장음표시 사용
81쪽
non poterit postulare , quod illa se deinde indignam ostenderit. Quemadmodum nec mulier minor, quae marito dotem dederat , restituetur , quod is postea male de se meritus sit L. I. C. si aber. donat. Sane si in modo dotis constituendae mulier circumscripta sit, poterit beneficio aetatis iuvari L. 9.f. I. D. de min. sed de hac re capite sequenti. Huc pertinet species, quam tractat Ulpianus in L. inter eos 5i . D. de s ejus. In ea quaeritur, quum inter fideiussores actione divisa post litem contestatam quidam solvendo esse desinunt, utrum actor auxilio aetatis defendi possit, ut adversus divisionem restituatur ; bc recte Iurilaonsultus negat: non enim deceptus υidetur jure communi usus, hoc est sua facilitate captus non videtur , qui id fecit , quod iure communi facere oportebat: actionem autem inter fideiussores dividere creditor debet ex epistola D. Hadriani f. 4. Insit. de s HUC. O L. inter s- dejusores 26. D. eo . Deinde, ubi minor suo ipsius dolo damno assicitur , iure restitutionem nequit desidera
re : nam errantibus non etiam fallentιbus mi-
82쪽
LIRER I. CAPUT V. 7, noribus jura subveniunt L. a. C. sa min. femajor. rix. Quod sit sive minor in re contrahenda , seu in re contracta, seu in ipsa restitutionis impetratione in necem adversa rii dolo utatur . In re contrahenda, si minor alterius circumveniendi caussa se maiorem dixerit; modo, qui cum eo contraXit , aetatem minoris nec scivit, nec scire potuit :& minor ea confinaeit, quibus adversarium merito falleret L. u. O s. C. si minor se maj. dix. non si per errorem minor se maiorem adfirmaverit L. I. C. eod. In re contracta , si minor in deposito, commodato , societate quid dolo malo intercepit, fregit, rupitque L. I ex cauisia 9. g. 2. D. de min. In ipsa restitutionis postulatione minor dolo facit, si restitui desideret, nec damnum adversario , quod sine sua inaude potest , velit sarcire; veluti si minor adversus venditionem restitui petat, nec emtori pretium, quod minime perdidit, & impensas in re meliori reddenda factas velit reddere L. intra utile S9. g. L. D. de min. Eadem ratione
si minor, qui aliena negotia perperam gessit, negotiorum gestorum actione conventus restitutionem petat, dc adversus eos , qui-
83쪽
bustum contraxit, restitui, vel saltem eo auxilio domino cedere recuset, minime erit audiendus L. quod si minor Gq. pr. D. eod.
tit. de min. De quantitate damni .
Quantum porro minoris damnum esse oporteat , ut restitutionem iure impetret, disputant forenses scriptores , atque in diversas abeunt sententias . Quidam non nisi ob magnum damnum restitutionem permittunt :alii etiam ob modicum : quidam denique maXimum eXigunt . Atque in definienda damni quantitate , quodnam parvum , quodve magnum , aut maximum sit , novas turbas cient , ita maximas nugas agunt . Verum mihi vel modicum damnum satis esse Videtur , Ut minor restituatur , modo maiori rei, vel summae ne pridiudicetur L. 4. D. de res. in integr. O arg. L. s. g. 7. D. de min. Damnum autem non eae sola patrimonii deminutione aestimandum est : sed quavis r tione ejus intersit rem non fuisse gestam ;veluti si minoris ob assectionem intererat rem non fuisse venditam , aut fuisse emtam , neque ab alio adjectione superatum : Vel contra rem non fuisse enitam, ne litibus impli
84쪽
caretur L. minoribus 6. L. I in emtionem 35. D. de min. O L. 22. C. de admin. tae. GOthos ad L L. ua. Ob satis minima damna tamen restitutioni locum esse non puto , quum quia contemni haec oportet, ut in simili de leviusculis rerum venalium vitiis scribit Ulpianus in L. i. g. 8. D. de aedit. edict. tum etiam quia alioqui commercio interdicemus ipsis minoribus nemine cum eis contrahente , ut scribit Paulus in L. quod si minor 24. f. I. D. de min.
Atque id omne , quum certa lege definitum non sit , nec definiri possit , iudicis arbitrio permittendum est , qui pro cuiusque
negotii conditione arbitrabitur, minor captus sit , an non : & an captio tanta sit, ut minori restitutio sit tribuenda. Nam singe minorem finitimum praedium pluris , quam Valebat , emisse , atque ita rem familiarem non mediocriter auxisse ; aio captum non esse :& si captus sit, fortasse quod minoris emere potuerit , non esse restituendum , ne maior ei utilitas intervertatur . Atque id in caussa est, cur interdum minori non nisi ex gravi damno restitutio praestetur , veluti si res , quae servari nequibant, vendiderit : si transsi
85쪽
egerit: si eius pignora a creditoribus disti eta fuerint . Quae qualia sint, sequenti capite
De in integram restitutione , quae minoribus datur ob res alienataS .
ΝUnc singula negotia oportet perpendere , Ob quae minores possunt restitutionem postulare . Et quidem ex generali praetoris edicto quidquid a minore factum, neglectumque est, quo quid ei deperierit, adversus ea merito restituitur , quod Ulpianus
ita expressit in L. non omnia qq. D. de min. Si aut, quod habuerunt, amiserunt: aut, quod adquirere emolumentum potuerunt , Omiseruul:
aut se oneri , quod non suscipere licuit, obligaverunt . De quibus factis distinctis capitibus tractabo. Et quidem minor potest restitutionem petere , si, quod habebat, amisit; quod gener ii alienationis nomine venire solet . Amittit Vero , quod habebat , vel suo ipsius facto, vel alieno: suo ipsius facto, servi manumis-
86쪽
LI HER I. CAPUT VI. 75sione , vel rerum traditione, quovis contractu in alium transferat: alieno facto , pignorum distractione a creditoribus facta , iudicis se tentia, & usucapione; de quibus singulatim
hoc capite dicendum . Si adversus libertatem ad tit. II. lib. 2. Cod. Sane principio minor servi dominium manumissione amittit : sed adversus manumissionem ius Romanum restitutionem non admittit . Quare seu maior viginti annis quacunque ratione manumiserit, seu ea aetate minor de Consilii sententia vindictam imposuerit, & captus sit , restitutio cessat L. I. u. Os . C. si aD. lib. Idcirco Ulpianus in L. 9.f. uis. D. de min. inquit : Adversus libertatem quoque minori a praetore subueniri impossibile es. Cujus rei ratio est non solus libertatis favor : sed etiam, quod praetoris iurisdictionem egredi visum fuit civium statum contra ius civile convellere. Hinc Paulus in L. IO. D. eod. id a lato principe ex magna caussa nOS docet posse impetrare. Huic M illud consequens est , si minor servum vendiderit, emeritve, ut manumit latur , post manumissionem restitui non posse, antea posse : quod . non adversus libertatem , sed
87쪽
76 DE REsTIT. IN INTEGRUM sed adversus emtionem, vendisionemve re stituatur L. verum II. q. r. D. eod. Pari
ratione, si quis iudicis sententia liber pronunciatus sit , restitutio cellat : sin ei libertatem deberi, restitutio datur L. I. O vlt. C. d. tit. At cur a sententia , qua quis liber pronunciatur , appellari potest : restitutio vero denegatur ' Duarenus ad d. tit. Cod. existimat, quoniam , qui appellat, de iniuria
iudicis queritur : qui restitutionem desiderat, captionem caussatur . Sed potius videtur dicendum, ideo appellationem permitti , resti tutionem denegari: quod illa a sententia i terponatur , haec adversus libertatem postuletur : nam , qui appellat sententiam rescindi petit: qui restitutionem desiderat, libertatem revocari postulat. Etenim qui sententia libet pronunciatur , ni fuerit appellatum, libertatem consequitur . Caeterum si quid minor circumscriptus per manumissionem damni reportaverit ; id a tutoribus, vel curatoribus, si
eorum culpa arguatur, vel ab ipso manumis. so consequetur L. I. O u. C. d. tit. Si adversus Denditionem ad tit. 28. lib. a. Cod.
Deinde minor, quod habet, amittit, quum illud qualibet ratione alienat, seu quovis
88쪽
Lra ER I. CAPuT VI. 77 contractu in alium transfert. Huiusmodi vero contractus , quibus res alienantur , trium sunt generum , quidam onerosi, quibus pro re alienata par compensatio accipitur, ut emtio venditio , locatio conductio , permutatio , & similes : quidam plane gratuiti ,
quibus mera liberalitas exercetur, ut donatio : quidam medii quodammodo generis, qui , etsi plane gratuiti non sint, tamen paritatem non exigunt compensationis , ut dos,& donatio propter nuptias . Contractuum, qui parem exigunt compensationem, praecipuus est emtio & venditio . In eo duplici ratione minor potest in captionem incidere, ut merito petat restitui, primo, si rem Ve didit , quam non expediebat vendere L. f.
ex cauisa 9. Pn O L. minor go. g. I. D. de min. Vel rem emit, quam non oportebat emere L. 6. D. eod. Atque hao in specie , vel mindicum minoris damnum ad petendam in imtegrum restitutionem satis esse puto L. 6. OL. si in emtionem 35. D. eo . Deinde minor captus dicitur , si parem non acceperit compensationem, veluti si rem minoris , quam valebat, Vendiderit , aut pluris emerit . Atque in hac specie quaerunt
89쪽
interpretes, qualis captio esse debeat, ut minor restituatur. Et forenses in varias abeunt
sententias . Quidam in tertia pretii parte :quidam in sexta : alii denique in decima minorem captum esse exigunt . Sed ipse reor, id certa definitione non posse comprehendi, sed iudicis arbitrio , bc prudentiae esse permittendum , quod rerum pretia plerumque
pro opportunitate non mediocriter variant.
Ad haec ubi res pluris , quam Valebat, emta, vel minoris vendita, non continuo minorem captum dicemus , & restitutionem esse praestandam ; nisi id lubrico aetatis accidisse ostendatur , quod frugi paterfamilias, & attentus ea in facti specie tanti non fuisset
venditurus , emturusve . Ad rem Ulpianus in L. in eauis. I 6. f. q. Idem Pomponius ait, in pretio emtionis , O venditionis naturaliteriisere contrahentibus se circumvenire , hoc est, quoniam pretia rerum definita non sunt, contrahentium conventione statuuntur , atque
pro cujusque emendi , aut vendendi libidine augentur , aut minuuntur : quisque pro sua industria meliori , aut deteriori condiatione emit, venditque : neque huiusmodi arte S Vetita circumscriptio habenda est . Hinc
90쪽
L1BER I. CAPUT VI. 79' Hinc fit, ut si res minorum venditae sint, quae vendi non prohibentur, cuiusmodi sunt Vestes attritae, animalia supervacua, & se etas praediorum α. lex quae Qu. C. de admin. tui. non facile restitutio sit tribuenda , nisi grande damnum ostendatur , ut docet Ulpianus in L. si res pupil lares 49. D. de minis quoniam eas vendi expedit . bc in pretio naturaliter licet contrahentibus se circumvenire . Quamobrem , si res minorum , quae distrahi prohibentur, quales sunt res soli , Scmobiles pretiosae , quae servari possunt LL. 22. C. de admin. tun magistratus decreto venditae proponantur ; pari ratione dix rim non facile restitutionem esse praesta dam , nisi vel eas distrahi non oportebat T. si ex causia 9. pr. O L. minor qO. f. I. D. de min. vel gravis in pretio circumscriptio ostendatur : nam alioqui in pretio naturaliter licet contrahentibus se circumvenire . His accedit , quod , ubi magistratus decreto venditio sit , auctione facienda est , quae Ο mnem in pretio laesionem excludit, nisi collusio arguatur . Et absurdum esset venditi i nem rerum minoris sine decreto factam, nonnisi ex gravi in pretio circumscriptione ro