장음표시 사용
281쪽
dueetiana tam arcta intercedit obligatio ad tutiorem partem amyrectenciam, praelertim si gr*ve aliquod incommodum inde sequa-ur: e. g. qui de natalibus suis dubitat, utrum legitimus sit an ille gitimus non tenetur semper sequis partem rigidiorem , & tutio rem, sed initiorem , & benianiorem , dummodo probabilis , δε tuta sit, amplecti potest . Ita Navarrus c. 27. n. 28 I. Sylvester ver- Fι Hi, quaest. 12. ubi Panormitanum, & alios Doctores citat. 3. Dicendum 4. In dubio meliorem semper esse conditionem possidentis. Ita habetur regul.63. in 6. Ex quo sequituit. quod, si quis dubi tare inc piat,utrum res, quam hactenus bona fide possedit, suasit , an aliena, nec diligenti inquisitione adhibita id cognoscere possit, tunc illam sbi tuto potest retinere. Ita Ioannes Medina quaest. I . de restitutione, Sylvester verbo Praescriptio, n. 3. ubi citat Glosiam ,& Panormitanum, qui hane seiuentiam dicit esse communem. - Dicendum s. in dubio factum non praesumi sed monstrari debere .
Ita Sotus, Suareae, AZorius. & plures alii, quos citat, &sequitur La mannUS rraci . I. de conscientia c. q. paragQ. & colligitur ex L. In bestis . facta 17 de captivis E. g. in dubio, utrum quis votum emiserit, non debet centem obligatus si autem constet illi de voto emisib, dubitet autem, num illud impleverit, tunc ad illud implendum tenebitur. Ita praeter citatos Doctores Suareae t. q. de voto c. s. Item dubitans, an lex aliqua lata hi vel promulgata, si post diligentem inquisti nem nihil certi deprehendere possit, sed siemper aeque dubius rema- neat, tun C praesumere potest, non esse: s vero post legem latam, &promulgatam, dubitet, an sit revocata , vel usu contrario abrog ta,tunc praesti mptio stat pro lege, proindeque ad illam servandam o ligatus est . Ita Lessuis in praelect. Theolog. ad quaest. 19. dub io. i Superest una dissicultas cir ca consciemiam dubiam , nimirum quando quis in eas angit stias redigitur , ut, quidquid faciat, pece
lum devitare non posse videatur, & sic dubius, & anceps apud se est , quid potissimum agere debeat: V. g. interrogatus quis in privata conversatione de peccata occulto alterius sibi cognito dubitat, quid tibi agendum sit, &utrinq; peccaradi periculum sibi Imminere videt . Si enim negaverit, ab illo commissum este, aut a se cognitum , mentietur, si vero illud declaraverit, vel al;is loquendi m dis usus fuerit, unde adstantes verἰtatem Dei; coniicere possint, famam proximi laedet, & detractionis peccatum Incurret.
Responsetur,quod in tali casti,& aliis similibus,si nullum asIud p
teat efiugium, neque ullo modo se quis ex ei tismodi angustiis liber
re possit, tunc id eligeIe debet, ouod minus malum sibi videtur, rei liud agendo conscientiam peccati deponere, quia Iuxta regulam ju
Neque refert, uti uua quis seipsum Ra sulpa in hanc perplexitatem
282쪽
conieceri quia quid id sth de praeterim,quod in eius p stestate asti. plius non est, eerte ad evitandum novum piincatum sussici , ut quis une faciat id, quod in se est. N hu enim quouti tempores ut recte monet Gerson in rnulis moralibus parte L. tract. 3. fmρlias ab ha-mι ne requiris Deus, , ut declarat Concilium Trident. T ε. c.
De opinione pris abiti. Omniam ea, quae tractantur a TheologIs eIrea probabilitatem
opinionum, maxime e serre possunt ad rectam, & sanam diciorum, aut dicendorum intelligentiam, nee non ad quarumcumque actionum directionem, ideo utilissimum existimavimus de hoe subjecto paulo accuratius agere, ac praecipuis super eo difficultat, hus , quantum poterimus, lucem afferre , servata in omnibus ramen brevitate, quam compendii ratio exigit. Quid opinionis probabilis nomine intelligendum sit. ix. Γ Uo Ille nobis explicanda sunt. 3. quid sit 'opinio. a. qua a ' nam opinio censeri debeat probabilis. . . 'Quod ad primum spectat. nomine opinionis nihil aliud a The Iogis Intelligitur, quam assensus rationis alteri ex duabus proposi- tionibus contrariis, vel contradictoriis datus, cum Aliqua formi dine oppositi conjunctus. Dicitur assensus, ut a dubitatione distinguatur , quae animum veluti suspensum tenet, nec in alterutram partem incliqare sinit. Ration f, quia ad opinionem non sufficit prima mentis operatio ,
seu simplex apprehensio , sed requititur iudiciunx aliquod , vel
discursus rationis. ' . Datus alteri ex duabus propositionibus contrariis, quἰa op InIo facit semper propendere animum in alterutram partem; alias si suspensus maneret inter utranque, iam non opinans,sed dubitas diceretur , Cuisformidine ορφοφieonjunctus,quii,si nulla formido inesset,sed omnimoda certitudo tune ho esses opinio i& si quidem certitudo ibia orIretur ex erincipiis veris. ae eerta, & evidenti demonstratione, tuc esset scientia,si ex principiis falsis,error, vel obstinatio diceretur. 1. Quod spectat ad seeundum, duae sunt iraecipuae conditiones, quae ad conciliandam opinioni alicui probabilitatem requiruntur. Prima est, ut non repugnet aut veritatibus ab Ecclesia receptis, aut evidenti rationi; neque etiam temere contradicat communia et receptae Theologorum doctrinae. - - se
283쪽
, Nunc a , ut firmo aliquo fundamento innitatur . Neque enim ficit ad hoc . ut probabilis iudicetur , quod veritati minime tersetur , sed praeterea necessarium est , ut principiis quibus-m verirati consentaneis fulciatur , quod fiet , si solida aliquaione, aut austoritate gravi, & fide digna innixa sit. l. Quaeres, quaenam auctoritas ita gravis, S fide digna censeri de-at,ut opinionem aliquam efficere possit probabilem.Sunt, qui cemri quendam Doctorum numerum exigunt, ut illorum auctoritas
is queat existimari ; & alii quidem ntures requirunt, alii pauci i . Quod quidem drenire quamvis sit difficillimum, nullus tameniciabitur, quin varii casus interdum occurrere possint, in quibus ani unius Doctoris auctoritas sufficiens censebitur, ut quis probaliter, S tuto possit operari. Exempli gratia, Laicus aliquis dubi-ns, an sibi licitum sit tale negotium aggredi. vel talem contractum re, proprium consulit Parochum,aut proprii Episeopi Poenitentia-am , vel etiam ipsum met Episcopum, S ab alterutro illorum edo-tur, eiusmodi negotium, vel eontractum licitum esse:quis post haec cere auderet, talis consulentis de cujus eruditione, vel pietate,
supponimus, nulla subest ratio dus Itandi auctoritatem nonflicere, ut probabiliter, & tuto operetur , quamvis auctoritasa, quam in operando sequitur , non sit nisi unius Doctoris reque P nitentes a teuuntur , qui in communibus conscientiasfficultatibus, in quibus non satis exploratum habent , quid lutum sit, vel illicitum, unius Consessarii, quem virum pium , eruditum existimant, consiliis aequiescunt, & illius solius amoritatem sibi suffcere arbItrantur. Ex quibus Infertur, auctoritatem illam, de qua nunc quaestio est , c variis circunstantiis aestimandam esse, videlicet vel ex conditi e personarum, quarum consitum in agendo sequimur, nullus est im, qui non fateatur, proprii Episcopi, aut Parochi auctoritatemiaximi momenti apud ununquenque esse debere; vel ex eorum, deuibus consilium exquiritur, majori, vel minori momento, vel diccultate, quia nulli dubium est, quin casuum illorum, qui majoris omenti censentur, & pluribus, ae maioribus difficultatibus implei sunt reis lutio a pluribus Doctoribus petenda sit, nec unius,aut ab rius Doctoris levioris notae auctoritas suffcere existimetur. Nu .is est etiam praeterea , qui non fateatur, auctoritatem illam, quae octorem aliquem, aut Pastorem, seu Consessarium permovere lebet, ut rationabiliter opinionem aliquam probabilem existimet, najorem, & graviorem esie debere illa, quae in simili casu laico bicui dubitanti, vel consulenti sufficiens estet. 4. Porro ut aliquis dicatur operari e opinione probabili,nd est is, .is ut principia illa, per quae probabilis efficitur, sint alteri cognita,
ed etiam requiritur, ut ipsi innotescant, ideli ut sciat se asere vel ex alb
284쪽
aliqua λlicia ratione, vel ex auctoritate gravi, & fide aigna. Cum enim opinio illa sit directiva operation Is, qtias ut recta si, debet ese se justa, & prudens, talis haud dubie non esset, si operans nulla
ejusmodi ratione, aut auctoritate in operando duceretve. Debet praeterea ratio eiusmodi, vel auctoritas illi esse nota,cum mperatur, vel antequam operetur , non autem solummodo , postquam
operari desit, alias ejusmodi ratio, vel auctoritas operationis illius directiva non esset. Unde falluntur qui post actum aliquem commissum, vel omissum, evolvunt Doctorum libros. ut sibi faventem ali uem reperiant, quia ratio illa, vcl auctoritas subsequens nihil comere ad rectitudinem actus, qui bonitatem suam, & malitiam desumit ex dispositione operantis, cum operatur, non vero ex cingnitione , quam post operationem aequitere potest. II. An licitum sit operari ex quaeunque opinione probabili ιSUpponimus I. certum: esse generaliter loquendo,& abstrahendo a quibuscunq; opinionibus probabilibus in partIculari, non modo licitum , sed & aliquando necessarium esse operari ex opinione pro habili, eum plerunque homines alitet operari non possint. Neque dinim intellectit Angelico praediti sunt, quo intuitive, & infallibiliter
omnia perspicere queant; & expetientia compertum est. seclusis iis, quae Fide Divina nobis perspecta sunt, perpaucas res esse, quae cer ta, & evidenti demonstratione a nobis cognostantur, praesertim in agibilibus, in quibus v Ix ulla ratio moralis agendorum asserri potest, quin aliqua alla In contrarium . isserri queat . Porro ad clariorem , & certiorem quaestionis propositae resolutionem, observandum est, formidinem illam, quam paragrapho praecedenti diximus remanere simul cum assensu opinantis ex myinione probabili , aliam eo intrinsecam, & practicam , aliam
extrinsecam, & veluti speculativam . Per formidinem, quam vocamus intrinsecam, & practicam, eam Intelligimus, quae ipsum operantem reddit anxium, & irresolutuni in judicio practico rationis, eo tempore, quo operatur, ita ut ne
quaquam apud se statuat, quod hic, & nunc, hoc, vel illud D sere, vel omittere licite possit. Per formidinem vero, quam dielmus extrinsecam , & speculat, vam, intelligimus eam, qua, etsi operans intrinsece, seu iudicio practico sit susscienter resolutus, quod hie, & nunc, hoc, vel illud D gere,vel omittere licite possitob extrinseco tamen timet, ne iudicis suo speculativo de tali re, vel action ubesse possit aliqua falsitas.
Hac observatiocie supposita, dicimus, licitum quidem esse operari
285쪽
x quacunque opinione probabili, eu formidine extrin ea, & specuislativa , nunquam vero cum formidine intrinseca , & practica. Rario primae partis hinus assertionis est, quia formido illa extrinseea , ὲuae cuicunque opinioni quantumvis probabili semper conjuncta est, alias non esset amplius opinio , sea scientia aliqua . vel alia spe- ies cognitionis, non impedit, quin operans ex opinione probabii secundum rectam rationem operetur, quia, ut ex dictis paragr rho praecedenti constat, sequitur in operando vel solidam aliquam 'ationem, vel auctoritatem gravem , &fide dignam, quod cense- ur sufficere , ut dicatur recte operari. Ratio secundae partis ejus-lem assertionis est, quia , ut quis recte operetur , debet esse mora-
iter certus, &apiid se judicio intrinseco statuere, quod hic, &aunc hoc, vel illud agere , vel omittere sine peccato possit; quod tu idem statuere potest, quamvis certus non sit, imo formidinemili quam habeat, quod in judicio specvlativo super tali re, vel acti ae falli possit. Quia judicium it Iud practicum est proxima rnula actionum humanarum ; judicium autem speculativum est tantum reis nota; est autem necessarium adrectitudinem moralem cujuscun-ὲue actionis, ut proximae regulae dirigenti sit consormis; erita .em conformis , si operans certus sit moraliter , se recte operΡi, quamvis speculative non ita sit certus , sed formidinem albluam habeat de opposito. Dieet aliquis., esse certum, & non esse eertum videri inter se Pontradictoria , nec proinde in eodem operante simul possie re
Respondetur, illa non esse contradictoria, quia licet de eodem ,
JOn tam cia eodem modo dicuntur. Operans ei im certus est, quodicite tunc operari potest, ex opinione probabili, quamvis aliunde on sit omnino certus de validi ate rationis, vel auctoritatis, qua pinio illa nititur, sed habeat formidinem aliquam despposto . uod enim certitudo practica moralis non excludat omnem somni dinem speculativam , sed cum illa in eodem operante reperi .i possit, clarum est ex Script. Prov. 28. Beatiis homo , qui se ter est pavidus . Phili p. z. Cum timore , ct tremore salutem v bam operamini. Ex quibus, & similibus locis patet, quod, quam
is certa si fiducia adipiscendae salutis in quolibet Fideli per vidi utem supernaturalem Spei , quae Divina misericordia, & ristiueritis certo innititur; hoc tamen non obstat, quin simul in eoΜiem Fideli reperiatur timor, & formido eiusdem inutis ponadiri istendae, propter voluntatis propriae infimutatem , di instabilis
286쪽
minus rniam, ct ininus probabilem. r. Α D saei liopem , Reert ordiri proposita quaestion Is resolutIσψnem observandum esὲ primo, probabilioris opinionis nomine nos intelligere eam , quae conditIones in paragrapho ptimo pro politas perfectas possidet, seu quae nullam liabens cum veritatibus Fidei, aut cum comm tin'. & recepta Doctorum sententia repugnantiam, validsori aliqua ratione, aut gravIori auctorixate innixa est: tutiorIs vero opinionis nomIne eam Intelligete, quae mos ab omni peceati specie longius removet . Quamobrem ex duabus opinionidus , quarum altera assirmat, altera negat, peceatum esse aliquid
lacere, aut omittere, illa quae assirmae, sempee est tutior, cum hominem se illi accommodantem, &ab eo, quod damnat, absΗ-nentem, nulli plane , ae ne materialiter quidem peccandi periculo exponat. At vero ejusmodi opinio licet sit tutior, non est tamen semper probabilior, cum debit oribus plerumve fundamentis, seu rationsbus innitatur. Iampridem istud animadvertit S. Antoninus
I. p. titui. g. e. Io. s. Io. ubi explIeatis opinionibus S. Th. negantis, &S. Bonaventiirae affrmantis, peccatorem post sarsum in peccatum mortale teneri ex ptaecepto Divino stat;m confiteri , si stibsit eopia Confessarii, declarat, opinsonem S. Thomae esse pio. habiliorem , & ideo magis communem in praxi . .
Observandum l. quaestionem hἴe non esse de consisse, sed de prae cepto, hoe est non hic quaeri, an melius sit, & magis expediat s qui opinionem tutiorem, vel probabiliotem : est enim in confesso apud omnes, melius esse ver in loquendo sequi tutio emorini nem, vel ex duabus opinionibus aeque tutis sequi probabiliorem. sed quaeri, an sit obi alio aliqua ex praecepro Divino sequIs per opiti Ionem illam, quae sit tutior, i et probabilist. Observandum I. cum quaeritui inter TheoIogos,an Iaeeat ex duabus opinionibus probabilibus sequi ininus probabi Iem, intelligi et iam minus tutam. Nam si minu, probabilis Esset magis tuta, nullus in dubium revocatet, quin Iieitumforet.eam amplecti; siquidem eo Ipso, quo esset magis tuta, magli etiam ab omni laecie pec- rati removeret . adeoque non modo licitum esset, sed etiam lauadabile illam tanquam normam in operando sequi. 1. His observatIonibus praesuppositis, dicendum est, licitum esse ex duabus opinionibus probabilibus, relicta probabiliori, sequi minus probabilem,dummodo tamen illa sit vere probabilis eo sensu,quo Inparagrapho primo explicatum est. Ita docent quam plurimi,& perin-
iisnes Theolos,ac prae eateris Ioannes Malderas Episcopus Antuerin
287쪽
2.1. q. I9. disp. 86. Didacus AlvareΣEpiscopus Tranensis
in comment. ad I. 2. Asy.8Ο. n.ς. Bartholomaeus Ledesma Episcopus
xi p nitentiae e.22. q. 3. Tolatus id. c. M Dominicus Bannes in I. 2.
q. ro arri. dub I. conclusi 4. Navarrus in manuali c. 27. n.218. At xander Pesamius in D R. q. 3Mart. A d T. a. n. g. Franciscus Sylvius In I.2. q. Q. a. s . q. 9. Philippv. Gammachaeus in I. 2. q. I9. con. a.
Andreas D valius in Tractatu de actibus humanis qu. 4. ar. IMNicolaus umberius in I. 2. disp. 9. v. q. Probatur r.ex eo, quod dixit S.Lm Papa Ep.92.ad Rusticum Nar. boli ubi se loquitur:In drabia fuerint,atis obstura, id nove vimus sequendaν ,2'od nec Araecistis Evangelicis , nee decretis Sanctoram patrum i πνenitur ad mu . Ex quibus verbis sic argumentari
possumus. QisIibet opinio, quae vere est probabilis, quamvis minusiit in abdis vivam alia,quae censetur probabilior,tamen nec praec inis Evangelicis contraris , nec decretis SS Patrum invenitur adversa;ergo secundum i nrein illius Sancti Pontificis illam sequi licitum est.Consequentia clara et . Antecedens patet,quia si opinio illa pra ceptis Evangelicis,aut decretis Sanctorum Patrum adversatetur, jam non esset probabilis, ut constat ex iis, quae s. r. dicta sunt. Probatura. Ille actus censetur bonus, &honestus, ac proinde I cItus, qui rectae rationi conformis est: atqui actus ille, qui fit ex opinione probabili, seu 2cundum dictamen conscientiae, quae opis nionem pectabilem sequitur, est consormis rectae rationi, quae non obIigat praecise ad sequendam opinionem probabiliorem , sed ad sequendam opinionem, quae vere sit probabilis. Neque vero ex eo, equod al uis in operanὸo sequitur probabilem opinionem, relicta probabiliori, inferri potest, quod male operetur, seu quod regulae alicui salsae, alit illicitae adhaereat, sed tantum, quod in operando regulam perfectiorem non sequatur, quam sequi non tenetur . Alio quin s teneremur in omnibus sequi id , quod perfectius est, dice dum esset, illum, qui v.g. neglecto religioso statu , quem iudicat pedi sectiorem, & tutiorem, statum conjugalem amplectitur, operarἱ ex judicio pravo, & peccare, quod sine errore affirmari non potest . r. Sunt tamen circa hanc nostram assertionem aliquae limitationes necessariae. Prima est in materia Sacramentorum . inando enim de alicujus Saeramenti administratione agitur, teneturiemper is, quiaὸministrat, sequi opInionem probabiliorem, & tutiorem in illius materia, & sorma, quando illam sequi potest . U. g. quamvis alse qui Doctores milliment, probabile esse, quod validus sit Baptis. mus cum Modio, v liqua alia aqua minus pura, ct simplici collatus, item quod viada sis coasecratio in pane siligineo, vel laeutacess
288쪽
taceo , Ille tamen graviter peccaret qui eo' modo baptἰEaret vel consecraret, neglecta aqua metura IIbura-simplici, quam ad manum haberet , & cum sita posin baptizare , vel neglecto
Pane triticeo a Zymo , cum quo posset consecrarr. Ita Suareae tom. in 3. p. disp. 36. seel. ad I. 1. disp. . cap. 3. Suareet lib. I. in Decalog. cap 9. &'alli. . ι.
Secunfla limitatio neeessaria est respectu Iudicum , & Medi rum. Illi enim in serendis sententiis tenentur sequἰ partem probabiliorem, Silitem adiurit re in i, cujii eausa rationibus proinhabilioribus nixa est , isti vero in remediis assignandis, debent seisi qui id, quod tutius est, & quod probabilius ad sanitatem conferre videtur , cum id iustitia ἔ α charitas ab utrisque exigat . Ita Suaret, VasqueZ, Sanchez.mpra citati , dc plures alii. ,
Addunt etiam aliqui tertiam limitationem,respectu Magistrorum, & Praeceptorum, in iis praeseraim, quae fidem, & mores spectaui, as- .seruntque, illos teneri sententias illas Discipulos suos edocere, quasi saniores, & probabiliores existimant, limo & moralem adhibere dilia gentiam,ut quantum poterunt, in doctrina, quam tradun verita enii assequantur; quia alioqii in videntur D seipulis iniuriam facere , odet bono publico non leve praejudicium afferre .. Ita sit liticius tract. Σ1. in Decalog. cap. 4 Bresserus lib. 3. de conscientia cap. i8: 8t alii . .
4. Quaeres, an Doctor, seu Confessarius aliquis dare possis conli lium iiixta sententiam probabilem, relicta probabiliori, quam ipse
sequitur . Respondetur cum Isamberto su p. art. q. clim distinctione ia Uel enim per talem consultationem rogatur ejus mens,' & sententia
eirca casum propositum, vel tantum quaeritur, quid liceat , vel dentaque , quid expediat in tali casu. Si primo modo petatur consilium , debet consultus respondere juxta propriam sententiam , alias non get bona fide, Si videbitur mentiri quod nunquam licet: siseetindo modo potest respondere,illud de quo consulitur, secundum aliquam probabilem opinionem esse licitum : si denique tertio modo petatur consilium,debet prudenter omnia considerare, personam ipsam, qua consilium petit, & omnes circunstantias ipsius rei, de qua consilium Ietitur, ει etiam temporis, quo eiusmodi consilium petitur, de omni us prudenter perpensis, id quod expedire videbitur, consulere . Dmo aliquando expedit 8c oportet consulere id, quod est tantum proinhabile, relicto probabiliori, quia contingere potest, ut qui petit comsilium, si ita dispositus, ut non sit facturus, quod ei dictabitur secundum probabiliorem sententiam; unde sequitur, eum periculo peccandi expositum iri, quod evitari posset, si daretur ei consilium secundum sententiam probabilem, quae ei lartasse magis arrideret , ει cui se libentius submitteret . Debet tamen is , a quo confinlium petitur, ita se gerere, ut alii non scandalizentur, videntes eum aliter consulere, quam vel opinetur, Vel faciat. ..
289쪽
id sit Peccatum. i. Uaestio proposita intelligenda est, non de peceato orisInali', Z quod aliena culpa contrahitur, de quo in priori huius Osi
xis parte tr. . actum est,sed de peccato actuali, quod propria volu tate incurritur. Hoc autem peccatum definitur a S AuguIb.12.eontr. Fausi. Factum,dictum vel eoncupitum contra legem Dei aerem . Ea in hae definitione, cui subscribit S. Doct. I.2. qu.7.ar.6. & eum eo con
muniter Theologi, duo verba subaudita intelligi debent, quae si avidantur, plenior erit definitio in huno modum: Peceatum est voluntarium factum, dictum, concupitum , aut omissio contra legem Dei aeternam, Dicitur I. factum, dictum, vel concupitum, quia, ut docet S. Th. sup. omne opus malum vel est a voluntate elicitum, & se est eoncupitum , vel est imperatum, & se ad exteriores actus locutionis, aut operationis pertinet, & est factum, vel dictum. Dieitur 2. voluntarium, quia necesse est ad rationem peccatI, ut sit voluntarium, seu ut a libero voluntatis consensu procedat, ita ut iuxta doctrinam S. Augustini lib. de vera Relig. cap. 14. suae etiam Theologorum omnium communis est multo modo 'aiec sum, si non sit voluntarium. Dici rur 3. aut omissio, quia eum affirmatio, & negatio uid cet S. Thomas su p. in resp. ad I. reducantur ad i m genus, inue peceat, qui non facit id, quod praecipitur, atque I s,' qui facit id.
Dicitur 4. contra legem Dei aeternam, quia, ut supponimus ex dicendis cap. seq. eum lex aeterna Dei sit prima, &summa regula rectitudinis omnis, quae in actibus humanis reperiri potest, hine smilitur, omnem actum , qui a rectitudine debita aberrat, etiam ab illa prima aeternae legis regula deflectere, & proinde aeterrue isti Dei adversari. God quidem ita verum est, ut etiam transgresiaiones illae, quae contra leges Ecclesiasticas, aut Civiles committuntur , eatenus sint peccata , quatenus leges illae a lege aeterna derivantur, vel cum ea concordant, vel ex ea vim obligandi aeis Nipiunt, ut si transgressiones illae contra legem Dei aeternam fieri aliquo sensu intelligantur. a.Porro ad faciliorem eorumquae dicta suere, vel dicenda sunt,I
290쪽
quirs,nἰmImm pHmo ut talis actus sit humanus, Ideu voluntarius &liber; deinde ut sit malus,&pravus, idest, ut careat debIta commensuratione adstram regulam . Regula autem actus humani prox, ma est recta ratio, ut supra dictum est, remota vero, & principatis, ae primaria est ipsa lex aeterna , quae per naturalis rationis Iumen cuique manifestatur, dicente Apostolo Rom. a. quosvis homines gestare opus legis scriptum in eordibusDiio stimonium reddente illis conscientia ipsorum. Atque ideo S. Aug. & S. Th. In supra dictis desinitionibus primo posuerunt id , quod pertinet ad substantiam actus humani, tanquam Ipsus peccati materiale, deinde id, quod per tinetas rationem mali, ut eiusdem peccat; formale. Ratio enim formalis.peccati, ut communiter docent Tisologi, nihil est aliud, quam prIvatio tectitudinis i litus, quam homo ex praescripto legis aditernae.& dictamlae rectae rationis inducere tenetur in actum suum . Inde Idem S. Aug. tr. I. in S. Ioasi. dicit, Peccatum esse nihil, quia per verbumfactum non est. & lib. I 2. de Civ. cap. . Nemo , inquisiviserat cau/am e=ientem humanae pravitatis ; non enim estu leni ,
sed dolitens , quia nee illa affectis est , sed Gsectio. S. Ambrosus de
Isaae . & anima cap. . est, inquit, malitia, nisi boni indigentia 3 Et S. Anselmus lib. de concordia praescientiae eum lib. armi cap. i. Non est, inquIt, injustitia qualitas , aut actio, aut isquaesentia , sed tantum absentia debita Vitiae. servandum praeterea ex eodem S. Doct. in resp. ad s. peccatum alia ratione considerari a PhilosophIs,alia vero a Τneologis.Philosorpsi siquidem peccatum considerant solummodo, prout rectae rationἱ adversatur, Theologi vero ulterius progredἰuntur, de in peccato at tendimi, quod sit contra Dei voluntatem , ac legem, adeoque ipsius Dei offensa quaedam, & injuria, Unde in peccati definitione S. Aug. xecte dixit, illudes e contra legem Det aeternam, ut praecipua re maximam ipsius peccati deformitatem ob oculos poneret.
Utrum dentur peccata quaedam mortalia, o Daedam venialia..
. AEUIrip Iex divisio peccati a Theolagis geri solet. Is primis 1 I enim dividitur peccatum in actuale, & habituale. Actu
Ie est illud , quod actu perpetratur , habitu alei vero, quod post MQuale commissum per modum habitualis desectus permanet Rurium ipsum peccatum actuale dividitur ex parte praecepti in peccatum commissionis, & omissiotas, ex parte . lecti in pecca tum centra Deum, seipsum, & proximum, ex parte subiecti in
Peccatum carnale, &spirituale, ex parte modi in peccatum cΟ dia , oris, ae operis, ex parte causae efficientis in peeeatum ex pasenone, ea ignorantia, ri ex malitia, deniρος ex pure malitiae, M