장음표시 사용
401쪽
fragia debita non procurant , qui eorum testamefita, & ultimas voluntates adimplere negligunt, aut nimis diu differunt. Item qui parentes contemnunt, aut irrident, in eos convicia, aut contumelias proferunt . illos percutiunt , vel se percussuros minantur, qui eorum iussa parvi pendunt, illis iusta, &rationab, Ita praecipientibus obedire renuunt. Similiter contra hoc praeceptum peccant omnes Inferiores, cui Superioribus obedientiam in iis rebus , in quibus illis subsunt, deserre nolunt. Et ex adverso contra idem praeceptum peceant parentes, qui in lantes exponunt, qui filiis Indigentibus, nec sibi providere valen- cibus alimenta denegant, illos in rebus ad salutem necessariis non λnstruunt, nee instrui curant, qui Illos ad peccandum vel jussione, , vel pravo exemplo inducunt, qui illos peccantes non corripiunt, vel non nisi irati, & surentes id praestant, qui avertunt illos ab aliquo stant persectiori amplectendo , ad quem Deo Inspirante vocantur , aut e contra Invitos cogunt ad statum Religiosum amplectendum, aut Matrimonium contrahendum . Peceant item domini, qui alimenta, aut mercedem servis debis tam non tribuunt, qui illos In Fidei rudimentis, aliisque ad Fidem necessariis instrui non curant, eos peccantes non corripiunt, imo potius ad peccandum imperio, aut pravo exemplo inducunt.
Explicatur quintum proeptum. Non occIdes.
AD faciliorem huius quInti praeceptI expIῖcationem, ea, quae de
illo dicenda nobis sinat, quinque paragraphis complectemur, in quorum primo explicabimus, quomodo praeceptum hoc intelligi debet, in secundo agemus de homicidio, & mutilatione sui ipsius , in tertio de homicidio , vel mutilatione alterius, In quarto inquiremus. quot modis peccetur contra hoc praeceptum , in quinto denique investigabimus, quaenam restitutio propter alterius injustam occisionem, aut mutilationem facienda sit. s. I. . Quomodo boe quintum Meatigi praeceptum intelligi debeo. I. M Oc praecepto, secundum explicatisnem, & ampliationem a .in Christo Dominio summo Legislatore appositam S. Matth. 1. tria praesertim prohibentur. Primum est quodcunque nocumentum
vorporale proximo triviis illatum, vel per seipsum, vel per alium, juben
402쪽
lubenda , eonsulendo, consentiendo, aut alia quacunque ratione cooperando, ut explicatur in Catecta ismo Romano pari. 3. cap. 6. Secundum est quodcunque convicium, aut probrosum & injuri sum verbum, ex ira, &vindictae appetitu prolatum. Tertium est quilibet deliberatus irae motus, &vindictae appetitus initistus, es. Iamsi neque actu , neque ullo verbo, aut signo exteriore se prodat,
Hoc aperte colligitur ex his Christi Domini verbis S. Matth.
distis, quia dictum est antiquis, occides . autem dico vobis , Pia omnis qui ιν cimr fratri suo , reus erit iudicio , qui autem diaxoit fratri sus , νάcha , reus erit concilio , qui autem dixerit, farne, reMs erit Sebenna ignis. Quibiis verbis Christus Dominus docet, hoc DecAogi praecepto non m 'eo prohiberi homicidium , feci tiam quemlibet injustum vindictae appetitum , & quodlibet probr um, & eonviciosum verbum, aut aliud irae, & malevolentiae exterius signum, quibus veluti gradibus Inter rixantes ad ultimum irae, &vindictae effecti , homicidium scilicet, pervenitur, quae peceata, cum mortalia sint, digna esse censentur aeterna poena , quae nomine judicii, concilii, & gehennae, tanquam variis gradibus distincta. significatur, prout hunc locum explicant ιHugo Ca dinalis, Maldonatus, &alii communiter Interpretes. v. Si tamen plena rationis advertentia, & deliberatio deesset, aut si vindicta aliqua levis duntaxat appeteretur, peccatum non esset et nisi veniale. Imo nullum esset peccatum , si justa aliqua irascenda causa subesset, & si eorrectionis solum gratia verba. aliqua asperioinra proferrentur, dummodo tamen nec ira, nec liuua ultra praescriptos a recta ratione limites excurrant. Unde S. cnrysost. In illa Piaim. 4. verba, Irascimini, O nolire feceare : Licet, inquit, iuste irasci. Nam ct Paulus Elymae Dece,suit Petrus Saphira . Sed id
non iram dixe im absolute , sed Philosophiam, curam, o reconomiam. Irascitur enim pater filio , sed eius cura erens . Ille es, qui temera irascitur, qui seipsum ulciscitών. EXS.-egorius in cap. s. Ob:s andum est, inquit, quod alia es ira, quam fmpatientia excitat, lia , quam et elus justitiae firmas et illa ex vitio, haec ex virtute genera
Imo etiam Ipsum homicidium actu perpetratum quandoque tu stum, licitum esse potest, ut in sequentibus explicabitur. II. De homieidio , mutilatisne fui ipsius. λ. Um hoc praecepto prohibeatur occisio iniusta, &mutIlatἰo . aut quaevis alia corporalis laesio alterius, a fortiori etiam suipsius injusta occisio, mutilatio , & quaelibet corporis laeso proin
bita este censetur, sunt tameta aliqui casus, in quibus occisio, veI
403쪽
mutilatio sui ipsus, aut alterius iusta, proindeque licita esse potest Atque In primis , quod spectat ad occisionem, vel mutilationem sui ipsius'. certum est, gravIoris alicujus mali devitandi eausa licitum esse seipsum mutilare, aut ab altero mutilari permittere, ut si ad
mortem evitandam, quae ex putresaueione alicuius membri sequeretur, aliquis sibi eiusmodi membrum abicindat, aut abscindi perinmittat, ut ex communi Theologorum sententia docet Toletus I. s. c. 6. Quod quamvis possit, ad id tamen faciendum, aut permi tendum sub peccato mortali non tenetur, sicut nee ad medicamenta quaedam difficillima acceptanda, quamvis ex Medicorum eonsilio ad vitae conservationem necessarIa, ut observat idem Auctor. Certum est praeterea, seipsum interimere gravissimum esse pe catum, neque id in ullo casu licitum esse , unieo solum excepto, si
nimirum Deus ita jubeat: quod suis explIcat, & probat S. August. I. I. de civit. c. I.&sequent. ubi expendit factum Sampsonis, qui se ipsum interfecit, & sanctarum quarundam virginum , quae e peculiari Dei Instinctu se ipsas interemerunt.' . Cum haec duo certa sint, unum est , de quo ἡubitatur Inter Theo- Iogos, nimirum an liceat seipsum permissive oecidere; idest, an licitum sit, ut quis permittat se ab alio oecidi, cum prohibere possit. Respondet Toletus supra, id esse illicitum , & ex se peccatum mor tale, enm homo vitae suae non sit dominus, illique proinde secundum rectam rationem, in quantum potest , consulere teneatur .
- 2. Sunt tamen duo easus ut idem Auctor docet in quibus homo, cujus vita bono publico minime necessaria esset, illam expornere, seque ab alio occidi permittere potest. Primus est ob amici periclitantis defensionem, aut liberationem, iuxta illud S. Ioan.
13. Maiorem hae dilectionem nemo habet, quam ut animam suam pomnat quis pro amicis fuis. Seeundus easus est bonum spirituale proximi. E. g. si quis ab alio invasus eo redigatur. ut fugere non pos sit, nec aliter mortem evadere nisi occidendo invasorem, tunc , quamvis licite possit vim vi repellere . illumque occidere, potest etiam ex motivo Charitatis permittere se ab illo occidi, ne scilicet hostis in peccato mortali moriatur. Addit idem Auctor tres alios casus, in quibus homo non solum lugite potest, sed etiam tenetur vitam exponere, seque occidi permi tere . Primus est in Fidei, vel virtutis defensionem, verbi gratia siquis stab intermInatione mortis cogeretur Fidem negare , aut pecea tum aliquod committere . Tunc enim mortem potius oppetere teneretur , quam in ullum peccatum consentire,ut per se patet.Secundus
est,quando vitam exponere necessaritim est ob boni publici conse vationem, e. g. si aliqua civitas obsessa non posset aliter ab expugna tione,aut eversione liberari,nisi persona aliqua innoces ad morte ho-
si traderetur.Tue enim deberet innoces ille hosti postulati se trade
404쪽
DE v. DE CAL. . PRAECEPTO. 3 7
xe. Imo Navarriis, Lessius, Valentia, & alii, quos ellat, & s quitur Laym. tr. 3. de just. pari. 3. c. I. asses uni, in tali casu Principem, vel Magis ratum civitatis sicut alse virtutum ossicia bono pu-nlico necessaria , sic etiam istud illi praecipere posse; quod tamen negat Toletus supra, qui asserit, quod, quamvis tune innocens tradere se teneatur, ad id tamen iuste a civibus , aut Magistratu compel-Ii non potest. Tertius denique est, quando quis iuridice ad mortem est condemnatus. Tune enim non solum potest, sed etiam tenetur mortem, quae illi infertur, subire, nec inferentI resistere . Fugere quidem potest , si occasio se offerat, honetamen vi, aut armis se ex lictorum manibus liberare, ut docet Idem Toletus supra. g. Quaeres, an peccent illi, quijoco , vel lucri alicuius captandi gratia, se probauili periculo mortis exponunt, v. g. sunambuli , aut illi, qui ad probandam thrataeam hauriunt venenum . Respondet Navarrus e is . num. 8. ει post illum Toletus supra, pece Te quidem eos, qui se praecipiti4, aut certo mortis periculo exponerent, quod evadere neque scirent, neque possent, non vero qui ex artis peritia, vel certa experientia compertum habent i se pro babiliter nullum subituros mortis periculum. Unum hic ex eodem Toleto superest observandum , nimirum quod , quamvis licitum sit, imo valde laudabile. & etiam aliquando necessirium, jejuniis , S aliis macerationibus proprium corpus amigere , illiusque vires debilitare sive ut promptius, & facilius spiritui subjiciatur, sive ut iustitiae Divinae sat stabio aliqua exhibeatur , iuxta quod dixit Apost I.Cor 9 Castigo corpus meum, in servitutem redigo: δέ Col. I . sdimpleo ea i desset pason si Christi in earne me ad Sc. Si quis tamen id indiscreto servore,&cum notabili vitae,' aut vim xium detrimento praestaret, hauὸ dubie peccaret, & quidem more liter , ut MIerunt Samus, Petr. de Nauar. & alii apud Laym. mp.uisi forte inculpabilis isnorantia, aut inadvertentia illum excusaret e III. Da homicidio, o mutilatione alierius. I. CErtum est , homicidium Iniustum alter Ius esse peccatum mortale. Unde Apoc. ar. homicidae a coelesti gloria excluduntur. Nomine autem homicidii intelligimus citiusvis hominis occisionem . Est enim in conlasib apud omnes. ut docet S. August. lib. I. de civit. c. ao. occisionem animalium ad sustentationem humanae vitae non esse illicitam . Sut tame aliquae causar,ob quas hominis occisio a peccato excusari sotest, imo aliquado redditur licita, & justa. Tres comit niter a Thecrotis numerantur, scilicet iustitia necessitas, & inconsideratio ex qui-
- bus duae priorea homicidiu reddut licitum,tertia vero illud a peccν
405쪽
ta,saltem mertat excusat. De singulis breviter aliquid dIcendum ess. Homicidiu ex justitia fieri dicitur, quando simul concurrunt qua
ruor conditiones, quarum prima est, ut fiat auctoritate publiea, Principis. v.h. aut Μagistratus ab eo potest item habentis, ad quem tanquam Dei Ministriim pertinet ius gladii, ut declatatur Rom. r. sne qua auctoritate nemini privato licet alium quantui rela flagitios una , & nocentissimum, interficere, ut docet S.Thomas 2.2.q. O . a. 3. Secunda conditio est , ut fiat ex causa juila, eaqtie kravI, &. ad bonum publicum pertinente, ut docet Idem Toletus supra : Ter tia conditio est, ut fiat ex recta intentione, verbi grae. ex Eelo jussitiae, amore boni publici, &c. Si enim Iudex, verb. grat. e, alia quo pravo, &jnordinato astectu , puta irae , invidiae , &c. iud iacium capitis proserat in aliquem sibi alias insensum, quantumvis legitIma auctoritas , & causa justa subesiet; graviter tamen peccaret, ut per se manifestum est . Quarta denique conditio est, ut fiat secundum iuris ordinem, quis ut doeet Toletus, δι Laymannus tractatu ε. de iudiciis capite a. postulat in primis, ut praecedat accusatio, vel denuntiatio, aut saltem inquisitio iuridica, si nullo a cusante, aut denuntiante Iudex ex officio procedere debeat: deii de ut crimen probetur sufficientibus testimoniis, aut indiciis, vel Iropria ipsius Rei confessione sponte facta: deniq;ut citetur Reus, ocumque, ac tempus se defendendi accipiat, quamvis interdum c ut recte observat Toletus su p. a reus etiam inauditus morte plecthpossit, s nimirum ob potentiam nimiam sermidandum se praebeat, nec aliter iustitia possit essectum suum sortiri, in quo tamen casa
crimen debet esse notorium, vel tam evidenter probatum, ut nubia subsit ratio dubitandi. Plura super hac judiciorum sorma in octavi praecepti explicatione dicentur. Secunda causa,quae homicidium licitum reddit est necessitas,qua
do scilicet quis eo redactus est, ut vitam propriam aliter tueri non possit, quam occidendo invasorem: quod quidem licitum est, dummodo fiat cum moderamine Inculpatae tutelae, ut docet S Th. Quod autem de propria vita, hoc etiam de vita personae alterius consa guinitatis, aut amicitiae vinculo conjunctae intelligendum esse, docet Toletus supra, & habetur Clement. un. de homicidio . obse vat autem idem Toletus, quod s invasor esset persona bono Reipu-hlicae admodum necessaria , puta ex cuius occisione bella civilia ,& alia fimilia damia publica emergere possent, tunc licitum Gon es set illum occidere, sed mors potius oppeti deberet.
a. Quaeres,an sicut ad vitae defensionem, sie etiam ad bonorum e teriorum conservatione liceat invasorem oecidere,quando aliter bona illa salvari non possunt.Respondet tir,etiam licitum esse, dummo. do bona illa sint magni alicujus valoris, nec aliter coservari possint . .
406쪽
demumsve suffodiens fuerir inventus,o aecepto vulnere restrinus inecvit, percussor non erit reus sanguinis . Constat praeterea ex cap. olim, de restitutione spoliatorima,& ex cap. maecto , de censura excomm .
In 6. Idque docent S. Antoninus, Major , Sylvester, C Metanus, Solus, &alii, quos citat, & sequitur 'Laym. tract. h. aejus . par. cap. 3. Addit tamen Toletus supra, id solummodo esse laicis IMcitum, non vero Ecclesiasticis, quos ut habetur cap .fuscepimus, de homicidio) Diius es , post tunieam νel inquere pallium, qua
pus rebus tranProriis tam aeerbe in alium exardeseere.
Quod autem dehon Is sortunae, hoe etIam de fama, & honore diari posse, existimat idem Tolet. quod etiam docent solus, Nauarta Sylvest. &plures alii, quoi citat, & sequitur Lessus l. 1. de juste&iur. cap.ς. dub. 8. iuxta quorum selixentiam quamvis nobilis ab aliosnvasus posset vitam fugIendo salvare, si tamen inde aliquam notabilem contrahat infamiam , non tenetur supere, sed invasorem occide. re potest , si aliter vitam tutari nequeat . Observat autem Τoletus , id non licere, nisi nobilibus, & personis iis, quae situm honorem tutari maxime obligantur, idque solummodo ad vitandam aliquam notabilem infamiam . non vero ad injuriam acceptam ulciscendam , aut ad vanum aliquod nomen sortitudinis sibi comparandum. Atidit insuper, Idem duoque eensendum esse de eastitatis, & pudieitiae defensione . Potest enim mulier ob de sensionem castitatis occidere invasorem, si aliter illam propugnare nequeat.
3. Quod autem hic de occisione alterius dictum est, id etiam de illius mutilatione Intelligi debet, scilicet ad vitae, vel bonorum, seu honoris, vel pudicitiae justam, &necessariani defensionem licitum esse alium mutilare, imo occIdere. Caeterum si illum mutilando
vita, vel honor, Sc. propugnari potest, occidere non licet. Quamvis vero licitum sit parentibus, dominis, & aliis Superioris hus,ut docet S. TH correctionis causa verberare, & percutere filios, servos, & alios inferiores, non tamen licet illos mutilare. Unde peccant, quando in correctione ex nimia ira modum excedunt, ita ait inseriores mutilentur, aut notabiliter in corpore laedantur . . Tertia denique causa, quae homiciatum a peccato excusat, est in sderatio, si v.g. aliquis Inadvertenter, & praeter omnem intentionem alium occidat Cum enim, ut docet S. Th.q M. a 8. ea, quae ex casti,&praeter intentionem accidunt,sint in voluntaria hinc sequitur, non esse peccata, cum nullum sit peccatum nisi voluntarium . Recte tamen
observat S Doctor,& post illum Lessus supra dub. I s.contingere pocis . ut id , quod non in voluntarium in se , sit voluntarium in causa , ut quando quis aliquid facit, unde periculum et , ne seouatur mors alterius. Tune enim nisi sufficienteni ad periculum illud evitandum diligentiam adhibeat, homicidium, quod inde, licet casu , & praeter. illi intentionem, sequenar, censebitur voluntarium in sua causa -
407쪽
h. g. nobilis aliquis venatur, & ictilsclopi existimans impetere sera . oecidit hominem : tunc si suffieientem non adhibui e duigentiam, uroecisionem illam praecaveret. censebitur ei voluntaria.eritque proim de illius homicidii reus. Eli autem suffciens illa 4;ligentia pensan. da iuxta maius . vel msiuis periculum , quod imminet. si enim v g, locus illius venationis erat iuxta viam publicam, per quam multi transire solebant, major haud dubie ad vitandum homicidi; perbculum adhiberi debebat diligentia, quam si fuisset desertus. Idem quoque dici debet juxta S.Doct. mentem de illo,qui omitti aliquid facere, ad quod tenebatur, ex qua omἰssione sequitur praeter eius intentionem mors alterius. Tunc enἰm pro ratione maioris, vel minoris negligentiae, aut ignorantiae quae illius omissionis causa fuit, maioris, vel minoris peccati reus censebitur. B.g. si me alIqua Mediei ignorantia, vel negligentia mors infirmἱ sequatur, reus erit peccati graviori aut levioris, prout maior,vel minor fuer It illa eius ignorantia , aut neglἱgentia, quod judicio viri prudentis perpendendum est. Quae autem hie ae occisione dicta sunt, eadem etiam proporistIonaliter de mutilatione intelligi debent . quot modis precetur in quintum Decari, praeceptum . I. DEccant in primis, qui injustum vindictae appetitum delissi L rate eone ἱpiunt. qui se motu aliquo Irae, ultra rationis, aut charitatis limites adripi sinunt, qui verba contumelso is , &conviciis plena in alios proserunt, qui sibi )psis ex despetatione mortem optant, aut inferre conantur , qui se temere , & sine ulla rationabili causa periculo mortis exponunt. 9si aliquem sibi non siibditum verberant, aut peleutiunt , aursbi quidem subditum , sed sine ius a causa , aut licet ex justa causa, tamen cum notabili excessu, unde laesio gravis , aut m tilatio, S etiam mors sequatur . . Item qui sine legitima auctoritate alterum mutiIant,vel OeeIdun aut eum legitima auctoritate, sed sine iusta, & susticienti causa, vel ex prava intentione 3 qui alium occidunt ob vitae, vel honoris, aut pudicitiae vel fortunatum desensionem,sed uon servata modo tione inculpatae tutella; qui alium casu aliter quidem, & praeter imtentionem occidunt, sed non adhibita sufficienti diligentia , aut quo ignoramIa, vel negligentIa omittunt aliquid facere, ad quod tenebantur, ex quo tamen sequitur mors alterius. a. Peccant etiam, qui alios ad duellum provocant , aut provocationem illam acceptant , item qui in duellum aIiorum consent iuri L aut non impediunt, eum possint, qiii duello ranquam saxrinis vit loquuntur, aut spectatores intersunt , aut qui conuinio, favore, aut quavis alia rationa duello cooperantur.
408쪽
etiam contra hoc praeceptum mulieres, quae pharmacum
timunt, aut aliquando aliud adhibent remedium ci recte tendens adim ediendam conceptionem foetus, vel ad expulsionem abortum illius, sive animatus sit, sive nonr peccant matres, quae infantes in eodem Iecto secum ponunt , cum periculo illos opprimendi Sunt autem hic obiter observandae duae circunstantiae homicidii In Consessione necessario declarandae. Prima circunstantia est personae occisae, aut mutilatae, v. g. an sit sacra, &Ecclesiastica, vel laica, laica est, an sit pater, vel mater, aut Superior, &c. Secunda cIrcunstantia est loci, nimirum an occisio, vel percussi
alterius facta sit in Ecclesia , aut aliquo loco sacro cum singui' nis estusione, unde locus ille pollutus fuerit. s. v. De restismisne ob alterius occisionem. veI mutilationem facienda. I. praesertim circa temtutIonem Illam expilaanda sunt ,
primo, quantum sit ob mutilationem, vel occisionem alisterius restituendum, secundo quibus sit res Ituendum . Quod ad primum spectat, certum est, pro alterius occisione, aue mutilatione nullam praecise loquendo condignam restitutionemri posse; cum vita hominis nullo pretio pecuniario aestimari possit, ut ex communi Theologorum eonsensu docet Lessitis lib. de just. &jure , c. s. dub. 3. Pisa quamvis verum sit, ordo tamen iustitiae postulat, ut damna omnia ex occisione , vel mutilatione alterius seincula resarciantur ab eo, qui injuste occidit, vel mutilavit, sive aggresbr fuerit, sive seipsum defendendo moderamen inculpatae turruae notabiliter excesserit, ut recte observat Navari c.2 . n. 27.&Lesesiis supra, dub.ai. Atque in primis expensis omnes factae pro curatio ne mutilati, vel occisi restitui debent: item restituenda sunt lucra Omnia,& emolumenta, quae is, qui occisus est, ex artificio, negotiatione, vel officio probabiliter consequi poterat, detractis tamen his εquae ipse consumpsisset i quod etiam fimiliter dici debet de eo, qui
mutilatus est, pro eo tempore , quo ratione laesonis acceptae artisecium, negotiationem, aut ossicium exercere non potuit. Quae omnia viri prudentis , S, docti. iudicio in easbiis particulatibus determinanda sunt, ut praefat; Auctores sustus docent. Quaeres,quomodo facienda st aestimatio lucri laturi, cum Ignor
tur, quanthv victurus fuissetis, qui oeelsus est. Respondetur, non posse ad id dignoscendum regulam certiorem, & commodiorem P scribi quam ut tantum testituatur,quantia probi, prudentesque vira,
spectatis viribus, aetate, complexione illius, qui occisus est, aliisque similibus eircunstantiis, & habita ratione lucri cessantis, vel damni ex illius occisione emergentis,aequum esse judicavςrint. Quod etiam
409쪽
servata proportione debita diei debet , si alicuius vita ex Inlan cussione, aut quavis alia laesione brevior effecta sit. Tunc enim eri facienda similiter aestimatio temporis, quo ille vitam ulterius secundum communem naturae eursum Lint produ rus. Recte etiam monet idem Lessius inpr.dub. 2 s. aequissimum esse, ut is qui alae inlusis occidit, pro illius anima orationibus, eleeinosynis, aliisque piis operibus Deo satissaeiat, ac praesertim sanctum Missae Saerisissem pro refrigerio illius offerri curet , idque proinde pro alia qua satisfacitonis Sacramentalis parte illi covenienter injungi posse. x. Quod spectat ad secundum . quibus scilicet restitutio ob injusta alterius Oeeisionem facienda sit, docent comuniter Doctores, faciei dam illam esse parentibus,stiis S uxori. Ita Bannes, Solus, & plures alii,quos citat, & sequitur Lessius supr. dub 16. Obligatio aute ad illam restitutionem quod observandu est oritur, non ex iure,quod haetersonae habent in bona defuncti,cum ipse derunctus nullum iush,
uerit ad illam restitutionem, cujus facieὸae obligatio non aliunde , quam ex ejus morte orta est,sed ex arctimima illa conjunctione, quae inter defunctu,&ejusmodi personas intercedebat,ratione cuius censebantur quωammodo una cuna ipso desuncto persona, & competebat illis speciale quoddam ius postulandi ab eo alimenta , de alia ad
decentem vitae sustentationem necessaria Unde sequitur , quod occiasor eadem illis praestare obligetur, ad quae occisus obligatus fuisset. . Quaeres an similiter creditoribus defuncti restituere teneatur. R spondetur, plures Theologos, quibus subscribit Laym.tr.3.de iustitia pars.c.6. existimare, illum teneri. Lessius vero supra dub.13. contem dit,neq;creditoribus,neque etia haeredibus occisi si tamen parentes,
uxor , & filii excipiantur ullam ex rigore iustitiae restitutionem esse
faciendam; cum neque creditoribus, neque etiam haeredibus defuncti ius ullum nisi in bona competat,ea vom,quae ob illius occisionem restituuntur,inter eius bona connumerari non possint. Quae quidem sententia tum ob illam rationem, tum etiam ob Bannis,& Soti, quos pro illa citat, auctoritatem , probabilis, ae in praxi tuta videtur.
Non moechaberIs. Monet Catechismus Rom. par.i .c 7.specialem cautelam, ae pruindentiam, nec non delectum verborum requiri in explicanda huius praecepti materia,' , ut ait, moderationem ratius de fiderat , quam orationis copiam. Quod ut praestemus,& brevitati simus,ae honestati consulentes, nihilque omittamus eorum, quae a Sacerdotibus
stiri debent,ut lepram a lepra discernere possint, omnia,quae diceda nobis
410쪽
nobis sunt,tribus paragi aphis conplectemur,in quor pruno Investia gabimus,quid hoc sexto praecepto prohibeatur,in secundo quotm dis in illud peccetur, in tertio cenique restitutiones quam in certis casibus ob hujus praecepti transgremonem faciendas explicabimus .
quid hoe sexto Praecepso prohibeatur. x. CAnctus Augussinus qu. I7. stiper Exod. explicans hoc sextumo praeceptum, doeet, illo prohiberi non modo adulterium,quod nomine moechiae designatur,sed in genere omnem illicitum concubitum , ac queiacunque luxuriae actum sive externum, sive internum . ni autem sex luxuriae species, ut docet S. Th. 2.2. quaest. I . a. I. S seu. R declaratur cap. Lex illa, qu. I. scilicet fornicatio stuprum, adulterium , incestus, raptus , & peccatum contra naturam ; quihus aliqui Theologi addunt sacrilegium , nuando peccatum istud
committitur cum persona Deo sacra, quod tamen S. Thom. reducit ad speciem adulterii, quia personae sacrae connubIo quodam spirituali sunt Deo conjunctae . Fornieatio et concubitus illicitus soluti eum soluta, id est hominis nullo conjugii vinculo , aut castitatis voto, aut Religiosi, vel Ecclesiastici status conditione obligati, cum foemina , quae nec coniugio, aut aliquo voto castitatis obstricta est, nec Religiosi status susceptione Deo mancipata. Hanc autem simplicem fornicationem esse peccatum mortale, adeo certum est, ut oppositum pertinaciter assererest haereticum, ut definitum est in Glement. Ad nostrum , de haereticis: & expressis verbis dicit Apostolus Eph. s. quod omnis fornicator, aut immundus non baset .haereditatem in Regno Christi . Excipitur tamen casus ille, in quo mulier vim ab alio pateretur . Τunc enim, quamvis delectationem sentiat , si tamen impudico actui non consentiat, nullatenus peccat, ut suse declarat, &pr .hat S. Aug. lib. I. de Civ. cap. 7.1. Ad hoc peccatum reducitur concubinatus, quo nomine nihil aliud intelligitur , qua sornicatio continuata cum certa persona soluta,& cohabitatio cu illa.Est autem hoc peccatum grave,& periculosum , eo quod hominem in continuo statu peccati detineat. Nee absolvi debent concubinarii, nisi prius a concubinis separentur . . . Porro recte observat Lessus l. 4. de iust. 8t jur. c.3. dub.7. fornic tionis peccatu in Christianis specialem habere deformitatem,rati ne Sacramentorum Baptismi, & Eucharistiae, per quorum susceptio ne singulari quodam modo uniuntur Christo Dom. Si fiunt membra Christi. Unde Apost. i.Cor.6. Nescitis; inquit Moniam corpora vestram ebra sunt Christi tollens ergo membra Christi aρια meretricis absit.
Stuprum est virginis defloratio. Estq hoc peccatum gravius simplia