장음표시 사용
131쪽
adversus omissam transactionem, quo adve si ius ad transigendum invitus adigatur: sed adversus rem iudicatam , quo exsecutio ad sola sexaginta siat. Verum haec communis opinio nunquam mihi probari potuit : etenim qua ratione minorem restituemus , ut alius invitus cum eo transigat , quum nemo invitus ad transi. gendum possit compelli ' L. si quis 4 I. C. de transad . aut qua ratione ei in integrum restitutionem adversus rem iudicatam praest bimus , quando merito adversus eum dicta sententia est ' quum constet minorem non restitui, nisi quum vel minus, quam oportuit, Consequutus est , aut plus condemnatus, sea quum sententia ei iniuria illata est L. pr. G II. L. I 8. f. I. D. de min. O L. I. C. faberi rem judie. Deinde si minoribus ob quaecunque neglecta lucra subveniendum dic
mus , nihil erit ab iis gestum , immo nihil
a civibus geri poterit, quod a minoribus nequeat convelli : nihilque homines poterunt honeste lucrari, quod iis minores non possint auferre : et uti adversus omissas transactiones restituentur ; ita adversus neglectas e tione , Venditiones, locationes, conduinione
132쪽
L ERRI. CAPUT VII. rus permutationes, similesque contractus erunt restituendi , quo nihil magis dici potest ab-sirdum . Quum autem dicimus minoribus in lucro quoque succurri , accipiendum est de iis lucris , quae minoribus delata sunt, seu quae ex re sua proiiciscuntur , quaeque iuvenili facilitate omiserunt. Vulgarem opinionem iuvare videtur Ulpiani responsum in L. I ex ea Ia 9. q. a. D. de min. in qua quum docui siet minori non
esse subveniendum, si furtum fecit , vel damnum injuria dedit, ita subdit et Sed si quum
eae damno dato eonfieri posset, ne dupli teneatur , maluit negare , in hoe solum resiluendus sit, ut pro conseiso habeatuν . Ergo O s ρο- tute pro fure damnum decidere magis , quam actionem dupli , vel quadrupli pati, ei subvenietur . Ex quo iuris loco colligunt script res minorem non modo restitui adversus delicti inficiationem , ut poenam defugiat, quod ad rem praesentem non pertinet : sed etiam ob omissam decisionem pro fure, seu negle ctam cum adversario transactionem . Verum, ut huius legis sensum assequamur, eamque nihil pro communi opinione facere intelligamus , nosse oportet pro fure decidere
133쪽
nihil aliud fuisse, quam de furti iniuria pecunia pacisci ; quare idem Ulpianus in L 7.
pr. D. de eondidi. Dre. nos docet decisione furti actionem , non vero condictionem tolli . Ea decisio sollemnis fuit, & usitata, atque ex legibus XII. tabularum descendens, ut recte Cui acius coniicit X. obser. II. quo pertinent illa verba L. I s. c. de furtis: Post decisonem furti leges agi prohibent. Qui hanc decisionem detrectabat , adversus eum furti in duplum , vel in quadruplum agebatur. Finge ergo minorem furtum fecisse : atque adversarium decisionem certae pecuniae ei Obtul isse , ne furti ageret : eamque minorem recusasse, 9 furti adversus eum agi coeptum; merito iurisconsultus docet , minori succurrendum, ne in duplum, vel quadruplum damnetur : tum quia sollemnem decisonem recusavit , dc conditionem damni vitandi legibus , bc moribus delatam omisit : tum etiam quia poenalis iudicii exsecutio invidiosa est . Quare Ulpiani definitionem ad solas decisiones furti, & iniuriarum , quae sollemnes fuere ex legibus XII. tabularum , 8c usitatae , pertinere aio; atque in his non nisi re integra vitandi poenalis iudicii exsecutionis caun
134쪽
L1s Εκ I. CAPUT VII. aetasa : non ad omnes in pecuniariis caussis neglectas transactiones , vel potius transactio
De Iuero in iudieiis omligo . Denique minor lucrum in iudiciis omittit , si poenas pecuniarias negligat: sed ea de
caussa ius Romanum ipsi restitutionem non indulget . Idcirco Tryphoninus in L. auxia Iium 37. pr. D. de min. inquit : Auxilium in integrum restitutIonis in exsecutionibus poena rum Haloander legit la exemtionibus poenarum ) paratum non es ; ideoque injuriarum judietum semel omissum repeti non potes. Eo secutiones poenarum accipere debemus solius poenae persecutionem , seu ea publicam vindictam contineat , ut in publicis iudiciis,
seu pecuniarium emolumentum, ut in actione furti, & injuriarum . Omissas vero intelligo , seu dies earum exierit, seu eYpresse, seu tacite remissae sint . Quare minime a 1entior Iacobo Culacio, qui ad d. L. 37. putat Tryphonini desinitionem ad solam iniuri rum actionem, eamque tempore amisiam, non ad furti similesque pertinere : etenim , ut taceam omissum dici etiam , quod expresse repudiatum est , ut patet ex tit. C. si ut omisi.
135쪽
omi . hered. Oe. certe Tryphonini regula generalis est , auxilium; in integrum resitationis in exsecutionibus poenarum Paratum non
68 : Se quod subdit , ideoque injuriarum judicium semel omittatim repeti non potes, exempli loco habendum est , ut & haberi debet, quod j. i. subjungit de marito in sexaginta diebus omittente accusationem iure mariti. Eiusque rei eam caussam esse arbitror, quod praetori contra humanitatem visium fuerit meram vindictam fovere : & quod eiusmodi pecuniariae menae invidiae plenae essent , ut aequum non Videretur adversus neglectas minoribus subveniri.
De ἰn integrum resilutione ob eontractas a minoribus obligationes.
DEnique minores in integrum restituu tur , si obligationem temere contra xerint , seu ut Ulpianus loquitur in L. non omnia qq. D. de min. Si se oneri , quod nora suscipere Iieuit, obligaverunt . Obligatio V ro omnis vel ex sola lege proficiscitur , -I
136쪽
Lraga I. CAPuT VIII. Iasex nostro facto . Quae ex sola lege proficiscitur, seu naturali , qualis est obligatio liberorum , parentumque alendorum : seu civili , qualis est tributorum praestandorum, adversus eam nulla minori datur in integrum
restitutio , quum nemo possit se lege solvere: nec dici possit minorem se oneri , quod non suscipere licuit, obligasse.
Quae vero ex facto nostro oritur , vel eX contractu nascitur , Vel quasi ex contractu ,
vel ex delicto , vel quasi ex delicto. Et de contractu , M quasi contractu facilis definitio est , in iis , si minor laesus sit, praesto ei esse in integrum restitutionem ; de qua re si iis capite sexto huius libri dictum est. Pa ca hic addam, primum minores, si in arbitros compromiserunt , tutore auctore stipulati sunt, adversus talem obligationem restitui posse L. minor sq. g. I. D. de min. Si vero iudicium susceperunt, non facile restitui : cuius rei ratio est , quod quamvis non minus compromittendo , quam iudicium si scipiendo cum adversario contrahatur L. 3. s. idem seruit ii. D. de peeul. tamen iudicii
susceptio necessaria est , seu quis agat, seu
comeniatur et compromisium contra arbitrarium
137쪽
xium est, & Cepissime inutile , quod iudici
sirmiora sint, & tutiora . Sane uno , vel abiero casu minor adversus susceptum iudicium merito restitutionem potest desiderare , veluti primo , si , quum duplex agendi via ei patuerit, ex una iudicium suscipiendo alteram eXpeditiorem , vel utiliorem sibi praecluserit; quod exemplo legati optionis probari potest, in quo si minor deteriorem rem legatam elegerit, restituitur L. ait praetor T. 3.7. D. de min. Deinde, si minor iudicium st- scipiendo fori praescriptioni , qua uti eXPediebat , renunciaverit L. minor 36. D. de min. in qua Paulus ita scribit : Minor viginti quinque annis omissiam allegationem per in integrum resilutionis auxilium repetere potest: allegationum enim nomine dilatorias quoque e ceptiones venire constat; ut mirum sit forenses fere omnes contrarium sentire. Deinde quamvis adversus aditam hereditatem facile minor restituatur , ut diximus; tamen adversus agnitum legatum non facile
restitutio praestatur, quod in eo nulla captiost , nisi legatum onus adiumstum habeat , quod a minore suscipi non expediat L. Aminor 33. D. de min. Deniri
138쪽
Lr AER I. CAPUT VIII. I 27 Denique si minor aliena negotia male gesserit, magis adversus eum, quicum contraxit , quam adversus dominum erit restituendus, ne is iniuria damno afficiatur ; nisi paratus sit in integrum restitutione domino cedere L. quod si minor Gq. D. de min. Si aduersus delictum ad tit. 35.
De delictis , quasi delictis difficilior
quaestio est : nam veteres Iurisconsulti interdum videntur indistincte minoribus restitutionem denegare, uti Ulpianus in L. st ex cauisa 9. g. u. D. de min. inquiens : Et placet in delictis minoribus non subveniri . Interdum vero videntur distinctionem facere inter graviora , Sc leviora delicta , ut Tryphoninus
in L. auxilium 37. g. I. D. eod. Hinc nostri
scriptores varie distinguunt . Quidam in atrocioribus delictis putant minores restitui non posse : in levioribus posse . Alii minoribus restitutionem tribuunt , ubi omittendo deliis querunt ; denegant vero, ubi quid delicti commiserunt. Sed mihi verissima videtur Iacobi Culacii in paratiti. C. si adDesi. delire tiugonis Donelii XXI. oomm. IO. sententia i
qui discrimen ponuat inter ea delicta , quae dolor
139쪽
dolo , & consulta opera committuntur , Mea quae culpa, ignorantia , iudicii infirmitate , ut in his restitui possint , in illis nequaquam . Atque ita accipio , quod Tryphinninus scribit in d. L. 37. g. I. In delictis autem minor annis viginti quinque non meretuν in integrum rasitutionem , utique atrooioribuisnis quatenus miseratio aetatis ad medioerem poenam judicem perduxerit. Quo in loco atrociora delicta intelligere debemus , quaecun que dolo, consulta opera commissa sunt quod ex exemplis, quae idem Iurisconfestus subdit, satis intelligitur : is enim in d. g. I. nos docet minori non subveniri , si adulterium commisit, vel quid eorum fecit, quae pro adulterio lege Iulia vindicantur ; veluti
si adulterii damnatam sciens uxorem duxerit : vel in adulterio deprehensam non dimiserit et quaestumve de adulterio uxoris secerit : aut domum praebuerit ad stuprum , vel adulterium in ea committendum . Et Ulpianus in L L. 9. g. 2. O s. restitutionem
minori denegat, si furtum secit, vel damnum iniuria dedit , vel mulier a viro , aut Vir ab uxore sine caussa divertit : divortium ςnim non leve delictum est .
140쪽
Lrax R I. Capuet VIII. 129 Contra si mater minor annis vigintiquinque filiis tutorem non petiit , eorum impu- herum successione non privatur L. 2. C, si ad-υers delire quemadmodum minori , qui necem defuncti non vindicavit , hereditas ut indigno non aufertur L.6. C. de his quib. ut indign. quibua casibus minori sine in integrum restitutionis auxilio succurri puto , ut supr- dictum est. Praeterea si minor non impetrata abolitione ab accusatione destiterit L. r. f. ID. D. ad S. C. Turpili. si contumax fuerit , vel eremodicium contraxerit contumacia post litem contestatam eremodicium dicitur J ei subvenitur L.7. f. o. O L. 8. Dis de min. Pari ratione minori restitutio praestatur , si merx eius in commissum ob non solutum vectigal inciderit , nisi dolus ipsius
arguatur L L9. f. ult. D. de min. Vel si professus non fuerit mancipia , quae usus sui Caussa ferebat L. vlt. f. divus 9. D. de pubLO vectigal. nam vectigal mancipiorum , quae Commercii, non quae usus domini caussa ferebantur , solvebatur ; ideoque , quae domi nus usus sui caussa ferebat , ea profiteri debebat , ne vectigal penderet.