장음표시 사용
441쪽
alienam, illam vero domino restituere negligat 3 tunc,si res pereat, tenetur ad restitutionem, scut de malae fidei ponetare dictum est , i eo quod amplius eam bona fide non possideat. Ita Toletus l. s. c. II. Praeterea qui bona fide rem alienam possidet, potest illam praescribere, id est si toto tempore ad praescriptionem a iure praefinito b na fide illam possideat, amplius illam restituere non tenebitur: at vero malae fidei posseGr nullo tempore praescribere potest, ut docet idem Toletus, & ex ante dici is constat. 3. Obligatur denique ad restitutionem, is, qui rem alienam apud se iusto quidem titulo habet, sed eam iuste contra domini voluntatem diutius retinere non potest. Et hac ratione, quicunque habet Pud se rem commodatam, locatam, vel depositam , elapso tempore praefixo, illam invito domino retinere nora potest , sed illi tenetur restituere , ut ex communi Theolmorum sententia docet Toletus supr. Similiter qui mutuum accepit, termino constituto, d lud solvere tenetur, alias invito domino rem illius detinere, si restitu re possit, est illicitum. Unde qui sine ulla ratione diuturnas trahunt moras in solvendis debitis. aut in reddendis rebus alienis, quas Mpud se habent, haud dubie contra justitiam peccant ; praesertim si illi, ad quos pertinent , dilationem solutionis , aut restitution, inviti serant, aut ex illa damnum patiantur.
O esse, a quo res accepta est, vel cui damnum illatum est, &si Ille mortuus sit, ejus haeredibus. God si rei illius dominus, aut ejus haeredes ignoti sint, nec lapsu temporis possint deprehendi, tunc Christo Domino qu.m, ut ait Apostolus Heb. I. Deus constituit his redem universorum 4 in membris suis, id est pauperibus, secundum mentem S. Doctoris, debet fieri restitutior & si is, qui ad illam i netur, pauper sit, poterit de consilio Pastoris . aut Consessarii partem rei restituendae, vel etiam totam illam sibi applieare, vel ex eiusdem consilio erogare Ecclesiae, aliisque piis locis, ut ex communi Theologorum doctrina docet Navarrus cap. II. num. QI. 1. Dubitant autem Theologi, utrum qui rem emit a fure, teneatur
eam vero domino restituere, etiam cum dispendio pretii, quo illam emit, & utrum licitum sit illi ad recuperandum pretium datum , illa stiri restituere. Navarrus supra respondet cum distinctione, asseritque illum,qui bona fide rem ejusmodi emit a fure , posse illi reddere, ut pretium suum recuperet; illum vero, qui mala fide, id non posse , sed ad restitiaendum vero domino teneri. Verum Alexander Aletas, &Sylvester,quos citat,& sequitur Toletus supra, probabilius existimat,
442쪽
. DE VII DE CAL PRAECEPTO: agi
utrique id licitum esse, si fiat non ex animo verum dominum restia fraudandi, sed pretium a se datum recuperandi.
, quando, ct quo Ordine sit restituendiam.
r. 'moe et S. Th. q. 67. a. 2. id , qtiod iniuste ablatum est, neeen. I sario esse restituendum , id est, rem eandem , quae alterius est, & Invito illo j iiste retineri non votest, ipsi esse reddendam. Nee satis faceret is, qui sollina illius valorem daret, ut observat To letus supra c. 12. nisi in tribus casibus. Primus est,cum res deperdita est, vel non est amplius in potestate illius, qui restituere tenhtur. Τunc enim sufficit rei valorem reddere. Secundus , cum res a cepta deterrir facta est. Tunc enim vel illius valor reddendus est, aut illius desectus, vel diminutio suI lenda, prout dominus et gerit. Possessor tamen bonae fidei, sicut de amissione rei, quam hona fide possedit, sic etiam de illius imminutione , aut in det rius commutatione respondere non tenetur. Tertius casus est, si ex eiusmodi rei restitutione fama restituentis periclitaretur, aut alia quod notabile damnum ipsi timeretur. Tunc enim sussicit illius v lorem reddere: οQui autem injuste damnum aliquod Inrul It, tenetur illud eom. pensare secundum aestimationem viri prudentis. Unde qui animal aliquod in tenera aetate occidit, vel novellas arborum plantationes eradicavit, tenetur restituere, non quantum res illae in perfecta aetate valiturae forent, sed quantum illarum damnum a viris prudentibus hic, & nunc aestimabitur. 2. Qiod spectat adtemptis, docet Idem S. Thomas, restἰtiitI nenti rei aliet , quae injuste ablata est, aut mala fide possidetur. satim, si possibile sit, esse faciendam: & recte observat Toletus supra e. 24. universim loquendo, cujuscunque rei alienae, quocunque titulo apud alterum sit, restitutionem, ubi primum commode fieri potest, esse faciendam, quando illius dominus est rationabialiter invitus, nee ullam vult serre dilationem, alias, si invito domino retineatur, contra hoc praeceptum peccabitur. Excipe tamen, is restitutio non nisi cum summa dissicultate, aue notabili restituentis detrimento fieri possit. Tunc enim, ut docet Toletus supra, si is, eui lacienda est, nullum detrimentum patiatur, per aliquod tempus poterit disterri: item si is, cui restitutio facienda est, expresse, vel tacite in illius dilationem consentiat, vel eam non multum aegre ferat. Secus vero, si repetat debitum, urgeatque debitorem, vel quamvis urgere illum prae aliquo illiuet metu non audeat, sciat tamen debitor, illum invito animo ferre
hane dilationem ; tune haud dubie peccabit, si debitum non re. Pars II. B b stu
443쪽
stituat, nam possit. In quo aliqui interdum gravIter contra iustIllam peccant, qui notabilem aliquam summam operariis artificibus, antinercatoribus debentes , per diuturnum aliquod tempus solvere debita non curant, quamvis commode possint, multasque alias inutia des, ae supersuas expensas, & aliqaando etiam eIeemosynas, MIargitiones pias, ae inordinatas, negIectis creditoribus, faciunt.
a. Quod spectat denique ad res Itutionis ordinem, si debἱωr h,
beat in bonis tantum, quantum satis est ad hoc, ut creditoribus annibus satisfaciat, nullus certus ordo in restitutione necessarius est, dummodo , prout tenetur, omnibus satisfaciat. inodsi bona ejus minime iussiciant, communis TheoIogorum sententia est, d hira certa prius solvenda esse, quam incerta, Sc ex debitis certis prins reddenda esse illa, quae extant, quorum domini'n mansit penes crestorem . ut deposta, commodata, locata, &e. ex debitis autem certis, quae non extant. prius solvenda it Ia esse, quas privia legiata vocantur, ut est dos oxoris, &c. exinde illa, quae sunt amriquiora , nam ut habet regula iuris ) qui priore est ιεπονα, est iure. Quae tamen regula exceptionem aliquam recipere potest , tits ereditorum aliquis gravem necessitatem patiatur. Tunc enim charitatis ordo vIdetur posvlare, ut illr prius, quam aliis solutio debiti fiat. Quas omnia fusus explicata, & probata apud Gres rium a Valentia disp. s. q. o. de rem paria Io. videri possvns .
A men, ut valide excuset, debet esse omnino libera , neque havde, vel metu extorta. Ita Lessius lib. 2. cap. I 6.dub. E. Secunda est cessio bonorum, quae tamen , ut recte monet Nava rus e. II. duh. 86. non excusat in foro eonscientiae, nis ratione n cessitatis: imo non magis excusat, quam ipsa necessitas sine cessi
ne excusaret. Unde si is, qui bonis cessit, ad pinguiorem postea fortunam redeat tenebitur integre debitoribus latisfacere. Tertia est inopia, seu necessitas, cum stilicet quis aut nullam do habet, unde restituat, aut si asiquid habet, quod restituat, eo tamen i iret ad sublevandam suam necessitatem, vel extremam de qna omnes conveniunt 'el etiam gravem, ita ut si restituat, natus sui decentiam nulla ratione conservare possit, dummodo et men stain, ille si honeste, &iuste aequisitus, S creditor nona que gravi nessessitate urgeatur . Ita S. Antoninus, Navanus, Sociis, at plures alii apud Valentiam supra oun Quod si utria mire nece stas esset extrema, poties devitor sibi potius, quam creditorI comstu
444쪽
ltibere , ut iidem Doctores sentiunt. In extrema enim necesskais qualiscunque res desinit esse alicujus propria , & fit communis . Quarta denique eausa e cusansa restitutione est danio uiti εροειsuod debitor in rebus propriis incurreret, ii t in vita , fibertiae. fiema et gistractione possentisiuim suaru iri vili pretio facienda, divnis ' 'mcisio tamen creditot simile damnviri non patiatur. Ita praes I Au ctores, qui recte observant, in propositoe subjecto non e repuutandum inagnum damnviri, quod quὶs multum debens careb It ma tna pecuniae summa, si debitum reddat, vel magno' lucroia quod ex ea pecunia posset acquirere . neque etiam cuiuscunque famae j fcturam ei cusare a resiit' tione, sed tantummodo it Itur ι quae viri prudentis, ac pii iudicio , consideratis omnibus circunstantiis. pluris aestimanda censeretur , quam commodum, quod ista resu, tutiσ inertet creditori.
Aplis raue octavkm suasigi Praeceptiras chion loqueris contra ploximum tu uni salsum testsmonIum s. et Toe prireepto ptohibetur non solum injustitia, qua persas ψTA sum testimonium , aut alia quaνIs ratione tu judicialibus fictibus eontra proximum committitur , sea etiam ea, quae extra iudiciales actus pes detractionem, contumeliam, iudiciam temerarium eidem ploximo irrogatur, ut explicane Navar. eam I 8. n. ἐBonae. in praef. disp., Io. de hoc Decalogi praecepis , dc plures alii Theologi Quae quidem iniustitia , quoniam ut plurimum cum mendaeio solet conivngi , idcisco primum de ills agemus, tum de injustitia , quae in actinus iudicialibus tam ex parte Iudicis . quam accusatoris, testis, &Rei committi poteth , ac demum daealiss injuriis, quae extra judicinis proximo ger detractiones, com tu inelias, de iudicia temeraria inseruntur. s. i. De Mendacio.
VI. 41. est Enuntiatio falsa eum vσtan ate ad fallendum prola' ia i sc c. 1a. Enchitidii dicit, quod ille mentitur, 'tii eontra id , quod animo sentit, loquituν , voluntate fallendi . Unde secundum eius mentem duo ad ratisnem mendacii requiruntur; scilicet v Iunias sallendi, seu falsum enuntiandi, & locutio , seu enuntia φtis, Vel significatio aliqua exterior mentis iudicio contraria.
445쪽
Fuit Iutem sententia quorundana antiquorum ut videre est Moud Casian. Coll. 17 e. 8. mendacium aliquando non modo licis tum , sed etiam necessarium esse , Illoque utendum est. tamquam bel
Dbονο, quod sumitur imminente aliquo exitiali moνυο . Uerum I esententia. tanquam erronea, & lacrae Scripturae contraria, resut ta est a S. August. lib. I. contra mendacium c. s. &seq.&ab Inn centio III. c. eriar, de usura , ubi dicit, Scripturam sacram ρνο-
hibere , ne quis etiam pro alterius visa servanda mentiatur.
Ex quo sequitur, omne mendacium esse intrinseee malum, aex inde peccatum . quando Armesis ratio mendacii in eo reperiatur. Duplex est 'nim falsitas ut recte observat S. Doct. . 2.q. IIo.zt.ε. alia materialissolummodo,quam dicit esse praeter intentionemoquentis , quando scilicet aliquis salsum dicit, putans esse verum, Wtiis ut ait S. Aug e. I 8. Enchir. judicandus non est mentiri,quoniam, Wuantum in ipso est, non fallit liae, sedfallitur . Alia vero formalis, quando quis ex intentione fallendi, aliquid tanquam verum asse. verat, quod existimat esse salsum, sive id te vera falsum sit, sive contra ejus opinionem verum existat, quia, ut dicit S. Doct. quidquid si de re illa, quam asseverat; etiamsi de facto vera si, actus ejus, in quantum est voluntaxius . o moratis , habet per se falsiim
em , o per accidens veritatem. Docet autem idem S. Τα menda.
cium esse aliquando mortale peccatum, aliquando vero venialermortale quidem, quando charitati adversatur , quod dupliciter contingere potest, uno modo secundum se, quando ex falsa signis. satione grave aliquod praejudicium in Divinum honorem derivatur, vel grave aliquod nocumentum oroximo inferture alio modo se, cundum finem intentum, quando scilicet in aliquem pravum Gonem dirigitur , v. g. si quis mentiatur, ut proximi famam graviter laedat, vel ut notabile aliquod damnum ejus fortunis inserat: &utroque isto modo dicitur mendacium perniciosum . Veniale autem, quando ex ratione sui, aut finis intenti, neque
Dei, neque eroximi charitati eontrariatur 3 quod S. Doctor supra ' contin pere ait dupliciter, scilicet tu mendacio iocoso , in quo levis aliqua delectatio intenditur, & in mendacio ossicioso, in quo utilitas aliqua proximi spectatur. od etiam docuit sup S. Aug. his vel bis: Duo sunt genera mendaeiorkm, in quibus non est magna, eulpa , sed ramen non sunt sine eulpμ , cRm aut jocamur , aut prο-
Monet tamen recte supra s. Doct. mendacium eiusmodi iocosum, vel officiosum, licet ex se non sinis veniale, posse per accidens fieri morrale, ratione scandali, quod causare potest, uis quis Re ligiosus, sive vir Deo sacer coram aliis mendacium iocosum tale
proferat, ex quo aliqui desumant pravis scandali occasionem.
446쪽
De iis , quae ad processum i dicialem spectant, ac primo da radice I. Uatuor sunt praecipuae eonditiones ad hoc requisitae, ut quiet officio Iudicis rite fungatur, de quibus agit S. Doct. . iso
j PrIma est, ut habeat legitimam judicandi potestatem , quae quasdruplex est, ut observat Toletus l. s. c. s6. una ordinaria, quae ipsi competit ratione officii, altera delegata, quae est ex eommissione Ordinarii; tertia arbitraria , qualis est ejus, qui ex consensu par tium in Iudicem eligitur; quarta denique accessbria , quam quIs habet in eum . qui licet sibi sit bditus non sit, delictum tamen commisit intra limites suae juri mictionis. Qui autem absque potestates legit Ima se in officium Iudicis ingerit, mortalis peccati reatum i currit, & obligatur ad restitutionem damni, si quodi ex illius illegitimae potestatis usu sequatur, ut docet Toletust ibid. Secunda conditio est, ut judicet secundum veritatem, quae, uedeclarat S. Doct. sup. innotescit illi, tam in generali per leges Di vinas, achumana' uuas idcirco optime callere debet, ne si eaiarum laboret ignorantia quae in illo nullatenus excusari potest aliquid decernat ipss legibus contrarium , ac proinde iniquum quam in particulari per instrumenta , testes , aliaque simil1a doacumenta, quae ut m6net ibidem S. Doctor sequi magis in jua
dicando debet, quam id, quodi ple tanqliam Privata peilbna novit, ex quo tamen iuvari potest ad probationes inductas accuratius discutiendas, ut possit earum desectum invelligare. a. Est autem controversum inter Theologos, an IudEx teneatur se cundum allegata,& probata ferre sententiam,ita ut condemnare de beat illum,que ex privata scientia certo scit esse innocentem. Varias nint super hac re illorurn sententiae. Alii siquidem existimant, numinquam licere Iudici, ne in causis quidem civilibus, contra veritatem sibi etiam prius privatim notam judicare, alii ad solas criminales causas id restringiint, alii vero e contra in omnibus tam civilibus, quam criminalibus Iudicem pro b tiones publicas sequi debere araserunt e quorum sententia caeteris probabilior eo praesertim nomine censeri do bet,quod illi S.Doct. aperte subscribit sit p.ar.a.& post illa plurimi aliἱ magni nominis Theologi, quos citat, & sequitur Ualenatia disp. s. q ii. dejud. pun. 2. quibus accedit auctoritas S. Ambr. qu; super illa Ps. II 8. verba, M.ferationes tuae multis nimis, sic loquitur rBonus Iudex nihil ex arbitrio suo faeit,s d juxta leges, iura pronun- stat ,statutis iuvis obtemperat, non in stet propria voluntati , nihil paratum, est meditatum domo refert, fasicut audit, ita indieat.
447쪽
Divit, innocentem aliquem salso accusiri, & falsis tessinum, Ir. μ probationibus de crimine aliquo convinci' Respondetur, in x
lixalii Iudicem teneri ad facimdiim quidquid potest citra populi
ea alum , ut sententia contra innocenxem non feratur, ν. g. limpeditndo accusationem, protrahendo judicium, aperiendo ς arc
res, Lenes ipsos per varia intervalla pluries interrogando , ab iis,' Mite separatim circunstantus ioci, temporis, personarunt strictius,nquirendos ut ex illa inquisitione testimonium illorum salsitatis conνincere possit. Quod si taee, , similia ad innocentis iustise, i rem nihil proficiant, scut non potest ipsum innocentem abso, quandiu Is secundum publicas probationes nocens apparet, se etiam illum, quantumvis probationibus illis conui ctum , momci adiudicare, a condemnare nunquam debet, si ejus innocen. Iam privatim perspectam habeat. Quare vel causam remittere de hel ad judicem superiorem, ii ipse sit inferior, ac deposita Judicis versona, cificium testis assumere apud illum, si hac ratione putet nnocentem posse liberari , vel quavis alia ratione ab hoc judicio bstinere, imo etiam potius ossiciuna fudicis dimittere, quam im nocentis condemnationi subscribere ; cum vitam innoxenti ad imm*e sit intrinsece malum , quod proinde nunquam facere licitum est. ta Panormitanus, Hostiensis, di plures λlii , quos cirax , di se mi ra. Tertia conditio est, ut in iudicando sormam a iure, & lesibus praescriptam serve . Ac in civilibus quid causis procedere non soler, tis postulatu ;quin & tunc operam dare debet, ut si fieri possit, par tes ad concordiam revocentur . Qua ratione l. , f. de retans reditis dicitur, quod ad osRitam ytidieis pertinet liter diminuere . In criminalibus autem causis duobus modis procedere potest, ad petitionem partis, seu instantiam accusatoris , ut si seq dicetur, vel desciente accusatore, per viam inquistionis . Quamvis aurem ut ex con muni Thpologorum sententia docet Lessius lup. dubad inquisitionem generalem faciendam nulla requiratur praecedens perion . vel delicti infamia, cum in iure praecipiatur Beelesias iacis Pr latis, βι superioribus, ut suo tempore facianx visitationes, istinguisxiones generales. ut habetur ex cap. Perniciosa, η. deos fc. Iudixis; ad inquirendum ramen contra aliquem particularem requiritiir, ut illivs infamia aliqua praecesserit, ut habetur ex c. inquisitioni, & cap. tali ν .. de aecusat. Haec enim infamia ux it β. Do t. sup. ar. 3. ad a. accusatoris vicem supplet. 4. Obserrat autem Larm lib.3. de just. tr. 6.e-I. ymi r infamiam, alia interdu supperere posse indicia, ex quibus Iudices, praesertImsa subres,honi publici ςausa moνeri solent ad inquirendum, de procese densum ci6tra friminosos, ne si crimina remaneant impunita, maj
ν ni Altissimili3 patrandi audacum pribuant. Quod quidem licitura
448쪽
esse, doeet Lestius su p. dub. I s. si circunspecte, &secundum Iraestia, alius queget, lit constat ex canone a. q. s. R ex e. qualiter, o quando a de accusationibus, ex altera vero parte tanto leviora ple unque suta xere. qualis est proditio , aeresis , latrocitatum publicum . Se Quae fusius explicata videi possvnt apud eundem L an. mora - Quarta denis' conditio est, ut in exequenda sententia a suse lata firmus si, &eonstans, nec ullo lavore, timore.aut Eccl. . dicitur: mi quaere
seriores, mpremuti iudicem seu Principem, cui plenarIeo restas publica commissa est, quod inferior emper tenetur sentem Pranserre eundimi in να a
rus den are non debeat, nisi in casibus a jure exoressis
autem Iudex, sm Princeps, si iis, ut jaT,
Temittere, poterit Reum eximere a poena, si hoc pubneae ultra conducere, aut saltem minime noeere perspexerit et quod si laestis inritimi , poterit nihilominus Princeps, satisfacti poenam in iure deerelam rei aliam leviorem commutare, quod eamen non nIs r
Nob caulas tales, qπῶ omnium Iudicem Deum ab omni culpa immunem reddere possint. s. III.
De accusatore a. praesertim quaeri possint,primum est,quisaeeusare tene , secundum , quomodo in accusatione se gerere debeat M p imam 1 oblarvandum est ex communi Doctoriosensu, plicem esse viam in aure expressam ut habetur ex eiuster
Hr extra. de cuiatd qua crimen aliquod ad publica potestatem de
449쪽
et ri potest, denuntiationis scilicet, & accusationis. quae in eo din i lint, quod accusatori incumbat onus probandi criminis, n6 item denuntiatori, sed solum aperiendi indicia, quibus Iudex ex ossicio in veri potest ad ulteriorem in qu Isitionem. Rursus denuntiatio dupliciter fieri potest, vel chai itative, cum qu is admonitione privata pran, Inisa, nec sectita proximi .emendatione, peccatum eius desert ad, superiorem tanquam ad patrem, ut efficacius remedium adhibeat , iuxta illud Christi Dom.ls. Matth. 16. Si re non audiisit, die Ecclesiae , vel judicialiter, cum quis ad vindictam, & punitionem criminum ob bonum publicum denuntiat illa Superiori , tanquam: Iudici. a. Hac observatione praemissa, docet S. Th. eum, qui ci Imen at quod Reipublicaemaxime perniciosum , qualis est haeresis I proditis inis, falsae monetae, &c. certo cognoscit, ac potest, teneri ad crimi-. nosum accusandum, aut 'item iudicialiter denuntiandum. Quod si tale crimen iam emendatum st,eumque, qui illud perpetravit, ejus poenituit, S ad meliorem frugem se recepit, tunc nullam amplius remanere accusandi, aut denuntiandi obligationem docet Toletus l. s. c. 7. nisi sorte quis de illo juridice interrogetur ...
Tune enim verum respondere tenebitur . . ' γέ 'In aliis autem criminibus , qi' non vergunt in detrimentum . Reipublicae, nulla est obligatio instituendae accusationis, aut j diciaIis denuntiationis, sed tantum fraternae correctionis, ut ex S. .
Doct. probat Valentia disp. I. q. I 2. de accus. Pun. 2. Excipit tamen Toletus iupra crimen illud, ex quo grave meumentum personae alicui tamἴneret, ut si quis sciret, alteri parari insidias, in quibus ejus vita pericIitaretur . Tunc enim, si via correctio- ,11Is staternae id impedire non potest , denuntiare debet Iudici, audi admonere illum, in quem struuntur isidiae, ut sbi caveat, non tamen illi aperire, quis sit ille,a quo sibi cavere debet, ne aperiendo
contra charitatem: peccet. Recte etiam idem Toletus moner, Cleria , cos in causs criminalibus, ob quas mors, aut mutiIatio infligi potest, non posse accusatoris partessuscipere, sed tantum denuntiare , juridice, praemissa tamen protestatione, quod illius, cujus crimet ab ipsis desertur, neque mortem , neque mutilat nem intendantis 3.Quod spectat ad modum,quo accusatio, vel denuntiatio fieri debet, ut neque contra justitiam,neque cotra charitatem peccetur; d cet S Th.a. 3.accusationem,seu denuntiationem ex omni parte debere es eiustam,ita ut nullus in ea calumhiae, praevaricationi, aut tergiversationi locus sit: requiri praeterea, ut ex intentione iusta, & recta procedat, non vero ex odio , ira, aut alio limili pravo affectu . Gamvis autem nullus ex justitia teneatur praemittere secreta , &fraternam correctionem ante accusationem,aut denuntiationem; ζ
netur tamen ex charitate,si delictu sit occultum, sitque spes aliqua ,
reum ejusmodi corrcctione fraterna esse emeudandum, ἁ ad debita
450쪽
sitIssalmonem inducendum. Si tamen nulla sit ejusmodi spes, nec profutura censeatur 3dmoivitio tunc ad illam praemittendam nurula est obligatio. Imo quando crimen est contra bonum publicum , urgetque illius periculum . tunc sine ulla mora publicae potestati denuntiandum est . Ita Levitus c. 3o. dub. 2. NIetiis l. s. c. 37.Bon cina disp. io q. 3. pun. 3.& alii communiter. 4. Observat tamen Lessus c. 19. dub. I 3 .quando crimen occultum
est nec ullo modo probari potest,tunc fore contra justitiam illud per viam accusationis , aut denuntiationis judicialis a perfre . Cum enim probari non possit, non potest quoque puniri, proindeque ex eius manifestatione nihil aliud , quam alterius infamia sequi potest . Excipit tamen duos casus, in quibus licitum. est patefacere Superiori crimen occultum alterius, quamvis probari non possit. Ρrimus est , quando id conducere existimatur ad emendationem illius, qui crimen ejulmodi commisit, tunc Superiori, non . quidem ut Iudici , sed ut patri manifestari potest , praemissa tamen admonitione fraterinna, ut supra dictum est . Alter est, quando ex occulto illo erimiane grave aliquod malum spirituale , vel temporale Ξmminet, quod non nisi Superioris potentia, vel auctoritate averti potest.
Ia Erium est, testem Interrogatum a Iudice secundum ordinem 'doris supra explicatum sy. a. obligari ad ferendum testim Oim , & ad declarat dum crimen , quod ab altero commissum essct
cognoscit. Ita S. Doct. q. O. a. I.&cum illo communiter omnes.
i Excipiuntur ramen aliqui casus. Primus est, si quis crimen ex sola Confessione Sacramentali cognoscat. Tunc enim nullatenus illud unquam declarare debet, ut expresse docet S. Th: resp. ad 3. satis constat in illis, quae in Tractati praeced. c. s. dicta sunt . . . Secundus est , quando in eausis eriminalibus, in quibus mortis, vel mutilationis sententia infiigenda censetiir, testimonium fere dum est. Ad illud enim Clerici non tenentur; imo nec testim Dium in ejusmodi causis ferre debent, ut docet S. h. iup. ad 3. Tertius est,si crimen tuu quis alteri sub secreto declaravit,consiliL, vel 'auxilii petendi cattia, ad salute propriam spiritualem , aut corporalem ut fieri solet Medico, A dvocato, obstetri ei,&c. Tunc enim nubius areanum suae fidei commissum declarare tenetur, nisi forte erimbnis illius testificatio necessaria sit ad aliquod grave damnum publicum, vel priuatum avertendum. Tunc enim promissio secreti, etiam juramento' confirmata , non obligat, cuin nullum juramentum promissorium cedens in damnum injustum alterius obliget; proinde
que ia, qui lineo ejus piu inoνir,teuetur illud interroganti Iudici