장음표시 사용
271쪽
ydem dc bis'. animat. binis clauduntur testis, in sinistro latere excrementi ostium inesse dicimus , la-t is suis. I. Itb tere autem dextro, ea quae vocantur ova contineri r non quod talia sint, vel ad propagandum genus conserant, nam originem jam descripsimus sed ovorum similitudine se dicta, nihil aliud revera sunt, quam vitae prosperae ,& melio- Mereati opinio de ris nutricationis signa, quibus respondet in sanguineis pingue. Ova haec in νδ g- it/Vum gςn Margaritas evadere, ut putemus, inducimur; quod cum ostreae Indicae ova illa habeant, & quidem corporis proportione nostris multo grandiora, atque frequentiora; nulla tamen praeter Margaritas esse perhibentur; deinde, quod ea conchae pars Margaritis stipatur, quam egerendis ovis a natura addictam voluit Aristoteles , extra intestinum scilicet. Tum quod, quae inter Indicas victae,& veluti morbo exesae putantur ; nullas, aut sane perpaucas Margaritas continent r vivaces , & valetudine integra fertiles sunt; convenitque, quam diximus ovorum in testaceis, & pinguedinis in sanguineis comparatio . PIIn IIb o. e. 31. Quadrant hic etiam optime proni, quos vcteres tradunt , concharum
Origenes ibidem . abortus, & eadem certe traditur ab Aristotcle ovorum pro icmporum varieta--Σ - ,' ', . te mutatio . Nec displicet Unionum sub aquis mollities , quam dicit Plinius, iis. M.t oin ii. astipulantibus eis, qui suas Indicas navigationes literis tradidere; qua nuis ab
illis hactenus lacessita sit, qui nisi hac sublata, suas efficere Uniones potuerunt. Concharum victus. ovorum igitur ,& Unionum materiam ex potiori alimenti parte , quam pinguedini sanguinea applicant, derivamus . Sed ut candoris , nitori1que tanti causam assequamur, tota ostrearum victus ratio examinanda est . Tenui satis, atque humido magis victitant, quia caeteris ostracodermis molliori sunt corpore , & quasi earum cibus sectione non egeat, in ore tantum habent, quod linguae usum praestet. Talem vivendi modum eis descripsit Aristoteles r Eorum , qua tesa operiuntur , nonnulla , inquit , immota aluntur humore.
Idem de hip. animan dulci , ct potulento , qui per spissa transmittitur , cum tenuior i e mari con- ββ β' π' ' eocto eliciatur, quemadmodum , is primo ortu natura insituuntur : Quae poste riora verba haud dubie ostreas innuunt, convenitque id , quod de potulentis alibi ab ipso dici meminimus. In hoc humore id , quod in litoribus peculiare ab ostreis tantopere sectari diximus , contineri verisimile est ; nam climmari concocto attrahatur , pro loci diversitate , oppositaque terra, mistura aliqua accedit, conditurque litorum quodam sapore , quem appetunt ostrea alumnum, & gratum ; inspido vero , & inutili vigor, & incrementum prohi-hetur . Qualiscunque tamen sit, purus, & limpidus est, eoque candor, cte nitor Unionum constat: eundem copiosiorem , & tenuiorem , sub ferventiori sidere propter concoctionem exprimi probabile est . Quare cum inopia hac laborent Britannicae , succedunt amnium aquae , & maris spuma , quae nit Aristot L .ιὰ is . . rem imminuunt Spumis eas etiam vesci clim de purpuris loquitur Aristoteles explicat; nam praeter crassiores escas , iis etiam allici dicit, quae mari pullulant . Pascuntur hac etiam Indicae , & quae copiosiorem humorem illum habent , vel quia plus cxigit corporis magnitudo , sive quod oblatis gaudeant. Hinc fit, Uniones quibusdam in locis clariores esse , & praecipuε in Persico
sinu, etiam una in concha r omnium non idem est nitor, atque candor ; sed apertius haec in discoloribus cognoscimus . In novo orbe repertae sunt ostreae, quae Uniones aurato colore gerunt, quo in loco croceo colore terra similem alluentem spumain efficit, ipsumque humorem imbuit. In nigrescentibus quoque id inventum est. Circa Bosphorum Thracium in myis ruta sunt margaritae , AriRONI. de hsor. quod in algosis pascantur locis . Defertur enim, inquit Aristoteles , ex Pon-σηi M lik-6. cap. a 3. to in Hellespontum purgamentum quoddam illius maris , quod a AE nomine
P0eos appellant , colore pallidum: sorem alga id esse alii volunt , atque ex eo fucariam astam provenire . At hoc asatis initio , eoque tum Osrea , tum etiam pisciculi ejus loci aluntur . Purpuram quoque suum florem hinc trabere nonnulli exsimanti Haec Aristoteles . Simile quid alimenti habere ostreas in Chryse vulgo Papan, quae rubentes Uniones procreat existimandum est . Neque mirum marmoreas in pinnis gigni, quae pisciculis , & quod ori incidit v scuntur. Inventa modo Unionum materia , reliquum est ovorum formam addere s
272쪽
Lapides Animalibus innati. I9J
-dere, & modum , quo concrescunt, paucis explicare. Humorem illum, & Mereati op nIo de quodcunque nutrimenti loco, assumunt, ut cibum caetera animalia, conco-Μ Ig-- um gςος quunt; quod Inde natura res icit, eo te se exonerant; reliquum quod vitae Impertit si affluit, tum vigent, vigorisque indicia sunt ea, quae vocamus ovata, quae aperto meatu prodire negat Aristoteles , sed carni ad dexteram conchae uisis historIaaη partem intumescere . Huc faciunt illa Plinii, qui callos, & corporis nucleos πιι λε ορ- non improprie Uniones existimari posse dicit. Porro materia ca destinata hcorporis luxuria ebullit, inflaturque , & in orbem exurgit, quantum fert tunc parata copia ; cui alterum suffulcit proxima rursum materia , & tantisperingeruntur alii, dum orbibus pro magnitudine expleantur ; ocyiis minuti, se rius grandiores ; hi nanque pluribus egent, illi paucioribus . Hanc augmentandi rationem optime ille noverit, qui Unionum ossicinas,manusque artificum non expertum viderit, in quo incrementi ingesti tenuem aditum leviter protuberante , vel subsidente , novissime admissa materia , animadvertet. Hac ar tifices Uniones λrant aditum natura praemonstrante , unde persuasum, & ma AI riui Muntii. gnis viris creditum pertusos plerunque nascit cujus fidem auxerat, quod proin Georgius Pictoriuι. pe nativa littora in primis ossicinis omnes fere semper , auctore Garcia ab Hora AED UM 'rς to , perforentur, praeter minutos, qui rudiori arte ossicinis cedunt. Huju Ghri , 5 Huri. opinionis fuisse videtur Serapion, qui plurima medicamenta ex Margaritis non δε Arom. hist. Ita. r. perforatis praescribit. Illius tamen ego locum aliter quam vulgo accipio; nam ' 7 Arabem Margaritas omnes non perforatas gigni, praeterire non potuit; sed in suis pharmacis, ne frustra jacturam pretii quis faciat, hanc cautionem adlii here maluit cum minutis eadem sit materia, & eorum viliores sint non perforati ceu ornatui adhuc inutiles . Eis idem etiam consuluit cum Margaritis substi- e .
tui potic testarum partem intimam, quae eodem, quo conchae vivunt nutrImen. esp. 39τ. to aucta, Margaritarum venustatem imitatur. Unione , sive ova recenter edi- Μargaritarum sorta varii casus, mutationesque excipiunt. Illaesa, & integra Unionum forma est m/qμ VR iR43xv orbiculata, rara tamen, quae vitiis non defluxerit; minuti is mi securiores sunt. Accidit & eos nonnunquam in magna conchae feracitate continue editos, te nerosque, & adhuc glutinosos spectabili numero coalescere , & asseryari, velut ova piscium in aequali magnitudine, & rotunditate laesa , cum mutuo premantur , & in testam recedentes ei adhaerescant. Est mihi una inter alias talis congeries, in qua amplius ducentis numerantur Margaritarum distinctae λrmae. Siquidem minutarum ubique longe major est copia ; quippe ex quocunque Ic- vi corporis tumore facile expullulant. Caeterum quo copiosius simul collecta materia exuberat, tanto majores exiguntur orbes, & ampliore pro magnitudine intus cavo, tardius saturantur, pluribusque interpositis periculis ne vitientur . Rariores quoque isti sunt, non solum , quod plus insumant materiae, uvid Mirras; latum sed quia grandiorum concharum sunt partus tantum cum vigent. Ciam vero generationi ossiciat. temporis gravitatem conchae ferre nequeant, aestuqlie , ac frigore praesertim in mari laborent exanguia, cum tristitia cibum minus appetunt, ut opima quaeque jejunio macerantur , ita ova minuuntur, vel abolentur. Vigere praecipue
aestate seribit -Aristoteles , quod de temperatis , ut in Europa locis intelligit; A plaudii δε νον
nam paulo ante , vere, & autumno dixerat . In India hieme mitiori, nocet auiman b. . . cap. 3.
magis diurnus aestate calor , quem assuefactae facilius ferunt robustiori corpore , & vivaciori. Britannicas frigus infestat maxime. In Mediterraneo mari parvae, & Ianguidae ubique sese ostreae ova perpauca, & exigua continent, quae levi temporum mutatione attrahunt, abolentque ; faciunt id etiam Britannicae , nisi aestatis initio , quae maturae ediderint quod earum maximis,& vegetioribus tantum contingit .ita spissentur, ut ingruente hieme , cum ova attrahunt, non cedant, nisi forin intimi orbes, quod recentiores sint, unde omnis Margaritarum vitiata rotunditas, & diversae formae. Indicae in tanta fertilitate , quoties sinistri quid intercidit, vel aestus gravior, vel crebrio ibus agitantur procellis , nuperrimὸ nata ova, inceptaque consumunt; grandioribus orbes medios, qui teneri facilius fluunt, eximunt; prout eas vel urget necessitas , vel attrahi possunt. His orbes flavcscunt, & maturata conco- . Bb ctione
273쪽
' ctione rotunditatem amittunt, fiuntque si aequaliter integri orbes eximantur , Uniones proceri, aut plani; si vero orbibus tenacioribus non integri, sed meatui proximae partes quod frequentissimum attrahantur, fastigiata Ionagitudine alabastrorum figura in pleniorem orbem desinunt. In omnibus plus' - miniisve attractum deformitatem parit. Fit quoque, quae summa Unionum hodie laus est, ut laxius cum oriuntur ingestis orbibus totus undique, cum concrescunt, aequali modo subsideat in rotunditate tumor . Praecipuos abor- Aristotem de pret, tus fieri elim terrentur certum est ; nam e&anguia sanguineis ut ait Aristote
τὴd ... 4. ' ' Ies timidiora sunt, ideoque mota cessare , nonnulla pavida colores immuia
tare , alia sese effundere dicit. Fragore igitur coelique ruina concussae conchae, & cum capiuntur,pavidae,maxime si qua tunc habent ova minus coacta, qualia parva nonnulla recenter edita, & incceptos grandiores orbes fundent νqui si fundi non poterunt, erunt ea , quae dicuntur physemata, imperfectae ,& inanes Unionum species. Plures hujusmodi fusiones apud me servo, in quibus aliquae residuae Margaritarum figurae . Ex ovis omnes concrescunt, & d rantur Uniones calore , nec sine frigore perficiuntur ; materiam calor densat,& superfluum humorem consumit; sed clim calor ille humidus sit, lentor omni- no residere non potest nisi refrigeratus; calore enim humido tum excedente plene durescunt. Frigescunt autem ostreae anni tempore, & cum captantur maxime ; destitutas enim tum maris ca lore conchas, cum pavore frigus invadit ; quo modo sub aquis prius molles Uniones exempti protinus durescunt Sub frigido coelo, cum non recte ova concoqui possint, vel prius levi temporum mutatione absumantur, prodeantque tantum pleniluniis , raro durantur , . . - . in Margaritas, & in eis sollim ostreis, quae donec apth concoquantur, ea conis, tinent, nec alias fusa, ut Indicarum abortus concrescunt . Quare autem non
in omni concharum genere ova qualiacunque sunt, sub tepidiore coeli plaga, ut in pinnis , nonnunquam durentur ; in causa est carnulenta ut ita dicam substantia, ut in purpuris, buccinis, urticis ; in aliis concoctioni non conveniunt testae patulae, tenues, laxiores . Adjuvat concoctionem quoque con-eharum magnitudo . Indiae vero calor in quibusdam tenuioris, & laxioris testae conchyliis id supplet, quod siliceo operimento sub duriori coelo maxime
quoque in Britannico mari vix assequuntur: quo fit, ut aliquae Indicae cochleae,& melicymbales , ut illic ostreae nonnunquam Margaritas ferant. Huc usque communem Margaritarum ortum , naturamque persequuti sumus , deinceps quas differentias Iocorum varietas affert recensebimus.
saJ Da anIma brιιο- saJ Generatio ex putri sat est consutata a reeentioribus: quornm observatione ovula etiam in testa- eum. ceis comperta sunt , ae praesertim in ostreis. Consule Vvillisium toJ , Listerum ΓbJ , Illustri stimum JJ MCMMeis. Abbatem Felicem Marsilium seJ .sea Dus. DJ QEoad Margaritarum generationem attinet, post Anselmum Boetium , omnes fere ex liquore
testaceo eas compingi fatentur; sed qua ratione id fiat , nemo hactenus satis dilucide , quod sciamus, explieasse videtur . Earum enim substantia eadem paene est , 3uae testarum conchyliorum , a quihus gignuntur . Constant siquidem ex Iamellis in orbem obvolutis r quae lamellae ex fibris pari sdI In Prodromo e ter in gyrum ductis eontexuntur , ut Steno sdJ observavit. Hine Augustinus Seilla, Margaritas solido Intra solidum. nihil aliud esse suspicatur, quam ipsorum conchyliorum foetus, aeque ae umbilicos marivos co
chlearum: quae opinio non videtur contemnenda. Alii autem eum Boetio existimant eas eonercinstere ex materia testacea per morbum eructata. Verum ut nostram quoque super hae re sententiaut exponamus, pauca de ipsarum testarum seneratione dicemus . Animal eula omnia testacea innume
ris tubulis praedita sunt, quorum orificia , quae peculiarem veluti glandulam constituunt , in extimam Ipsorum superficiem hiscunt, ae humorem quendam viseolam , ae glutinosum extillant , qui ob viseiditatem paulatim effusus eontinua partium eohaesione in fila didueitur, quibus ipsae testae compinguntur. Quo autem animalia haec copiosius alimentum suscipiunt , eo maiorem huiusmodi liquoris quantitatem pignunt: contra autem ex nῖmia cibi parsimonia , exucca sero evadunt . Hae itaque ratione ex liquore isto testaeeo Margaritas in conchis progigni verisimile est i Hic enim continuo fluxu vaseulorum tubulos oblinit, ac paulatim eorum lateribus adhaerescens concrescie, eosque reddit angustiores, ac denique penitus oecludit, ut evenit in conchis aetate provectis : in quibus etiam succus hic, viscosior ae tenacior probabiliter evadit, sed purior ae pellucidior , ae Iacteo-hutyrosis partibus, quam terrestribus copiosior, dummodo valeant, ac vigeant Conchae copiosoque alimento nutriantur e non enim ab externo aere , ut ipsae testae labefactari potest,atque ecirporum heterogeneorum admistione inquinari. Quo fit, ut aetatis progressu humor hic testaceus , nequeat amplius ob interclusa tubulorum exter - na orificia ad superficiem , atque exinde ad testam effundi , nec per plures meatus derivari, ac
274쪽
Lapides Animalibus innati. Ists
dimidi, sed ad interiores partes necessario refluit , motuque tardiori, quam antea soIebat circan fertur , partim ob tenacitatem, partim ob praepedita , atque intercepta itinera . Igitur magna coinpia, qua vascula mutua anastomosi junguntur, confluit, atque ex pluribus ostiolis illve hiscentibus manans in fila explicatur , quae circunpositarum solidarum partium objectu cohibita paulatim in se ducuntur atque obvolvuntur in orbiculos ex pluribus lamellis compactos. Ideo Uniones ut plurimum in parte carnea reperiuntur, raro autem in testa 3 interdum vero partim carni immerguntur, partim foras extant. Hine etiam patet ratio , cur non ubique locorum Margaritae In conchis reperiantur : Etenim non ubique aptum eopiosumque alimentum inveniunt, quo succum hunc margariti ferum gignant: Quapropter quo majores sunt atque habitiores, eo majores ac plures Uniones producunt, ut Mercatus noster observat. Iuniores autem conchae nullas progignunt Margaritas , quod omnem liquorem in testae augmentum insumant.
C A P. XIV. PRi M A Indiae in hac laude paIma a veteribus attributa est. Ejus ostrea pedalia esse ab Alexandri rerum auctoribus proditum tradit Plinius, & a Ne- Plirius m.32. e.6. potis cujusdam nomenclatore, tridac na appelIata , tantae magnitudinis in- Ostieauidaena. telligi cupiente , ut ter mordenda essent. Citra magnitudinem non parva a nostris ostreis est diversitas formae . Testarum scabrities nigro , aut fusco obducitur colore , intus candidus , qualis Margaritis nitor, ad marginem virescit saepe; in capite crassiores , & magis concavae testae compinguntur binis angulis , altero intus reflexo , altero prominente; circa marginem , tenuiores nostratum ostrearum labris carent, ut acute desinant di unde lepidus ille Plinii
iocus extat, qui has ctun manum vident comprimere sese dicit , & operito opes suas , gnaras propter illas se peti, manumque si praeveniat acie sua a scindere, nulla justiore poena, & aliis munitas suppliciis . Is etiam earum originem , atque genituram , haud multum ostrearum conchis disierentem dicit argute ; quod formam videret ambiguam, inter nostri maris ostreas, quae in coeno sis , & eas , quas distinctE conchas in arenosis gigni tradit Aristoteles .
Τestarum nanque rotunditas , & cavitas inter utrunque hoc genus media est: Coneharum & o-
scabrities, & superior crassities sola ostrearum ; marginis tenuitas concharum; si ς um dist imςn cumque tota figura ostreis proxima sit, limi ex quo oriuntur illae differentiam aliquam , alio coeli, marisque ingenio suspicatus est . Vocantur ab Indis Chania ostrearum varia no- qtio, ut refert Garcias ; Masavolus, Berberion, Vel Berberi dici scribit; sed ''o, cibi .s M. f.
iaec linguarum forsitan varietas, vel ab Ictum nomen posterius k nam Athe- Πb i. ωρ. s. naeo-margaritifera ostrearum testa est. Tibullo conchae Erythraeae, Pro- Frσfineκam Iopi .
pertio Erycinae dicuntur ; quae poetarum potius licentia est: Communis usus a g. g, is i. i.
simpliciter margaritiferas conchas, vel quod exprimunt singula Europae idi O- Properi. Lyeur. it. mata matres Unionum, vel matrices nominant. Spoliatis Unionibus ipsas venalem esse mercem invenit luxuria , eisque in suo orbe pretium statuit . Devehuntur Gangen urbem ad ostium Gangis fluvii, quam Bengalam vocant, ubi Testarum usu . abrasa superiori scabritie testas subtus candidas expoliunt, quibus mensas adornant, &ad cistulas, & sphaerulas precarias concinnant. Alterum conis chylii genus ad hoc reducit Garcias, quod eis quas proprie conchas appellamus , quam ostreis similius est, candidum , Iaeve , & magis concavum , poculi enim ulum praebent majora naturae industria contentis; minora cochlearibus aptiora sunt. Deportatur, & illud Gangen , & maxima illius ex parte armillae, similisque usus alia contexuntur : fuit nanque olim illic consuetudo, quae nunc desiit , ut nobiliorum virginum honestatem , non prius delibaret maritus, quam haec essent in brachiis armillarum ornamenta . Appellant hoc incolae beripo : inventu rarum est , & minoris foeturae I sed utrunque certiore, di nobiliore partu compensat. Quanta in toto hoc Orientali oceano ostrearum foecunditas, tanta in si
275쪽
expositus 1 nonnul- iis . Go alas Ferrinanindui de Oviedo . Plinius Itb.9. c.3 a
gulis ostreis Unionum feracitas centum & triginta uniones unius matticis par- Bras inruam.IOIL tum a Lusitanis audisse prodit Brasa volus , & quae totidem concluserunt hv- Americus Uuputias buisse concham scribit Americus Uesputius , non quod aliquis praescriptus sit δε μο ηο uoti='ς numerus , sed magnitudinem, & vigorem aequant. Plures una in concha reperiri nemini dubium reliquit Plinius ; nullum tamen numerum expressit; quanuis aliqui immerito accusent, dicantque ab ipso proditum, quatuo , vel quinque tantum uni ingenerari conchae: vertim nar illi intelligendo nihil intelligunt. Dicit se quaternos , quinosque concharum margini insidere vidisse extra carnem, nec plures eodem loco posse negat, cum ingenue, quod viderat falcatur r tantum abest , ut totidem tota concha tantum contineri dicat . Verba haec sunt: Vidimus jam extremis etiam marginibus velut 8 concha exeuntes , ct in quibusam quaternos , quinosque . scire debuerant quident quaternos , quinosque exire ; sed multis ad notas inurendas , & convitia promptius ingenium est. Recentiores auctores sunt, minutas in India amare littora , ut firmato nondum corpore majores ostreas paulum recedere ; in altum tendere maximas, & , ut ait Plinius , inter scopulos earum majorem partem inveniri r moveri igitur, & natare ; quod robustiori, & vivaciori corpore ostreis concedendum est. Nam & nostras parvo, debilique corpore
riis' zz iis ..i ostreas a saxis absolvi posse tradit Aristoteles , sed non moveri. Et alibit m
maι. lib. cap. D biliores efficere echinos naturam caloris.
Pnatu, tib; foed . Miror magis quod a Plinio notatum est, in alto conchas comitari marinis Margaritae a ma- canibus, & ut aliqui dictitant in eorum hospitari latibulis, quasi etiam illa Tin cδmbu cunu' hominum avaritiam odio habeant, & libenter praedae conchas subducant. Ne solum illi foecundius istud concharum genus sequuntur; sed quotiescunque in opinato viliori tostae laudabile quid innascitur; quo patet Unionum pulcliritudine canes illos etiam capi. De his lepida invenitur historia, sed tragico exi tu , ut sciant homines , quibus divina mens infusa est, qua invidia laborent cum quo belluarum genere communis haec sit aemulatio, & quam infamis ambitio, eis competitoribus. Fcrebatur per sinus Persici littus , invisae magnitudinis , summique de
coris , & ut evidentius naturae miraculum agnoscamus , tantus Unio in pectinis concha, quam Zambacem vocant Arabes , nec ille erat unquam sine comite di adhaercbat lateri canis quidam marinus , & quocunqu8 undae pectinem impellebant, eo Zelotypia quaedam canem debacchantem instigabat. Animadvertit prodigium piscator, & ingeniose excogitata machina Unionem interci-ipere parat. Non successit homini fraus t admota machina pectinem canis in profundum abripuit. Abjecta igitur capiendi spe , Persarum Regem adit, eX- ponit singula, fidem narranti Rex adhibet, arridetque ipsi praeda , socios periculi adhibet, hortatur . Clim ad mare ventum emet, per dies aliquot praestolatis contigit canem aliquantulum secedere . Id tempus ratus piscator, repente adnatavit, & cum pectine Unionem arripuit, enatansque extensa manu sociis Unionem porrexit; supervenit rivalis canis , & praesenti ultione egredientem raptorem morte mulinavit. Placuit Regi allatus Unio singulari nitore, tum hominis anima quaesito pretiosior; & in paternae mortis solatium piscatoris familiam ditavit. Eundem Unionem ut redimeret, Iustinianus Imperator C. auri libras Persis misit ipsis recusantibus. PHuius lib.9. e. 3s. Concharum capturam his verbis tractat Plinius: βuidam, inquit, tra-, QRςh- um captu' dunt , sicut apibus , ita eoncharum examinibus , fletulas magnitudine , O ve lusate praecipuas esse veluti duces , mira ad eavendum solerata ; has tirisan tium eura peti ; illis eaptis factu eateras palantes retibus includi. Multo de inde obrutas Iale in vasis Uilibus , erosa carne omni, nucleos quosdam corporum , hoc es , Uniones Leidere in ima . Similem capturam tradit orige nes, sed magnum littoris ambitum prius retibus cingi dicit, unumque ducto-Gon stas Ferriadaia rem agminis constituit, quo ab urinantibus capto , totum gregem , ceu lor
Eo . . '' 'victum subsequi scribit, atque in exitium ruere . Nostri auctores Indici haec examina ostrearum, nec ab ipsis, neque ab incolis visa unquam afirmant. Haud
m edes de fati. Origenes ub supra.
276쪽
opides Animalibus innati. I si I
dubi ε factumuntermittent ea nunc consultis fortassis tanta accepta clade,agmine toties rupto,& capto; neque ducum industriae committent se,quae nihil prosit, summa navibus ubique occupante ingeniosa, & exercitata hominum avaritia ;quae nunc imo mari latentes etiam in fundum persequi, totamque naturae controversiam confundens, sub aquis homines vitam degere inter marina monstra docet. .
i Novum hoc igitur piscandi genus ,& ubique usitatum tale est. Sunt qui
piscatu victitant,vehuntur illi in mare cymbis; locum commodum nacti, saxum alligato fune, εἰ prora puppique jaciunt, quo anchorae vice cymbam fundant; lapidem deinde restim ducentem in cam partem librant, qua praedam sperant; Adnatat unus binis manticis, altera ante pectus , a tergo altera propendente. Ne vero urinantem fluctus impediant, lapis pedes gravat, quo in fundum delatus conchas legit; lectas manticae indit; mox onustus pedum relicto pondere donec evadat reste se regit. Saliendi captas morem hodie non observari intelligo . Garcias ab Horto in littus delatas acri cxponi tradit , eo tandem ses diducere , & manibus erui Margaritas . Ut vero paucas , minutasque juniores ferunt: ita concharum senectam incommoda habere repertum est; & qui carnem obducit squalor , Unionibus decus aufert. Crassescit enim , & obfuscatur, primo ea , quae carni pars insidet; deinde paulatim fla vescit, & squalet; nec tuta superiori parte, eadem lues sensim circulis in summitatem prorepit; eosque nisi prius eripiantur, extra pretium locat. Utcunque tamen levis corruptio , magna pretii jactura est. Exemplo esse potest elenchi forma Unio, qui Venetiis Romam ad Antonium Fonsecam amplioris fortunae Mercatorem Lusitanum nuper missus est , spectabili pondere scrupulos XLIIII. aequante , hoc est ut ad ponduscula revocemus , quibus nostri utuntur gemmarii, caratos LXVIII. Illius tenuior a medio pars , quae carni inhaeserat, annis defloruerat; ruae tanti vilescebat, ut sano pretium decem millia aureorum ad trecentos deceret. Alterum senectar incommodum est , cum decrescente carne , margini proximi, in tcstam statuuntur, eique adhaerent, nec avelli queunt, nisi lima. Quibus una tantum est facies, & ab ea rotunditas , aversis planities ; quos ob id tympana nominatos fuisse scribit Plinius. Operae pretium non esse mihi persuadeo Cardanum hic refellere, qui Uniones concharum testis innasci putavit .
Omnes orientales Uniones Ormusinos nostri nominare consuerunt, ab
Ormo in insula Geru, sinus Persici emporio, quod ejusdem nominis regni caput est, totamque Arabiam littoralem ab Euphratis fluvii ostio ad Corodamum
Promontorium , vulgo Capo di Reetastate, continet, nec non partem contra
regni Persidis , quae adjacet freto BaZorae , atque insulas ferh omnes in ipso sinu. Habet Regem tributarium Lusitanis, consuuntque ab hoc omnes ex sinu Persico , & ex toto oriente gemmae. Verum cum singulos, quos scire potuimus, Margaritis insignes tractus enumerare propositum sit; totum hoc mar breviter percurremus ; & veluti navigantes , qui ex Oceano aethiopico in Indiam tendunt ; a Promontorio Bonae spei, in Meridionali Africae parte omdiemur . Ultra promontorium S. Sebastiani versus Ceselam Africae regionem adjacent littori insulae, quas Uci quas vocant, quarum majores Margaritis sunt fertiles , si in pretio apud incolas essent, nam piscandi, vel captis ostreis cximendi Uniones, modum ignorabant; & nisi coctis rufos, & adustos igne Uniones detrahere tradit quidam Indicarum rerum recens scriptor. Praeter has insulas sola nominatur in tam longo Africae Iittore Cesela regio , cujus maritimae orae Margaritis non ignobiles sunt. Quod extra sinum Barbaricum est , mare Rubrum appellatur. Hujus duo maximi sunt sinus. Prius ad Arabicum venitur, quem solum Sacrae litterae mare rubrum vocant; & per quem Moses sicco pede Israelitarum in Palaestinam expedivit copias . In eo Dalacia insula ad Africae littus sita est, & Camaran Arabiae propior, utraque celebris Margaritarum piscatu .
Transgressa Arabia in freto Baetorae ad sinum Persicum portus est Iullarhac
Ludovictis Patristas Romanus sui itine- rarti lib. I. Modus quo hodie piscantur Margari
Andreas corsatus epipola ad Iulianum
Odoardus Barbosa in sua navigatione Ludoviens Sarthema in suo itinerario. Marcus Paulus m.
Gonnotas Ferdinandus de Oviedo in na distationum suarum eo endio.
Plinitis lib. s. e.3Ia Margaritarum dee loratio aliaque vitia unde . Plinius eod. Ioco. Margaritarum lo
277쪽
Garatas ἰbid. hae fertilitate laudabilis i Addit alium Cati m dictum Garcias ab Horto , S: 2s., is , - . in messio mari insulam GH ι constituit, qui Petri AlveareZ navigationem . In N; OD; GisDI, lingua Lusitana descripsit. In ipso sinu vii. millibus pass. a Persidis littore sese itincre . offert Ormus Metropolis, & gemmarum emporium , de qua supra. Nec ipsa piscatu caret trium dierum illinc itinere; qui ciae totus hic sinus Margaritis lib.7. ωρ. 21 abundat, .atque omne fere littus Persidis in luxum dives est. Fertilissima tamen ibi Babarem insula ab Arabia deserta, sex dierum navigatione ab Ormo distans , in qua omnis Unionum laus est. Ex sinu Persico redeuntibus prima V 64 6, cap. et t. occurrit, quae a Plinio nominatur Toidis Insula ab Arbi flumine versus Indiam υς sita , & quaestuosa Margaritis . Sequitur Bibaga inter Crocalen, & Torallibam ostreis di
278쪽
ostreis, &conchyliis referta. Mox in hac Iaude Petimula transmisso Indo celeberrimum quondam Indiae cmporium . Ab Indo rubrum mare nomen mutat, Indicumque vocatur etiam a meridie. Ultra Taprobanein ab oriente ad Scythiam , oceanus Eous , sive orientalis dicitur ; sed totum hodie extra sinus mare Indicum appellant. A Perimesa ad urbem , quam aliqui Catiaram , vulgo Calecut, nominant, mediam naviganti ponunt insulam sine nomine 1 conti nenti quatuor mili. pass. divisam , totidemque habitatam a piscatoribus , qui ostreas Margaritarum captant; caetero desertam, quod aqua sterilis areat, ad D naoliatiose Vomsacram famem adjiciente se corporis siti. Hujus incolae in adverso littore irrum- Gε βρpentis fiuvii undas navibus excipiunt; redeuntibus occurrunt eorum armenta, navesque exhauriunt. Post Calecur ultimum Indiae promontorium ab Occi- Gουν Di tibIstina.dente versus meridiem est, Camoris ; Inde parvo circuitu in Gangeticum si- Odoardus Forboea.
num facto , quem & Argaricum vocant, vulgus Golfo di Bengala, primum φή ςM GUMω littus occupat Cael Civitas, & ab ea altera Coro mandeI. In his omnibus is uis Daὸ
exercitatur Margaritarum piscatio, communicatque oppositum littus Insulae Ludoicui Barthema.
Zellae . Ad Comoria inventos Uniones praedicat Garcias, qui viginti quinque sqqcaratos pendorent. Mare ibi multis in locis decem, vel duodecim passuum al- sis ιDiibM.titudinis , quibusdam duorum tantum esse Marcus Venetus tradidit, laudatissimamque in continente Belatam, & ab ea ad xx. mil. pass. meridiem versiis piscari hoc modo e Conveniunt Mercatores , ineuntque societates, & junctis '' 'navibus, mercede adducunt expertos natatores; illi totos dies piscatu exercent , uno in scapha relicto , qui eam regat, caeteri eo, quo diximus , modo urinantur, enatantque saepius, ut respirent . Periculum vero, quod a Balenis, & illius maris monstris pertimescerent, arcent venefici ex Braminoruntia genere , ut vocant; qui incantamentis torporem Belluis inducunt , innocuasque reddunt. Sed singulis diebus solvunt fascinum , quo nocturnos fures coinhibent . Ex captura decima pars Regi, vigesima Braminis debetur, ac omnes
Uniones grandes Rex sibi adferri vult, quos si placent, aequo pretio redimit. Incipit haec piscatio Kalendis Aprilibus , duratque ad Idus Maji; quo exacto
tempore dissipantur, & recedunt ad ccc. mili. pass. ubi ab initio Septembris , ad idus usque Octobris non minor praeda est . Prope Cael totam piscationem diviti cuidam Mercatori, multis annis a Rege Coulam tum locatam, quidam Odoaedai Soctogo. recens in suae navigationis compendio prodidit: Rex imperata pecunia quibuslibet libere eam concedit, tantaeque auctoritatis est, ut delinquentes, &fraudolentes suo jure plectat. Qui piscantur totius hebdomadae capturam sibi . sumunt, praeter diei Veneris, quam illi , qui naviculariam exercet, pro naulo solvunt, & praefixi temporis hebdomadam ultimam Mercatori impendunt, &grandes Uniones omnes Regi cedunt. Piscatio juxta Zellam Publicano a Rege Coulam constituto redimitur, ad navigant praecipud ex Cael, eisque exacta pecunia permittitur , ea tamen, qua alii lege , ut grandiores Regi reservent. Non omittendum , hoc auctore , nostratibus in Zella non majores esse ostreas, sed laeviores , & citin majusculos Uniones ferant, crassitudine potitis spectanis das esse , quam latitudine, omnesque in eis vigoris notas esse facile existimari potest. Nulla alia in hoc sinu memorabili, ad Taprobanem veniamus, nune Summatram dictam; quam alterum terrarum orbem esse , auctore Plinio, diu Plinius m. 9 eap.;s. existimatum est Antichthonum appellatione; utque liqueret insulam esse, Ale- σβῆ si xandri Magni aetas , resquc praestitere . Recentiores , qui hanc describunt , Margaritarum laudem omisere plures illi ultra in orientali Oceano margariti- iferas insulas, & de eis majora recensent. Prima Burneum est, quam Bonae Fortunae Insulam vocant; vasta, atque opulenta , & Unionum magnitudine clara . Hic inventum Unionem se vidisse dicit Garcias xx. caratos adaequatum . Augent hanc famam minores Insulae ad solis ortum remotae , ultra Bu neum , intor quas Zolo,& Tagi mar nobiles; quod ovis turturum pares Uniones producant. Ex his binas habere Regem Burnei, inaudita magnitudineia , nam Puastra gallinaceis ovis aequales , & in summo nitore non miniis laevi orbe, colloca- in suo itineraris.
tosque in planitie aequabili volvi, neque posse subsistere a pluribus narratur.
279쪽
Odoardus Farboea . Et quo pacto Rex eos nactus sit, ut se illic rescivisse dicit; ita commemorato. Antonius Pigastita nobilis Eques. Duxerat Rex Burnei in uxorem illarum Indinauis Suidbuet η- silarum Regis filiam , a qua cum insperato audisset patrem ejus tantos haberes Uniones, eorum cupiditate quos nondum viderat, captus est, & more barbaro centum collectis navigiis, quae Parao ibi vocant, quadam nocte socerum aggreditur, quem cum duobus filiis captivum in Burneum abducit a nec aliam pro redemptione eorum pactionem admisit, quam Uniones cum utriusque Insulae dictione. Maximilianus Transylvanus , qui Hispanorum navigationem in orbis circuitu anno crotoxix. factam literis mandavit, ab eis c piam ibi ostream tradit, cujus caro xxvii. lib. penderet. Ejusdem navigationis comes Antonius Pigalatia a Burneo septentrionem versus in insula Cimbu- .don cepisse alias scribit , quarum unius esset caro xxv. lib. pondo , alterius xLiui.; quae quanti Uniones ipsis innasci possunt; testimoni uin perhibent. Tum quidem cum ibi essent, eas piscari altius, atque utinari annuus maris, atois , Pisisse iis tu ΠOr Πon patiebatur. Ultra Zolo in orientem tendit Sarangi insula, quae bId. ut non lateret, Margaritae effecerunt. Ad Taprobanem reversi, Indiae orien- Andreat Orsaliut tale littus pervagabimur. Proxima est aurea Chersonesus, quam Malaccam di-
M. . . 'ρμ' ' cunt , quae alias feracissima , hanc etiam littorum luxuriam adjungit. Aliis interjectis regnis sequitur diviti littori Cochinchina, commendanturque objecta littori Ainan insula , & ultra eam , quod in continente littus Chenchii p
.is. ω. . . HI: colunt. Succedunt in hac fertilitate Sinae , China hodie nuneupatae, &itiis LG,his' Aio' Catajo regiones . Hi S , aliisque transgressis, in alto mari h regione Mangi, Vos ei Bo1os. mille , & quingentis mill . pass. a littore recedit insula Iapan a Paulo Ueneto Garc o, οβ ιμ)tφ- Zimreri dicta , olim Chryse, a Magno Chamo aliquando frustra bello peti
Odoae i BieboLa. ta . Eius Uni Ones rubent, quo tamen colore ita delectant, ut pares Uniones Marcus Paulus Ve- candore non vincant ; neque pretio antistent. In hoc mari alias Insulas sindnetus 3'Iπε mcri' nomine margariti feras collocat Andreas Corsalius , parvas, ut opinor, ad
, d his, Cossessis, Mangi littus . Est hic Omnis in Oriente Margaritarum proventus; omniumque ubi supra . haec erit differentia: Clariores in Rubro mari sunt; in Indico , & Eoo Oceano magnitudinc praecellunt; ab utroque degenerant a Sinarum regione septem-Mμέμ. μω '' trionem versus. Forantur praecipue in Baldach , quae nova est Babilon ad Eu-I, M sis; misis , pi ratem Praeter Ormum Margaritarum mercatu insigne est emporium ultra iis e . Gangem Marazia ; Addit etiam operosam ex conchyliis mercem Bengalaia; Garcias ab Horto. frequentatur, & Cael, aliaque celeberrima . Sed quis a toto terrarum orbe O Dra ita remotus angulus , in quo non sint venales Margaritae pretium ipsi secimus, factumque damnamus ; haec humani generis conditio est. Nunc ad occidentales festinandum.
TARυΜ erat ista , quae commemoravimus inter mortalium curas esse I plura capiebat insatiabilis animus . Pervenere igitur , quo neque Alexandri Magni fortuna , neque Romanorum audita sunt arma; agunturque jam quae Seneea in Via. ..,. Vςntura poetico percitus Cestro praesagivit Seneca.
Secula feris , quibus Oceanus Vincula rerum relaxet, ct ingens
Pateat Tellus , Typhi ue novos
Nee sit teyris ultima Thule. In hoc novo orbe ostrearum forma est, qualis orientalibus, & magnitudo fere eadem; neque hic de natura conchae quicquam addendum est. Unionum numerus in singulis ostreis intra quatuor, & extra decem quandoque conti
280쪽
Lapides Animalibus innati. a o I
netur . Magnitudinem eorum suis locis dicemus, ad quae non ex orientali Oceano veniemus, in quo orientis ambitum modo reliquimus ; sed eo ordine, quo inventa sunt, ad ea accedemus . Cum secundo in orientem navigaret Christophorus Columbus, hujus orbis inventor, reperta Iamaica Insulata, quam S. Jacobi vocant, C. mili. pass. divisa ab Hispanica insula , sive Fernandina ; conspectae ibi fuerunt primae Margaritarum ostreae ab eis , qui aquationis causa littus perquirebant , quas, urgente negotio , praeterire tunc coacti
Tertia navigatione cum magna continentis parte, aliisque Insulis , Cu- miseriti, 'MA-bagam invenit in occidente Margaritis foecundissimam . Appellatur a nostris dus de ovis lib. i p. Unionum insula , distatque a continente xvi. mill . pass. ubi Pariam regionem a Vu' 'meridie proximam habet. Continet ipsa in circuitu xu. mili. pass., opponiturque a septemtrione major insula Margarita nominata, quae iv. mili. pass. separatur. Caret aquis potulentis, totaque nitrosa est, & ob id sterilis; non obscuro documento homines admonens, quibus natura egeat. Aquam ex Cumana in continente flumine xxvi. mill . pass. illinc distante petunt incolae. Mare, quod ambit, arenosum est ,& versus ortum maxime, neque altius plerisque in locis quatuor passibus. In hoc propria ostrearum sedes , & I m M. f. eap . nidus videtur. Nam cum longa piscatione ostreae deficiunt, ad aliud insulae
latus pergunt, ubi non minore cum fructu piscatum exercent. Eo exhausto, alib recedunt, vel si libet ad relictum prius locum revertuntur, ubi instauratam denuo reperiunt. Semel tamen accidit, praeter modum ibi insanientes, tanta cupiditate advenas flagrasse , ut piscatores et si plurimi eorum votis non satisfacerent) retia, massas , & ferramenta excogitaverint, quibus totum illum tractum exinaniverunt. Quo facto , necesse fuit diu piscationet intermittere. Piscantur urinantes illius regionis homines , ut in oriente fieri u m In suo Oispen. diximus, & non minori natantium experientia , qui per horam frequenter sub Hρ aquis durant , & cum undosum mare urinantes impedit, binos lapides ex humeris demisso fune dorso annectunt.Uesperi redeuntes hero ostreas tradunt,aut ejus vicario, qui eis coenam parat, acceptasque reponit, dum pluribus colis Iectis simul Uniones dividi jubet. Carnem multi stomachantur, rejiciuntque ob copiam, alii vescuntur. Saepius tamen inintis esculenta est, & duriusculae,. Praeter innum cram Unionum multitudinem , ea Hispaniarum Regi ex hac insu- uem ἰο κώ. libri' Ia , ut scribit Gonetalus Ferdinandus de oviedo Historicus, accedit utilitas, ut ρ ρ εν ως p.
quinta pars , quam solvunt ii, quibus illic permissa est piscatio , annue colligat quindecim aureorum millia. Scitu jucundum est, qui primo noverint hanc
Insulam margariti feram esse . Anno a Christo nato CiDCCCCXCVI. appulit re- Idem lib. x s. eap. t.
giae classis, & occidentalis oceani navarchus Christophorus Columbus Ianuensis, tertia in eas partes ab ipso facta expeditione . Vidit fortassis tunc prope insulam prius nunquam visam, homines in navicula quadam captaro Μὴ g y xδyum in ostreas, jussitque ex suis aliquos , ut adirent in scapham descendere ; Illi no-S. Iaeobi. stris accedentibus pavidi insulam petiere ; nostri mulierem , quae cum cis una erat assecuti, pluribus Unionum spiris redimitam vidcrunt; virosque , qui fugiebant revocantes, inditiis ut accederent securiores reddiderunt, cum quibus egregium iniere commercium ; nonnullasque Unionum spiras fragmentis
patellae fictilis, cujus superficies, ut in Valentia Hispaniae urbe fieri solent, coloribus , figurisque depicta erat, permutarunt; Qua praeda ad naves redierunt. Remisit alios Nauarchus, qui similis patinae frustis , & quibusdam tintinabulis, tres Unionum libras redemere. His acceptis noluit diutius ibi detineri, nε sui tam dulci lucro insolescerent; sed in aliud tempus praedam differens , ad continentis inquirendas regiones se convertit. Maximi in hac in- Idem lib. 9. cap. s. sula Uniones , vix unquam quinque caratos paucis siliquis excedunt, plures binos, vel ternos aequant, minores innumeri sunt. Totum etiam magnae Cherronesi septemtrionale littus Margaritis serax est . In eo laudantur praecipue Gonesim 'Minen- Bariae regionis maritimae , & prope Cumanae ostia, ac ultra Veliferum promonia dui se Orudo ἐπιὸν