장음표시 사용
271쪽
vanda uint. Primum est, circunstatutarum nomine a Theologis Ggnificari accidentia quaedam actus humani, se dicta, quod illum veluti circunstent, ipsique iam per objectum situm in aliqua specie boni, vel mali constituto adveniant. s Secundum est, inter circunstantias, quasdam esse, quae nihil conserunt ad bonitatem, vel malitiam moralem actus, ut si quis manu dextera, vel sinistra percutiat, alias vero, quae ad illam b nitatem, vel malitiam conferunt, uis si quis perculsat homInein laicum , vel hominem in sacris ordinibus constitutum. Tertium est, ex circumstantiis, quae ad bonitatem, vel malitIam
moralem conserunt, alias augere, vel minuere bonitatem illam , vel malitiam intra eandem speciem, alias vero ipsam actus speciem mutarer quod dupliciter fieri potest. scilicet vel novam speciem bonitatis, vel malitiae dando actui, seu, ut alii loquim tui, Ipsum in novam speciem transferendo, ut si quis eleemosynam det ex motivo inanis gloriae, mutatur actus virtutis misericordiae in actum viti sum inanis gloriae, vel addendo novam speciem bonitatis, aut mali , tiae actui retinenti propriam, quam habet ex objecto, ut siquis eleemosynam det ex motivo poenitentis , aut alicujus virtutis , quae ab ipsa misericordia , cujus eleemosyna opus est, di rat . a. Quartum est,septem praecipuas actus humani circunstantias a s.
Doctore q. 7. a. numerari, quae hoc versiculo comprehenduntur, qtiis, ub , quibus auxiliis , cur, quomodo , quando.
sima personae agentis qualitate designat, si id obiecti condit Ione , ubi locum, Muivus sexiuir actionis adjumenta , Cur ejusde actinnis finem , Qtiomodo magnitudinem , seu intensionem inectus, & adve tentiae rationis, quando tempus, quo actis peracta, & ejusdem acti nis durationem . Qitae quidem circunstantiae non omnes, & singulae simul sed modo hae modo illae quemlibet actum humanum afficiunt , ad illiusque proinde bonitatem, vel malitiam conserre possunt . . Quintum est, ex supra enumeratis eircumstantiis quasdam aut re, vel minuere bonitatem, vel malitiam actus intra eandem speciem , ut supra dictum est, e. g. malum est percutere injuste quemvis hominem , pejus est percutere Benefactorem: alias vero add re actui bonitatem, vel malitiam specie distinctam, e. g. percutere Sacerdotem . In illa enim percussione praeter malitiam, qus illi propria est . quatenus justitiae repugnat , circunstantia pedisonae sacrae percussae indue It in ipsum actum novam , & specie distinctam sacrilegii malitiam, & deformitatem. Dicendum 3. bonitatem, vel malitiam actus humani desumi qum pie ex fine, in quem actus dirigitur ab operante. Ita S. Th. a. 4. &constat ex his Christi Domini verbis S.Matth. 6. . Giendite, ne Iu
piam vestram Deiaris eoram hominibus , ut videamini ab eis ; alioquis
mercedin non habebuu apui Patrem verba explicant
272쪽
Ambros In cap. I. S. Luc. Bona est , Inquit, misericordia , bona est ratio, sed potest iniuste fieri, si iactantiaeeausa aliquis pauperi laeti
tur, ut videatur ab hominibus. Et S. Aug. Ps.3 I. Non inquit,
attendas, quid homo Dei at, sed quid , cum facit, aspiciat. s. ' Est autem observandum, duplicem a Theologis distingui actionis finem,unum ipsi intrinsecum, & veluti connat iralem , qui vocatur finis operis , a quo ipse actus moralem speciem: & essentiam desumit, ut eleemosynam facere indigentiae sublevandae causa , alimrum extrinsecum , qui dicitur finis operantis , quem nimirum ipse operans suo arbitratu sibi praestituit, ut dare eleemosynam ad sati faciendum pro peccatis, & ex hoc etiam fine extrinseco actus speciem suam moralem desumit. Unde Philosophus s. Ethicor. eap. 2.& ex eo S. Th. q. 18. a. 6. dicit, eum , qui furatur adulterandicatis , magis esse adulterum, quam furem. φPorro septem potissimu modis contingere potest, ut actus ex operantis arbitratu ad finem aliquem extrinsecum reteratur . Vel enim actus ex objecto bonus refertur ad finem extrinsecum bonum, vel actus ex objecto bonus refertur ad filem malum, vel actus ex obiecto bonus refertur ad finem indiflerente,vel actus ex objecto indifferens refertur ad finem bonum, vel actus ex objecto indifferens refertur ad finem malum, vel actus ex objecto malus refertur ad finem honum, vel denique actus ex objecto malus resertur ad finem malum
Primo casu circunstantia finis boni novam speciem bonitatis addit actioni ex obiecto bonae . Secundo casu circunstantia finis mali destruit honitatem, quam actus habet ex objecto, eumque simpliciter malum efficit. Τertio casu totus actus indisterens est . Quarto casu circunstantia finis boni tribuit actui ex objecto indifferenti primam, S unicam essentialem bonitatis speciem; ideoque in genere moris non tam circunstantiae, quam objecti rationem habet. Quinto e sir circunstantia finis mali eadem ratione tribuit actui primam, & u nicam essentialem speciem malitiae. Sexto casu circunstantia finis
boni nihil consert actui ex obiecto malo, sed relinquit simpliciter malum. Septimo deniquMasu circunstantia finis mali confert actui malo novam malitiam, ve specie aistinctam, sive non, ut ex ante dictis satis intelligi potest. γ. Ex his colligitur, secundum mentem S. Doctoris, bonitatem, vel malitiam actus humani ex his tribus praesertim pendere, scilicet ex objecto, circunstantiis, & fine, cum hac tamen disserenti quod,ut actus aliquis censeatur malus,sufficiat quicunque desectus moralis, sive ex parte objecti, sive ex parte finis, aut circunstantiae alicujus; ut vero bonus sit,requiratur objectum moraliter bonum, finis bonus, honestus, &praeterea ut eiusmodi actus nulla prava circunstantia vitietur. Bonum siquidem ut docet S. Dionys. c. q. de Div. nom. Pendet ex integra causa, malum ex quocunque defectu. Di
273쪽
Vectatἰquis. frustra, &superflue dici, actum humanum bon talem, vel malitiam sumere ex fine, cum ipse finis inter cireum
Respondetur, ideo speciatim eonsiderari bonitatem, vel maliatiam , quae ex fine in actum humanum derivatur, quia finis praecircunuantiis hoc habet peculiare,quod non modo actum humanum cireunstet, sed etiam in illum speciali modo influat, habeatque rationem non solum circunstantiae, sed etiam causae moralis. 6. Saeres, quaenam relatio actus humani in finem sit necessaria . ut ex ipso fine bonitatem, vel malitiam recipiat. Respondetur, re bationem illam esse debere vel actualem, vel saltem virtualem, id est necessarium esse, ut operans actualiter reserat, aut saltem antea retulerit actionem suam in eum finem, ita ut virtute illius relationis actio ab eo exerceatur, quia necesse est, ut finis influat ire actionem ; influere autem non potest. nisi uno ex his duobus modis moveat operantem ad agendum. Quod ut clarius adhue fiat, observandum est, quod iam supra dictum est, finem a Iium esse operis, alium operantis . Finis operis est ipsimet actioni Intrinsecus, ideoque illi moralem essentiam, seu speciem tribuit. Ex. gr. tit quis ex misericordiae motivo pauperi det eleemosynam, non est opus ulla explicita relatione ad talem finena. Sufficit enim, ut lar giens eleemosynam cognoscat se misericordiae opus exercere, illud. que libere exercere velit. Alter est finis operantis, qui & extrinia secus dicitur, quem ipse operans arbitratu suo sibi praestituit, vel viis detus eleemosyna, ut satisfiat pro peccatis. Ad hoe autem , ut eiusmodi finis bonitatem suam actui communicet, debet In trulum influere: quod praestare non potest, nisi operans actualiter, aut saltem virtualiter actionem suam in illum reserat.
δειαν aliquis actna indifferen , seu qui nec bonus, nee malus sit.
ν. Uplex quaestionis propostae sensus esse potest, primo an delue I actus aliquis humanus indisterenusecundu speciem, seu qui
ex parte objecti sui nec bonitatem habeat, nec malitia moralem: se cundo an detur etiam talis actus indisterens secundu individuum, id est qui prout a nobis hic,& nuc advertente ratione libere exercetur, nullo ex capite bonus sir,vel malus moraliteri Pro cujus resolutione Dicendum I. dari aliquem actum humanum, qui fit indisserens s eundum speciem. It S. Th q. 8. a 8. & cum eo communiter omne Theologi. Id etiam expresse docet s. August. lib. 1. deserna. Domini In monte c. 28. ubi exPlicans illud Domini, Nolite judicare , ut nonitidieomini, ει concilians cum aliis eiusdem Christi Domini verbia,
274쪽
gendum esse de manifestis operibus, quae non posunt b6hoanuns feri, cujusmodi sunt blasphemiae, stria, &c. prius vero de opersebu, indifferentibus, cuiusmodi est ciborum sumptio , &c. unde hoc modo coneludit ibid. Surit ergo quadam facta media, quae igno-νam , quo animo fiant, quia Obonσ, ct maia fieri possunt, da quiabus temerariMm est judicare, maxime ut condemnemus.
Dicendum 2. quamvis probabilest. nullos dati actus humanos indifferentes In individuo. propter plurium Theologorum, praese timque S.Inctoris art. s. auctoritatem , qui ejusmodi actus negan probabilius tamen videri, dari aliquos ejusmodi actus in individuo, qui nee boni sint, nee mali moraliter. Ita S. Bonam in z. dist. I. ar. Σ. qu.4. & plures alii,quos citat.& sequitur Lessus in Q. I .ar.9. dub. Io. Et probatur auctoritate S. Hierint. Ep. ad S. Augustinum, quae est is .inter Augustinianas , ubi sic loquitur di Inter uoνumfue hinnum scilicetin malum γλάifferens est ambulare, naribus eastitis puo
Samentaprojicere. SLe. hoc nec bonam, nee malum est. Sive enimDeeris,
sive non seceris, nee iustitiam habebis, nee injustitiam. Item S. Greg. hom. r. In Evang. ubi Ioquens dedi Iectione proximorum, quae pro cedit non ex charitate, sed ex affectu cognationis.& camis, ex unafaire negat, talem dilectionem esse actum virtutis ex altera vero assirmat malam non esse, neceIsaera eloquia contradicere; unde sequitur, esse indisserentem, eum nec bona, nec mala sit. Probatur praeterea ex eo, quod appetitio commodi, &fuga in commodi naturalis non est mala ex objecto, ut per se patet, nequσpiam bona moraliter, cum non pertineat ad ullam virtutem mor em: ergo quando quis simpliciter appetit commodum, aut res fit incommodum aliquod naturale, ejus actio nec bona , nec ma-a est.ac proinde indifferens. 2. Dices, illam appetitionem esse maIam. eci quod non reseratur in finem aliquem bonum, &honestum; cum teneatur homo actiones suas semper In aliquem finem bonum, & honestum referre. Respondetur a. negando, teneri hominem ad actiones suas in Gnem bonam, & honestum referendas, ut sint bonae& honestae moraliter . Quod etiam negant Sanctus Bonarentura supra, &plim xes alii graves Auctores, quos citat Isambertus disp. 7. in i 2. adq. I 8. ar. 1 asseruntque, ad hoc ut actus humanus si bonus moral, ter, satis esse, ut ejus obiectum, in quod voluntas libere fertur, si moraliter bonum, &honestum, nec ultemus requiri, ut ab per ante in bonum aisquem finem reseratur . Respondetur a. quamvis concedatur, teneri hominem ad actIoram luas in finem bonum, δι honestum referendas ut sint bonae, & honestae moraliter, inde tamen non sequi, desinii ejusmodi relati nis actiones illas cte malas, sed tantum nouesse bonas, & hononas, quod ultro fatemur , ac proinde indisterentes.
275쪽
Instabis, actiones illas sore otiosas, ac proinde malas. - Respondetur negando, actiones illas, quae in finem moraliter Donum non rcter lintur, esse otiosas, quia, ut docet S. Nav. suis pra, postu ipsi naturae esse necessariae, vel utiles, quod suifficit, ut otiosae minime censeant ut . . - . Quamvis autem haec sententia, quae asserἰt, dari posse actus aluquos in individuo indisserentes, probabilis sit, diluta, & etiam in praxi conducere videatur ag evitanda multa peccati, quae ineu dum oppositam sententiain frequentissime committi possent; hoc tamen obstare non debet, quin unusquisque peculiari studio curet omnes , singulos actus suos in sinem aliquem optimum, & De acceptissimum referre, iuxta consilium Apollol. I. Cor. io. Siv. mandueatis, sive bibitir , sive aliud quid Deliis, omnia in glorians velfacite. Quod explieans S. Basilius hom. in Sanct 'Iuliit mmartyrem, sicJoquitur . e ceumbens mensae, ora : esitans flanens, lar itori gratiam rependito: bibis viniani, mem/nto ejus,etui iliad sibi deis te ad laesitiam ct inmmiratrem solamon: tunieans indueris, gratias a gito benigno Daiori . suspieis in ea iam, o siderum putihritudinem in--eris,procide Deo,ct cole eAm, qui omnia haec in sapiensia condidit,&
tarum ad hoc, tit suis bene operetur. te8edor se eo dientiae distamen. ouonsani ex huius quaestionis recta intelligentia, tanquam ex certo aisquo principio, pendet resolutio plurimarum difficuutatum ipsitis Theologiae Moralis; idcirco paulqsusiorem illius ex plicationem proponemus , eamque majoris facilitatis gratia in si quot patagraphos distinguemus.
oid sit eonscientia, re quo ne lex . r. 'Bservandum est iuxta doctrinam S. Thomae t. par. qu. ix. & ir. hanc esse differentiam inter conscientiam, Se syidi teresim, quod synteresis sit habitus naturaliter nobis insitus princis piorum practicorum; principia autem practica sunt quaedam regi lar universales per se notae circa directionem actionum hirmanarum, et quasi quaedam lumina vir titum, ut loquitur Sanctus Auhustse 'nuvlib. 2. de lib. arb. eas. Io. cujusmodi sunt , Iam esse. νι-n-- , sua cuique esse reduenda, &c.Cὀnstientia aute est actus illius synteresis, quo applicamus cognis ionem illa unikersalem practicam actioni alicui singulari, & iudicamus bicti nunc a liquid asendum tanquam bonum, vel devitandum
276쪽
nquam malum. E. g. ex illo principio universali, quod malum, flepeccatum omne devitandum sit, eonscientia hanc dbucil eonci honem: Ergo hoc furtum, quod est malum, & peccariam , devitam dum est. Hinc S. Basl. hom. in princinium Prov. dicit, in nobis esse Iudicium quoddam naurati, quo ab miquis bona facile disicernimus . 2. Haec vero conscientia judIcat tum de actionibus praeteritis, eas vel accusand2 tanquam male factas, vel tanquam recte sectas commendando, Iux a illud ApostoL Rom. a. Testimonium νeddente illis.
conscientia eorum, O inter se inmeem euitationibus ace antibur usetiam do tendentibus r tum de actionibus futuris, dictando scilicet ea, quae agenda sunt, tanquam bona, aut quae fugienda sunt, tamquam mala. Unde idem S. Baslius supra dicit, intra cordis arc va tribunal quoddam esse constitutum , in quo uuaelibet agenda velut in tro ina, & lance suspenduntur, &librantur. Sicut autem iudicium illud practicum multipliciter se habere so est circa actiones piniculares, sic etiam a Tseologis consciem 'a multiplex esse dicitur. Alia siquidem est conscientia recta, a Ita errans, alia scrupulosa , alia dubia. Conscientia recta dicitur. quando judicium practIcum intello.
eus verum est, ae rectae rationi consentaneum: errans, quando
fals- est: scrupulosa, quando inani, & frivola ratione suspic tur, aut semidat, illic malum, & peccatum esse , ubi re vera non est: dubia denique est, cum neistri parti detεrminatum asisensum praebet, sed inter utranque fluctust. De singulis breviter agendum est, & videndum, qua ratione quivis oblise ur quo arique in casu conscientiae dictamen sequi.
Quae sit obligatio conscientiae recta. r. 'Uaestion Issensus est, an semper quivIs oblIgetur sequI dIct, men conscientiae aliquid recte praecipientis, aut prohibemtIs, seu judicantis, hic, & nunc Incumbere obligationem ad aliis quid faciendum, vel omittendum. Pro cujus resolutione Dicendum est, iudicium, & dictamen illud conscientiae rectae Ita obligare hominem, ut delinquat peccet, nisi illud in operando sequatur. Ratio est, quia conscientia, seu iudicium illud inteli cius practici recte aliquid praecipientis, aut prohibentis est proxima regula volunratis operantis, vel moventis alias potentias ad verandum, ut docet S. Th. 1.2. q. II. a. 3.&o. per illud siquidem iudicium voluntati innotescit, & quas intimatur bonitas moralis , vel pravitas oblecti, circunstantiarum, finis r unde sequitur, voluntatem a regula sua deviare, ac proinde peccare, nisi com
suentiam recte praecipientem in operando sequatur .
277쪽
,. Diximus, conscien iam, seu iudicium rnionis esse proximans regulam humanae voluntatis , & operationum eius. Alia est enim regula remota, quae tamen nrimaria est, εἴ principalis r nempe
Lex aeterna, Se Divina, seu Iudicium illud infallibile, quo Deus ab aeterno vidit & determinavit , suid in actibus human Is esset bonum, aut malum, justum, aut iniustum, quid ve in quocunque casu particulari faciendum esset, aut ORittendum; quod quidem iudicium Divinum unicuique hominum innotescit per ipsius rati nis lumen , quod ab illo veluti quidam radius derivatur, Iuxta iulud Psalmistae Psal. 4. Signatum est super nos lumen vultus tui, Do inine proindeque huic Divino iudicio humanum iudicium , seu ipsius conscientiae dictamen , ut rectum sit, debet consormari . . quae sit obli fio eo eientia erransi l. Cupponimus duplicem esse ignorantiam, ex qua error eonscieno D tir provenire potest. Alia enim est ignorantia vincibilis, alia invincIbilis. Ignorantia invincibilis illa est, quae nulla morali dii, gentia vinci, aut mperari potuit, vel quia nunquam venth in men tem dubitare, quod ignoratur , vel, licet in mentem veneris, ad limita tamen sufficienti inquisitione , ignoranici illa depelli nostpotuit, nee proinde debuit, cum nemo ad imoostibile obligetur. Iagnorantia vero vincibilis illa est , quae adhibita diligentia vinci, aesuperari potuit, ac proinde debuit . Hac distinctione supposita, .
Dicendum primo, conscientiam errantem ex ignorantia invinclabili obligare voluntatem , ita ut pecceh, nitidi istamen illius in Oaperando sequatiar. Ita S.Th.q.i8.art. s. Et probatut ex Aphst. Rom.14. MA, ct consido in DomIno Iesu, quia nihil eommune per ipsum. misi qui exstaat, quid commune esse, stia commune est, quibus veris
his declarat Apostolus , quod per gratiam Christi Dolpini Fideles
nullo cibo velut communi, hoc est immuudo, snquinentur, nἴssquis existimet, escam aliquam , v. g. earnem suillam, etiam nudo communem, id estim mundam, & velitam esse; quia tunc ejusm
di esca illi foret illicita, propter conscientiam errantem. Undssubjungit paulo postr ἴ auism L cernit sinter tibos scilicet, exi stimans aliquos secundum legem Moysis vetitos esse si manduca, stit, damnatus est, quia non ex fide id est quia non agit ineundum persuasionem, seu dictamen conscientiae) omne autem, quod non .st ex side, id est, ut explicat s. Doctorari. s . quod fiteontra per Dasioqem , &dictamen conscientiae peccasum est . . Ratio autem hujus doctrinae ea eodem S. Doct. est, qilia, cum o lectum voluntatis sit bonum, vel malum moraster, prout ab opera
e tale iudicatur, ideo si ex lauiantia invineibili iudicet, illud estis o P 3 malum,
278쪽
3 natum, quod tamen re vera malum non est, voluntas illI adhaerendo consentiet in malum,& proiiide in peccatum e connixa vero,s ex ea dem ignora i a IudIcet, esse bonum, quod revera malum est, volu has illud amplectendo non peccabis, imo potera bene opellari. i. Dicendum E. si error conscientiae ex ignorantia vincibili proce. dat. hunc voluntatem neque ad operandum, neque ad non operanduobligari, sed ad illum efrorem deponendum . Ita S. . art. ὸ.8t S. Bonaventiira in λ. dist.3'.a. 3. q.3. Ac In primis, quod neque ad ope. randum, neque ad non operandum obligetur, consta ex eo, quod iis
frobique peccaret, ad quod tamen nullus obligari po est: operando nuidem secundum dictamen conscientiae , quia ad malum impellit, nec illius mali ignorantia excusat, quIa vIncibilis, S proinde volum Laria est: non operando vero , quia si conscientiam illam non depona , agih contra illam, quae qualissicunque si . est semper proxῖma voluntatis opera n li regula , con ra quam nullatenus agere)ic umes . Unde Apost. ad Gal. s. Testificor. inquis, omni homω Emen τΤden Ise, quia debiJον est universae legis DeionM , in quantum lassi
cet Iudicat ex conscientia erronea vinci bli,' Mosaicae legis observa- .hionem esse necessariam . Quare sequi ur, quod ad evitandum peccatum , consciens iam illam erroneam deponere eneatur, cum , ut
supponimus, id possit, vel applicando intellectum ad id attentius considerandum, in quo se falli suspicatur, vel pii alicujus, & pruden A viri consilium exquirendo, propriumque iudicium, quod si-hi aliqualiter suspectum est, illius monstIs humiliter submittendo,
Quid de eo cientia septipulosa sentiendum sit. 'ε. conscientIam scrupulosam nihil aliud Intelligimus,ut supra I dictum est, nisi ludicium quoddam imperfectum ex inani aliu. qua,S frivola ratione ortum , quo quis sit spicatur, vel timet, ibi esse peccatsi,ubi re vera non est .Ex quo patet judicium illud falsum esse, Ν sic conscientiam scrupulosam esse quanda veluti speciem consciemesae errantis, proindeque de Ipsa conscientia scrupulosa idem dicem dum esse , quod de conscientia erronea vincibili, scilicet illam esse deponendam alias instaret periculum peccandi, si quis ea non depolita operaretur , vel non operaretiir secundum dictamen illius. UHamen conseientia illa scrupulosa deponatur, attendere quisq; debes. quaesit praecipua , S magis ordinaria semipulorii sibi in animo suboriri solitoriim causa. In quibusdam enim Rrupuli ex ignorantia pro dun ,in aliis ex quadam men Is Ict costantia, & fluctuatione, inat is ex ipsius cerebri debilitate, vel frigida S timida complexione , iiis etia ex melancholia,seii atrae bilis redundantia, in aliis ex occuba superbia, quae alIorum judicio sublici renuit, in aliis ex consonio' perso.
279쪽
versonarum scrupulosarum, aut lectione librorum, in quibus Theologia moralis axiomata quaedam rigidisra proponuntur, in aliis deniquς ex ipsius Daemonis suggestionibus, Deo h b causas leo uisti . nias, licet minus notas , ita permittente. a. Perspecta vero illorum scrupulorum carisa , & origine, pr Mia, & apla remedia adhibenda erunt; &, si quidem ex infirmi aliqua corporis proveniatat, ex MedicI consilio solatia, &substadia quaerere oportebit, si ex ignorantia doctrinam sanam, & rectam opponere conveniet, si ex superbia, humilitas erit sectanda, naa. , xime iii deponendo proprio judicio, illudque piis & salutaribus moianitis alterius, quaesum expedit, submittendo, si ex monis su alia simili eatisa oriantur, auxi liuid Divinum humili prece postulandum erit. Sed praecipuum. &laluberranulm con se omnia scrupulorum genera remedium est Confessario, aut alteri cuipiam viro plo, prudenti, docto scrupulos. statumque anmat interiorem tideliter , ac sincere aperire, eius eo
sitis humiliter acquiescere, illiusque judicium, reclamase licet
conscientia scrupulosa, quae nunquam audIenda sed semper deo nenin est, constanter sequi. Ita S. Antoninus, Navarius, Valen-tra, & alii apud Laymann. tract. I. de conscien ta cap.63. Quod si quis aliquando ita scrupulis urgeatur, ut nec apud se id facto opus sit, state re, nec adire Consessarium, aut a quoquam. consilium requiriste possit, tune vel ipmmet ad scrupulos inanitis
concipiendos proclivitas iussiciens ratio esse, potest ipsam conscie tiam scrupulosam deponendi, & penitus abaiciendi. Imo personali- moratae consti Ni quae citius mori eligetes, quam data opera Deo. displicere, in his casibus, in quibus d noscere non potest, an pece verit,nec ne , v. g. an consensum plenum. & deliberatum te alioni alicui pmbuere, luto sibi pertu ere potest, se non consensisse doli herate, nec peccatum ullum saltem mortale commisissE, cum fieri non possit, quin coi, a plene advertisset, si deliberate tem attoni illi consensisset. Secus vero Micendum de iis,qui in varia ooca ala mortalia crebro incurrunt. Illis squidem lutius est In seruo larigidiorem par m amplecti, seque peccati reos agnoscere, & conia teri, quam sibi periculose adulari, cum tales u plurimum ob ne . di assuetudinem peccatorum stimulum uti praesentiant.'ύ. V. m constentia dabia, ct in dubiis quid agendum. esse dubium Iuris, aliud vero dubium . iuris dicitur. illud quod est de obligmone, vel
de Isai finia facuna e agendi ut de legitimo actus valore. Dividitur--que in dubium speculativum, & dubium practicum. Dubium specu.
280쪽
lativum Illud est, quo dubitatur de re aliqua, utrum licἰla siti millicita, valida, an invalida, v. g. an talis contractus sit licitus. on Matrimonium tali modo contractum sit validum. Dubium praeticum est, cum in particului dubitatur, ut nim hic, & nunc liceat
talem contractum inire, tali cogitationi consentire. Dubium vero laeti est illud, quo an higitur , utrum aliquid sa- eum sit, necne, v. g. utrum votum emissum sit, aut si emissum est, utrum impletum suerit. His observatis, . Dicendum I. aliquiit sacere, vel omittere cum conscientia practice dubia,seu cum dubio iuris praetico , semper est peccatum. Id eo sat tum ex e. DomInus desecundis nuptiis, ubi Lucius III. summus Pontifex declara , illum , qui post secundum matrimonium bona fide contractum dubitare incipit de morte prioris coniugis , & inrumlicite possis a secunda conjuge debitum exigere, quandiu in illo du-Bio haeret, peccare, si debi iam exigat: tum etiam ex eo. quod exponens se deliberate peccandi periculo peccat, ut docet S. Thomas quodl. 8. ari. II. atqui operans cum tali dubio practico exponit se vericulo peccandis ergo peccat. a. Dicendum z. non esse peccatum facere aliquid, vel omittere cudub o speculativo,dummodo practice)udicet operans hic,& nunc MIe opus sbi esse licitum.Uἀ.quamvis subditus speculative ἡubitet,an χellum illud,quod a Principe suo geritur, sit iustum , tamen in paribamlari practice Iudicare potest, licitum sibi esse in tali bello pugnare,
quandiu ipsi non constas,quod sit injustum ut expresse docet S. Aug sinus lib. 2I. contr. Faust. cap.7. Nihil enim obstat, quin cum dubio speculativo si'ul consistere possit Iudicium practIeum vertim , & eediemis uia judicii speculativi, ractici veritas, & certitudo ex diversis principiis,& rationibus pendet. Aliae siquidem sunt rationes, ob
quas aliquis de tuti ilia belli a Principe suscepti dubitare potest, aliae vero, ob quas judicare potest, licitum sbi esse in tali bello pugnare. Dicendum 3. in dubiis facti, quoties urget necessitas, in 'qua de sutule animae agitur, tutiorem partem esse semper eligendam . Id coinstat ex cap. 'μ r, de poenitentia, quaest. 7. & ex C. Iuve-kii, de sponsalibus. Unde sequitur , quoὸ in collat,ne Sacramen xorum, quae ad salutem necessaria sunt, quando dubium aliquod disterit, sententia tutior, pro salute illius, cui conferuntur, amsjectenda sit. E. g. si dubitetiir, an puer Baptismum susceperit, necne, ludor pro illius saluti sententia sumi debet, quae est,ptismum illi sub conditione esse conferendum. Quod etiam simili ter dici debes, quando salus corporalis alicujus periclitatur . Tunc enini Meficus succurrere tenetur eo me)icamento, quod hullus esse lud eat, alias graviter peccaret, si eo possit abito, experiendi gratia, medicamentum minus cereum adhibe A.
se aliis xero dubii , in quibus non vi gde. ursem necessitas, ne