuerὁ si eiusdem Latinus auctor censen-ldus est, & nomen non satis perspectum habetur, cui aptius illiud adscribi pollerit eo, cuius operibus iugiter intextum prodiit 3 Et certe eum ipsa sensuum maiestas, Meloquij splendor proprium satis praesesecte videatur auctorem, quid probabilis sne dicam crati j non est, quod in oppositum adduci queat. Quod si
quis Hieronymum non consentit auctorem, nominet ipse alium certiorem. Verum necasu, sed potius consulto ennunciare videamur. aut horitate etiam haec ipsa veritas collustratur. Quandoquidem easdem homilias in an . D riquissimis manuscropiis exemplaribus Hier nymi olim suisse nomine praenotatas, declarat verba illa earum initio in primis impraessas c
dicibus praescripta, videlicet. Γ Commentarium Canticorum in quatuor Libros, vel homilias distinctum, quod in quodam exemplari nomine Beati Hieronymi reperi pr otatu IDemum, &ipsius Hieronymi testimonium,
quo se in eudem Cantici Canticorum librum, expresse dictos pollicetur Commentarios a cedit: in prooemio nimitu super Mattia md ieens. Vnde obsecro, ut si inicomptior sermo est.& non solito lapsu fertur oratio, festinati ni hoc tribuas, non impetitiae,& des exemplaria. cum Romam veneris, virgilii Christi Principiae,quae me rogauit, ut lfi Canthum Canis: Beorum scriberem: a quo opere exclusus aegrotatione diutulna spem in siturum distuli, hae
te lege constringens, ut si tu ei ad te scripta subtraxeris illa quoqi armariolo sibi postea scribenda concludat. Item Epistola centesima quadragesima ad eandem Principiam in fine: ne s inquit in recordare, &mei, qui huius
Psalmi tibi, Domino reuelante, intelligentiam tributis dicito: Ainmor ero nominis tui: ut quae partem intellexisti carminis, si vita comessuerit, totum Canti eum Canticorum intelligas. Haec illo Ex quibus omnibus nullum ambigendi locum de homiliarum auctore re- Flinqui satis comprobatur. Quod vero Vict rius, praeter duas Damaso dicatas Origenis h milias, aliarum qum: eius HieronymuI versionem loco allegato pollicitus fuerit, non satis id ex Hieronymi vetbis habetur. Deniq; quod in duabus ad Damasum homilijsdicti
in quatuor vero istis s statemum i obiectio,
nec confideratione digna est. 3 De Osuina. In manu scriptis exemplaribus f Osi annaJ legitur, quod Hieronymi et a positioni consentit. ubi se ibit: Et quia Osi-anna, quod nos corrupte, propter ignorantia
dicimus Osanna, salvifica, seu saluu fac, expri- cmatur. Habetur haec quaestio Tomo tertio Epistola centesma quadragesima quinta, cui pariter Damasi praeponitur interrogatio, uti
ipsi uiset Hieronymi eruditionis in Hebraicit
praesertim litteris testimonium clarillimum. Mihi non satis de eius conscriptionis tempore constat: Uero tamen simile mazis videtur,exposteriori Chalcidis sei licetὶ solitudine datam fuisse, cum in priori eundem Hieronymurudimenta tantum Hebraicae linguae addiscentem iam supra nouerimus.
4 De morte Oraa. Quod supra de visi ne Domini sedentis super tr honum ex Isai capite sexto Hieronymum edidisse opusculuallatum est: idipsum est, quod sub titulo, de morte OZiae dunc inducitur. Duplicis vero huiusee inscriptionis illud in causa est, quod in ipsa visione explieanda de OZiae obitu cirra principium obiter disseritur. Habetur hic Tractatus Tomo tertio, Epistola centesima quadragesima secunda. Cuius in prae allegato Isaiae eapite idem Hieronymus sequentibus meminit scio me breuem d. ctasse, subitum qitractatum, ut experimentum caperem ing
nioli mei, Bd anileis iubentibus obedirem: Ad illum itaq: libellum mitto Iectorem, Oroq; ut
breui huius temporis expositione contentus sit. Porro quam eminem,quamq; exculta visionis huius incerpretatio soret in Hieronymi
114쪽
D Vitam S. Hies FG. cap. VI. gr
a testimonio: in ipse Iector aduerte. Quand quidam se x ibidem, quae adolescens alias
derat, tantum abest, ut retractarit,aut cor rexerit, quod illis etiam,tanquam Propheti reuelationi eogruentissimis subscripserit. H iusmet elucubrationis lepus iam supra rapite quarto in annum Domini trecentesimum sertuagesimum octauum retulimus.s De Seraphim, cst calculo. Appendi m hane de Seraphim atq: calculo, non eo simul tempore,quo ipsam Isaiae visionem Constanti. nopoli exposuit, Hieronymum addidisse, sed Post aliquot annos eum nimirum Romu do. geret ex dictis in eiusdem expositione sub ex-n tremo eonstat . Quandoquidem eam con- eludens scribit. Et quoniam usq; ad finem Eapituli explanatio multiplex sequitur . Aeexeipientis iam explicuimus ceras, hucusti, dictasse sufficiat: quia M oratio, quae non propriae manus stylo expolitur, cum per se inculta est, tune multo molestior fit, si taedium siti prolixitate congeminet. J Ex quibus temporum diuersitas satis liquet . In hanc ipsam sententiam pedibus quoq; ante meruit Bumnius. Tomo quarto annalium sub Christi anno trecentesimo octogesimo secudo, Damasi decimosexto, quo utiq; ipsammet appendi-eem elaboratam credit. verum anno inue C tti ad scribendam ex calculo nostio inserius adiparebit.
o Deprodio Aio Huius ex Lucae quint
decimo para lae intereretatio cum aliis superioribus Tomo aeque tertio, Epistola centesima quadragesimasexta distinguitur, & in-eipit Beat dinu tua interrogatio. Hoc unum monuimus, quia Ze altera inter eiusdem Hi ronymi opera super eandem parabolam extat Epistola, siue homilia, quam illius non ei Victorius, dum illam in Tomum nonum in sine seriei primae eoniecit, testatus est. Eius exordium est. Omnis- quidem ala Scripturu. De utraq; in Animaduersion
7 Tractarus aliquom Et quidem meritὁ r latis hactenus Hieronymi lucubrationibus . Ttactatuum nomen imponitur, quia eaedem tractationem potius, quam Epistolare materia indicant. De Seraphim de calculo, Et filio Prodigo interpletationes praesenti potius o lata,quam absenti per tabellarium transmissa, monumenta sunt: Arbitraturq; dc optime Baronius loco citato Romet Hieronymum eada
edidisse. r De Spiritu seni librum unum . Hune profecto illum esse, qui Didymi titulo praenotatus in calce voluminis sexti operum eius
legitur, nemo est qui dubitat . Hieronymi veto ideirco dicitur , quὁd eundem ipse do EGraeeo sermone transtulit in Latinum . mehule officit, Didymi ibi de Spiritu sancto trubros tres distingui, hic vero unicum affirmari. quandoquidem&liber unus, dc libri tres, unum idemqι opus dicitur: Unus propter n a teriae unitatem, tres propter paries, in quas ob legentium commodum dissectus est. Aac tatione Hieronymus opus ipsum, quoties proprio nomine signat, librum unum non tres scribit. Praesertim in Catalogo Scriptotu ubi propria recensens scripta. Spiritu sancto inquit) Didymi, quem in Latinum transi ii librum unum .J Eiusdem emperat olim santequam nimirum Romam contenderet ver- Fsonem ι mox Romae detentus,dum eam i iam Damaso petente prosequeretur , rursus ob Pontificis mortem eandem praetermittere eoactus est, postremo absoluta Pauliniano statri dedicauit. probantur haec omnia tum ex
Epistola ad eundem Damasum centesima vigesima quinta ubit Et ut verius loquar inquit Didymi de Spiritu sancto librum in manibus habeo, quem traialatum tibi cupio dedicate J Tum ex propria ipsius libri praes
tione, cuius exordium est. Cum in Babylone versarer, de purpuratae meritricis essem colonus , de iure Quiritum viverem, volui
garrire aliquid de Spiritu sancto, & eoeptum G opusculum eiusdem urbis Pontifici dedi eate JEt paulo post. Itaq; mi Paulinianae stato, quia supradictus potisex Damasus, qui me ad hoc opus primus impulerat, iam dormit in
Christo, tam tuo, quam Venerabilium mihi ancillarum Christi Paulae, de Eustocliij
nunc adiutus oratu canticum, quod eantare non potui in terra aliena, hic a vobis in Iudaearouo ius immurmur .J Caeterum quonia.
ancipiam Praefatione claudens addit. Et ut auctorem titulo fateari malui alieni operis imterpres cristare, quam ut quidam faciunt in informis minicula, alienis me coloribus adornate. Legi dudum cuiusdam libellos de Spi- siritu sancto, de iuxta Comici sententiam, ex Graecis bonis Latina vidi no bona. Nihil ibi dialecticum, nihil virile, atqi districtum,quod lectorem vel ingratis in assensum trahat: sed totum flaccidum,molle, nitidum, atq; sermosum, de exquisitis hinc inde odoribus pigme-
tinorum surta cognoscet, dc cotemnet riuulos,
cum coeperit haurire de sontibus. J Haee, i qua omnia ex Hieronymo adducta ipse Rufinus ab eodem in s. Ambrosiu suisse iactata IMbro secundo Invectivarum suarum criminis loco posuit . Verum, quam falsa calumnia, ex eiusde Hierony.verbis allatis satis perspicuuu est.
115쪽
A est. No enim ut Latinorum S Grois surre'tas Compilationes, Operis translationem aggressus est. sed ut Damaso Pontifici obtemperaret. Non ut sanctissimii, Apostoli evir, iii virum Ambrosium de quo ne verbum quide' in adductisὶ calumniaretur, sed diueris pro
sus consilio, ut nimirum Graecorum mon menta Latio inferret, opus ipsum conuertit.
Culpandus certe Rufinus, qui reeitata modo, de Ambrosio dicta temere opinatur. Deniq;
multo ant ex ipsa temporum ratione qua
Ambrosius proprium de Spiritu sancto elaboraret opus,Gratianoqi Imperatori illud osse ret, Hieronymum Didymi librum fuisse adin gressum ex praxitata ad Damasum centesiis ma vigesima quinta Epistola aperte indicatur: Eadem enim iuxta a nobis superius notata Christi anno trecentesimo octogesimo
adscripta est. Quod ut de tempore quid adhuc specialius afferatur: extrema tunc illi manus admota ex ipsa praesitione comprobatur,
cum Bethlehem in Monasteriis, tam ipse, qua
Paula &Eustochium Monasticam vitam colirent. Numeratureiusmodi annus a Christo
Deeente fimus nonnagesimus primus. Meminit de hoc ipso a se translato libro Epistola via gesima octava ad Lucinum ita scribens otia
genis, & Sancti Didymi pauca transtulimus. JC Unde nisi hoc ipso, proxime saltem sequenti
eandem datam hinc arbitror,quὁd non multo post eiusdem Didymi fides suspecta haberi
eperit.' Texti in quasi or Et angeliorum,scriptora eulpa confusem di emer correxit. De eorum permixtione haee seribit Hieronymus. Magnus siquidem hic in nostris codicibus errori noleuit. dum quod in eadem re alius Euangelista plus dixit, in alio, quia minus putauerint,addiderunt: vel dum eundem sensum alius aliter expressit, ille qui unum e quatuor primum legerat ad eius exemplum c teros
quoq; existimauerit emendandos. Unde aceia
D die, ut apud nos mixta sint omnia; Et in Ma eo plura Lucae, atq; Matthaei: rursus in Matthaeo plura Ioannis, α Marci, dc in caeteris reliquorum,quq alijs propria sunt, inueniatur.JHaec Hieronymus. Ex his igitur post tot . ac
tantas veterum euulgatas editiones, noui eius.
deme Graeco versio Testamenti qua lingua Euaugelistae excepto Matthaeo scripserunt quam necessaria esset, facile unusquisq; inteu pix u ligit. De hoc ipso a se edito opere ibidem in praefationis exordio scribit: Nouum opus me facere cogis ex veteri, ut post lexeplaria scrip. turarum, toto orbe dispersa,quasi quidam arbiter, sedeam, & quia inter se variant, quae sint illa , quae cum Graea eonsentiam veri
tate , decernam Rus labor . sed iniculos, a
praesumptio,iudieare de ueris ipsim ab omnibus iudicandum, senis mutare linguam, occaneisentem iam mundum ad initia retrahere paruulorum . Quis enim doctus pariter vel indoctus, eum in manus volumen assumps
rit, & a saliua, quam semel imbibit, videt aediscrepare quod lectitat, non statim erumpat
in vocem, me falsarium, me clamitantem esse sacrilegu, qui audea aliquid in veteribus libris addere, mutare, corrigere J Rite demurestis
tutis eiusmodi Euangelijs, omnibusq; suis,
quibusq: locis, ac auctoribus integro reditis, Canones adiecit concordanti et eorundem Duangeliorum, quibus si s mili rursus ea consά- ndi permixtione contigisset, deinceps corrigerentur. Habentur udem Tomo sexto operueius initio. Tun i cum ipsoriam Euangoli rum correctione editi creduntur, eum Damat se idem Pontifici in ministerio esset. io Sedes Viserium tum mentem Sem einra Interpretum de Graeco transalu in Lama. uane a se Psalteris elaboratam emmendati nem libro secundo aduersus Rufinum nuneupat hisce verbis r Psalterium quoq; certC Cmmendatissimum iuxta Septuaginta interpretes nostro labore dudum Roma suscepit. De e dem supra, tum quarto, tum infra capite n no . Illud vero non praetereundum silentio: cdeeretum, quod ex Damasi vita habetur, quodq; in eius die festo quotannis recitare co-sueuit Ecclesia 1 nimirum r Statuit, ut quod pluribus iam locis erat in vis, Psalmi per omnes Ecclesias die, noctuq; ab alternis caneren
tur, & in fine cuiusq; Psalmi diceretur Gl ria Patri.J De hoc ipso a Hieronymo emme dato psalterio omnino intelligendum esse: Quandoquidem illud ita emmendatum Occidentalibus canendum ut praesertur ipsum Pontificem tradidisse, etiam Baronius Tomo quarto sub Christi anno trecentesimo octog simo quarto, Damasi deeimo octauo , rectὀadnotauit.
11 Euodetiam Moirathissuspumii Lubreuiser expuarami. In psalterium edidisse Hi ronymum comentarios unanimis serme Scriptotu adstipulatur assensus, cui 3e eiusdem Hi ronymi testimonia suffragantur, Super tertiuHasa eii praesertim, ubi: De Diapsalmate inquit quod Hebraicae dicitur Sela, in Plauterio plenius disputatum est. Et aduersus Rufinum , dum prδatam Psalteri j liuxta Septua- p. 7 ginta emmendationem allegat. Ego ne si quit contra Septuaginta aliquid sum locutus, quos ante annos plurimos diligentissime em- mendatos meae linguae studiosis dedi: quos quotidie in conuentu fiatrum edissero: quorum
116쪽
A psalmos lugi ineditatione decanto tam stultus eram, ut quod in pueritia didici
senex obliuisci vellem et Universi tractatus mei horum testimonijs texti sunt. Ex hoc posteriori aduersiis Rufinum testim mo,necdum eiusmodi in omnes Psalmos ex- . planationem ipsum absoluisse , cum ineumdem Rufinum libros elucubrabat, indicatur. Coepisse vero illam, ante quadringentesimuDomini annum, id manifesto conuincit, quod Rufinus ipse in suis Invectivis squae ex instadicendis, eapite nimiru decimo octauo quadringentesimo Christi anno vulgatae suntὶ cuiusdam versiculi in secundum Psalmu ab eoden allata expositionem carpit i de qua mox insta. ia Et Arri nuperimι. Enchiridion ν um nomen, compositum ab . . quae dictio Γ in J de , quς manum significat: qu si genus libelli, qui semper in manibus haberi
debeat, quod nos latino sermone haud inepte Manuale diceremus. Hinc ideo Hieronymus, non Commentarios squi latiori excurrentes stylo volumen exaggerant sed Commentariolos explanationem huiusmodi frequenter appellare consueuit: uti aduersus Rufinum lia' bro primo, capite quinto videre est, ubi scribit. Illud quoqι carpere dicitur, quod secundum Psalmum interpretans, pro eo, quod C legimus in latino: praehendi e dissipi, nam, de in Hebraico volumine scriptum est dixerim in Comentariolis meitio dorMessium. Et rursum omne psalterium in Romanum vertens sonum, quasi immemor expositionis antiquae posuerim: Ad te purὸr quod utiq: sibi esse contrarium omnibus patent.J Et paulo infra. Quid igitur peccaui, si verbum ambiguum diuersa interpretatione eonuerti Et qui in Commentariolis, ubi libertas de disserendi,dixerim: Adorate filium JHaec ille, de Commentariolis in Psalmos, quae ideo addita sunt, ut mox dicenda clariora redderentur . Felices Monachi,quibus optimum
D obtigit habuisse parentem. Quis ex illis eum panem aliqua ndo petiit,nunquid lapidem dedit illi Apage. Sed ijs omnibus cibum illum de quo in Psalmo dicitum G panis eorhominis
Luc. . confirmet frangens, eos nunquam esurire permisit. Fideluentia simus, o prudens, quem consiluit Dominω super famirum mutae
II Demum a Sophronio psarum indidem de Hebraeo expressit. Hactenus de ijs, quae D mala Summo Pontifici Hieronymus consecrauit quq vero sequuntur quamplurimis alijs ab eodem transmissa fuerunt. Porro nouam Psaltetij editionem hane ex Hebraeo,non ideo aggressus Hieronymus est, ut ea veluti diligen
tiori labore atqi industria elaborata primam Eex Septuaginta ante translatam corrigeret, Gcuti Baronius existi nauit: Minime sutenim
saepius repetitum est,fuit illa omnium iudicio, ac praesertim Ecclesiae Romanae testimonio eminendatissima: ὶ Sed ideo illam Sophronio postulante edidit, ut Hebraeorum insultantiu perfidiam magis conuinceret. Testatur hoc ipse in Epistola centesma trigesima quarta ad eundem Sophronium sequentibus, nimirum rQuia igitur nuper eum Hebraeo disputans,quet dam pro Domino de Psalmis testimonia pi tulisti ι volensq: te illudere per sermones peno singulos asserebat, non ita haberi in Hebraeo, ut tu de Septuaginta Interpretibus oppone- Fbasi studiosii simὰ postulasti,ut post Aquilam,
Se Symmachum, & Theodotionem, nouam editionem, Latino sermone trans serrem. At bas enim te mag is Interpretum varietata tu bari , de amorem tuum, quo laberis, vel transisIatione, vel iudicio meo esse contentum. Haec
ibi. Hanc eandem Psalteririi Translationem Augustinus in Epistola centesima quadragesi-sima ad Audacem commemorat. Psalterium inquiens) a Sancto Hieronymo translatum ex Hebraeo non habeo. Nos autem interpr tati non sumus, sed codicum Latinorum nonnullas mendolitates ex Graecis exemplaribus
cmmendauimus J Habetur opus istud in fine a septimi Tomi operum eiusdem,Scab omnibus Hebraicae linguae eruditis tertio quoq; verbo citatur. Idipsum, vivente adhuc Aieronymo. idem Sophronius de Latino in Gmum eleganti sermone transtulit. Tametsi autem huius operis in Indice eorum, quae ad quartum, Mdecimum v i Theodosi principis annum , hoe est ad Christi trecentesimi monagesimtae
eundii memoriam non repetat Hieronymus ihaud tamen dubium antea ab eo fuisse illud elucubratum, cum de eiusdem Sophronii ex L
lino in Graecum sermonem versione agat e
dem in libro De scriptoribus: in Sophronio. Vide animaduersionem in allegatam Epist
Iam centesimam trigesimam quatiam. De verisate nuper memorara Psalteri ex Hebraeo Tramtitio .
Hla nunc Iacobi de Valentia in prologo
super Psalterium, Tractatu sexto de Hieronymiana Psalterii ex Hebraeo translati ne asserenda , simulq: examinanda sent mei est. Enimueris editionem ipsam in suspici nemChristiano Lectori adducens,eandem E
clesiae quoq; ab eius promulgationis 'sq;
117쪽
A dio suspectam in hisce tradit. s Postea V
ro, quia Sopronius frequenter disputabat cum
Iudaeis, non a cptantibus, imo negantibus
intcrpretationem ipsorum Septuaginta, ideo rogatu eius Beatus Hieronymus traduxit Psalterium de verbo ad verbum ex Hebram iam punctuato, & interpretato per Iud os alniudistas, &hanc Translationem bene acceptant ludaei, eo quod Conuenit cum littera punctuata, & interpretata. Sed Ecclesia Latina non tenuit hanc Translationem. verunt amen noluit quὁd cantaretur in Ecclesia, coquod est aliquantulum suspecta , cum sit traducta ex Hebraeo iam interpretato, dc pun-B ctuato ad determinatas significationet ad libitum Iudaeorum per illa puncta ab eis de iusta. Et hoe dicitur Psalterium secundum Hebra cam veritatem, non quod illa traductio sit magis vera, quam traductio ipsorum Septu ginta i Sed quia fideliter de verbo ad verbum, absq; aliquo addito, siue remoto ex Hebraeo iam punctuato se facta traductio. Et ideo Hebraei imposuerunt illi tale nomen, scilieet rPsalterium Hieronymi secundum Hebraicam
veritatem.J Postea vero, quia traductio quam primo ad rogatu Damasi Papae secerat Hier nymus ex Graeco in Latinum, vitio scriptotu,
aut astutia malevolorumque aemulorun , iterum fuerat corrupta, ideo Hieronymus ad instan-
tiam Paulae, te Eustocliij Psalterium ex Graeca
editione ipsorum Septuaginta vertit in Latinum, quod quidem Psalterium sic emendatu, dc eorrectum receperunt omnes Ecclesiae GalIicanae. Ideo dicitur Psalterium Gallicanum JHueu': Iacobus, qui aeque de puctuatis apud Hebraeos Sacris litteris paulo superius agens,
haec ad vel bu habet Aduertendum,quod post
conversionem magni Constantini, videntes Rabini Iudaeoriim omnes Gentiles cum Iansa
deuotione ad fidem Christi conuerti per totu bem, Bd Ecclesiam tanto fauore prospcr,ri,& etiam quod infinita multitudo ludetorum
D videntes manifestam veritatem per experiem tiam, de miraeula, pariter conuertebatur,de scdesciebant quaestus, & redditus, & tributa Rabinorum . Hac igitur iniquitate commoti magna multitudo Rabinorum congregata fuit
apud Babyloniam Aegypti,quae dicatur Cayre,
ubi quanto magis caute potuerunt, conati sucsalsficare.& peruerime scripturas a vero sensu, Sisignificatione. Vnde confinxerunt supra quinq; ,vel septem puncta Ioeo voealium. Nam loco ipsius A, eonfinxerunt virgulam transuersam,quam Pathali appellant,oc aliam, quam Canira voeant, dc potuerunt pro ipso Α, subqualibet consenante. Et po posum
runt unum punctum supra, quod Holem v cant. Et pro I, ponunt punum sub conso nante, quod Hirita appellant. Et loco ipsius L, ponunt duo puncta se facta :, quae Scaeua , vel tria sic . facta, quod Segol appellant. Et loco ipsius V, ponunt tria sic factar, quae Sel sa Ne doth vocant. Et sic ham puncta apponunt , vel supponunt in litteris consonant, bus loco vocalium. Et sic isto modo dedux runt omnia voeabula Saας scripturet veteris Testamenti ad sonos, id significationes, pro veris libuit,& ad intentum suum, ubi erant manifesta mysteria de Christo,& Ecclesia,perue tendo ad eorum intentum. Et sic dixerunt, quod Translatio ipsorum Septuaginta in multis deficiebat. Quorum punctorum inuentores fuerunt Raunia, de Rauasse, duo doctores. eorumJ Haec ipse,quibus de propriam prosere, simul ii probat de hac Hieronymi ex Hebraeo Psalteri, translatione sententiam. I
rum quod in quamplurimis is impingat,haud
i Et quidem falsum inprimis esse ab H
braeis inuenta puncta, atq; sacris immixta litteris fallaciter iisdem illas adulteratas fuisse, ii unum probare potest, quod Hieronymus, qui eorundem scripturas omnes, totamq; simul ipsorummet bibliotheeam diligentissime perscrutatus est ; de quo , dc testis ipse in caput quintum ad Ephesios habetur eorum insuper
tertio quoq; Verbo vitia inscctatus est, de eiusmodi, vel nunquam meminerit, vel missiquam eosdem reprchenderit falsitate. verum quidem est, bina in Deuteronomii libro testim nia,aliter apud Hebraeos, aliter apud Apost tum adGalatas,tertio haberi,in Commcntarijs super eundem obseruasse illum: quorum de
unum est L Maledictus omnis qui non permanserit in omnibus,quae scripta sunt in lituo te svi iaciat ea J Alterum s Malcdictus omnis, qui pendet in ligno J Caeterum haec ipsa corrupta
potius idem dubitauit, quam affirmauit. Sed tammentitiam hanc totius Scripturae S crae ad Hieronymi vi q: tempora, punctorum appositione malitiam, illud conuincit, quod Christus ipse,& Apostoli, nec non Euangelistς, Matthaeuiq; praesertim,& Ioanes eo modo scripturarum testimonia usurparint,quae adHieronymi usq; qtatem ubiq; terrarum apud eosdeHebraeos circunserebantur. Res haec apud i summet Hieronymum praefatione centesima quarta, centesima septima. oc centesima nona exemplis illustratur.
Secundo non satis video,quomodo ab ipsis Hebr is pervestigata puncta dictionum significationes concluserint, cum in Translatione
Psalteris, etiam punctuati, multas Hieronym interdum dictiones proferat multiplici signiocatione
118쪽
A catione pollentes, eululinodi secutuli Psalmi est. NascubarJ de qua idem aduersus Rufi aram libro primo Apologiae capita quinto lNisi prolixum, linquitὶ esset,& redoleret glori
Iam, iam nunc tibi ostenderem, quid viii, talis habeat magistrorum limina terrere, Martem ab artificibus discere, de videres, qu is silua sit apud Hebraeos ambiguorum nominum atq; verborum: Quae res diuersae inte pretationi materiam prouit, dum unusquisq; anter dubia, quod sibi eonuenientius videtur, hoc tramfert. J Haee ibi. Praeterea si acce tibus, siue punctis vocalium loco depraebentis ad unum tantum dei et minata sacra scit DB tura est intellectum,cur idem in Ezechielis Comentariis rapite vigesimos tinio, super verba Damascenis neginatur scribit frequentet enim Hebraea nomina pro diuersitate accetuum, α mutatione litterarum, voratiumq; ,
vel maxime, quae apud illos habent propriet tes suas,varie interpretantur Z JTertio, quod de tempore, M auctoribus punctorum ad Hebraicas litteras affertur, res
omnino ficta probatur . cum si id latuisset Eusebium Caelariensem, &Epiphanium Salaminae Cypri Episcopum , ita Hebraicis . atq; etiam .iijs linguis ambos eruditissimos,
non latuisset saltem Hieronymum, cuius stu-
C dium fuit litteras eiusmodi .iligentissu ὀ peri serutari. Sed Zeidem Hieronymus, qui simie ex Hebraeo editiones sinua capite decimo sexto numerat, si duplicis generis exemplaria apud Hebraeos editiones infra capite dec mosolo2 numerat, si duplicis generis exemplaria apud Hebrarus nouisset, unum quidem punctuatum, alterum sinu punctis, fieri nequaquam potuisset, quin utrunq; interdum protulisset; de eoqi potissimum, cuius lecti nem sequi sibi in animo, ad propriam translationem elucubrandam proposuerat , ' meminisset . Caeterum de hoc nos veram
apetiamus iustoriam. Certa Hebia orsi se D tentia est in Esdra post conflauctionem te pii lab Zorobabel magnum suisse eoactum Concilium, cui cum plurimi interfuissent san tissimi viri Nehemia, Daniel. Si linae, Mis ac, Abdenago, EMEliel. Aggaeus, Zacharias, Merdochaeus, de alii, post longam in eo h
bitam disputationem,iactam fuisse reparatam legem, puncta li cum apicibus inuenta . Ita H raei, quorum sententia idcirco probatur, quatenus, dc sacris ea consona videtur litteris, in quibus earundem is Scriba passim asseritur. Hieronymi quoq; te limonium in Praefationucentesima sexta super librum Regum rem ipsam aperte explicans extat huiusmodi .
s Certum est . Esdram inibam , legis Doctorem, post captam Hiemsolymam , 5e n
instaurationem templi , sub Zorobabel alias
litteras spuncta vadelicet intolligem, de a Centus reperisse , quibus nunc utimur. J Ita Hieronymus et Non ergo post Constantini magni ad Christum eonversonem ab Raunia, de Rauasse, sed multo ante puncta inuenta: nec qiam sacra vitiata scriptiara, sed restituta: Vnde de merito Hebraei fremonis nititiam callentes miris eadem attollunt laudiabus. interii; recentiores Victorius, qui &de
eisdem disserens. s Commoda sunt, sinquit
puncta, quae Hieronymus accentus vocat, de ad legetulu.de intelligendum: nec Ge m gno iudicio suere postea ab Hebrςis inuenta. FQuarto, tantum abest quod Hieronymus
almudistariam glossas, annotationes, interpretationes, expositione', in Psalterii ex Hebraeo Translationc semitis sit, quod emit pasi sim blasphemias, somnia, atq: deliria in Commetariis Prophetalibus improber, ac derideat. Quod si lacobus ex Hieronymi praefationis super ipsum opus verbis. videlicet. s Ceridimnfidenter dicam , dc multos huius operis testes citabo, me nihil duntaxat sententiae de Hebraica veritate mutasse I ex his, inquam. atq; uniri sali super eodem opere, ipsorum Hebraeorum consensu ex Thaim udis larum illud interpretatione editum suspicatus est: ἡ-fendit omnino. Quandoquide & super quoscunq; alios a se ex Hebraeo translatos libros. ipsorummet Hebraeorum indiscriminatim asducit testimonium, scuti videre est in praes
tione centesima quarta, centesima sexta, Mcentesima octaua. Item infra capite decim quinto in propria controuersia: cuius titulus e Num ex nebraeo vetus instrumentum Hiero. nymus adamussim transtituerit EQuinto alienum a veritate est, ab H braris, non autem ab Hieronymo translatim
ni huic praescriptum titulum. Psalterium
Hieronymi secundum Hebraicam veritate. IQuandoquidem in praecitatis paulo superius si
verbis ipsemet Hieronymus in propria pra tione profitetur expraesse ex hebraica illud se ita hausisse veritate, ut nihil prorsus sententia.
Sexto. Non quod Ecclesiae opus suspectu
esset, cum caeteris ex Hebraeo ab eodem Hi ronymo alias exaratis libris , quotidiano usu
haud receptum est: sed quod maioris dissi
cultatis illius decantatio, atq; usus seret. Ab
Apostolis enim per omnium Christifideliruuiora iam Septuaginta Interpretii editio perora volitabat, eiusq; vlus ex omnibus Seripturae saer libris frequentior erat . unde, M Hi ronymi consilium misi translatum a se ex Σ Hebraeo,
119쪽
Hebraeo, sed emendatum aliquot ante annos De eadem paulo superius in vita Malesia
ex septuaginta in Ecelesia eaneretur . Dahoe sibi. Graviter itaq; in hoc lapsiis e sendus Iambus est suspectam affirmans muta di vasulationem, quam veluti sacram, ais; in omnibus probatissimam, Sophronius de quo superiusὶ Graecorum illicis Bibiliothecae tradidit, quamq; non habuisse, quis commentariis illustitit et Augustiniri loco citato ad Audaccdoluit. Sed de a Scriptoribus omnibus magno nunc in honore habetur, dum passim eam ip sam allegant, interpretanturq;Deniq; quod idem eo ludit Iacobus, ab Hieronvmo ex Septuaginta Interpretibus emendatum olim Psalterium, illud idem serirtorum vitio, atq; malevolorum astutia deprauatum, ad Paulae, Eustochijq; preces demum restitutum a corrigo loco Paulae, Eustocliij qisSuniae, atq; Fretesς. J Enimuero eiusmodi h
hetur emedatio Tomo tertio, in ordine eent
cmattigemaquinta Epistola,seminis eisde inscripta.Quar&cu ex extremis Galliarum fini-hus essent, aptὰ de ab eisdem denominatione ipsa Translatio sumpsit, ut propterea communi voeabulo Gallicana sit doinceps appel-
Iata . Sed ad textum nunc properemus.
baei scilicet. a quo Eremus primum. habitari coepta est. Huius vitam Paulo Concordiensi, centesimum annum agenti dirigens Hieronymus, quo stylo in ea sonseribenda usus fuerithisee aperiti Misimus te tibi, ideli Paulo seni, Paulum seniorem. in quo propter simpliciores quo i multum in deijciendo sermone lab rauimus. Sed nescio, quomodo etiam si aqua plena sit tame eundem odorem lagena seruat, quo dum rudis esset,imbuta est. Si hoc mu
nusculum piaeuerit, habemus etiam alia con dita, quae eum plurimis Orientalibus merci
hus ad te, si Spiritus sanctus afflauerit, naui zabunt. De eadem in libro de viris Illustri bus . Vbi de prima in serie operum omnium ponitur,quippe quae primis temporibus edita Sub ineolatus videlicet sui insilitudine Eua. iij exordio . Et quidem, eum in itinere ad Gallias per Concordiam, ubi idem Paulus C eordiensis agebat, iuuenis ipse Hieronymus anr Exhortarariam de conum a mundi ad Heliodorum Epistolam . Cum nimirum ad lescens in Euagri, solitudine versaretur. Epictola quamplurimis rhetoricis floribus, omniabu i schematibus illustrata atq; distincta, adstontem operum eius assigitur. Loquituride ea idem Epistola secunda ad Nepotianum in
hcc verba: messe iuuenis, immo pena puer, x primos impetus lasciuientis aetatis Eremi duritia rastenarem, scripsi ad auuneulum tuu Sanctum Heliodorum exhortatoriam Epist
Iam plenam lacrymis, quaerimoniisqι, & quae
deserti sodalis monstraret affectum: sed in illo opere pro aetate tunc lusimus, & ealentibus adhuc rhetorum studijs atq; doctrinis quaedascholastico flore depinxinuis.J Ex eatu illa n mero fuit, quas sibi Damasus Pontifex manu
propria descriptas suo ut dictum est librotur lusit armatio. Scripta vero est post aliquot annos ab eiusdem Hieronymi in priorem solitudinem ingressum, quemadmodum ex eius initio habetur. De hac Recens prima. ι Et ad Nepotianum de Visa ciericorum Epistola hane anno Christi trecentesimo n nagesimo tertio editam tradit Baronius. V rum quoniam alibi nos libru de Custodia Vi ginitatis ad Eustochium in annum Domini.
trecentesimum octogesimum quintum repo
tabimus, post quem dc ex eodem Hieronymo Epistola haec post decenni j interuallum exarata constat, utiq; etiam Christi anno trecetesimo nonagesimoquinto iure adseribenda videtur. Hieronymi verba sunt. Coegisti mo Nepotiane carissime lapidato iam virginitatis libello, luem Sactae Eustoctio Romς scrimseram post annos dece rursus Beuilehem ora
reserare, de conscidiendum me linguis omniuprodere. J Fuit Nepotianus hic Heliodori ex
sorore nepos, qui elii cubrationcm pro clerica- ili vita digne ducenda ab Hieronymo impetr
uit . Porro quam tardus, quamq; rigidus p titioni idem Hieronymus satisfecerit, prodit
ipse in Epitaphio super eiusdem obitu i Quoties inquiensὶ ille transmarinis Epistolis d
precatus est, ut aliquid ad se scriberem Qv ties nocturnum da Euangelio petitorem , de intransisset, eidem postmodum Paulo, cum interpellatricem duri Iudicis mihi vidua exii primum solitudinem tenuit, eiusmodi ingenii buite Cumq; ego silentio magis quam liti monumentum dicasse atq; ti a misisse,ipsaniet nuncii patoria Epistola, haud obscure indicat Est hic annus a Christo trecentesimus sexagesimus tertius.
Is Et Beati Hilarionis. Habetur haec una eum superiori in ealce primi Tomi, quam ut virtutis admirandae monumentu, illi eo Grae
sum Bibliothecae idem Sophronius reddidit.
tis denegarem, ac pudore reticentis pudorem suffunderem postulantis r auunculu mihi opposuit preeatorem, qui de liberi pro alio peteret, de pro reuerentia sacerdotis facilius impetraret . J Ediderat antea Hieronymus Romae detentus libellum pro custodia virginitatis, in quo, quia ad instruendam Christi vi ginem fusorum Clericorum, ac Moria hoIur Pra
120쪽
λ prinoi siores fugellauerat,disfieile dictu est,in
quantum odium apud illos per id temporud ueneriti eum, & urbem deserere M in longi qua migrare seuti infra capite decimoquario
explicabiturὶ illi necesse suerit. Quid simile
in Cietinalis vitet norma eonseribenda sibi ibite parari praeeauens Hieronymus, dum sibi iterum generalis aduersus vicia disputatio sub unda foret: His causa, cur durior, asperiorq; amicorum postulatis se praeberet. Ex his quὶm contra fas in vitu sanctissimuRufinus oblatrarit, dum eundem propterea in omnem Christi fidelium ordinem,omnem gradum, omnem prosessionem, uiuuersamq; p a riter Ecclesiam maledicta in praefato libello contulisse eriminatus est , satis constat. cisam doquidem in ratione ad sancte, beateq; viuem dum explieanda, vitia in quolibet hominum gradu reprehendisse virtutis suisscitum ignominiet nemo est, qui no intelligati oties etenim Christus seribatum, Pharis rumq; prauitates
exagitauit Quoties Apostoli, Sanctiq; Patres
omnes,hominum prauos actus non repraehenderunt tantum, sed communi vituperatione
insectati sunt Nonne, & hoc ipsu in dies si gulos sacri verbi praecones transigunti Et quirdem ipse Dominus per prophetam loquitur.
Clama, ne cesses: qi in tuba malo vocem tuam,
Q ct annuntia populo meo scelera eorum, domui
Iacob pereata eorum. At ubi culpa vacant homines, ibi clausa aure inter obloquentium latratus impune praetereundum. Quanti porro donum secarit Nepotianus, quantumqi ex eo
prosererit subsequens illi Epistola indieae. est autem lucubratio elegantissimae inscribiturii do vita aerisorum. at Chronico quoq; omnimoda latim. Antequam insigne opus aggrederetur, dς eo mature subeundo saepius ante cogitasset,ex viata Malchi manifeste dedueitur. Sin re enim
inquit ibiὶ disposui, sit tamen vitam Dominus dederit, &si vituperatores mei saltem fugientem me,& inclutiam persequi desierint M ab aduentu Saluatoris usq; ad nostram talem,
idest ab Apostolis,usq; ad nostri temporis fae-Cem 1 quomodo, dc per quos Christi Ecclesia
nata sit, & adulta, & persecutionibus creuerit, martyrijs cororiata sit, ac postquam ad Chris.ciarios principes venit, potentia quidem,& d, viiijs maior sed virtutibus minor facta sit. Mox de eodem Latinitati a se donato in D mulis caput nonum scribit: Non habemus Regem nisi Caesarem, quem locum in Chronico Eusebi, quem ante annos plurimos in Lat,n am Iinguam vertimusὶ diligens lector plenius edissertum poterit inuenite. J At non solum
operis Hieronymus fidus Interpres tabandus, verum illius, Mauctia Prandoquidem ubi AEusebius deset, inde idem ipse exordiens ad
sua v': tempora historiam texit. Eiusmodi de hoe proprium illius extat testimonium in Praefatione ad ipsum opus ama sciendum etenim me esse, Δ interpretis, & scriptoris ex parte ossicio usum quia, de Graeca fidelissimὀexpressi, dc nonnulla, quae mihi intermissa vis debantur adieci. in Romana maxime historia. quam Eusebius, huius eonditor libri, non tam ignorasse, ut pote eruditissimus,quam ut Graeca scribens parum suis necessariam perstrinxi Ose mihi videtur. Itaq: a Nino, de Abraham .vsq: ad Troiae captiuitatem pura Graeca translatio est. Α Troia usq; ad vigesimum Constam Plini annum, nunc addita, nunc mixta sunt plurima, quae de Tranquillo, dcc eris illustribus historicis curiosissimὰ excerpsimus. A Comstantini autem supradicto anno usq; ad Comsulatum Augustorum Ualentis sextum, de V lentiniani iterum, tum meum est. Quo finacontentus reliquum tempus Gratiant,de Theodosis latioris historiae olo reseruauit Noa
quo de viventibus timuerim libete, de vetὰ scribere timor enim Dei hominum timorem
expellit sed quoniam debaechantibus actuain terra nostra Barbatis ineerta sunt omnia IHaec ipse: ex quibus vitta Christi annum tr centesimum septuagesimum septimum se hia cistoriam haud prosequutum testatur. Proximesquidem sequens annus, noliis Consulibus, Valente nimirum sexto, de valentiniano it rum, apertus est. Eiusmodi igitur Christi a m trecentesimo septuagesimo septimo ab Hiis ronymo absolutam, atq; vulgatam historiam fuisse, id conuineit, quod de ea ipsa in libello De visone sedentis in throno, post annos duos Damaso Pontifici insetipto idem hisee memtionem agat. Post Agamestoris mortem Ita ias Propheta hanc visionem, quam explicare nunc nititur,vidit, idest, eo anno, quo Romulus Romam Imperi j conditor, natus est : sicut mani filium poterite se ijs, qui voluerint leg re temporum librum,quem nos in Latinam linguam ex Grςco sermone transtulimusὶ De hoe ipso opere ad extreinum libri de scriptoribus Ecelesiasticis: Chroni eon inquit J omnim historiae scripsi. Quod ne in errore labaris , de hoc quoq; te monitu voluimus Lector,
praeter nunc memoratum Chroni tu opus
aliud item insigne volumen, quod Ecclesiasticam historiam praenotauit, Eusebium comscripsisse:.quod aeque tum ab Hieronymo, tum a Rufino Mquileiense Presbytero in
Latinum sermonem translatum fuisse t stantur eommuniter seriptores. Baronius