장음표시 사용
461쪽
a;tiim sat, irris etiam necessarium non aperte prosteri veritatem, sed illam vel aliquibus verbis multiplici sensu vertibilibus, seu aequivo-xatione aliqua, vel restrictione aliqua mentali tegere. Exen plum profert S. Thomas in q. diu I. s.3 ar. I. q.i .ad a.& 3. de Confessario , qui de peccato sibi in Confessione declarato a Iudice Interrogar tur, asseritque, posse illum etiam iuramento affrmare, senescire ejus peccatum, cum liae rem ictione mentali, quod nesciat, ut in terrogantisthdiis. Da cum S. Doctore sentiunt Altis orenss l. 3. summae, tract. 3 q. a. sub finem, Durandus in A. aist. 2I. q. 4. nu. Io. Paludanus ibid. qui. 3. aris. Major ibid. q. 3. ad 9. Adrianus in tr. do consessione, qu. de Confessore, Ioannes Medina, Cod. de poenitemt Ia, tr. 2. q. 2 . qui omnes unanisi ter idem ast erunt, quod ex S. D inore supra relatum est. Et praeterea Dominicus Soto lib. s. de iust. Π . . are. 2. concl. 7. docet, testem, qui contra juris ordinem interrogaretur de crimine, quod secreto cognovit, posse absque mendacio respondere. & etiam juramento affrmare, se illud nescire, cum hac restrictione mentali., quod nesciat , ut alteri contra iustitiae ordinem interroganti revelet: quod etiam asserit, & suis probar
Tertium est, causa legitima, fit rationabili deficiente , nemini umquam fas esse, ut docent stip. cit. Auctores, &alii Theologi eo muniter , verbis ambigvls, aut aruui vocis, vel mentali restrictione inter loquendum uti ; alias usus, in quem instituta sunt verba, per verteretur 4 dc omnis colloquiorum , & sermonum ortitudo , ade que omne humanum commercium, di fructus Civilis, ac Christianae societatis tolleretur, semperque inesset ratio suspicandi, dolum alia
quem in verbis latere, S ambiguitatem, re mentalem restristi nem subesse, s. V.
De 3. Rya praesertim cIrea obligat Ioties Rel quaeri possunt Primum 1 est, utrum teneatur fateri veritatem, quando a Iudice ii terrogatur Responsio facilis est ex dictis paragrapho praecedenti. Si enim a Itidice legitimo interrogetur secundum formam juris, tenditur verum respondere: e contra si Iudex legitimam non habeat potestatem, aut so mam iuris non servet, id est, s infamia non praecese ferit de crimine, de quo fit interrogatio, aut saltem illius criminiit semiplena probatio,' vel indicia suffcientia non suppetant, tune respondere ad interrogata non tenetur ι quod si a Iudice cogarur, quod tamen sine peccato sacere non potest , nct ab illo per appellationis viam declinare possit, tunc poterit respondendo crimen o
sulcare, ac tabere eo modo, quo praecedentis. explicatum est. o,
462쪽
servat etIam Toletus l. s. cap. s'. simili ratione reum non tene ihi ad complices suos revelandos nur illorum infamia aliqua praecesserit, id est , nisi ex fama constet, illum socios habuisse, vel quando crimen tale est , ut sine sociis hon committatur et quod etiam docet Lessius cap. 19. dub. II. 2. Secundum est, an Iicitum sit Reo ad superiorem Iudicem ampellare . Respondet S. Doctor id ei licitum esse, si eausam suam j nam esse confidat, vel se ab inferiori Iudice gravatum esse arbitre tur: illicitum vero, si appellatio fiat solum ad moram afferendam , ne vel justa sententia seratur, vel si lata est, executioni mand
tur ut liabetur cap. Omnino 2. q. 6. .
Tertium est, utrum Reus condemnatus possit se per v Im defendere, ne sententia in eum lata executioni mandetur. Respondet S D
ctor, id licitum esse , si injuste condemnatus sit, dummodo tamen millum inde scandalum, neque gravis aliqua perturbestio in Communitate timeatur. Adὸit S. Doctor, illum, qui ad mortem iustedamsatus est, posse licite fugere, si occasio id offerat, dummodo nullam Iu)ici, vel ejus ministris vim in eorum persona inferat. VI.
. De .Advocato, Er Procuratore .
I. CAnctus Thomas a. a. q. 7 I. docet, quatuor praesertim com. O ὸitiones requiri in Aὸvocato , quae etiam , servata debita proportione , de Ρrocuratore intelligi ὀebent. Prima est peritia qua, iit dicit S. Doct. art. 2. nost eonvenienter assiamptae causae iustiam ostendere . Unde , .ut ἡicit Toletus l. s. c. eo. si ex Ignorantia In causa est , cur cliens causa alioquin i sa decidat, peccat, & damnum illatum resarcire tenetur: quoaetiam similiter dicendum censet de ejus negligentia. Secunda conditio est justitia in exhibendo patrocinio . Qui enim scienterinjustam causam defendit, absq; dubio graviter peccat, ut asiserit S. ct.ar.3. teneturq; ad restitutione damni, quod pars adversa incurrit, nisi per clientem suum resarciatur . Quod si causa dubia sit, nec satis ex utraque parte iustitia dignoscatur, potest quidem ejus patrociniit suscipere , dummodo paratus sit quam primum ab ilIo p trocinio abstinere, si in progressu litis eius iniustitiam deprehendato. a. Tertia conditio est ab omni avaritiae sabe immunitas. quamvis enim, ut dixit S. August. ep.eq. ad Maced. Ad ocatus Iustum p . ινοeinium, errari peritus verum consilium licite 'endere possis , ν trocinii tamen, vel eonsilii illius pretium moderate accipere debet, considerata , ut loquitur S. Doct. art. q. eonditione persona iνAna, negotiorum, laborir, o eo Metudinis Patriae.
Quarta conditio est charitas , qua tellexur Advocatus p
463쪽
perum causas susciperea Iliisque patrocinari, quando aliter ipsis o iri non potest,eadem ratione , qtra tenentur omnes necessitatem patienti misericordiae opus impendere, ut fusus explicat S. Doctor a. I. g. VII. D. injuriis honoris, ct famae per' detractionem , er eontumeliam .
a. π TOnorIssimIne intelligitur test Iseatio quaedam exterior ex A I. cellentiae alterius, per famam vero significatur multorum erxistimatἰo de vita, moribus,& actibus ejusdem, ut docet S. Th. q. r. N n. Unde per detractionem fama praesertim laeditur, honor veroe per contumeliam . Detractio siquidem est alienae famae occulta, &injusta denigratio; contumelia vero addit novam injuriam , qua non tantum fama, sed etiam honor violatur . Non enim occulte, & in absentia ut fit per detractionem, sed coram, & in praesentia honor per
contumeliam cum quodam contemptu imperitur. Ex quo fit, ut quamvis detractio sit ex genere suo peccatum mortale , & quidem graviss-mum,ut docet S.Th. q. 73. a.a. contumelia tamen sit peccatum adhuc illo gravius, quIa magis laedit , & acerbiorem inseri Injuriam. Diximus,deiνactionem esse injustam Dπια alienae denigrationem.quila
non erit detractio,si iuste fama aliena denigretur, v g. ii quIs ex motivo iustitiae,vel charitatis alicujus crimen,quod vel bono publieo periniciostim est,uel alteri iniuriosum , & nocivum , Superiori , aut ascula teri aperiat, qui remedium afferre potest . Quod si fama auferatur ex intentione nocendi, tunc illius ablatio ad detractionem pertinet.
Haec autem intentio nocendi, ut observat Tolet. supr. cap. 6 I.
dupliciter in detrahente reperiri potest, uno modo directe, cum quis per detractionem reipsa nocere Intendit, altero modo indirecte , cum licet expresse id non intendat, ea tamen dicit, ex quibus nocumentum famae alterius 'iniuste sequitur, ut qui ex joco, vel loquacitate alteri notabiliter detrahit. iDocet praeterea S. Th. ar. 2. ad 3. detractionem octo potissimum modis committi posse, nimirum quatuor modis directe, & quatuor Indi recte. Directe quidem I. imponendo alteri falsum crimen, 2. crimen illius verum verbis adaugendo, 3. manifestando crimen v rum , sed occultum. q.malitiose, ac perperam alterius factum bonum interpretando, qui quartus modus, ut norat Lessus l. 2. c.3 I.dub. 2. quatenus per illam pravam interpretationem fama proximi laeditur in animo audientis, pertinet ad detractionem, quatenus vero comcipitur in animo illius, qui sic malitiose interpretatur , pertinet ad judicium temerarium, de quo seq. β. agetur.' Indirecte aurem committitur detractio, I. negando recte facta. aut egr ias dotes alterius, 2. verbis ex enuando, 3. reticendo bona glterius eo tempore, di loco, quo silentium istud ejus famae no.
464쪽
eere potest, 4. remisse, ac fi igide laudando . a. bovis autem mody committatur detractio, sive directe , sive indirecte, sire ex intentione formali. & expressi nocendi, sive alio quovis illicito motἴvo, censetur semper esse peeeatum mortaIe , quotiesquIs deliberate famam alte lus laedit in re gravi, veniale au-eem , si tantum in relevi, ut docet S. Th. a. a. Gravitas autem, Selevitas illa aestimanda est, tum ex qualitate laesionis, quae per detra- monem famae altersus insertur, tum ex conditione personae, cuius fama laeditur. Fieri siqusdem potest, quod recte observat Tolet. c. M. ut manifestatio peccatI alicujus fespectu personae unius censea
tur infamia levis , imo interdum nulla , quae respectit alterius gravem infamiam seduce et , aut notabile scandalum secum inveherer . Ex. gr. qm: ge misite diceret, quod ad duellum provocatus in mieum occiderit, de adolescente dissiluto, quod amore aliquo illicito impiscitus sit , levem, imo prope maculam nullam illorum famae in utere censeretue , eum tales ut plurimum de Gmilibus rebus glorientur : qui veros idem de Episcopo, aut perlisnaaliqua Ecclesiastsca, vel Religiosa diceret, haud dubie gravissimam ejus famae, & maxime scandalosam iniuriam irrogaret. Hinc etIam eolligitur , ut docet Lessus c. I i. dub. ut plurimulas non itisi venialiter peccare illos, qui altarum desectus naturales occultos, sin corporis, sive animi pate taesunt, ut quod aliquis sic gibbosus, quod ignarus, exilis Ingenii, &c. nisi sorte inde, uti idem monet,.grave aliquod illius damnum , aut notabilis conte- pius in animIs audientium , vel scandalum alterius oriretur o
SOImmtur dubia quadam circa peccatum detractimis or. 'riRisu est, an peccet mortaliter li, qui alter; us pectati audItax refert coram aliis, nihil l men asseveranda . Respondetur, quod,quamvis per se loquendo id non si peccatum mortale,quando nulla inde Insanaia oritu .nse apud prudentes viros isto loque di modo, qui nullam meretur fide, alterius fama multum lidatur;si tamen, ut tecte observat Lessius dub. s. cris en esset valde gravo, quis in , audientium animis suspicionem at squam piaram ingeneras et ire illo casu peccaret mortifere,qui hu)usmodi erime referret, praesertita de persona aliqua honesta, respectu cuius suspicio illa grare relatum esse censeretur: quod etiam similiter dicendum, s quis peccata alterius
audita i elatat cora iis,quos probabile est ex sua levitare credituros. . Secundum est, an peccet mortaliter is , qui peccatum proximi o cultum uni, aut alteri tantum manifestaret. Responderur, quamvis Nauar. c. I 8. 3I. existimet, in tali casu non esse nisi peccatum v
viale, s nou subsit periculum evulsationis, aut alterius incommodi a
465쪽
psobabiliorem tamen , & in praxilutiorem esse eorum sententiam ψ alii asserunt, talem manifestatione esse ut plurimum peccatum momotale, cum fieri possit , ut recte monet Lessitis dub. II. aliquem malle peccata sua multis externis, & plebeiis esse nota, quam Praelato. vel alicui gravi viro , cum quo assidue versatur, vel a quo depenaei.
a. Si tamen aliquis injuriam sbi ab altero illatam an Ico aperiret, non quidem animo detrahendi, aut nocendi . sed ut consilium, vel consolationem aliquam acciperee in IIIo casu, idem Lessus dub.
2. censet, non esse peccatum, saltem mortiferum . .
Tertium est, an liceat hominem distamatum in uno loco, etiam aissamare,sev crimen illius manifestare in altero,vel apud alios , qui illud ignorant. Respondetur ex Tolet. mp. e. 6s. id facere ex latentione nocendi esse pec ratum mortale,si gravis si disiamatio , seclusa vero eiusmodi prava intentione, non efle peceatum, si quis alterum criminis notorietate, aut publica Iudicis lententia Infamatum in liqua urbe manifestet aliis id in eadem urbe ignorantibus, nisi obtemporis )iuturnitatem crimen illius jam oblivioni datum esset, iueritae emendatione bonam famam recuperasset. In aliis vero locis iaIpsum itotum facere, quo fama communis illud brevi perlatura creditur, idem Toletus neque justitiae, neque eliaritati repugnare existianiat. Quod si verisimiliter crederetur, famam illius criminIs illuc nunquam. aut non nisi post longum tempus perventuram esse, exi stimat Legiis, sore peccatum mortiferum, erimen 1 Ilud in taIllaco divulgare, praesertim si is, qui iIlud crimen admisit, nam famam illic consecutus suisset, vel si ex illa disiamatione aliquod danuuim, aut incommodum it Ii aut eius propinquis obveniret. Secus vero, uille parum euraret, se alibi infamari, quod impe fieri solet, praesertim si procul absinavis uvis ob vave crimen fuisset publice punitus. Tunc enim saepe expedit, ista ad aliorum exemplum divulgars. 3. inartum est, an licitum sit aliquando quibusdam de causis crὼmen alicujus oecultum alteri detegere. Respondetur, licitum esse, quoties id necessarium est ad impediendum notabile aliquod da emniim alterius, sive corporale,sive spirituale , quod alia via impediri
non potest. Ita Solus i. s. de just.q. . a. . Nauar. c i8. n. 3is Lelsius su
Ira dub.9. E g. scis , aliquem furtis addictum, & saepe in illis dormensum, monere potes eos, quibuscum habitat, ut sibi caveant, &c.
similiter n 'isti aIiquem se gerentem pro Medico , in illa tamen sciaentia valde imperitum , potes eos monere, quibus ex ejus imperiti perIculum immineret. Imo interdum non ibi uin potes, sed etiam ex charitate teneris alterius crimen occult im manifestare, si ex illo grave alIquod nocumentum publicum, aut etiam particulare immineasi quod censeatur praeponderare damno, quod is, qui illuψ coinmisit, infama, vel honore patietur. In dubio autem , utrum prae
ponderet, inclinandum est po ius in favorem innocentis, e. g. si qui
466쪽
aliqua haeresi oeculta laboret, sitque periculum , ne alios Inseiat: In illo enim easu horum salus illius famae debet praeponderare. 4. Quintum est, an sit peccatum mortale infamare seipsum . Respondetur, quod quamvis per se loquendo haec infamatio sui non sit Peccatum mortale, cum, ut recte probat Lessus dub. 6. neque sit contra iustitiam , homo siquidem est dominus suae famae , nec illam, sicut alia bona diat pando, ulli faciat injuriam, neque etiam contra
Charitatem , qua non obligat ad bona exteriora comparanda, vel
conservanda, nisi quatenus necessoria sunt ad bona spiritualia vel nostra, vel proximorum; si tamen ex infamatione illa sui ipsius sequeretur aliquod scandalum , aut aliorum nocumentum , ut in Personis , quarum bona fama ad salutem aliorum necessaria est, V. g. Episcopis , Pastoribus, &e. tunc infamatio illa esset peccatum mortale, ut docet idem Auctor supra. Sextum denique est , utrum audiens detractorem peccet. Respon-cetur ex mente S. Doct. qi τ3. a 4. peccare, quoties consentit de
τractioni, juxta illud Rom. i. Digni sunt morte non sotam qui pecca- 'faciμnt , sed etiam qui consentiune facientibus . Potest autem quis dupliciter detractioni consentire, ut observat Toletus c.6τ. directe scilicet, vel in directe. Directe consentit , qui vel alterum inducit ad detrahendum , vel illius detractione delectatur ': & is non minus peccat, quam detractor, de eoque ita telligi debet illud victum S. Bernardi: Detrahise, aut detrahenrem audιre , νε- ' νrum horAm detestabilius fit,non facile dixerim . Indi recte autem com
sentit detractioni, qui licet nec ad illam inducat, nee ea delectetar , Miam tamen non prohibet, nec detrahenti resistit, cum possit, & debeat: & si quidem detractio sit notabilis, & in materia gravi, possitque fac Ile illam impedire, mortaliter peccat . cum char itas obliget , ut grave damnum proximi, si commode possimus, impediamus, v nialiter vero, si detractio sit levis , aut si prae nimia verecundia, vel animi pusillanImitate resistere detrahenti non audeat, nisi forte imzamia esset valde atrox, vel gravia incommoda putaretur illatura , tune enim deberet sibi ipsi vim facere, &excussa verecundia modeste contradicere. Nullo autem modo peccat, qui detrahentem non arguit, eo quod probabiliter existimat monitionem suam nihil profuturam, imo potius obfuturam , si detractor occasionem ex ea sumat magis , ac magis oblocutionem suam asseverandi . Item non peccat, qui rationabili aliqua verecundia praepeditur,tit si famulus domino , vel filius patri detrahenti non resistat , quando se nihil profuturum existimat. . observat tamen recte Toletus e. 6 . longe strictius obligari Superiores .respectu inseriorum ad prohibendas detractiones, sicut & alia quaecunque peccata, proindeque verecundiam, ac pusillanimitate iblos a peccato mortali minime excusare, si graviter detraheti n6 resi, stant γ
467쪽
fiant, quando id profuturiim arbitrantur, imo, quamvis detrahenti nihil id prodesset si alios silentio suo scandaliΣandos esse advertant. Admonet autem S. Doct. art. q. ad a. detrahentem corripi posse , non solum arguendo,sed etiam signis quibusdam exterioribus, ut tristitia faeiei, ostendendo sibi displicere detractionem, juxta dictum Sapientis Prov.as.Ventus dissipat ρ tu tristis limis guam detrahemem, vel discedendo, vel sermonem alio divertendo .
De iudieio temerario. a. omniam , ut recte observat Navar. cap I8. mendacIa, detractiones, aliaeque hujus octavi praecepti transgressiones ut pi rimum a judiciis temerariis proficiscuntur, magnamque cim illis
habent culpae assinitatem ; idcirco de iis breviter hic agendum est. Iuaiclum aute hie sumimus, non prout significat actum proprium Iudicis, quo sibi subditis ius dicit, sed prout denotat actum intelle bus, quo quilibet particularis de altero apud se aliquid cogitat, &definit, seu statuit. Et eo sensu tres veluti gradus distinguere possui mus 4e judicio , quod quis de aliquo concipit. Primus est, quo quis de alterius malo dubitat, neutram in partem inclinando. Secundus est , cum suspicatur, ineste malum . & cum aliquo debili assensu ita esse existimat, cum se idine tamen oppositi . Tertius est, quanὸocum pleno assensu, & firma animi sententia ita esse judicat. Hac observatione supposita, certum est in primis, dubitare , s spicari, vel judicare de proximo, esse quid indisterens in genere moris,ac bene, vel male se habere posse; bene quidem, si fiat secundum
regulam rectae rationis, male autem, si a regula rectae rationis a
erret. Unde Christus Dominus S.Ioan. 7. inquit, judica-- fecundum faciem , sed rectum iudιeinm iudieate. Certum est, dubitare, suspicari, aut iudicare quidpiam mal I de altero, quando caiisae sufficientes ad id suppetiant, non esse illicitum, ut communiter Theologi docent, ac praesertim Amriusto. 3. c.i I. dub.3. Valentia disp. . qu. A. de judicio pun. Laym lib. I. de justitia tract.3. par.2. c. a. ubi tamen recte monet, majores rati
Mes , & clariora indicia requiri ad suspicandum, quam ad dubita dum, & aὸ judicandum, quam ad suspicandum. 2. Quaeres, quaenam eausae, & rationes ad recie dubitandum, vel suspicanὸum, vel iudicandum de malo alterius iussicientes esse ce
seantur. Relaondetur, nullam certam regulam asserri posse, ut re et e docet Sotiis l.3. de iust.q.4. a. a. & post illum Ualentiam p. pun.3.
sed id judicio viri prudentis esse definiendum,considerata conditione rei, qualitate personae, aliisque circunstantiis , Quae omnia eum i Pars II. C c ter-
468쪽
, erdum sint valde perplexa, & involuta , ideo recte monet Lam. saepe evenire posse, ut quis decipiatur, existimans , sufficientes sibi adesse dubitandi, iuspicandi, aut iudicandi rationes, qtiae tamen reipsa tales non sunt, praesertim quando ex cognitione operum
Axternorum judicatur de intentionibus, alii'ite actibus internis. Unde recte concludit, longe tutius esse animum ab ejusmo)iiudicciis , &e. cohibere, Deoque omnia dijudicanda relinquere, nisi forte neeessitas aliqua , vel utilitas propria, vel aliena nos ad iὸ obliget , & tunc rationis, ae prudentiae partes erunt expendere, qua tum exteriores apparentiae habeant probabilitatis , animumque cohibere, ne ultra justitiae, aut charitatiS metas progrediatur.
a. Certum est 3. iudicium temerarium, seu illud , quo advertenter, ac deliberate judicatur aliquid mali de altero ex levibus, & insuffcientibus rationibus, ac indiciis, esse peccatum mortale, si malum illud grave sit, ejusque famam notabiliter laedat. Ita S. Th. q. εα art 3. Et illud est judicium, quod Christus Dom. prohibuit his
verbis S. Matth. 7. N S. Luc. 6. Nolite judicare, ut non iudicemini , ut exponit S. August. lib. a. de serm. Domini in monte cap. I 8. ScS. Baiilius in regulis brevioribus reg. 164. Alias si malum sit leve , nec proximi famam multum laedat, non erit nisi veniale. Cum haec certa sint, S in consesso apud omnes, unum est, de iquo non co enit inter Theologos scilicet quale peccatum sit ex Ievibus indiciis, & causis suspicari aliquid mali de proximo, ueperunque solet evenire. Tres sunt super hac quaestione sententiae. lima esst, omnem suspicionem temerariam de gravi aliquo proxiami malo esse peccatum mortale. Ita Bannes ad quaestionem μ. a. s. Secunda est, nispicionem illam, quae debili tantum assensu niatitur cum sermidine oppositi, nunquam esse peccatum mortale. Ita Cajetanus in hunc a. 3. Navarrus in rubrica de iudiciis, &Lud vicus Maeratius trach. de iust. & jure disp. s. seel. I. & a. qui pro haesententia citat S. Doctorem art. .&S. August. tract. 99. in S. Ioam. nem, i ubi dicit, genus istud suspicionis ad humanam tentationem pertinere, sine quμ vita ista non ducitur: concluditque: Suuspieiones vitare non possimus , quia homines fumur , iudicia tamen, id est d sinitivas , firmasque sententias continere debemus. Tertia den;que sententia, quae omnium probabilissima videtur, est, suspicionem temerariam non esse plerunque niti peccatum veniale, heri tamen posse interdum ratione gravitatis materiae respective ad quasdam personas, ut sit mortale, v. g. si quis Praelatum Ecclesiasticum d cirina, S pietate conspicuum, ex levibus quibusdam indiciis, s spicetur esse harieticum, aut peccatum aliquod nefandum, aut scam datosum commisiste. Ita Solus i.3. q. 4. art. 3. & Lessius supra dub.3. tibi hanc lententiam suis probat, praemissa tamen distinctione inter iuspicionem illam, quae oritur ea errorς quodam intellectus,
469쪽
& eam, quae ex pravo aflectu voluntatis, dicitque, suffiicione milIam esse tantum peccatum. aeniale, quae procedit ex quodam era: iut ,- πὸ Lbendit modicia tanquam suδcienatia ad suspicandum de proxinao aliquod malunt, negligitque per spicere,&examinat E,' mim illa sint sussicientia, esset tamen par tu ad suspicionem deponendain, si adueriet et , causam illiuInouelle suffcientem: suspicionem vero illam tesse peccatum mortale auae oritur ex pravo quodam affectu voluntatis, & malevolentiri erga alterum, qua fit, ut etiamsi advertat, indicia illa non esse susticientia, velle nihilominus permanere in stia suspicione, quae
est de gravi aliqt. proximi malo, quod in maximam illius vergit
Optime S. Aug. l. 2. de serm. Doma in motue c. i8. Duo sunt . Inquit, in quibus remerarium judiciunt cavere debeamus, cum incertum est , quo αnimo quidDeiani fuerit, via cum ancertum , qualisfuturus x , qu3-OOnus , . vel malu μρparet . Si ergo quiis iam ν. er. coninsuestus de stomacho ivunare nQuis, ct tu non credens id edacitatis viasio tribueras , temere iudicabis. Item si manifestam edacitatem, ebria-βιatemque cognoveras , ct ita reprehenderιs , quasi nunquam ille sossit corrιμε, atque mutarι , nιbdo minus temere judicabis. Non ergo νυ rehendamus ea. yι - πescimus, quo animo fiant, neque ita reprehen damus, quae manifesta sunt, ut desperemus sanitatem: visabimus iis o Micrux, de quo nunc dicitur , t lite judicare , nς iudicet tir de vobis .
. q. Quaeres, utrum ea, de quibus dubium est, quo animo fiant. In meliorem partem tintinterpretanda . Resipondetur , ex hypothe si , quod aequalia lint utrinque indicta , si judicium de proximo ferare velimus, tunc in partem meliorem, seu benigniorem esse se tenduisti, quia ur docet S. Thom art. . ad I. melius es in du-hio frequenter ralli bene opinando de proximo, quam male optinando semel decipi. i . . . V
Monet tamen re ite Lessus cap.29. diib. . quando agitur de vitando aliquo damno, vel de adhibendo remedio , tutius esse dubia ita deteriorem partem interpretari, non quidem existimando, proxismum , y. g. esse furem , vel improbum, vel pro tali habendum e se, sed iudicando, ita exterius cavendum esse, & sibi, vel alter; consulendum, ac si dubia esset ipsius proximi probitas. Ita S. Th. art. q. ad a. Et hac ratione, dum accipimus persbnam Ignotam iaaedeς, posivmus licite Iebus nostris ita cavere, ac si dubia esset ejus probitas, quamvis nullo modo Improbam illam iudicemus . Sic eruaana Superiores, quamvis quoad internum affectum erga subditos dubia in meliorem partem interpretari debeant, ad hraecavendum tamen malum, & disciplinam observandam , ita se gerere potiunt.
ac si de illorum probiἔate dubitarent. cc 1
470쪽
esse moris peccetur in octavum Decatio p-eptum . DEeeant In primis contra octavum hoc Deealogi praeeeptum , II qui deliberate mendaeIum aliquod proferunt, quod quidem erit mortale, si honori Divino , aut proximi bono sit perniciosum ereccant etIam, qui per hypocrisim vitae sanctimoniam fingunt, quia peceatum adhuc gravius erit, si ex illo sequatur aliquod proximi d mmm ., ut si Idem fiat ad disseminandos errores quem qui habitu , aut vestibus mentiuntur sexum, ut si foemina vine virili, aut vir faeminea induatur, si id sar propter aliquem pravum finem, aue ex eo peeeati alicujus, aut scandali periculum immineat. Peccant, quisne legitima auctoritate Iudicis sibi officium are gant, aut Illud ambiunt, quamvis legum, ae iuris ignari r item Iudices, qui notitiam illam iuris, & legum conservare negligunt: nuI de causa aliqua ad se non pertinente judicialiter cognoscere, de sententiam serre praesumunt: qui eontra ollegata, & probata, aut contra leges, &iura iudieant: qu i sermam a iure praescriptam in udicando non servant: qui sine ulla praecedenti infamia, aut aliis nisscientibus indiciis, de occulto alicujus crimine iudicialiter ii quirunt, reum indebite Interrogant, & ad respondendum coguntiqui favore, vel respectu aliquo humano, aut alio quovis pravo a sectu a recto iustitiae tramite deflectunt, sive injustam ferendo se tentiam, sive causarum expeditionem notabiliter differendo, aue aliqii id aliud iustitiae contrarium faciendo, aut fieri permittendor qui pro sententia serenda, aliisque actibus judicialibus aliquid exkIunt ultra id , quod pro iusto, &honesto stipendio, ex lege velegitima consuetudine accipere lieitum est. a. Peccant, qui crimen aliquod bono communi perniciosum non, denuntiant, quando commode id possunt: qui contra alterum litem intendunt ex odio, vindictae appetitu, aut alio quovis pravo assectutqui fraude, aut iniusto aliquo processu in litibus utuntnr. Peccant, qui ad testimonium ferendum citati, & a legitimo Iudiace secundum jurIs ordinem interrogati, aliquid salsum , aut ambiaguum , & contra ipsus Iudicis mentem respondent: quod& simialiter de ipsis accusatis.& reis intelligi debet, qui etia praeterea peccant, quando Iudici legitime aliquid statuenti, aut iustitiae minia inris illius iussa exeqientibus resistunt, aut vim aliquam inserunt.
Peccant etiam contra hoc praeceptum, qui alterius honori comtun .eliam irrogant, in eum verba probrosa', & injuriosa proferunt, eidem peccata occulta palam exprobrant, aut alia quaevis cum et risione, & contemptu objiciunt.
3. Peccansiqui alterius famae secreto detrahunt,illi crime aliquodi lab