장음표시 사용
451쪽
Oatmeere. Ita S. Doct. In resp. ad .post illu Lessus stip.e 3.dob.ς Quartus est , quando Iudex procedit per viam inquisitionis generalis ad cognoscenda, & punienda crimina. Tune enim si quis ab illo ἰnterrogetur, v. g. utrum in tali loco sint aliqui adulteri, incestuosi, Ece. non tenetur, Imo non debet adulterium, aut incestum alicuius patefacere, si omnino sit occultum,ut paxet eX c. qualiter, o quan-no,1. de accusationibus, re docet Sylv. .& plures alii apud Less. su p. a. Quaeres, quia igitur faciet testis in casibus supra relatis si a Iudice, iuramento interposito, ut semper fit, compellatur ad inte rogata respondereI Si enim dieat, peceabit contra charitatem, imo
contra redigionem, Bd sigillum Confessionis, si manifestet peecatum aliquod in Consessione de elaratum: si autem neget id, quod verum esse cognovit, mendacii, imo periurii reatum incurret. Facilis est alIquorum responso, testem in casibus illisa testim Ioserendo abstinere debere, & si a Iudice urgeatur, declarare, se iusta aliaua ratione Impediri, quominus id facere possit. At quid si a Iudice nis non obstantibus,cogatur ad veritatem patefaciendam,quid In illis anaustiis3 Perplexa est haud dubie,& dissicilis haee quaestis, cuius Glutio,cuuiscunque asseratur, facilius carpsi & argui poterit, quana. prout ad conscientiarum levamen expedit, explicari. Ne tamen L Horem ambiguum, & haerentem relinquamus .eria breviter hic proponimus, ex communi, & recepta probatorum Auctorum doctrina. Primum est,quod quotiescunque quis sive testis,sive reus, laeumatim ordinem iuris a Iudice, vel Superiore, Ecclesiastico. sve Lad:o, interrogatur de aliquet re, quae sine Iillo peccato declarari potest; mine eandide, ae sincere, x seclusa omni ambisuitate, sed restricti,
ne mentali, secundum mentem interrogamiv, eespondere eenetur .
Quamvis enim multi Doctores existiment, reum non esse obligatum confiteri crimen morte, vel mutilatione dignum, quod alias scito imite probari non posse, ut Angelus, Sylvester , Amilla verbo confessis, Rosella verbo Accusatus, Panormitanus c. v. de Confesesione, Pesantius in x. a. q. o. dissip. uni c. in fine, Ba alit,iquorum sententiam probabilem existimat Bonae. ad K Decalogi praeceptum iis . Io. qu, 3. punct. λ. num . . longe tamen probabilior est aliorum sententia, qui existimant, etiam in casu supra relato reum, qua do a proprio Judice interrogatur secundum iuris orditurin, idest deerimine aliquo , de quo praecessit infamia, aut de quo stappetunt i dicta , aut semiplena probatio, teneri ad fatendum crimen, de ν rum manifestandum, etiamsi ex ejus Confessione mors sequor.
Ita docet S. Thom. 2.2. qu. 69. art. I.&post illum plures alii, ac PraesertIm Toleuis l. s. e. 3 8. Torres in M2.dηp. so. dub., Fili luctus traei. m. nu. a 63. Becanus l.s manua l. c. 2I. n. 4. Iesilas l. a. c. 3 uLayman. tract. o. de iudiciis cap. s.
4 secundum est,ptae interdum talem causani-petere, ex qua liacituru
452쪽
ti trim sat, inui etilam necessarium non aperte profiteri veritatem, sed illam vel aliquibus verbis multiplici sensu vertibilibus, seu sequivocatione aliqua, vel restrictione aliqua mentali tegere. Exemplum profert S. Thomas in A. dist I. s.3.am. q. t .ada.& 3. de Confessario , qui de peccato sibi in Confessione declarato a Iudice Interrogare rur, asseritque, posse illum etiam iuramento affirmare, senescire,ejus peccatum, cum hae restrictione mentali, quod nesciat, ut Interroganti subditus. Ita clim S. Doctore sentiunt Altisodorensis I. 3. summae, tract. 3. q. a. sub finem , Durandus in A. aist. 2 I. q. q. nu. Io. Paludanus ibid. qu, 3. aris. Μ or ibid. q. 3. ad 9. Adrianus in tr. do C onfessione, qu. de Confessore, Ioannes Medina, Cod. de poenitemt Ia, tr. Σ. q. 2 . qui omnes unanimiter idem asserunt, quod ex S. D QOresta pra relatum est. Et praeterea Dominicus Soto lib. s. de iust. R .ε. arr. Σ. concl. 7. docet, testem, qui contra juris ordinem inter-τogaretur de crimine, quod secreto cognovit, posse absque mendacio respondere. & etiam juramento affirmare, se illud nescire, cum hac restrictione mentali., quod nesciat , ut alteri contra iustitii ordinem interroganti revelet: quod etiam asserit, dc suis proba Dominicus Bannes in a. a. q. G. art. 2. dub. . Tertium est, caiisa legitima, & rationabili desciente , nemini umquam fas esse, ut docent svp. cit. Auctores, ει alii Theologi eo muniter, verbis ambiguis, aut aequivocis, vel mentali restrictione inter loquendum uti; alia. iisus, ni quem instituta sunt verba, per verteretur. βι omnis colloquiorum ,&sermonum eertitudo , ade que omne humaniim commercium, S fructus Civilis, ac Christianae societatis tolleretur, semperque inesset ratio suspicandi, dolum alia quem in verbis latere, di ambiguitaxem, di mentalem restristi nem subesse,
ν. TRIa praesertim circa obligatIones Rel quaeri possunt.Primum a. est, utrum teneatur fateri veritatem, quando a Iudice I terrogatur Responsio facilis est ex dictis paragrapho praecedenti. Si enim a Iudice legitimo interrogetur secundum formam juris, teneriir verum respondere: econtra si Iudex legitimam non habeat potestatem, aut so mam iuris non servet, id est, si infamia non praecesserit de crimine, de quo fit interrogatio, aut saltem illius crimini semiplena probatio; vel indicia sussicientia non suppetant, tune respondere ad interrogata non tenetur 3 quod si a Iudice eogaxur, quod tamen sine peecato facere non potest, nes ab illo per appellationis viam declinare possit, tune poterit respondendo crimen O
sultare, ac tebere eo modo, quo praecedenti A. explicatum est . o,
453쪽
servat etiam Toletus l. s. cap. s8. smili ratione reum non tene hi ad complices mos revelandosnui illorum infamia aliqua praecesserit, id est , nisi ex fama constet, illum socios habuisse, vel
quando crimen tale est , ut sine sociis hon committatur et quod etiam docet Lessius cap. 19. dub. II. 2. Secundum est, an licitum sit Reo ad staperiorem Iudieem a pellare. Respondet S. Doctor id ei licitum esse, si causam iam , stam esse confidat, vel se ab inferiori Iudice gravatum esse arbitrotur: illicitum vero , si appellatio fiat solum ad moram afferendam , ne vel justa sententia seratur, vel si lata est, executioni manὸ
tur, ut habetur cap. omnino a. q. 6. .
Tertium est, utrum Reus condemnatus pomi se per v Im defendere, ne sententia in eum lata executioni mandetur. Respondet S D
ctor, id licitum esse , si injuste condemnatus sit, dummodo tamen millum inde scandalum, neque gravis aliqua perturbatio in Communitate timeatur. Adὸῖt S. Doctor, illum, qui ad mortem iuitedamsatus est, posse licste fugere, soccasio se osterat, dummodo nullam Iu)ici, vel ejus ministris vim in eorum persi na inferat.
. De . cdvocato, o Procuratore .
I. CAnctus Thomas a. a. q. 7 I. doces, quatuor praesertIm cor . o ditiones requiri in Advocato. , quae etiam , servata debita proportione , de Ρrocuratore intellῖgi debent. Prima est peritia. qua, ut dicit s. Doct. art. 2. nossit eonvenienter assumptae causae iustitiam ostendere . Unde , ut ilicit Toletus l. s. αεο. si ex Ignorantia In causa est , cur cliens causa alioquin tu: sa aecidat, peccat, Sc damnum illatum r sarcire tenetur: quod etiam similiter dicendum censet de ejus negligentia. Secunda conditio est justitia in exhibendo patrocinio . Qui enim scienter ὀnjustam causam defendit,absq; dubio graviter neccat, ut anseritS.DOct.ar.3. teneturq; ad restitutione damni, quod pars adversa incurrit, nisi per clientem suum resarciatur. Quod si causa dubia sit, nec satis ex utraque parte justitia dignoscatur, potest quidem ejus patrociniu lascipere , dummodo paratus sit quam primum ab ilIo p trocinio abstinere, si in progressu litis eius iniustitiam deprehendato. a. Tertia conditio est ab omni avaritiae labe immunitas. quamvis enim, ut dixit S. A st. ep.sq. ad Maced. Ad ocatus Iustum pa-ινοeinium, orarisperitus rerum consilium licite 'endere post , p trocinii tamen, vel eonsi Ii illius pretium moderate accipere debet, considerata , ut loquitur S. Doct. art. q. eonditione persona-iνAm, negotiorum , taborir, o eo nexudinis Patriae . .
Quarta dentia conditi0 est charitas , qua. t exur Advocatus p
454쪽
eriim causas suscipereantisque patrocinari, quando aliter Ipsis si bus
ri non potest,eadem ratione , qua tenentur Omnes necessitatem pDenti misericordiae opus impendere, ut fusus explicat S. Doctor a. I. s. VII. e injuriIs honoris, ct famae per' detractionem , er eontumeliam ., π T Onoris Nomine Intelligitur testIficatio quaedam exterior ex Ita cellentiae alterius, per famam vero significatur multorum ei
stimatio de vita, moribus,& actibus ejusdem, ut docet S. Th. q. 72: . 3. Unde per detractionem fama praesertim laeditur, honor veraer contumeliam . Detractio siquidem est alienae famae occulta, &ijiilla denigmatio; contumelia vero addit novam injuriam, qua non intum fama, sed etiam honor violatur . Non enim occulte, & in abentia ut fit per detractionem, sed coram, & in praesentia honor peroni umeliam cum quodam contemptu impetitur. Ex quo fit, ut quamis detractio sit ex genere suo peccatum mortale , & quidem gravissunum,ut docet S.Th. q. 73. a.a . contumelia tamen sit peccatum adhuc lici gravius, quIa magis laedit , & acerbiorem inseri injuriam. Diximus,deiνactionem esse injustamfamae alienae denigrationem.qin ion erit detractio,s juste tama aliena denigretur, v g. si quIs ex mbil- o iustitiae,vel charitatis alicujus crimen,quod vel bono publieo peraiiciosum est,uel alteri iniuriosum ,& nocivum , Superiori , aut alicui literi aperiat, qui remedium afferre potest . Quod si fama auferatuerx intentione nocendi, tunc illius ablatio ad detractionem pertinet.
2. Haec autem intentio nocendi, ut Observat Tolet. supr. cap. 6 I.
lupliciter in detrahente reperiri potest, uno modo directe, cum luis per detractionem reIpsa nocertIntendit, altero modo indirecte, cum licet expresse id non intendat, ea tamen dicie, ex quibus iocumentum famae alterius 'iniuste sequitur, ut qui ex joco. veloquacitate alteri notabiliter detrahit. iDocet praeterea S. Th. ar. 2. ad 3. detractionem octo potissimum modis committi posse, nimirum quatuor modis directe, & quatuor ii directe. Directe quidem i. Imponendo alteri falsum crimen, 2. trimen illius verum verbis adaugendo, 3. manifestando crimen verum , sed occultum. q.malitiose, ac perperam alterius factum bonum interpretando, qui quartus modus, ut notat Lessius i. a. e.3 I. dub. 2. quatenus per illam pravam interpretationem fama proximi laeditur in animo audientis, pertinet ad detractionem, q uatenus vero comcipitiir in animo illius, cui sic malitiose interpretatur , pertinet ad judicium temerarium, de quo seq. s. agetur. Indirecte aurem committitur detractio, I. negando recte facta aut egregias dotes aliqrius, 2. verbis extenuando, 3. reticendo bo-μa; lterius eo tempore, &loco, quo silentium istud ejus lamen
455쪽
Fuit limem sententia quorundam antiquorum ut videre est ud Casian. Coll. 17. c. 8.) mendacium aliquando non modo liciatum, sed etiam necessaritim esse, Illoque utendum esse tanquam heia Dbονο, quod sumitur imminente aliquo exitiali modibo . Uerum liare sententia, tanquam erronea, Bisacrae Scripturae contraria, resut taestaS. August. lib. I. contra mendacium c. s. &seq.&ab Inn irentio III. c. gverior, de usura, ubi dicit, Scripturam sacram ρνο- hibere , ne quis etiam pro alterius vita servanda mentiarur . . a. Ex quo sequitur, omne mendacium esse intrinseee malunt, aes inde peccarum . quando formalis ratio mendacii in eo reperi .eur. Duplex est enim falsitas ut recte observat S. Doct. 2.2.q. ΗΟ.zt.ε. alia materialissolummodo,quam dicit esse praeter intentionemoquentis , quando scilicet aliquis falsum dicit, putans esse verum, ηnis ut ait S. Aug e. I 8. Ench ir) judieandus non est mentiri,quoniam,
suantum in ipso est, non fallit line, sed fallitων. Alia vero formalis, quando quis ex intentione fallendi, aliquid tanquam verum asse. verat, quod existimat esse falsum , sive id te vera falsum sit, sive contra eius Opinionem verum existat, quia, ut dicit S. Doct. quidquid sit de re illa, quam asseverat; etiamsi de facto vera sit, actus ejus, in quantum est voluntaxitis . ct moralis , habet per se falsita,
em , o per aecidens veritatem. Docet autem idem S. Τn. menda.
cIum esse aliquando mortale peccatum, aliquando vero venialermortale quidem, quando charitati adversatur, quod dupliciter contingere potest , uno modo secundum se, quando ex falsa signiGcatione grave aliquod praejudicium in Divinum honorem derivatur, vel grave aliquod nocumentum proximo inferture alio modo se- cundum finem intentum, quando scilicet in aliquem pravum G i,nem dirigitur, v. g. s quis mentiatur, ut proximi famam graviter laedat, vel ut notabile aliquod damnum ejus sortunis inserat: &utroque isto modo dicitur mendacium perniciosum. Veniale autem, quando ex ratione sui, aut finis intenti, neque Dei, neque proximi charitati contrariatur; quod S. Doctor supra ' contin pere ait dupliciter, scilicet in mendacio iocoso, in quo levis aliqua delectatio intenditur, & In mendacio onicioso, in quo utilitas aliqua proximi spectatur. Quod etiam docuit sup S. Aug.
his vel bis: Duosunt genera mendaeiorkm, in quibus non est magna, eulpa, sed ramen non Ioni sine eulpa , cum aus iocamur , aut pro- imo consulendo maensimur.
Monet tamen recte supra s. Doct. mendaclum eiusmodi iocosum, vel oficiosum, licet ex se non sit nisi veniale, posse per accidens fieri mortale, ratione scandali, quod eausare potest, ut si quis Religiosus, sive vir Deo sacer coram aliis mendacium iocosum tale profer/t, ςκ quo aliqui desiunant pravis scandalli occasionem.
456쪽
si. II. . 'De iis , rure ad proeessem Ddicialem spectant, ac primo da radice .
I. Uatuor sunt praecipuae conditiones ad hoe requisitae, ut quietia officio iudicis rite fungatur, de quibus agit S. Doct. .
Prima est, ut habeat legitimam judicandi potestatem , quae quasdruplex est, ut observat Toletus l. s. c. s6. una ordinaria, quae ipsi competit ratione officii, altera dei ata, quae est ex commissione Ordinarii; tertia arbitraria , qualis est ejus, qui ex consensu pa tium in Iudicem eligitur; quarta denique accessbria , quam quIs habet in eum . qui licet sibi sit bditus non sit, delictum tamen coinia misit intra I imites suae juraedictionis. Qtii autem absque potestatε legitima se in piscium Iudicis ingerit, mortalis peccati reatum i currit, & obligatur ad restitutionem damni, si quodi ex illius illegitimae potestatis usu sequatur, ut docet Toletust ibid. Secunda conditio est, ut judicet secundum veritatem, quae, uedeclarat S. Doct. sup. innotescit illi, tam in generali per leges Di vinas, achumana' uuas idcirco optime callere debet, ne si e rum laboret ignorantia quae in illo nullatenus excusari potest aliquid decernat ipsis legibus contrarium , ac proinde iniquum quam in particulari per instrumenta , testes , aliaque similia doaeumenta, quae ut m 6net ibidem S. Doctor sequi magis in tua
dicando debet, quam id, quod ipse tanqliam privata persona novit , ex quo tamen juvari potest ad probationes inductas accuratius dit cutiendas, ut possit earinia desectum investigare. a. Est autem controversum inter Theologos, an Iudex teneatur χα cundum allegata,& probata ferre sententiam,ita ut condemnare de beat illum, que ex privata scientia certo scit esse innocentem Varias sunt super hac re illorum sententiae. Alii siquidem existimant, numa quam licere Iudici, ne in causis quidem civilibus, contra veritatem sibi etiam prius privatim notam judicare, alii ad solas criminales causas id restringiuat, alii vero e contra in omnibus tam civilibus, quam criminalibus Iudicem probationes. publicas sequi debere avserunt : quorum sententia caeteris probabilior eo praesertim nomine censeri debet,qtiod illi S. cl. aperte subscribit sit p. ar.a di poli illa plurimi aliἱ magni nominis Theologi, quos citat, & sequitur Ualen tia disp.f. q ii. de jud. pun. a. quibus accedit auctoritas S. Ambr. qui super illa Ps. D8. verba, is ferationes tiari multis nimis, sic loquitur: Bonus Iudex nihil ex arbitrio suo faeit,sed juxta leges, iura pronu riat ,statutis iuvis obtemperat , non indulget propriae voluntati , nihil paratum, o meditatum domo refert, Iedsicut audit, ita iιιdieat.
id igitur, dicet aliquis, faciet Iudex in eo casu, in quo cera
457쪽
esse, doeet Lestius su p. dub. I s. si circunspecte, &secundum lege caut eonsuetiidines receptas in furtis, homicidiis, aliisque criminia hus Reipublicae perniciosis id fiat. . Haec autem indicia ex una parre tanto maiora requiruntur ad I quirendum de persona aliqua, quanto insigniori dignitate praesulget, tit constat ex canone a. q. s. Sex e. quaι- , o a. de accusationibus, ex altera vero parte tanto leviora plerunque suCeiunt, quanto perniciosius crimen est , de quo Iudex debet inquM rere . qualis est proditio , haeresis , latrocinium publicum Que finius explicata videri possunt apud eundem Layman. mpha. Quarta denique conditio est, ut in exequenda sententia a seiu- se lata firmus fit, &eonstans, nec ullo favore, timore, aut re ste humano se flecti sinae. Unde Eccl. . dicitur: Noli quaererafleri IMAM , nisi vallo irinie irrumpere intruuates . nesne rivi inescas faciem potentis . ' s.c aeret aliquis, num Iudex poenam a iure decreta lIcite relaxare possit.Respondetur a. nunqu1 id licitum esse si si e tra pubIIcam utilitatem , ut doeet S.Tho. mp. a. . Gule Deut. 13. dicirur de Illo qui seducit alios ,& ad idololatriam inducit: Non parcat illi Omias suus Nimisενεουνο , σοαMiser stum Jedstatim in eincies. Respondetur x. ex eodem s. Doct. hanc esse disserentiam stiter Iudices in feriores, &supremum Iudicena 'seu Principem, cui plenarie potestas publica commissa est, quod inserior emper tenetur sentem tiam serre secundum iura, illamque exequi; non modo eum is, qui damnum passus est, id postulat, sed etiam quamvis a tali nota latione desistat, sibique satisfactum esse dicat, licet viam appellatio- 'aus denegare non debeat, nisi in casibus Uure expressis: supremus
autem Iudex, seu Uinceps, s is, qui passus est iniuriam, velit eam 'xemitrere, poterit Reum eximere a poena, si hoc publicae utilitati conducere, aut saltem minime nocere perspexerit: quod si laetus ii Iit injuriam remittere, poterit nihilominus Princeps, satisfactio. debita ma ipsiam laesum injuncta, poenam in iure deerelam relaxare, vel in aliam leviorem commutare, quod tamen non nisi r xissime facere debet, &ob cautas tales, quae illum apud summum
omnium Iudicem Deum ab omni culpa immunem reddere possint.
x. Tvo praesertἰm quaeri possint,primum est,quis accusare tene, dia tur, secundum , quomodo in accusatione se gerere debeat. Quod spectat ad primum, observandum est ex communi Doctora 'enm,duplicem esse viam in iure expressam ut habetur ex esuperus extra. de accus id qua crimen aliquod ad publica potestatem de
458쪽
et ri potest,denuntiationis scilicet, & accusationis. quae in ed diss sunt, quod accusatori incumbat onus probandi criminis, no item denuntiatori, sed sollim aperiendi indicia, quibus Iudex ex ossicio in veri potest ad ulteriorem inquisitionem .Rursus denuntiatio dupliciter fieri potest, vel chai itative, cum quis admonitione privata prae, missa, nec secuta proximi .emendatione, peccatum ejus desert ad , Superiorem tanquam ad patrem, ut efficacius remedium adhibeat , iuxta illud Christi Dom.ls. Matth. i6. Sixe nonaMdieνit, dic Ecclvae, vel judicialiter, cum quis ad vindictam, & punitionem criminum ob bonum publicum denuntiat illa Superiori , tanquam: Iudici. 2. Hac observatione praemissa, docet S. Th. eum, quierimen alὼ quod Reipublicaamaxime perniciosum , qualis est haeresis 3 proditi dii Nis, salsae monetae, &c. certo cognoscit, ae potest , teneri ad criminosiim accusandum, aut sal xem judicialiter denuntiandum. Quod si tale crimen iam emendatum sit,eumque, qui illud perpetravit, ejus poenititit, & ad meliorem frugem se recepit, tunc nullam amplius remanere accusandi, aut denuntiandi obligationem docet Toletus I. s. c. 7. nisi sorte quis de illo iuridice interrogetur.
Τune enim verum respondere tenebitur . , l
In aliis autem criminibus , quae non vergunt in , detrimentum :Reipii blicae, nulla est obligatio insituendae accusationis, aut i
diciaIis deminitationis, sed tantum fraternae correctionis, ut ex S. Doct. probat Valentia disp. I. q. ra. de accus. Pun. I. Excipit tamen Toletus supra crimen illud, ex quo grave nocumem tum personae alicui Immineret, ut si quis sciret, alteri parari inodias, in quibus ejus vita pericIitaretur . Tunc enim, si via correcti
n Is staternae id impedi re non potest, denuntiare debet Iudici, audi admonere illum, in quem struuntur isidiae, ut sibi caveat, non tamen i Ili aperire, quis sit ii Ie,a quo sibi cavere debet, ne aperiendo
contra Eliaritatem peccet . Recte etiam idem Toletus monet, Cleria , ebs in causa criminalibus, ob quas mors, aut mutilatio ita fligi potest, non posse accusatoris partes suscipere, sed tantum denuntiare ijuridice, praemissa tamen protestatione, quod ii Iius, cujuvcrimet ab ipsis desertur, neque mortem , neque mutilattanem intendanto 3.Quod spectat ad modum,quo accusatio,vel denuntiatio fieri debet, ut neque contra justitiam,neque cotra charitatem peccetur; d cet S.Ih.a. 3.accusationem, seu denuntiationem ex omui parte debere esse justam, ita ut nullus in ea calumhiae, praevaricationi, aut redigi versationi locus sit: requiri praeterea, ut ex intentione justa, & recta proce*t, non vero ex odio , ira, aut alio simili pravo anctu. Quamvis autem nullus ex justitia teneatur praemittere secreta , &fraternam correctionem ante accusationem, aut denuntiatiotrem; ζ
netur tamen ex charitate,si delicta sit occultum, sitque spes a Iiqua
reum ejusmodi correctioue fraterua eat emeuda uiui ἁ ad debita
459쪽
DE VIII. DEC A L. PRAECEPTO. aes
tuIssaictionem inducenduli j Si tamen nulla sit ejusmodi spes, nec
profutura censeatur λdmonitio tunc ad illam praemittendam nulla est obligatio. Imo quando crimen est contra bonum publicum , urgetque illius periculum . tunc sine ulla mora publicae potestati denuntiandum est . Ita Leiulus c. go. dub. 2. Toletus I. s. c. s7.Bon cina disp. io q. g. pun. I.& alii communiter. 4. Observat tamen Lessius c. 29. dub. I 3 .quando crimen occultum
est nec ullo modo probari potest,tunc fore contra justitiam illud per viain accusationis , aut denuntiationis judicialis aperIre . Cum enim probari non possit, non potes quoque puniri, proindeque ex ejus manifestatione nihil aliud , quam alterius infamia sequi potest . ExcipIt tamen duos casus, in quibus licitum est patefacere Superiori crimen occultum alterius, quamvis probari non possit. Ρrimus est , quando id conducere existimatur ad emendationem illius, qui crimen ejul modi commisit, tunc Superiori, non . quidem ut Iudici, sed ut patri manifestari potest , praemissa tamen admonitione fraterna, ut supra dictum est. Alter est, quando ex occulto illo crimiane grave aliquod malum spirituale , vel temporale imminet, quod non nis, Superioris potentia, vel auctoritate averti potest.
Ia Ertum est, testem Interrogatum a Iudice secundum ordinem Joris supra explicatum a. obligari ad ferendum testim nitim , & ad declarat dum crimen , quod ab altero commissum efffcognoscit. Ita S. Doct. q. 7o. a. I.&cum illo communiter omnes.
. Exeipiuntur ramen aliqui casus. Primus est, si quis crimen ex sola Confessione Sacrame mali cognoscat. Tunc enim nullatenus ilia Iud unquam declarare debet, ut expresse docet S. Th. resp. ad i. d satis constat est illis, quae in Tractatii praeced. c. s. dicta sunt. i Secundus est quando in eausis eriminalibus, in quibus mortis, vel mutilationis sententia infigenda censetur, testimonium fere aum est. Ad illud enim Cleri ei non tenentur; imo nec testim nium in ejusmodi causis ferre debent, ut docet S. h. iup. adaertius est,si crimen suu quis alteri sub secreto declaravit,consiliK. vel auxilii petendi cauta, ad salute propriam spiritualem , aut corpo iralem ut seri solet Medico, A dvocato, obstetrici,&c. Tune enim nubius arcanum suae fidei commissum declarare tenetur, nisi forte erim μnis illius testificatio necessaria sit ad aliquod grave damnum publicum, vel priuatum avertendum. Tunc enim promissio secreti, etiam, jurameoto 'c firmata , non obligat, cum nullum juramentum pro-
missorium cedens in damnum injustum alterius obliget 3 proinde
que ir, qui Mimen ejus inudi noνit,teuetur illud interroganti Iudisi ,
460쪽
Oxtefaeere .laa S. Doct.In resp. ad x.&post illu Lessus stip.e 3.dob.ς artus est, quando Iudex procedit per viam inquisitionis gen ratis ad crenoscenda, & punienda erimina. Tune enim si quis ab illo
ἐnterrogetur, v. g.utrum in tali loco sint aliqui adulteri, incestuosi , Se. non tenetur, imo non debet adulterium, aut incestum alicuius patefacere, si omnino sit occultum,ut paxet ex c. qualiter,ao,1. de accusationibus, ct docet Sylv..& plures alii apud LesC su p. a. Quaeres, quid igitur iaciet testis in casibus supra relatis si a Iudice, iuramento interposito, ut semper sit, compellatur ad inter rogata respondereI Si enim dicat, peccabit contra charitatem, imo contra religionem, S sigillum Confessionis, si manifestet peecatum aliquod in Confessione deelaratum: si autem neget id, quod verum esse Lo novit, mendacii, imo periurii reatum incurret. Facilis est aliquorum responsio, testem in casibus illis a testimonis serendo abstinere debere, &si a Iudice urgeatur, declarare, se iusta alioua ratione Impediri, quominus id facere possit. At quid si a Iudice nis non obstantibus,cogatur ad veritatem patefaciendam quid in
illis angustiis Perplexa est haud dubie,& dissicilis haee quaestis, cuius
solutio,qualiscunque ineratur, facilius carpi, & argui poterit, quam prout ad conscientiarum levamen expedit, explicari. Ne tamen L istorem ambiguum,4haerentem relinquamus . eria breviter hic pro-yonimus , ex communi, & recepta probatorum Auctorum doctrina. a. Primum est,quod quotiescunque quis sive testis,sive reus, secum
dem ordinem iuris a Iudice, vel Superiore, Ecclesiastico. sive Lala interrogatur de aliqu1 re, quae sine ullo peccato declarari potest; evne eandide, ae sincere, α seclusa omni ambisuitate, ses restricti 'me mentali, secundum mentem interrogami ν, respondere eenetur .
Quamvis enim multi Doctores existiment, reum non esse obligatum confiteri crimen morte, vel mutilatione dignum, quod alias scitot ne probari non posse, ut Angelus, Sylvestex, Armilla verbo Dei mconfessis , Rosella verbo iacceustius, Panem itanus e. 1. de Conses.sione, Pesantius in a. a. q. o. disp. unic. in fine, fit alii, quorum sententiam probabilem existimat Bonae. ad 8, Decalogi praeceptum disp. Io. qu, 3. punct. z. num . . longe tamen probabilior est aliorum sententia, qui existimant, etiam in casu supra relato reum, quam do a proprio Judice interrogatur secundum iuris durem, adest deerimine aliquo, de quo praecessit Infamia, aut de quo stappetunt i dicta , aut semiplena probatio, teneri ad fatendum crimen, de ν rum manifestandum, etiamsi ex ejus Consessioite mors sequatur. Ita docet S. Thom. h. a. qu. 69. art. I.&post illum plures alii, ac Praesertim Toletiis l. s. c. 3 8. Torres in Met. disp. o. dub.1 Fillisci
3 secundum est,ptae interdum talem causamoppetere, ex qua v-cituru