장음표시 사용
321쪽
qhla lex naturalis nihil est aliud, ut docet S. Augusta.84.qq. q ss.
suam ipsius aeterhae iugis, atque adeo omnise incommutabilis rationis ipsius Dιvinas ientiae in mentibus hominum facta transcriptio ; atqui eos, ut ait Apostolus 2. Tim. v. negare ηεipsum non potest. Dices, Deum Exod. ι 2. Israelitis praecepisse, ut res aliquas ab his gliciis mutuo acceptas invitis illis retinerent, ac secum auferrent,
ac proinde in lege naturali, quae furtum prohibet, dispensasse. Respondetur, in illo casu Deum nihil contra legem naturale prae cepisse. Illa siquidem lex prohibet injustam rei adienae ablationem: res autem illae ab Israelitis ablatae, eo ipso, quo id ab illis i Deo tu bente θ fiebat, non erant amplius alienae, sed ipsorum. Deo scilicet ratione supremi dominii, quod in omnes creaturas obtinet, pro trietatem, & possessionem rerum illarum in Israelitas transferente. icque dicendum est, Deum in praecepto legis naturalis non disi ensasse , sed actionis illius, quam imperavit, obiectum mutasei e ι & ea ratione licitam, & honestam reddidisse.
. humana , ct circa quam materiam versari possit. 1. T Ex humana , secundum doctrinam S. Thom. q. s . art. 8. Lia nihil est aliud, quam quaedam rationis orci natio ad comis mune bonum , ab eo , qui communitati praeest , promulgata acum intentione obligandi. φ Dicitur primo Reationis ordinatio, quia lex positiva sertur per m
aeum imperii ; at imperare, ut docet idem S. Th. q. Io .art. .est actus attonis, praesuppolito tamen actu voluntatis. . Dicitur secundo ad commune bonum, quia ad ratIonem Ietis requia ritur , ut non uni tantum, aut alteri personae, sed toti communita isti imponatur. Lex enim, ut habetur distinct. 4. cap. 4. nullo priva ia
oeommodo , sed pro communi utilitate conserista esse debet. Unde ut ait idem S. TE. q. art. 3. ad 3. Paterfamilias potest quidem praecepta vel statuta sacere, non vero leges condere. . tertio, Mem humanam ferendam esse ab eo,qui eommunita. si praeest, iuxta id, quod dicit Apostolus Rom. I 3.Omnis anima pol μιibus sublimioribus subdita sit, non enim est potesas nisi a Deo. Ex quibus verbis sicut constat subditos ad obedientiam Superioribus prestandam obligari, sic etiam ex iisdem recte, colligitur, penes psos Superiores inesse ferendarum legum potestatem. Dicitur quarto legem humanam promulgari debere. Tunc enim, ut dici ex in decret. cap.In istis cist deras instisnuntur, cum promulganiser.Quod confirmari potest ex cap. cd Mae, extra. de postulatione Praelatorum,& ex cap. Cogno centes,de Constitutionibus.Cujus quiacem conditionia rationem hanc auert sanctus Doct. q. m. M . quia
322쪽
. tex imponἰtur per modum requiae , er mensurae, Fesura autem , Θ nua in fura imponitur per hoc,quoa applicatur his,quae regulantur inmensu rantur;unde ad hoc,quod ea virtute obligandi habeat,oportet, quodaρ- ρ liceri r hominibus,qui secunda eam regulavi d/bent; talis aure appliacatio fit per hoc, cytiod in notitia eονώ deducitur ex ipsa Dromulgatione . Dicitur quinto, legem ferenda e eum intentione obligandι. Atque
in primis, quod communitatis Niperiores potestatem habeant ζblsubditos obligandi, constat tum ex ante dictis rum ex Conei l. Coninstant. sess. ult.In qua opinio contraria , qtiae fuit inici eis. & J bannit Hus,ea qua haeretica, damnata est . Quod vero et Ia requiratur ex parte Legislatoris intεtio obligandi Inde infertur, quod si lex non obligarer, lex dici non posset, sed potius consiliu Lex enim a ligando dicta est, ut docet S.Th. ar. I.&in eo praesertim a consilis dHert, quod consiliu liberam relinquat potestatem faciendi Id, quod consulitur ;lex vero ad id , quod per illam praescribitur, exequendum obliget .i Unde S. Hieronymus lib. i. contr. Iovin. Os, inquit, quae consuli
legis humanae conditiones, scilicet ut sit justa, honesta, possibilis ,
Ioco, & tempori conveniens , pro communitatis utilitate scripta , Sc. quae ex infra dicendis plenius intelligentur. i a. Quod spectat ad materiam ipsius legis, certum est In primIs,humanam legem nullum praecipere actum, qui sit lege naturali, vel pinsitiva Divina prohibitus 3, nullum item posse prohibere, qui fit hac vel illa praeceptus. Lex enim humana levi naturali contradicere Non debet, nec praevalere potest, cum Ipsa lex naturalis sit indispen fabilis,ut ex ante dictis constat: & multo minus legi Divinae , quia , sicut Princeps Apostolorum dixit, Actor. s. Obedive oporter Deo mur
.gis, quam hominibus. Unde S. Augustinus dicit lib. a. de Iib. arbμtrio cap. 6. In ista pemporali lege nihil esse justum, atque legirimum ,
quod non ex hac. aeterna lege sibi homines derivarint.
Certum est deinde,l e humana prohiberi posse actum externuin quemcunque lege Divina, vel naturali minime praeceptum; posse item praecipi actum externum quemcunque hac, vel illa lege in inime prohibitum . Unde Christus Dominus S. Matth. 23. Omnia, ininquit, quaecunque dixerint vobis , servate ct facite. Quod tamen sic intelligi debet dummodo prohibitio illa, vel praeceptio sit hon sa, iussa, possibilis, bono communi utilis, aliasque habeat condistiones supra relatas. Potestas enim legislativa hominibus a Deo
oncessa est, Σ. Cor. Io. ad aedificationem , non Nero ad destructionem .
a. Cum haec duo certa sint, unum est, de quo apud Theologos con .-trovertitur, an scilicet lex humana possit abiis quoq; internos praeci
. peire, vel prohibere. Quidam Doctores id simpliciter affrniant, avis rQb bilim cum S. G.M.ar 6. negant, a ruuntque, nulla humana
323쪽
iete, mam Ecclesiastica, prohiberi posse, vel praecῖpI actus pure in
ternos. nisi quatenus exter ribtis quibusdam actibus praeceptis,
vel prohibitis necessario conjunguntur. Ratio est, qnia ut ibidem dieit S. Doctor De his potes homo legem facere, de quibus poHes Inalcare , jud, eiώm autem hominis este non potest de intreioribus motibus, ous latent, sed folum de exterioribus actibtis. qui apst yent. Unde Innocentius III. cap. 33. de simonia versus finem, M. his, inquit, datum est de manis is tantummodo judicare. Diximus, actus internos lege humana praecipi, aut prohiberi non posse,nis quatenus exterioribus actibus necessario coniunguntur,ita
iit sine illis humana lex moraliter loquendo impleri non possit. Tune enim actus illi interni simul cum externis praecepti, vel prohibiti esse censen rur. E. g. Ecclesiastica lex de ossicii Divini recitatione a Clericis Beneficiatis, alit in majoribus ordinibus constitutis sa-cienda, non tantum praecipit externam ipsius ossicii reeitationemore tenus factam, sed etiam interiorem mentis attentionem , ut habetur cap. Dolentes, extra. de celebr. Milsarum, in quo Innocemitus III. praecipit, ut Officium Divinum studiose, cor devote a Clovieis persolvatur; quia si attentio illa desit ex deliberata recitantis voluntate, oratio vocalis, quae lege illa praecipitur, jam non erit oratio, & sic lex non implebitur. Quod si actus internus non sit absolute necessarIus ad hoc, ut Iexsersteturi ted tantum ur perfectius,& melius servetur, tune sub legem cadere non censetur. Unde S. W.q. Ioo. ar. 9.dicit, modum praecepit non cadere sub praeceptum, e. g. quod quis jejunet in Quadrages,ma ex motivo temperantiae, quod Missam diebus festis audiat ex motivo Religionis, vel obedientiae . Quocunque enim ex motivo humana lex impleatur, dummodo motivum illud sit honestum, dc honum. lex ipsa sufficienter impleri censetur.' 4: Porro circa materiam legis humanae observandum est, illam posse pro variis hominum , temporumque conditionibus subinde
mutari: Unde S. Augiis . lib. t. de lib. arbit. cap. 6. Lex temporalix o linquit,'Mamvisjusa sit,commutari tam e tempore juste potest. 8c. Innoc. III .in Concit. Lateran. ut refertur Cap.non debet , extr. de consam guinit. Si affinit. Non debet seprehensibilo judicari, siseeundum varietatem temporum instituta quoque varientur humana, praesertim stum urgens necessitas, vel evidens utilitas id exposcit.
rum lex humana in eo cientia obliget .
I. DRoposta quaestio tam de lege Civili, quam de Canonsea, seu t Ecclesiastica intelligi debet. Et quamvis quidam Theologi intertur qι illam legem distinguendum esse existiment; commonia
324쪽
amen, & verIor sententia est, quae unI ersim affirmat, Inem humanam, sive Canonicam, sive Civilem, in conscientia obligare, ita ut huic, yel illi legi repugnando, peccati etiam mortalis reatus iniscurri possit. Ita S. Th. q. 96. art. 4. Et de lege quidem Civi. probatur ex Apostolo Rom ii. ubi loquens de Regibus, Ducibus, & aliis Simerioribus Laicis , inquit: qui resistit potesati , Dei ordinationi νες imi qui autem νψstune ipsi sibi damnationem acquirunt: & ali- suibus interiectis eoncludit: Ideosubditi estote, non solum propter iram,sed etiam propter eo Hentiam. In quem lacum S. Ambr. cte, Inquit, Apostolus dicit . subjectos esse debere, non solum proprer iram , idest ultionem Praesentem, par/t enim ira vindictam, sed Opropio turum judicium, tibi accusante eo cleusia ipsa punientAr .
Quod si superioribus Lalcis, etiam Infidelious, cum iusia decemnunt, obediendum est, iuxta iὸ , quod docet Apostolus, longe potiori iure de Superioribus Ecclesiasticis idem dici debet. Unde etiam Cluistus Dominus S. Matth. 13. de illis locluens: si Me dixerint vobis, inquit, semate, Ofacile . & Apostolus Heb. as. Obediare, inquit, Praepositis vestris, o subiacete eis, &c. E. Est autem hic observanda doctrina S. Thomae cie.ar. . ubi dicit, Ieges humanas vim illam obi gandi in soro conscientiae habere, non a se,sed a Iege aeterna,a qua derivantur Unde infert,eδtenus eas o ligare, quatenus ipsi legi aeternae conformes sunt. Quod quidem ex tripliei capIte dignoscendum esse docet, primo ex fine ipsarum legum, quando scilicet ad bonum commune ordinantur, secundo ex illarum auctore: quando Legislatoris potestatem non excedunx, tertio ex earunde sorma, quando secundu iustam proportionem imponuntur subditis onera In ordine ad bonum commune. Et histribus conditionibus concurrentibus, dicit. leges humanas obligare iasoro conscientiae . Contra vero, quando leges illae injustae sunt, ut quando ad utilitate communem minime pertinent, aut quando ab eo seruntur, qui legitimam non habet auctoritatem, vel cum per illas onera multitudini, proportione debita ni inime servata, dispem cantur: tales asserit non leges, sed violentias dici debere, nec pro. Inde in soro eonscientiae obligare, nisi sorte propter vitandum scam. datu, vel turbationem aliquam, qua ratione quisq; particularis iuri
suo cedere debet. Si ta n leges illae iniustae essent, ac legi Divinae
Contrariae, tunc non modo in conscientia non obligarent, sed ne illas quidem observare ullo modo liceret, ut per se satis manifestum est. 3. Cum igitur ex dictis constet, legem humana in foro conscientiae
obligare qum itur 3.quasnam personas obliget. Respondetur eum S. Doctore q. 9 .ar.s.legem humana eos omnes obi are,qui subduntur
potestati, aqua lex illa dimanat, iuxta illud Apostoli Rom.mnis ani potestatibussublimioribus subdita D. Ex quibus verbis refellitur inor Begardorsi,& Beguinarii qui Elerebat,eos,qui peris Ei
325쪽
ctionem iussitis consecuti essent, humanae obedientiae no esse iubi ctos, nec ad observarionem ullius legis Ecclesiasticae,aut Civilis obli . q. qudrum error damnatus est in Cocilio Viennensi, ut resertur in Clanaentina sed stram de Maereticis,& in Conc.Trid.sessZ. can.2Ο. Neque Haereticis illis favet illudi. ad Tim. I. Iusto non est lex ρομaa. Sensus enim 'erborum illorum est,ut recte observat Sah. art. s.
ad i iustos non esse subjecto et legi quoad vim eoactiva, cum sponte ibit subdatur, quamvis quoad vim directivam illi absistute subditi sint .
Quaeritur 2 an Clerici legibus Civilibus teneantur.Respondetur teneri,du modo Ecclesiasticis Canonibus,vel officio Clericali non repugnent, ut suis docet Bella imis I I. de Cier. c.28. probatque prinsertim ex eo,quod Clerici, praeterquam quod Clerici sunt,sunt etIam cives,& partes uuaedam Communitatis, ac Reipublicae , proindeq;uteales civilibus legibus subdi debent. Unde etiam,ut idem observat, in publicis precibus Clerici pro Regibus orantes dicunt se orare Provei nostro, &c. quibus verbis se ili ius subditos esse profitentur. aeritur 3. utrum pueri anteusium rationis legibus teneantur. Communis, & certa Theologorum sententia est, non teneri, ut docent Paludanus, Sotiis, Atorius, &alii apud Lamann. tractis 4. de legibis. Io. Eademque est ratIo de perpetuo amentibus, ut ibidem dicitur. Lex enim est praeceptum rationale, cujus proinde
capaces non sunt, qui ratione carent.
aeritur 4. utrum Legislator propria lege teneatur.Respondet S. Thomas su p. ar. s. ad 3.Legislatorem non obligari lege ma quoad vim coactivam, cu nullus proprie a seipso cogatur: lex autem non habet vim cossivam,nisi ex potestate Legislatoris , & eo sensu Princeps In Jure Civili dicitur solutus a lege, eo quod nullus in ipsum possit eo demnationis sententiam ferre, si contra legem agat ; obligari tament ege a se lata quoad vim directivam.unde S. Matth. 23. reprehenduntur a Christo Domino non faciut, o imponunt aliis
oneragravia,erimpονtabilia,digito aute δεο nolunt ea movere . Quod
tamen intelligi debet. ut recte observat Gammachaeus ad quaesti . c. s. de legibus illis, quae nihil continent L Islatoris , seu Principis dignitati contrarium, aut repugnans. Alioqiii enim , si versetur lex in tali materia, quae sit contra dignitatem Principis, certum est, illum ejusmodi l e nullatenus obligari. E. g. s feratur lex, nequis Palatium ingrediatur cum ense, mani selliini est, hanc lis non obstringere Principem, cuius proprium est gladium portare, ut dicit Apostolus Rom. ia. Quod smiliter etiam dici debet, si lege ali qua prohibeatur, ne quis audeat venari cervos in sylva; nequis aurum, vel sericum investibus habeat, &e. ut per lepitet. .Quaeritur 3 .quali donam lex obligare incipiat. Respond*tur cum distinctione.Vel enῖm quaestio est de obligatione generali, quam seculex humana semper iumelii eo ipso quo lex est ut ex ante dictas com
326쪽
stat vel de obl atione particulari, qua subditus quisque ad ilIsus Isgἰs observat Ionem tenetur ita ut si contra illam faciat peccet. Si prismum, dicendum est, legem obligare incipere, cum susscienter,ac d bite promulgata est. Tunc autem sussicienter, ac debite promulgata censetur, secundum probabiliorem Theologorum sententiam, cu in ipsius principἰs Curia pronuilgata est ut docent SyIvester, Solus,NMvarrita,AZor. Suar eZ, & ali ἱ apud La mann. tract. , de leg .c.2. quo δ tamen intellἱgendum est, salvis Regnorum, ac provInciarum consuetudinibus, seu iuribus. aut privilegi Is specIalibus , quae interdum rein quirunt, non in uno solo,sed ita muItis. V variis locis legum promulgationem seri, ut recte monet Sotus I b. i. de just. & jur. 0 I. a. .
Si vero secundum, id est si quaestio sit de obligatione cujusque paristicularis ad legem servandam, dicendum est. ad hoc requiri, ut lex ad illius notitiam venerit, aut venire potuerit; alioqui quandiu i lem legem latam esse invincibiliter ignoraverit, ad iIlam servant. dam minime tenebitur, neque eam transgrediendo peccabit, ut d cent Navarrus, Solus, vasqueZ, & plures alii apud Laman. pra , quod etiam declaratur in Sexto, cap. I. de concess praebendis ubi dIcitur, quod Lex, seu consilusio . mandatum nullos astrin-runt , nisi postquam ad noritiam pervenerint eorundem , aut nisi post tempus, intra quod ignorare minime debuissent λ. Quaeritur 6. an praeter ipsius Iegis promulgationem, necessarIast eiusdem acceptatio a subditis facta . ad hoc in obligandi vim h beat . Duae sunt super hac quaestione Theologorum sententiae. Quidam enim, ut Major , Nauar. & alii apud Lam. svp. e. s. affirmat
vam partem amplectuntur, asseruntque, ad hoc ut lex vim, & robur suum habeat, requiri,ut a majori parte communitatis acceptetur,vel saltem ut non improbetur, vel repud latur. Alii contra negant, i . gena a populi acceptatione pendere, sed vim, & robur suum accipeste a Iegitima auctoritate Legislatoris. Ita Joan. Medina , valentia, Suareet, & alii apud Laymann. supra, quorum sententia probabilior videtur esse, & in praxi retienda. Et quamvis priori sententiae tanqua probabiIi vellet quis adhaerere, faterInihilomIous deberet, pecca- .re subditos legem Principis justam acceptare Ientea, eamque a su temerario improbantes, & abjicientes , quando praesertim nutila ratione legitima ad Id inducuntur, cum lex Divina obedientiam 'subditorum erga Principes aperta piae scri bat.
Undenam dignosci pessit, utrum lex h, mana sub mortalIeulpa obliget.
I. Ria sunt prqcipua capita, ex quibus common Irer Doctores ii ferunt. Iesem aliquam humana sub mortali culpa obligare. Primum petitura ut docet Na/anus c. num. Io. ex ipsiua
327쪽
I is verbis, quibus pleruque obligatio sub gravi peccato diuerte e primitur , ut cu aliquid praecipitur, vel prohibeturIub interminatione Divini iudiei vel masedictionis aeternae, aut ob indignatione omnia polentis Der,aliave simili formula observat tamen ide Navarrus su- ,
a, non omnia verba praeceptiva,qualia sunt ista, teneatur,obtigernu, ate prircipimus .madamus pros,ibemus,de s milia satis exprimere,an lex
obliget sub mortali,cu interdu reperiantur adhibita in legibus illis, tantum sub veniali obligant , proindeque id dignoscendum esse vel ex aliis verbis adjuctis vel ex materia ipsi iis legis,ut mox dicetur.
Secundum petitur , ut docet Azortua tom. I. l. s. c. s. q. s. ex gr 'vitate poenae, quam lex comminatur, & transgressoribus infligit, 'cujusmodi est in legibus Ecclesiasticis excommunicatio major, degradatio, &c. in legibus irem civilibus poena capitis, aut perpetui carceris , vel publIcationis bonorum , &c. Hae si quidem poenae cum
juste infligi non possint, nisi ob grave aliquod delictum , hinc sequi-.
uir, quotiescunque lex humana, quam justam esse supponimus, ejusmodi poenas comminatur , & transgrestoribus infligit , transegressionem illius esse peccatum mortale. Tertium desumitur, ut tradit idem AZorius supra, ex qualitate materiae, circa quam lex versatur. Si enim materia legis gravis sit , censebitur obligare sub peccato mortali, si levis, lub veniali. MDteria autem illa censetiir esse gravis, non modoqubae per se, & abs lute spectata semper, & in omni eventu talis est, sed etiam illa. quae licet secundum se praeci se considerata levis sit, ratione tamen circunstitntiarum temporis, loci, &c. judicio viri prudentis gravis esse censetur, quia scilicet In talibus circunstantiis plurimum conducit ad commune bonum. E. g. urgente fame, & penuria publica, legis illius materia gravis esse censetur, qua vetitum seret, nequis triticum in alienas Provincias Πι portaret. ix. Cum igitur de his tribus conveniat inter Doctores, controve
sum est inter illos, utrum sola Legislatori, intentio sit Eciat ad hoc, 1it lex ab eo lata sub mortali obliget, quamvis eius materia levis sit. Omissis variis Theologorum sententiis, probabi issime loqui vide tur ii,qui docent, legem in materia levi non posse obligare ad mortale peccatum , quantumvis Legislator hoc Intendat, intentionemquesitani verbis disertis exprimat. Ita Dominicus Solus i. a. de lege poenali c. s. Bellarminus i. g. de membris Ecclesiae e. i I. &plures alii. orum praecipua ratio est,quod lex injusta millam inducat obligationem ex ea parte, qua injuIta est : unde S Aug. l. I. de lib.arb. c. . Lex illa , inquit, non fueris, lex non sii ; atqui lex illa, in qua, licet ejus materia levIs esset, Legislator intenderet obligareia peccatum mortale , proindeque ad poenam ae ternam , ex illa parte non esset iusta; sicut lex illa iusta 'non censeretur, quae M
nam mortis temporalis ob leve aliquod delictum decernereti ergo
328쪽
ad peccatum mortale non obligaret , quantumvis Legislator ob I are intenderet . t diaeres, an, scire lex In materia leui sub peccaro mortal noo,s Igaedicet Legislator obligare intendat, se e contra in materia gravi obi et sub mortali, quamvis Le islator Intendat solum obligare sub veniali Navarros e.2ἶ. num. 69. Ioannes Medina eod.de jejunio, 3 u. 7. & quidam alii exist Imant ob Iigare tunc silummodo sub velita-I. Quorum sententia quamvis probabilis fit, probabilior tamen, &magis in praxi tuta est contraria, quae asserit, Iegem In mater Ia gravi obluare sub mortali peceato quantumvis Legislator intendat solum obligare sub veniat; . Ita Driedo de liber. Christiana c. ad s. Fra eiscus a victoria reIectione de potestare civili, num. I9. Bartholocmaeus Medis a ad q. 96. a 4. &Bellarm. supra. Ubi recte observat Iare .ad 7.amimentum,ex natentione quide Legislatoris pendere, an velit re spis imperare,ct veram Iegem condere, an veroso Ium ostendere,qu Id agendum sit sine allo imperio; sed si velit serio imperare,&veram legem condere , non esse In eius potestate impedire, quin lex obliget ad mortale, vel veniale, pro rei magnitudine, vel parvitate o4. Supersunt adhue duae eirea praesentem materiam disticuIrates.
Prisa est, an Iex humana sub peccato mortali obligans obI et e iam cum pericuIo ustae. idam Theologi absolute negant, sed alii lIonge probabilius dis lactione utendum esse existimant. Uel enim liex humana talis est, ut illius observatio bono comixtini tuendo se lneeessaria, ira ut ex illius transgressione grave aIiquod detrimentum In totam communitatem derivetur. B. g. legem fert Episcopus tempore pestis grassantis, ne sacerdotes ex locis peste infectis diae dant, in quibus , Ρastoribus defunctiis, nulli aderunt, qui pereu tibus Sacramenta ministrent : item Imperator in lege lata prohMhet, ne milites in excubiis stationes suas deserant , ne stilicet ex desertione statIonis strages , & profisgatio totius exercitus smquatur. In illis enis ea fibus Sacerdotes, ae milites etiam cum periculo vitae obedlae tenentur,: cum bonum privatum secundum rebam rationem bono communἱ postponi debeat. vel talis est iIla lex, ut illius observatio solum particu Iare bonum respiciat,ut ieiunium, auditio ΜIsse,&e. Tunc enim, quamvis lex illa sub mortali obliget, non tamen obligat cum vitae, aut etiam sanitatisam Itiendae, vel gravis alleuius damni, aut incommodi si undi periacuIo, eum nulla tunc suppetat ratio, cur Legislator cum tanto damno, vel periculo ad legum marum observationem obliget. Ita S tus in 4. dist. 22. q. I. a. 4. Valentia dis . de lege humana, UasqueΣ, SuareΣ, & a III apud La1m. c. R. de legibus. Qui tamen id limitat, ldummodo nuIlus legIs , veI Legislatoris contemptus, nullum item ex violatIone legis immineat gravo scandalum. Unde S. Aug. dicit ,
329쪽
sI, cum scamlato scilicet, vel Reidionis contemptu. secunda dissicultas est, an sint aliquae leges pure poenales, id
est quae ad solam poenam obl ent & ex quarum transgressione nullus peccati reatus Incurratur . Quidam Theologi Mi mant. alii t men probabilius negant, quorum plures citae , S sequIturialIarm. I. a. de memb. EccI. c. H. dicitque implieare convadictionem, missatorem obligare ad poenam,& non ad culpam,cu culpa, & poena lintcorrelativa,nec illa lex iusta videatur,quae poenam adversus insontes decerneret:unde asserit, regu Ias illas quorundam ReligIosoruni, quae ad solam poenam obligant, non per modum segis obligare , sed per modum cujusdam conventionis,& pacti. S. Doctor recte observata.
modum praecep ei,sed quaedam proponi per modum ordinas Onis e usta obligantis aa Diam poenam;quos in quibusdam legibus locum habere center Navarrus c. 23. Man. ut quando neque ex Legislatoris declaratione, neque ex qualitate poenae, neque ex detrimenti publici gra-
vItate dignosci clare potest, an lex aliqua civilis poenalis obliget sub culpa. Tunc enim, ut ibIdem docet, quivis poterit M In favorabi-.liorem partem interpretari, ac sibi persuadere, hanc non tam l 'gem esse, quam ordinationem quandam, quae proinde ad nullam culpam obliget, sed poenam tantum veluti conditionem quanda proponat, ut diligentius , & fidelius observetur.
In quibus personis residear legum ferendarum potestas . r. Ieges humanae dupIlais sine generIs,geeIesiasticae sciliceo& Civiles, duplex etiam in Legislatrix potestas, Eceles
illea nimirum, & Civilis. Detitraque breviter hic agendum est. Ae In prἱmis observandum est, primam, fle praecipuam eouditi
nem in Legislatore, sive Ecclasastico, sive Lateo requistam, esse IesitImam in foro exteriori jurisdictἴonem, id est Iegitimam auctoritatem, ac potestatem publicam ad regimen , & gubernathnem Communitatis alicujus. Haec autem iurassidictio duplex est, alia o dinaria, quam quis ratione proprii muneris , & ossici1 obtinet ;alia delegata, quam non ex munere, veI ossicio, sed ex commisesone, & facultate sibi concessa exercet. . . Rursus alia est jurisdi ctio contentiosa, alla voIuntaria. Ad illam pertinet Ieges condere,prohibere, punire,causas, seu lites eu et viles, tum criminales dItimere,&c. Quamobrem proprIum tribunal post iat, quod contentiosum dicitur a partiun contenrione. UOIuntaria autem iurisdictis versatur circa alios publicἱ potestatis actus,quales sunt legitimare,dispensare,conserre Beneficia,&c. Disierunt vero im
ex quod illa etiam in invitos exerceripossis, haec noo nisi in v
330쪽
Ienoes, unoe etiam nomen accepit. Deinde iurisdictἰo contentiosa
extra proprium territorIum non extenditur . Ut enim dicitur c.2. de constitui. . Extra territorium ius dicenti impune non staretur. EX qu
fit, ut nee Synodales Constitutiones, nee aliae leges alicuius Dioecesis Particulares extra illius territorium obligent, nec Dioecesani, quando illinc absunt, ad earum observationem, v .g. ad celebrationem F sorum illius Dine eesis partIcularium. teneantur: sicut e contra per 'rint,& advenae . dum in illa Diecesi commorantur, vel per illam iter 'aciunt, leges illius, & consuetudines particulares servare tenentur.' Voluntaria autem jur dictio ex tra proprium territorium valide , & 'plerunque licite potest exerceri,quando scilicet nulla inde oritur cu jusquam offensio, nullumve scandalum. Ita SuareZ, Navarrus,sylve sier,&alii plures apud Laymania. tract. . de legib. cap. s.& M. 2.Observandum 2. hanc utranque potestatem legislativam inter se
differre ratione originis. Ecclesiastica enim potellas immediate a Deo instituta est et Civilis vero , quamvis a Deo sit, non resta' nisi a Pest, inquit Apostolus Rom. 13. non tamen est immediate ex institutione illius, sed ex ipsorum hominum institutione . Ratio. enim naturalis ipsis hominibus divin Ilus indita , sicut homines ad vi-'tae tae Ietatem adigit, sic etiam dictat, Meietatem humanam diu
constare non posse, nisi publica aliqua potes ate gubernetur . juxta illud Sapientis : Ub; non est Gubernator , populus corruet . Unde Pro videntiae Dirinae sit avi. moderamine factum est, ut homines ubique terrarum aliquam regiminis sormam inter se constituerent, & alii quidem communi consilio se psos regerent, alii vero penes aliquos. Optimates, vel penes unum Principem, seu Regem, aut Imperatorem auctoritatem omnem, ac iurisdictionem trinsferrent. Hinc Rerum publiearum, Regnorumque , ac Imperiorum variae formae exortae sunt, factumque est, ut ad regimen communitatis alii D mocratiam, alii Aristocratiam, alii vero Monarchiam amplecterentur . Quae quidem Monarchia, ut id obiter dreamus, hoc prae caeteris habet , quo a proxime ad totius mundi summi moderat ris Dei regimen accedat, primamque illam , & aeternam Divini imperii sormam persebius imite ur. Disteri praeterea haec utraque potestas ratIone obiectI. Potestas mnIm Ecclesiastica per se. ac directe versatur circa res spirituales ad cultum Divinum, &salutem animarum pertinentes; potestas V ro Civilis per se, ac directe temporalem solum commoditatem, ac pacem spectat , ut colligitur ex r. ad Timoth. Σ. ubi Apost
Ius orare jubet pro Regibus , ct omnibas , qui in sublimitate fun
sit quietam , ct tranquillam vitam agamur .
His praenotatis,uidendu est,in quibus personis resideat potestas f xendarum legum,praesertim Ecclesiasticarum, quae nostrum instituta
magis spectant. Quod in sequentibus paragraphis investigabimus'.