장음표시 사용
411쪽
et oi nicatione, eo quod praeter illius malitiam habeat speeIalem deformitatern propter violationem signaculi virginalis, & max Linum deinceps peccandi perieulum, cui virginem sic defloratam exponit. Existimat tamen Lesius i. a. cap. io. dub. probabilis ter dici posse, suprtim tunc solummodo esse peccatum specie diastinctum a simplici sornicatione, quando virgini vis insertur, i
laque per violentiam defloratur. Adulterium est illicitus concubitus cum persona eonjugata, sive vir tantum, aut mulier, sive uterque conjugio copulati sint. Est autem gravius fornicatione, & etiam stupro, tum propter violationem fidei conjugalis, tum etiam propter damnum filiorum legitimorum,&alia similia mala, quae ex eo peccato consequuntur, de quo loquens Iob c. 3r. Hoc nefas inquit, ct iniquitas maxima , gnis usque ad perditionem devorans, er eradicans genimina. 3. Sacrilegium est illicita copula cum persona sacra. seu quae Deo consecrata est, & dicata , sive per votum eastitatis, sive per ordinis sacri susceptionem . Addit etiam Toletus l. s. e. n. sacrilegium committi, si quis in minoribus constitutus luxuriae peccatum committat, vel si quis in loco sacro actum venereum exerceat, quamvIssit coniuratis, ut existimant Paludanus, Tabiena , & alii apud eundem Toletum. Unde circa hoc peccatum circunstantia pers nae, vel loci declaranda est. Locus autem sacer dicitur, qui sol mni ritu Divino eultui dicatus est, ut Ecclesia, &Capellae illi adjacentes, necnon Sacristia, ut pars illius, ac etiam coemeterium . . Incestus est copula illicita eum persona consanguinitatis, aut assinstatis nexu intra quartum gradum conjuncta. inam vero graves oe peccatum, ex eo colligitur, quod in veteri lege constituta erat mortis poena in incestuosos, & additur haec causa Lev. 2o. quia xem nefariam operati sunt. Est autem eo gravius peccatum, quo ma ior est inter peccantes personas coniunctio. imo specie distinctum esse existimat Navarr. c. 19. n. 3. asseritque proinde gradum consanguinitatis, aut affinitatis esse declarandum. Observat etiam Less. violationem cognationIs spῖrItualIs per γ tum luxuriae, quamvis proprie ad hanc incestus speciem non pert,neat, habere tamen specialem deformitarem, ratione cujus circumstantiam cognationis spiritualis in Conressione declarandam esse existimat. Quod similiter dicendum est, si hoc peccatum committeretur cum filia spirituali Confessionis, id est cum ea, cuius quis Comsessionem Sacramentalem excipit. Chiod quam grave peccarum sit,
constat ex cap. Omnes, &cap. o. qu. I. ubi depositio ab ordine Sacerdotali, & perpetua poenitentia usque ad exitum vitae decernitur in eum, qui tale scelus perpetraverit. Raptus, quantum ad ipsum actum luxuriae, modis omnibus supra
dictit committi quidem potest,sed addit praeterea violeutam,& inim lam
412쪽
sam personae a domo sua,vel paterna nubtractionem,& Io alienarentionem.Unde raptus cum simplici fornicatione, vel adulterio, vel sacrilegio vel incestu sina ut committi potest. Et hae circunstantiae cum illa, quae ipsius raptus est propria, debent in Confessione declarari . Peceatum denique contra naturam est illud c ut explicat S. Doct. q.
4. art. li. ) quod repugnat naturali ordini venerei actus, qui eonvenieneciei hAmanae . Additque, illud quatuor praeseitim modis eontinge te posse, uno quidem modo , si absque omni concubitu, eausa delen
tronis venerea, Pollutio FrocΜretur , ct vocatur mollities 3 alio modo,
si fiat per eo neubitum ad rem non ejusdem speciei,invocatur bestiali-ιar; tertio si fiat per concubitum ad non debitum sexum , puta masenis ad masculum . foeminae ad forminam , ut i postolus dicit Rom. I. quod dicitur Sodomiticum vitium; quarto si non servetur naturali
modus concumbendi , aut Τνantum ad instrumentum non debitum , aut quantum ad alios monsirosos, ct bestiales concumbendi modos .
. Et hi quatuor modi specie distingtiuntur, ut obserrat Lemnis l. 4. e. a.dub. 3. cum unusquisque illorum coiit Ineat specialem turpitudisnem castitati repugnantem . Quam nefandum autem, & quam deleassabile sit illud peccatum , satis constat ex horrenda punitione S domitarum , Gen. i9. Nonam filii Itidae Gen. 38. ubi dieitur, quod pereussit eum Dominus, eo quod rem detestabilem faceret. & Levit. 2c. morti adjudicantur, qui peccatum istud eommiserint. Neque tam tum Divinis legibus, sed & humanis haec peccatorum monti radamnantur . In Codice enim Theodosiano l. s. tit. edicitur, quod hujusmodi scelus spectante populo stammae vindices expiabunt. Est autem observandum circa peccatum mollitiei, pollutionem omnem directe in se voluntariam esse peccatum mortale, nec una quam quovis praetextu etiam tuen/ae sanitatis esse licitam, ut ex communi Doctorum consensu probat, di docet Lessus su p. diib. x . imo & illam etiam , quae indue te tantum voluntaria est iid est quae sequutura praevidetur ex aliqua causa, quae tamen noli evitatur, cum possit, dc debeat evitari. Si tamen iusta aliqua ratio subsit eiusmodi causam non evitandi, ut si quis libros de ejusmodi rebus tractantes legat, ut alios doceat, aut Confessionibus exclaiendis vacet, unde turpes imaginationes,& delectationes in parte inferiori, ae exinde polluitiones consequanatur; tunc non erit peccatum . dummodo non subsit periculum conasensus, ut docent Lemus iup. Nauar. e. I9. n. 5. 3c alii communiter .
Quod si pollutio nullo modo sit voluntaria, ut quando inter doromiendum accidit, neque postquam quis plene expergefactus est, in delectationem ex illa provenientem deliberate consentit, tunc non esse peccatum, iidem Auctores proxime citati docent. s. Praeter has luxuriae lpeetes sunt alii plui imi eji sdem peccati gacius tam exteriores, quam interiores ad unam quataque illarum perad , tinen
413쪽
vinentes, hoe sexto praecepto prohibiti. Atque in primis prohIbemetur morosae delectationes, quae ex rebus obscoenis cogitatione , vel smuinatione apprehensis, cum pleno, & deliberato voluntatis eo sensu, percipiuntur. Et etiam ipsae cogitationes, & imaginationes turpes, quamvis nulla ex illis sequatur turpis delectatio, si tamen 1llius percipiendae causa animo versentiir , & foveantur, aequalem cum ipsis obscoenis delectationiblis censentur habere malitiam, scialicet mortalem, quamvis nulla subsit voluntas rem illam turpem opere implendi. Quod melius explicare simul, & probare non ponsumus , quam his s. Aug. verbis lib. I a. de Trinit. c. 2. Totus , Inquit, homo damnabitur , nisi haec , quae sine voluntate operandi , sed
ramen exm voluntaιe animum talibus oblectandi , solius cogitationissentiuntur esse eecata, per Mediatoris Gratiam remittantur.
Prohibentur etiam a fortiori obscoena omnia desideria, & turpes affectus,quando quis deliberate appetit,& vult actim aliquem lux riosum perpetrare. Et haec desideria eandem cum ipsis actibus desideratis deformitatem induunt . Unde qui mulierem coniugatam turpiter concupiscit, Iam moechatus est eam in corde suo, ut ait Christus Dom. S. Matth. s.& coram Deo adulterii reus efficitur. Praeterea oscula, tactus, & aspectus , qui fiunt ob carnalem, Scveneream delectatIonem, quae ex illis percipi potest, sunt etiam peccata mortalia hoc praecepto prohibita. Quamvis enim , ut recte observat S. Doct. 2. a. q. Is . a. 4. hae, &similes actiones sint ex genere suo indisserentes, possintque secluso quovis libidinoso assectu licite exerceri, e. g. si quis mulierem osculetur eam salts--Iulo, quia talis est consuetudo patriae , vel ob aliquam aliam causam rationabilem; si tamen nulla ejusmodi causa subsit, nec aliud in osculis, tactibus, & aspectibus intendatur, quam dei illa, quae carnem ascit, & ad libidinem excitat tunc se. cundum mentem S. Doct. peccati mortalis reatus incurritur.
οι mod/ι fleecetur In sextMm Decalogi praeceptum. r. dictis colligi potest, quot, &quam variis modis peccetur in hoc Decalogi praeeeptum . Atque in primis peccant contra illud, qui turpium rerum cogitationibus, aut imaginationibus deliberate intendunt, iit illis delectentur, qui delectationes illas suboriri a)vertunt nec illas protinus abjiciunt, sed potius fovent, qui legunt libros Impudicos, unde tales cogitationes, & delectationes plerunqua oriri lent, qui Intendunt in imagines, aut picturas obscoenas, & ad libidinem aspectu sui excitantes, aut illas domi expostas habent, unde alii occasonem peccandi stimere pos-
stiri, qui turpes cantilenas, aut verba obscoena proserunt, aut ab
aliis prolara libenter audiunt, qui comoediis, aut aliis spectaculis, vel
414쪽
vel saltationibus, & choreis delectantur, in quibus advertuot praves adversus castitatem tentationes experiri, iisque ut plurimum succumbere, qui notabiliter in cibo, vel potu excedunt, unde in Ipsis motus impudici, & aliquando pollutiones oriri solens, quisbus sere semper consensum praebent.
a. Qui vellitu, aut gestu aliquo immodesto, vel aspectu alἱIs huius
peccati occasionem praebent, qui se, vel alias personas impudice asepieiunt, qui osculis, aut tactibus libidinosis delectantur, qui volu tate sola, aut etiam aetii ipso committunt peccatum fornicationis, stupri, a)ulterii, sacrilegii, incestus , aut raptus, qui in peccatum mollitiei deliberate incidunt, pollutionibus deliberate delecta tur, aut eas sibi tactibus impudicis, vel aliis modis procurare conantur , qui infandum Sodomiae,aut bestialitatis crimen perpetranis
aut aliis illicitis, & infamibus concumbendi modis se polluunt. III. si nam situmnes ob huiuν praecepti transgre*linem
faetendae sint. I. V Uobus praesertim calibus obligatio restitutionis alIcuius si ciendae hujus praecepti transgressoribus incumbere potest, nimirum ratione stupri, vel adulterii. Quod ad stuprum spectat, certum est in primis, illum,qui vI Inem aliqua coniugii promissione decepit, & sub eiusmodi spe corporis iulius usuram impetravit, ad eam in matrimonium ducenda obligari, etiam si ficte tantum,& dolose promiserit. Ira Navarr. Sotus, Adrianus, & alii apud Lessium l. 2. c. Io. dub. Si tamen sit conditionis valde inaequalis,auis promissionem adimplere non possit, puta quia est conjugatus, aut si ex illius promissionis impletione grave aliquod
scandalum timeatur 3 tunc promissioni satisfacere censebitur, si sufficientem illi, pro ratione conditionis, & status, dotem tribuasi ut docet Navarrus c. I 6. n. 8.&post illum Toletus, lib. s. c. II. 2. Certum est etiam, illum, qui violentia, aut importunis precὼbus, aut falsis, & dolosis persuasionibus virginem ad stuprum induoxit,teneri illam vel ducere, vel convenienter dotare, ut habetur ex
e si seduxerit, de adulteriis . Quod si virgo nulla vi, aut promissione, nullis item importunis precibus, aut dolosis persuasionibus ad pe catum inducta est, sed ipsa sponte, & libere in illud consensit, nulla
restitutionis faciendae obligatio incumbit, ut docet Navarrus supra, 'Lessius iup. dub. 2. & alii, quia juxta regulam 28. iuris in o. Sciensi, o eo emienti non sit legesque Canonicae,ut observat Navata ibid. non obligant ad rellitiitionem, nisi eum, qui aut violentiam , aut dolum, seu deceptionem ad stupriim perpetrandum adhibuit .
Od etiam similiter dicendum existimat idem Navareus, si usus per stuprum deflorata aeque commode, ti convenienter nosis, ac
415쪽
s tollatine peccasset , quia stuprum illius nemini innotuit. Tune enim, quamvis sile, qui eam ad peccandum induxit, gravem , &aigidam poenitentiam coram Deo subire teneatur, ad nullam tamen sinitutionem illi faciendam tenebitur ; quia scilicet nullum damnum passa est , quod pecunia aestimari possit. Quod spectat ad adulterium, si mulier conjugata fit Ium ex adulterio suscepit,tenetur omnibus modis quibus potest, citra famae dispε- .rium, aut vitae periculum, procurare, ne legitimi haeredes ratione hujus illegitimae prolis aliquid detrimenti patiantur. Unde si liabethona aliqua praeter dotem sibi propria , quae possit, quibus velit tri- huere tenetur ex illis tantum legitimis haeredibus applicare, quantum satis erit ad compensationem damni per spurium illati, aut imserendi . Ita Cajetanus Opust. 3 i. resp. I .Navarr. c. I s. n.q7. Tolet. lib. s. c. II. Les. lib. 2. c. Io. dub. I. R alii communiter.
3. Quod si mulier nulla eiusmodi bona polii deat, neqtie ullo a Ilo inodo damnum illud s6 pensare possit, quaerunt Theologi, an terrea- cur etiam cum periculo vitae, vel dispendio famae,crimen suum marito,vel filio suo spurio prodere . Responderur ex communi Doctorusententia, ut videre est apud Lessuim, & Toletum supra , non tenericum periculo vitae . Quamvis autem aliqui existiment ad id obligaricu honoris, & famae dispendio, probabit is tamen, & tuta in praxi est sententia Soti, Innocentii. Panormitani, Caietani, Navarrii & ali rum quos refert,& auibus subscribit Lessius supra, diib.7. qui neg1r, mulierem cuna notabili famae. honorisque dispendio, ad crimen sua marito,vel filio spurio revelandum obligari. Quorum ratio est, quod
fama. cum sit bonum superioris ordinis non videatur in tali casu n cessario exponenda pro alio bono inserἰoris ordinis, praesertim cum illius dictis neq;maritus, neq; spurius filius credere teneantur, iiixta regulam Iuris. q. llegantifuam turpitudinε nulla debetur proin
deq; ex illa peccati sui declaratione nihil aliud sequeretur, nisi scam latum in familia&discordia inter filios. Unde etiam cap. Ob inde poenit. & reniis nihil aliud praescribitur respectu mulieris, quae filiuis p posuerat, nec suppositionem illam marito revelare volebat, licui nee alteriuS, quae prolem ex adulterio susceperat, nisi ut competens satisfactio per discretum Sacerdotem utrique injungatur . Quare juxta illum Canone prudentis erit Consessarii ejusmodi mulieri prae-xer alia opera satisfactoria praecipere , ut solitas expensas, quantum poterit. habita ratione status, valetudinis, Sc. imminuat, & maiori sedulitate rem domesticam administret, & si quid lucri proprio labore captare possit, illud in compensationem filiorum, aut har- tedum applicet, & alia similia praestet, quibus si non totum d
pinum, saltem illius partem aliquam compensare conetur . Quaeres, utrum ipse adulter ad restitutionem aliqua facienda o
lisexur. Respondeuir, si moraliter ei certum sit filium qui ex muli
416쪽
res eum qua peccavit, natus est, esse suum , obligari adulterum ad compensationem damnorum, quae legitimo marito, aut eius haeredi hus obvenire possint, sive ratione alimentorum , quae illi praestantur, sive ratione haereditatis, quam cum aliis legitimis filiis tanquam unus ex illis aditurus est. Et hare est communis sententia D isorum, paucis exceptis, quorum Uinionem, ut minus probabh Iem, & tutam , merito rejicit Lestius supra dub. 6.
Explicatur septimum Decalogi praeceptum . Non suraberis. CVm hoc septimo praecepto, ut observat Catech. Rom. par. 3.e
8. Deus in tutelam veluti suam bona nostra exteriora susceperit, ita ut nullus ea injuste surripere, aut invitis nobis detinere posisit, quin iniuria illa in ipsum etiam Deum refundatur, ac obedie tia illi debita violetur ; hinc patet, quanti facienda sit huius pret cepti observatio, &quo studio illius obligationes omnes pervestigandae sint, praeiertim cum innumeris prope modis in illud peccetur. Ut igitur maiori cum luce in illius explicatione procedamus, ipsius iuris, ac iustitiae principia breviter consideranda nobis sunt , ut ex illis postea rationes omnes , quibus erga proximi bona o stringimur, enucleatius cognoscamuS. g. I.
quid juris, quid iustἰtiae nomine intelligendum M.
I. IOmen iuris ut illius varias, & multipliees aeceptiones o mittamus in duplici praesertim significatione sumi solet. Primo pro lege tam naturali, quam postiva, sive Divina, sive fit mana, quo sensu dicimus , e. g. parentibus honorem deserre, esse de iure naturalia Sacramentum Baptismi recipere, esse de iure Ἀ- vino positivo, quo etiam sensu legum, &sanctionum Ecclinastiearum collectionem Iuris Canonici nomine indigitamus . Secundo sumitur pro facultate illa, seu potestate legitima , quam quis habet ad rem aliquam obtinendam, aut retinendam, vel ad aliquid faciendum, ita ut ab illius rei obtentione, aut retentione, vel ab illa actione facienda impediri licite non possit. Similiter iustitiae nomen duobus potissimum m Is aecipitur. Pr,.
mo pro virtute quadam generali, quam S. Anselmus diat. de verit. c. . vocat sectitudinem .ialutatis, quo sensu virtutes omnes in se conis
plectitur, & pro illis sive generatim, sive speciatim significandis plerintque in Scriptura ponitur,ut Matth. esuriunt, tinns
417쪽
insiιtiam . & cap. 6. Attendite , ne iustitiam vestram faetaria e ram hominibus, ut videamini ab eis. Secundo pro virtute particulari, quae a S.Doct.I.2.q. 8 a. ..& a Illinrisconsultis communiter definitur, Constans,o perpetua voluntas sussuum unicuique t vibuendi, quorum verborum senius est,itistitiam esse virtutem quae inclinat. & firmat voluntatem ad tribuendum linicu que, quod suum est.. Qua in acceptione una est ex quatuor illis viri tibus, quae a Stambr. in c. 6. S. Lucae vocantur Cardinales, eo quod sint aliarum virtutum tanquam cardines, ita ut siciit ostium in cardine, se ut loquitur S Greg. l. 1. mor. c. 36. omnis honestae itae rario,ct universa boni operis structura illis inniti quodamodo videatur . Σ. Dividitur aute justitia a S.Doct. q. 6i. a. I. in commutativam , &distributivam . Iustitia distributiva illa est quae dividit, & distra: buit
munera, ossicia, bona, onera, & alia similia Communitatis alicuius propria secundulia proportionem, quam vocant geometricam, adest considerando non solum valorem, & quantitatem bonorum illorum , aut onerum , &c. sed etiam personarum conditionem, id Deitatem, merita, &c. Commutativa vero illa est, quae constituit aequalitatem inter personas particulares secundum proportionem Mrithmeticam, idest considerando solum valorem , vel quantitatem rerum, sine ullo respectu ad personas. V. g. mutuatus est aliquis centum aureos, qualiscunque sit, dives, aut pauper, nobilis, aut ignobilis, debet centum aureos reddere. II.
Quid sit ius ad rem , ct ius in νe. a. Elebr Is illa diviso iuris, quae a TheologIs, & Iurii perliis tractatur, lucem dabit variis dissicultatibus circa hujus praec pii violationem occurrentibus, ideoque a nobis praetermitti non debuit. I us igitur ad rem est illud, quod habetur per alicujus contractus stipulationem, puta per donationem, emptionem , &c. ante. quam illius rei, quae donata, vel empta est, traditio fiat. Ius in re est illud, quod per ipsam rei traditionem acquiritur. Haec est autem utriusque disserentia quod ius m re ita faciat illam propriam ejus,qui acquisivit, ut quocunque in loco sit, & in cujuscumque manus pervenerit, facultatem habeat ea ubicunque repererit, &recipiendi,& a quocunque repetendi, & obligetur ex justitia eam ei restituere quisquis acceperinjus vero ad rem non tribuat iacultatem
ejusmodi in ipsam rem,sed solummodo titulum iustum , & aptum ad habendum illius rei dominium.V g.quis emIt equum ab altero , ill se iisque pretium solvir,si equus ille nondum ei a venditore traditus sit, habet tantum jus ad illum equum, non vero in illo . Unde si venditor fraudulenter eundem equum alteri vendat,& tradat, primm empinx
418쪽
non potest ab illo altero equum repetere, sed agere tantum potest in venditorem. ut pretium restituat , tibique praeterea persolvat, quantum sua Intererat, contractum illius venditionis antea celebratum firmum esse, & ad plenum evctum perduci: e contra si eruus ille venditus, sed nondum traditus moriatur, aut fitrio abisucatur, venditori perit, & non emptori .
2. Ex quibus intelligi potest, quid sibi velint Ieges Civiles, dum
dicunt, ei, qui habet jus in re, competere actionem realem, quae Mio vocatur, qua res ipsa repeti, & sumi possit, ubicunque reperiatur, ei vero, qui habet tantummodo jus ad rem , compe- tete actionem personalem , non qua res ipsa, in cuiuscunque ma
nus devenerit, possit v Indicari , & accipi, sed qua traditio ejus possit exigi a persona, cum qua stipulatio de illa intercessit. s. III. quid sit dominium quibur personis eompetat. I. I Lures sunt jur Is particularis species , variaeque rationes, a quibus competere potest alicui facultas accipiendi , aut retinendi rem aliquam vel de illa disponendi , inter quas praecipua , S ad quam reliquae aliquo pacto reducuntur , est domianium : ex cuius proinde explicatione , quid de aliis sentiendumst facile poterit intelligi. Ae in primis observandum est , duplex esse dominium, iurisdi- .ctionis scilicet, & proprietatis .. Dominium jurisdictionis est potestas gubernandi sibi subditos, illis aliquid praecipiςndi, aut prohibendi, judicandi, puniendi, vel praemiandi. Dominium vero proprietatis est jus possidendi rem aliquam. &de illa tanquam sua disponend . Estq;rtirium duplex, persectum scilicet, Sin persectum. Dominium perfectum , quod & plenum dicitur,
ontinet proprietatem rei, & commodorum ejus, extenditque se ad omnem ejus usum, & aispositionem, nisi lege aliqua Divina, vel humana prohibeatur . Daminium vero imperfectum habet tantum proprietatem absque emolumentis, vel emolumenta absq; proprimtate . Primum vocant Iurisperiti dominium directum , quale esti Principis respectu seudorum, aut illius, qui dedit agrum in empli, tetam: secundum vocant dominium utile , quale habet laudatarius, emphyleuta, usu fructuarius. &c.
Σ. Quod aurem spectat ad subjectum dominii, seu personas illius
capaces, Theologi communiter docent, illud non nisi naturae rati nati competere posse ; cum per solam rationem quisq; potetatem habeat immediate in actus suos , & per hos In alias res exteriores . Atuue in primis certum est, Deum in omnes creaturas summum
quoddam, & absolutissimum obtinere dominium, quod scriptura into aeris prope in locis testatur, proindeqι illum libere , & prout ipsi
419쪽
ui . DE VII. DE CAL PRAECEPTO.
Placuerit, de omnibus creaturis sine eviusqua iniuria disponere ponis. Certum est etiam, hominem esse dominii eapacem, juxta illud Genes a. Faetamus hominem ad imaginem, o similitudinem nostram , aer puaesis piscibus maris, o bestiis serrae, &c. ubi tribuitur homini praefectura , & dominium in alias creaturas inferiores alione ina, pinis Divinae, quam gerit, quaeque in intellectu rationis capaci, &libera voluntate consistit. Sed dissicultas est de quibusda hominibus in particulari, an de facto dominium aliquod, & quarumnam rerum habeant: ae praesertim desiliis familias. De quibus breviter dicimus, quod secundum iuris )ispositionem , quandiu sub patria potestate constituti sunt , duo sunt tantummodo genera bonorum, quorum perfectum dominium habere possitnt, castrensa scilicet, &quasi casumsi a. Bona castrensia sunt illa, quae in militia . vel occasione militiae iuste acquiruntur, ut stipendia, donaria Ducum,&e. Quasi castrensia vero sunt ea, quae ex Benescio Ecclesiastico, aut Oiscio publico Iudicis v. g. aut Advocati, aut ex professione a-
Iimius artis liberalis proveniunt. Bonorum autem illorum, quae adventitia vocantur , id est quae vel ex aliorum donatione, vel ex propria industria. negotiatione, &c. proveniunt, dominium quidem directum habere censentur, non tamen de iis disponere pota sunt absque consenna patris penes quem illorum administratio, &titilitas remanet. Quae omnia sustus explicata videri possitnt apud Nauar. c. II. n. I. Lessium lib. a. e. . dub. 3.&alios.
Quibus modis dominium proprietatis aequἰratur. I. o Es externae, quae sub dominium proprietatis cadere possunt,
.m duplicis sunt generis: vel enim nullius sunt, vel alicujus propriae . . Et de utrisque quaestio proposita intelligi potest. Atque in primis quod spectat ad res illas, quae nullius domini
sunt, dicendum est , spectato communi naturae ac gentium jure , illas fieri primi oecupantis . nisi ines civi Ies, & Iocorum consuetudines de aliquibus in particulari aliter constituant, proindeque hanc occupationem esse legitimum modum , quo Praedictarum rerum dominium aequiritur . Id patet ex s. era, inuit derer. divis.& ex leg. 3. E. de acquirenda possess. item ex l. i. & 3. g. de acquirendo rer. domit . quibus legibus omnes Theologi iubscribunt. Hine colliges, seras, & animal ia sylvestria, quae in nullius potest te sunt, vel quae jam ab aliquo capta illius potestatem evaserunt,&in libertatem naturalem se vindicarunt, ubicunque reperta fuerint, capi posse , e contra vero animalia illa, quae natura mansueta sunt, di domestica, quamvis e domini domo taugerint, ubicunque ober vantia reperiantur, esse restituenda, quia tanquam ad dominum per
420쪽
. tinentia conliderantur, ut iustis explicat Lessius I. a. de just. & iure c. s. dub. 6. Vade parag. Gallinarum, instit. de rerum divisioite is ille dicitur surtum committere, qui ejusmodi animalia, cum estuin perint, detinet. Simili ratione lapilli, gemmae, margaritae, & Mlia similia, quae nunquam dominum habuerunt , & in litore maris , aut In aliis locis inveniuntur, sunt primi occupantis . 2. secus vero dicendum est de rebus illis, quae dominum habu runt, & casu aliquo suerunt amita, v. g. quae naufraglo facto ei ctae sunt ad litus maris. Qii aequis enim res ejusmodi reperit, illas dominis restituere debet, si dignoscere possit, & ad illos dignosce dos moralem diligentiam adhibere tenetur. Quod si illarum rerum domini dignosci non possint, tune secundum S. Doct. 2. 2. q. 66. a. s. eul plurim I alii Theologi subscribunt, illae pauperibus erogandae , vel In alios pios usus insumendae . Ratio est, quia rerum illarum non desinit esse dominus, qui eas amisit, ideoque , si ipsi metretii- tui nequeunt. saltem restitui debent illis, quibus velle praesumi-tiir ; nemo est autem, qui amissam rem suam non malit pauperibus dari, quam in alios usus ex nendi. Non desunt tamen Doetores, qui sententῖam contrariam tuean tur, asserantque res. illaς inventas, domino minime comparente , I ost diligentem inquisitionem ab inventore posse retineri, cum nuuo jure naturali. aut Ecclesiastico id prohibeatur. Ita Solus , Med, na , & alii apud Layman .l .de just tract. I. c.f. qui recte concludit, uod, quamvis haec posterior sententia sit probabilis, neque temere amnandus estet, qui eam sequeretur, prior tamen est magis pia , rein praxi tuta, praesertim cum loci indum illam, uir monet Nauar. c. II. n. Izo possit inventor, si aliqua egeflate labcret, fibimet rem inventam, aut partem illius retinere , maxime de consilio prudentis Confessaria, cuius erit determinare , quod in ejusmodi casu magis expedire videatur.
Quod spectar ad res illas,quae sunt alicuius propriae, dicendum est, rerum ejusmodi dominium acquiri, vel per voluntatem propriam domini rei illius suae domin Ium in alterum trans serentis quod dum bus potissimum modis in genere fieri potest , scilicet vel per aliquem
contractum , puta venditionem, permutationem, &c. aut absque
contractu per donationem, promissionem, &c. vel per volunt tem Superioris, aut dispositionem legis ob iustas causas rei alicujus dominium ab uno in alterum transferentis , quod praeisrtim fit per praescriptionis legem. De quibus omnibus , & singulis in sequemtibus paragraphis agendum erit.
r. DRaestrIptlo,seu usucapio, ut loquuntur Iurisperiti, est modus
. A quida acquirendi dominii per possessionem alicujus rei ce