장음표시 사용
301쪽
Piscium ovula in se. linis, quo modo aD
fietantur a Membra a corpore separata nutriri non possunt . Animantis motus adtestae , sormationem necessarius.
Fabulosa de carne fossili . obiecta diluuntur a
Marina corpora qua ratione ad loea merii terranea accesse-xint .
motu omnIno pendere nemo non videt: nam quo motus iste vegetior est, eo etiam habit Iora observantur corpora , contra vero hoc languescente , ac denique deficiente, non modo ipsum animalaeo rotat , atque extinguitur, verum etiam ipsius corpus imminuitur , contabescit , denique corrumpitur, & dissolvitur. Viventium quippe corporum nutritionem percnni fluidorum per tubulos motu perfici, nullus inficiabitur et Atqui quaecunque motum hunc praepediunt , vitam ipsam eodem tempore laedunt, nutritionemque atque augmentum interrumpunt. Igitur si piscium ovula in lapidum , aliorumque fotlilium fodinas aliquo calu transscrantur,nihil magis rationi consentaneum est , quam aut a corrosivis mineralium salibus ipsa erodi, ac dissolvi, aut a metallica, vel Iapidea materia circunfusa, opprimi ac veluti duris compedibus constringi ae eoarctari, ita ut nedum incrementum capere, ac dilatari possint, sed potius angustentur ; aut a particu Iis metallicis vel lapideis per eorum porulos pervadentibus, omnino rigida ac dura evadere ν . Quae omnia impedimento sunt, quo minus ovula haec suos tubulos, aliaque organica vasa explicentae dilatent, quippe quae rigent 3 ac nutritium humorem suscipiant, obstructis unde quaque mea tibus . Multo etiam minlis probabile est testas, dentes atque ossa , reliqua substantia animalis corrupta , ut vult Cl. Langius , separatim , ex ovuli parte tantum germinare, ac adolescere . Haec siquidem opinio, praeter dissicultates hactenus allatas, aliis quoque majoribus est obnoxia pEtenim animalium seu stirpium partes a toto corpore separatas gigni, ac crescere superius demonstra tae rerum naturalium seriei atque ordini repugnat, quod quidem inductione facile eonfirmari pote I : Quis e uim avium plumas seorsim ab ipsis , quis leonum jubas , aut elephanti probolcidem, vel boum palearia, vel aprorum dentes, ab ipsis animalibus separatas gigni aut fructus, semina,cortices , vel solia ab ipsis plantis remota crescere observavit pHujusmodi enim animalium partes praeterquam quod sine vitali motu succuni nutritium quaquaversus impellente crescere nequcunt , aptum etiam , ac peculiare alimentum requirunt : quod quidem in ore primum comminutum, exinde in ventriculo digestum, in duodeno atque aliis intestinis a bile, aliisque fermentis immutatum , per venas lacteas traiectum ae in sanguinem insusum,jugi fermen latione atque agitatione subactum, per tot glandulas percolatum expurgatumque , aliisque infinitis pene modis , tum ab innumeris diversisque humoribus, tum immenso pene organicarum partium apparatu , affectum , atque elaboratum , in partes Congruas transmittitur , in quarum augmen tum cedere debet . Quae quidem a terra cum variis fossilibus permista praestari nullo modo possunt. Accedit etiam qnod testae conchyliorum, aliorumque testaceorum non solum contexuntur ex liquore viseido peculiari ex externis vasculorum orificiis uti superius dictu in eli prodeunte, fibrillarum, aut filorum specie ; sed etiam , tum ab ipsius animalis carnea mole, ac figura, tum ab ejusdem motu varie disponuntur,ac in peculiarem formam componuntur . Igitur ex his demonstratur neque testas , neque alias partes gigni posse sejunctas ab animali, alimentum ac motum impertiente.
Hine etiam iacile intelligitur , ea quae de carne fossili, de eornibus animalium intra terram cresce a tibus , aliisque similibus a nonnullis narrantur, ad fabulas prorsus esse rejicienda : Saepius enimaeeidit, ut apud naturalium rerum Scriptores , ut plurimum veritas, nonnunquam etiam fides desideretur : ii enim aut aliorum dictis temere eredentes, aut in suis observationibus non satis ocu- Iati ad falsa seribenda plerunque adducuntur His expositis , quae , lapides vera esset animalium , plantarumque corpora, quorum figuras praeseserunt , sat luculenter demonstrant , nunc quae ad haec nobis o ieiunt dilue
Horum autem illud summa Se caput est , nulla ratione fieri potui me , ut marina ista eorpora in loca mediterranea transferrentur z quod quidem satis se demonstrasse e redunt, si probent, ex diluvii universalis aquis ea relinqui non potuisse r Ideoque in eo paene toti sunt, ut evincant eommuni illa alluvione universam terraru superficiem demersam non sitisse, sed tantlim eam ipsus partem ab homi. nibus habitatam ; neque si id evenisset , testacea ac pisces in tanta undarum agitatione atque col lisione , integra servari potuisse I multaque praeterea asserunt, quae Cl. V Vod vardi, aliorumque sententiam evertant, qui opinantur ex diluvio universali terram universam ita dissolutam suisse , ut omnes ipsius particulae una cum aquis permistae fluitarent : exinde vero aquis imminutis , Lerrae partieulas paulatim subsedisse , atque piscium , testaceorum , diversarumque plantarum corpora obruita quae nunc in lapidem conversa effodiuntur . Verum hisce, similibusque rationibus nihil san Eeonfieiunt. Licet enim ultro quis fateatur , hujusmodi animalia ex universali diluvio reliqua fieri non potuisse quod quidem modo expendere minime vacat non exinde colligitur , omnino repu gnare alia etiam ratione nobis vel nota vel ignota, hujusmodi corpora E patriis sedibus pulsa , in alienas ablegata suisse .
Quod enim ad ansulas aliaque loca a mari non multum distant Ia attinet, in quibus praedicti lapides reperiuntur, veluti in Sicilia , & Melite, hisce rebus ditissimis, verisimile admodum est, ea quon dam sub marinis aquis penitus latuisse , ut de AEgypto, deque Rhodo , Delo, aliisque insulis Scriptores gravissimi testantur , vel saltem aliqua peculiari alluvione , olim fuisse demersa. Quod quidem multis circunstantiis comprobatur : nanque in iis locis in quibus lapides isti effodiuntur , cernere licet innumera testacea, pisces, plantas atque alia,quae non nisi in mari gignuntur, itn-mo Se ipsius maris fundi limosam materiam , echinorum nimirum diversa genera , conchylia, co chleas,ostrea &c. corallia, madreporas, &c. quae qnidem inter se variis modis permista comperiun tur,partim integra, partim in fragmenta comminuta,ita ut facile cognitu se, ex quibus praedicta fragmenta snt divulsa: nam pallim reperiuntur cancrorum chelae , echinorum diffractoriun mo dioli,aliaq; hujusmodi non longe a cancris, atque echinis, quorum sunt partes, iacentia. Quamobrcm nihil probabilius esse videtur, quam omnem hujusmodi rerum congeriem a marinarum aquarum vario motu agitatam atque invicem confusam, ac terris Impactam quondam suisse. Ad plagas autem longo, intervallo a mari dissitas, ac supra ipsius libellam extantes, hac ratione marina transita probabile est.Comunis seri sententia marinas aquas, non modo externam globi terraque ita perficiem occupare, verum per internos quoque terrae meatus ferri , ac undequaque etiam ad re motissma ac mediterranea loca subterlabi; quod & ii,qui semina piscium una cum vaporibus efferri, atque ab aura plattica affectos in lapides idio morphos crescere asserunt, concedant necesse est . Ita
302쪽
que fieri potuit, ut aquae paulatim montium viscera pervadentes terram sol Verent, motuque sub cluiscerent, quam ob caulam, terrea moles aquae superstans laba factatis denique, sunt motisque veluti fundamentis corrueret : hinc aqua infra posita terrae ruina eompressa furtum pelleretur , unaque se eum magnam testaeeor una vim aliorumq; repentino motu abreptam,ac consulam adveheret. Rutterrainotu quacunque de causa exeitato omnia subverti, perturbari, atque ima cum summis per miseeri ac confundi facile potuerunt . Quae quidem aliquando evenisse , habemus ex antiquis seriptoribus . Sie enim scribit Sene ea saJ : Accipe argumentum, inagnam vim aquarum in subterraneis oceultis fertium Ddorum situ pVeium . Si quando cruperit, ascri siccum immensam animatium turbam , horridam coectu, cst turpem , ac noxiam gustu . Certe com in Caria creca Loomam urbem talis exilisset unda, periere quicunque ilios ederunt piJccs , quos ignoro ante eum die. edera nodus amnis ostendit Ere. Athaeneus sbJ autem ita scri etiam reliquit ex Nicolao Damasceno . M--- ς Διε αἱ Λως eo τε τι- τώ ωρος rius ἐυτὸν ὁ ἰμειων ME:
nui libro centesimo quarto historiarum tro se juxta Apameam Phrmiae , temporibus A tithridatici be Ii , post terraemotum, in ea regione lacus erupise , ubi antea nutu fuerant; itemque fluvios, ac fontes terrin concussu reclusos , multos ver qui prios extabant evanuisse : scaturis veris in eodem ogro , qui d mari plurima in sejunctus erat, aquae tantum sitiis , ct amor , ut vuIns Ioca
omnis ostreis, di aliis piscibus oratio rit: Idemque s e de piscibus sub ira ne is haec memorat:
bius libro trigesimo quarto historiarum sicribit,juxta P reneos montes Narbonam usq; ampos esse, per quosnueris , θ' Ruicino studiit Iuuta Cibitotes ejusdem nominis , d Celtis habitatas decurrunt, ac in iis eampis fostis , quoi vocant pisces reperiri . Cus enim Dei tenue solum esse , ac subnascente mutio gramine berbosum: Iub eo verὸ, esis ad duos tres e cubitos arenol. terra fit, quam admovcnt aqvσα D-οii labi, G eum effusa illa pisces sub terrs meantes pabuli causa quia radice gramia is impensὸ deIectentur subterrantis piscibus unisεrsam itum oram rephre , quos egesta humo capiuot . Quod etiam legitur apud Strabonem sdJ ex eodem Polybio .
Idem etiam fertur accidisse in Vesevo monte, qui eum anno ros r. magno conflagrasset incendio, aquam mari una cum ostreis,plantisque marinis ab idibuit, ita ut postea in ejus summitate hujulmodi rerum reliquiae fuerint repertae.
Hine Ovidius si eleganter cecinit. Vidi ego , quod fuerat quondam sol Asma tellus
e fretum , viri factas ex aequore terras: Et procuI d pelago conchae jacurre marinae Et vetus nventa 6t in montibus anchora Dinmis. Praeterea ut nunc solent sontes nradreporis, conchyliis, aliisque marinis ornatus gratia construi;utque, quemadmodum in eapite de eoralliolis dictum est, madreporarum semina impersecta ad aedifieiorum sundamenta adhibentur: ita quoque antiquitus maris testacea, plantasque lapideas, vel ad eosdem, vel 'ad alios usus hominum opera transvecta su i ite in loea mediterranea, non improbabile est . Verum rursus obiiciunt, nihil memoriae proditum esse aut de alluvione, aut terrae motu, vel de simili eventu , quo hujusmodi rerum perturbatio contingere potuerit in locis, in quibus testacea modo visuntur. Sed frustra: non enim o innia literis mandari solent; neque quae unque monumentis consignantur,aetatis injurias evadunt .Qmu enim ac quanta seu ad naturalem historiam , sevi politicam pertinentia, non modo evenisse icimus, sed continue videmus, ac palpamus ; quae tandem, qua ratione, aut quando acciderint penitus ignoramus 3 Quid enim Vesevi, Et nae, alior timque vulcanorum incendia non perpetuo mira n ur 3 quando autem, aut quomodo exardescere incoeperine, altum apud scriptores silentium . Quid loquemur de montibus, fluminibus, aliisque sirinilibus, quae prosecto salieni pleraque non una cum mundo nata sunt Quid magis mirandum , quam in Ameri ea tam immenso Oeeani intervallo a reliquis mundi partibus sejuncta denique incolas repertos esse , quos quidem hactenus non rnodo qua ratione , aut quando illuc aeeesserint, sed ne esse quidem sciebamus; nunc vero esse quidem homines ab aliorum natura non ablimiles exploratum est;quando autem & quomodo illuc appulcrint, non modo i noramus, verum etiam incredibile reputamus, homines nedum navigationis,sed on nium pene artium imperit insn os tam valla aquarum spatia transjecisse I aue ex majoribus, artibus & navigatione praestantissimis , qui probabiliter illuc primo commearunt , tam degenerem progeniem ortam fuisse Nonne isitur mirabilius eli hujusmodi homines e terra per tam longa aquarum itinera peregrina tos , quam aquatilia in terram advecta suisse per longe breviores viat λItaque non de rerum natura ex ratione locorum, desumenda sunt indicia potius , quam ex ipsarum substantia,figura, eaeterisque qualitatibus , quibus singulorum genera , quasi suo quodam peculiari charactere insigniuntur, atque invicem discriminantur . Quapropter cum in montibus, aliisque Iocis a mari distitis eorpora lapidea concharum, eehinorum, cancrorum , aliorumque similium, quae nonniti in mari giani solent, atque aliorum similium speciem, ac substantiam omnino reserentes occurrant; negari non posse videtur, verorum animalium exuvias , ac partes ea esse e quemadmodum ineptum seret inficiari Americae accolas veros homines esse , quod ignotum adhuc sit,
qua ratione eo devenire potuerint. Alia etiam multa praeterea objiciunt,quae cum leviustula sint.brevitati eonsulentes ultro praeterimus.
Qi, ad autem hujusmodi lapidum differentias , alia desum uiuur ex animalium diversitate , quorum figuraSsaJ Lib. 3. eap. I p.
Aquae una eum piscibus e terra erum. pentcs a
se I braccinus de In sumit incendio .
FIguratorum lapiis dum differentiae
303쪽
niam ortus, quoniam nimbo inveniatur glebae similitudine, s8J Eusebeii ,
nobilitas operis, cum ex eo traditur Tyri in Herculis templo facta sedes, eae qua Dii facile surgebant. Quia vero eos a figuratis separamus, non omittentur tamen illis locis, ad quos pertinere videbuntur. Nunc d facultatibus ἰδιομοσων ita statuendum , Magorum vanitatem odium mereri , non tamen eo persequendam , ut natura negligatur, quid ipsa significaverit videndum , quid a fide dignis auctoribus traditum , quid experimentis confirmatum sit. Certum est haud contempta esse, quorum specimen edere non vulgari opera Naturae libuit. Quasdam ctiam hinc petendas medicinas illustres auctores ostenderunt, quos sequi placet, quan vis multi Miamsti nunc prodeunt apud antiquos non reperti, quemadmodum non omnes, qui illis cogniti fuerunt, nobis innotuisIe assirmamus.
st J Cum Mercatus noster, ut etiam multi alii viri praestantissimi, erediderit Iapides id Iomorphos divertos esse a corporibus in lapidem conversis , atque in propriis Adinis gigni,ae proinde ob forma- Forma ad lapidum
rum diversitatem praecipue 1 pecie distingui, minime reprehendendus videtur, si dictorum lapidum Virtutem nou con vires variis ipsorum sermis acceptas referat, cum re vera illorum figura per se nihil penitus ad eo- se t rum facultates ac virtutes dignoscendas conducat, ideoque materiae tantummodo ratio habenda eli, ex qua nimirum coaluerunt: saepius enim contingit,quemadmodum superius monuimus, ut huiusmodi lapides, seu potius corpora in lapidem conversa, licet eande in formam omnino prael serant,ex diversis tamen succis,ac salibus aliisque metallicis concreverint,ex quorum profecto varietate aemistione facultatum diversitas gignitur.
sa I Omnes fere qui post Plinium fossilium historiam Latinis literis it Iustrarunt figuratorum lapidum
nomina ex iis sunt mutuati, quibus apud eundem gemmarum diversae spe etes notantur e ita plerunque res vilissimas, vocabulorum elegantia quodammodo nobilitare studuerunt. Quos etsi rerum , quarum cognitio obsolevit,nomina pro arbitrio aliis longe diversis imponere non repugnemus, eis tamen minime assentimus , dum statuunt Plinii gemmas easdem su sie ac Iapides figurati, qui ab ipss afferuntur; in quam sententiam multis ducimur argumentis.
Primo enim hujusmodi gemmae apud Plinium aut notis obscuris limis, aut etiam nullis, descriptae occurrunt, sed nudis tantum nominibus indigitantur . Unde nihil pene colligi potest ad ipsarum n,
II. Ex ejusdem Plinii testimonio a memoratis lapidibus gemmas Ionge diversas fuisse apparet: de iis enim separatim agit,atque in eo libro, qui de gemmis inscribitur: Gemmas autem reliquis lapidi- Gemmae quid sint,
bus admodum distare, neminem latet : lunt enim perlucidae, nitidae, laeves,solidae,graves, ae inventu de unde di atae. rarae, atque ob pulchritudinem ad ornatus usum summopere commendantur: hinc ab εἰ uia idest vestis , & Eolice λυμ α , & addito γ γε utia dictas arbitrantur:ea autem debent esse magnitudine, ut anulis includi possint, ac propterea σς αγίδες a Graeeis dicuntur,quod signorum usum in anulis Prae' starent. Quas quidem praerogativas Plinio suisse incompertas diei non potest,utpote qui optime eas expressit in prooemio lib.37.his verbis. Ut nihiI instituto operi desit demmae supersunt,oe in arctum eο Punii gemmas, Veis Lys rerum naturae majestas, multis nutu sui parte mirabilior. Tantum tribuunt varietati, eolaribus,ma- . eemmas . suillateriae, ecori, violari etiam signis gemmas nefas ducentes erc. Sed apertius idem de elaravit,quid gemma. ex Puus Verbis derum nomine intellexerit cap. ta.& r3.eiusdem libri,in quibus adulterinas ae laetitias a veris, Se pie. monstratur, heias a nobilibus discernendi, easque nitidandi rationem docet, ac praesertim his verbis . Et aridsomnes gemmae miliis decoctu nitescunt. Et in serius . Nunc communiter ad omnium gemmarum obserineationes pertinentia dicemur. Cavae G ex beranter, viliores videntur aequalibus. Figura oblanga
mrxime probatur deinde quae vocatur lenticula, postea re coides, O rotunda : angulosis minima gra- ria ste. aliaque indicia affert, quibus nitor, soliditas, durities, pondus, ae perspicuitas probantur. Qitae quidem nullo pacto lapidibus figuratis congruunt, qui cum in pretio non sint, nec astu fiunt, nee se audem admittunt, sed tantum nascuntur, nec dictis dotibus aestimantur . Ex hoc etiam intel- Iieitur quam levis sit ratio, quae a Mercato adducitur, hosce nimirum lapides inter gemmas a Plinio suisse recensitos ob virtutes,mirasque facultates, a Masorum vanitate ipsis attributas . Quod si ita se haberet, iidem ex eventibus potius, quam ex allat s si3nis debuissent probati. Praetere salienum est a Pliniana elegantia , atque ordine , cum omnia in sua genera per totum opus diviserit , ac in ultimo libro de gemmis se scripturum praefatus suerit, alias quoque lapidum species illue eons se obtrudere , lectore prius minime admonito . Quod si ob essectus praestantes atque admirabiles quilibet lapis esset in gemmarum numerum reserundus, cur etiam magnetem, gaga levi, lapidem sugitivum, aliosque ibidem non recenset, quorum facultates summopere admiramur Id quod si ei sacere libitum esset, de lapidibus admirabilibus potilis liber fuisset inscribendus,quem admodum ei in aliis argumentis solemne est, ut cum agit de ignium , aquarum, aliarumque re
R dde hue quod idem Plinius lapides hosce, seu potius gemmas mirabiles non erediderit, chm passim
fere Magorum vanitatem perstringat, ac laxet. Neque vero inter gemmas desunt, quae figuras praeseserant nominibus si nificatas: multae siquidem ex his , ae praesertim I aspides , & Achatae, variarum rerum species animalium nimirum, arborum, aliorumque non ineleganter,ac saepe saepius exhibent . Quod factum et , ut eadem gemmarum genera diversis cognominibus insignita fuerint pro varia sorinarum ratione : ut idem Plinius sal auctor est,dicens: Illud ver) meminisse coπPeniet, incrcsς' isiv) in Lib. 3 . ιο. tr. varie maculis, ac Perrucis, linearumque intcrvtvlcnte muhiplici tactu G color mutari saepius nomina ' 'io earim pleronque mattria.
304쪽
Denique multae inter lapIdes opacos,ae figuratos referuntur , quas etiam ex descriptionibus nit Idas, fulgentes,ae pellucidas sui se apparet, ut Asteriae, Cerauniae &c. de quibus suo Ioeo. Verum si quis objiciat nonnulla nomina modo inter lapides, modo inter gemmas apud Plinium suissereeensita ; id duplici ratione evenire potuisse suspicamur I. chm ut supradictum est nomina a Grae. cis imponerentur, quae quamlibet vel levissimam differentiam exprimerent, quae multis etiam vel toto genere distantibus conveniret, diversas res eisdem nominibus expressas fuisse credendum est: Ue eum Eumeces, & gemma , & Xylobalsami species nuncupatur , quod utrisque idem . Τυμιν eongrueret. enim Iongus sonat: eademque ratione Aetites lapis ab Aetite gemma ;alius esse videtur: ille enim ita appellatus traditur, quod in Aquilarum nidis inveniretur: si1J Arentes lapides ex argumenIo nominis magnam famam habent. Reperiun ur in nidis aquilarum. De gemma autem si e scribit sbJ Aetites 2 eolore aquiω eandicante cauda . II. Nonnunquam etiam quaedam per errorem Plinium confudisse contipit , ut viti doesti animadvertunt ; quod eorum naturam minus haberet exploratam , eaque de iis scriberet, quae ex variorum auetorum s e J lectione vel sermonibus collegisset. Hinc fieri potuit, ut cum haematitem inter lapides retulisset, sdJ eundem postea gemmam fuisse crediderit . Nam vel ex ipsius ver bis idem fuisse apparet. 1 De hae gemma paucula sie PliniuiteJ. Corseides canitiei hominis I rilis est: ex quibus non declaratur ob hane tant im similitudinem in gemmarum numero suisse reponendam I praesertim eum id nihil prael antis continere videatur . Corseides autem a Graeco κορσοειδὸς quod laetum est ex kώμη tempus, & εUM species . Riod nomen nonnulli Amianto tribuendum putant, ut In ejus capite dictum est . ι Nee Chaleophonus adeo commendanda ex ipsius sono: de qua si e Plinius Inciolaophenos nigra est. sed ilissa aeris tinnitum reddit, tragoedis, ut suadent gestanda, quid enim miraculi aut eximii in aeris tinnitu vox composita est ex aes , & φυν η'. Pptites eni in dieta est a πυρ unis; ob hanc causam silici etiam gemmarum honos esset habendus. s Galaetites a Iae, cuius colorem Sc saporem praeseserebat. 6 Ajβ.es Graece id est , quα nequit exti gui . Amiantus quoque Asbestos a plerisque dicitur vide notas in ipsus eaput. De Hac auecm gemma haec duntaxat memorat Plinius taJὰ bestos in Arca dia reontibuι nasscitur eouris freti . Bolenta a Biλοι Juitta , seu a s. jactus. Adulterina haec censenda est nobilitas, quae ex falsis
s) Eusebes ab . - ἐι Pia . Verisimile est Iapidem hune praestantem per se etiam suisse, conveniebat enim Deorum sed cin pretiosa materia fuisse ornatam e ac propterea a gemmis sola magnitudine differentem: ideoque ex ipso parva fragmenta caelatura expoliebantur, quae merito gemmae appellari poterant. Quod indicare videntur Plinii shJ verba. Eclebes ex eo lapide est, ex quo traditur Uri in HercuIis xcmpis facta Iedes, ex qua dii socio surgebant.
LAPIS IUDAICUS, CIRCOS, SICITES, PHOENICITES, PYREN.
s, . viri ιαωh LL, posthab pndus medicinae genere , ut se primum offert e vulgi no-rbosis.' retiad. sic titia lapis Iudaicus accipiatur. Eundem vocant Syriacum longiore gen- lib. io. tis suae tractu : sed alteram nominationem omnis exprimit Europa, ipsaque Nomini, ae diffe- Arabum lingua fi FD aral Ibeud dicitur. Magnitudo ejus intra juglandem rentia, praescribitur, ad rotunditatem declinans non una figura; unde nomina, Circos o ' i δ' in elenchum deductus facie pyri, et JSycites ad similitudinem ficus depressor situ, D JPhoeniciles ovatae rotunditatis uti Palmae balanus, qJPyren paulo longior, nucleo par olivae. Hae sunt praecipuae species. Variaverit aliquis angulato latere planior fructui capparis conserendus, alius in modum coni praeacutus: raro volubilis figura in scapum exit. Imam partem saepenumero pediculis excipit, ac si ortum e ramis arborum ducat. Verum datur altera paratior ad me- Maseulus qui . dicinam distinctio . Masculum appellant Iudaicum eminentibus punctis pcrpetuis ad longitudinem aequi distantes lineas tendentem , qua specie quaedam conchae stilantur . Sed ordinem parallelorum quidam interpellat, quidam F Midae notae. lineas incoeptas deserit. Foeminam levem esse convenit, uti frequentius in v nitur . Amborum exempla rariora tabella praefigit. Color ex fusco, vel cinereo pallet ; durities non adeo pertinax : cum frangitur in obliquum dissilit materiae ceu tenuibus crustis invicem appositis ita digesta. Illis tantum nitoris ad est,
305쪽
adest, quantum ars non meditetur . Quare opinio fert, Iudaico a Natura , quid succi pinguioris incoqui. Apparatus medicinae fit hujusmodi: atteritur coti, donec abluens ramenta Plinius lib. 37. to. spissatur aqua collyrii modo a tum affusis aquae calidae cyathis tribus, sumitur Iineta lib. 7. ad lotium ducendum, & calculos renum solvendos . Quae cum e ficacissime retpraestet, nomcn bJEuret,ac Tecolithi meruit. Arabes scribunt, ejus haustu mo- cap. 39o. veri stomachum, S cibi appetentiam elanguescere . Id autem naturae malitiaia γω mos lib. z.
non contingit, si Iapidis insipidi rasura fastidium in eibis addueat, vel aquae Virtus .calidae potione appetitio decidat. Dioscoridi solus masculus fuit notus,quem s- οπ. ciceris aestimatione totidem cyathis dilutum calculos vesicae consumere scriptum reliquit; quod suis experimentis Galenus improbat libro nono Simpli- νι. cis medicinae: Attamen alibi ex Asclepiade miscet illum antidotis praestantis. N. wre ui in on-simis adversus eos; cujus Graecos imitatores, & Arabes quosdam habet I hue , , ,sopere vero de renum affectibus, in renibus marem Iapillis utilem, foeminam ... ' vesicae accommodat. Eget enim acrioribus medicamentis vesicae moles , ad quae foeminam viribus antecedere masculum putat. Nichepson apud Actium TetraHb .r.Serma. lapidibus vesicae colliquefaciendis collyrium prius ostensum pube laevigat superinducit . Si vero oleo Myrtino corrasum fuerit, podagricis commode inungit. Auctor Arabs est, haemorrhoidas potum sistere. Recentiores tradunt βρ 'Iacte ablorptum purgare intellina puerorum e Stranguriam curare ex aquM Ioe. olaim demd. eodem commensu, quo veteres dysuriae medentur. Iu surreptiliis Galent Ii- p. vo . lib. r.
bellis Phoeniciles illi tu foetum eximere legitur . Aoriti Vis
Nascitur in Palaestina clarissima Orientis provincia, quae secus mare no- De medicinii paratis strum a Libano monte ad Arabiam protenditur . Certiora loca quaesivimus o SVDmm aliquando a peritis regionum. Ab Antiocheno Patriarcha Syriacae nationis Ahomine, ut illius dignitatis ornamentis , ita scientiae medicinae praeclaro rela- ' με 'tum est quem Romae convenimus ad Gregorium XIII. Pont. Max. profugientem, ac summam religionis suae,Ecclesiae Catholicae deserentem nusquam,
inquit, sibi percunctanti natales lapidis Iudaici ostendi potuisse in Palaestina ad Idumaeam usque . Atque fortassis in parte hac reliqua meridionali latent, Ff a vel
306쪽
vel ultra, Serapione describente , ad Zuem, quod oppidum pertinet ad Arabiam Petraeam . Ita sane indicat Actius illius epodi gratulatione .
Si tum est enim ad intimum recessam sinus Arabici. Inde Chahiram, atque AleYandriam dimittitur in emporiis Europae prostiturus. In Perside Dionysius inveniri scribit, sequente Solino. Nunc in Germania Bohemiae Iapidicinae ferunt simul cum Entrocho, qui deinceps dicetur.
Pyren a - uacuus, seu oficulam olivarum . Lapides Iudaici in eorum numero quoque sunt , qui a corporibus in Iapidem conversis formam mutuantur . Uerum de illorum ori inc Varia cst auctorum sententia. Alii enim existimant eorum figuram plantarum fructibus respondere, veluti nucleis olivarum, ideoque ex iis lapidescentibus coaluilia . Alii vero,quorum opinio probabilior videtur dictos lapides ad echinorum aculeos summo ianere accedere arbitrantur. Hinc radioli nomine apud Luidium, aliosque insigniuntur; alii enim Radioli glandarii, alii eucumerini, alii itriati, alii punctulati, aliisque epithetis distine uuntur apud dictum Auctorem, ac Langium pro varia eorum figura,ac coloribus apud quos plures uictorum lapidum recensentur species. Etenim lapides hi eum echinorum radiolia sorma , nec n n etiam substantia eum echinitis eonveniunt : imino in iisdem fodinis euin eisdein permisti reperiuntur, excepto radiolo glandarior qui in eodem genere ac alii habendus quoque est:licet cnim nondum echini innotuerint,qui radiolis glandarii sormam omnino exprimentibus aculeis instruantur; verisimile tamen est huiusmodi reperiri posse , cum exteris radiolis iam compertis admodum sint similes . En trochos autem, qui in superiori parte tabellae delineantur,vertebras esse stellarum marinarum, quae retrogradae appellantur, lapidea materia imbutas, Litterus ae Luidius recte arbitrantur.
3JAptia recentiores quoque celebres sunt lapides Iudaici ob vim diu reticam: atque ex iis spiritu salis dissolutis sal & liquor diu reticus admodum effcax paratur . 6 Eureos appellatur quoque lapis Iudaicus ab ειρεῖν idest faciliter fluere ob vim lique saetendi humores. Te colithos autem ἀπὸ τοῦ - τι-ς λοους. Quod lapides liquefaciat. r) Solue Arnum mare
L OCULO ILEN TROCHUS , ET TROCHIT L.
CAP. U. LAν in εM cylindraceum pluribus perductum orbiculis En trochum, orbiculos ipsius decussos , quod rotae figuram exprimant, Trochitas recentiores nominarunt. Igitur cohaerentia Trochitarum En trochus; Trochitae sunt partes Entrochi separatae et quae uti crassores existunt, illius longitudinem pauciores absolvunt, quae madmodum ejus crassities additur amplitudini rotarum . Utriusque vero di in cnsio incerta. Nam Trochitae crassitie dc formantur,& Entroclius a stipulae tenuitate ambitum digiti humani ad aequat . Sed neque numerus adhaerentium constat, qui a ternis, vel quaternis ad vicenos perveniat. Cylindri duplex observatur forma, interdum torosa, alias aequabilis rhaec juncturas componit aequa totius scapi superficie , altera circa juncturas excavatur: Trochitis in eas leniter devexis. E' juncturis oritur alia differentia: vel enim recta stria committuntur, vel sinuosa dentatis extremitatibus sibi utrinque insertis . Solet expressor rotarum figura iis esse scapo, iuncturisque inaequalibus , modulus prominens, radii teretes in absidem conversi, denique tum nihil ad similitudinem desiderari. Caeteri a centro, per quod assis transmittitur
307쪽
mittitur, strias radiorum loco in canthum emittunt, quae perpetuo non peris ducuntur, quando, & canthus latior parum similitudinis ad rotam relinquit. Quibus rebus fit, ut Saxones, qui inter Rhenum, & Albin fluvios sedent, magnamque eorum habent copiam, non rotis Ob rudiorem crassitiem, verum caseis assimilent. Nam apud Busactores mestphali jam dicti, mediam Saxoniae regionem tenentes, in viciniis montis, quem ibi vocant Mollesberch, Trochi.
tae rateten assen nuncupantur , cujus est interpretatio , casei selium , quod iis caseos a quibus abstinent ipsi , ludentes pueri tribuant. Ita narrabat ex ejus loci confinio Antonius Et sentio ut marburgensis insignis adolescens , cujus arte cum in pingendo , tum in sculpendo aliquot jam annos usi sumus; quantumque profectum sit nostrae tabellae indicabunt. Reperitur inter illos tertium genus crebris a centro circunferentiam striis impicias, tenue admodum, ut ab Entrocho diduci vix integri queant. Materia omnium,nitore intrinsecus , ac constitutione similis est lapidi Iudaico, aliquantum albicans, ut apparet quoties Entrochus extra ordinem disrumpitur. Praeter loca , quae dicta sunt, Hassa fodit Entrochum Saxoniae a meridie contermina, & Hildesheimum in monte Sancti Mauricii, quod Saxoniae min ris oppidum est. Haec enim alterius Saxoniae pars extima juxta flumen Albim orientem spectat. Nascitur vel in terra lenti humoris, & viscosa, vel in lapidum commissuris, unde materia nitidior, quam e terra eruitur . Quidam usum ejus, qui Iudaici lapidis est, eundem existimanti sed hi medicinas e materiae qualitatibus accipiunt, alioqui longE aliud Naturae institutum cognoscitur.
Trochitae, & Entroch I appeIIati sunt a rota , quod rotae spe etem praeseserant . Sunt autem Trochitae pariter, ut de Entroeliis superiori capite dictum est, stellarum marinarum vertebrae in lapidem conversae r hoc enim tantum inter se differunt, quod illi compingantur ex pluribus vertebris invicem coniunctis, hi autem ex singulis separatis constent. Trochitarum nomine apud lithographos aliud etiam lapidum genus appellatur, concha nimirum turbinatae in lapidem conversae. Varia Trochitarum genera vide apud Langium sal .
308쪽
aJo . Armarium monum ENCRINOS ET PENTACRINI.
SPrcts 1 lilii Pentacrinis nomen invenit, figura floris illius similitudinem quinquies referente . Encrinus vero plures Pentacrinos in se colligit . Accedit ad collationem dictorum lapidum nitor aequalis materiae, atque compositio lapidis Iudaici: quapropter hoc loco non sunt omittendi. Sed quia , ad praesentem usque diem sub aspectum nostrum non venerunt, quanquam id multis modis solicitatum est, picturae, tabellaeque conficiendae facultas defuit. Conceditur autem ut ad nostram commoditatem verba transferamus, quibus eos Georgius Agricola diligentissimus nostrae aetatis in hoc studii genere depinxit . Cum enim , scribit, angulata pars una ab altera separatur , utraquω quina lilia ostendit : nam alterius eminentiae ingrediuntur in alterius strias tquaelibet ver5 talis pars quinos habet angulos, latera totidem,utrinque quina lilia, unde Pent acri nos dicitur . Germani Li eseis vocant, colore rufo et nec alibi reperiri ostendit, quam in patriis urbis Hildesheimi moenibus. Hic admonendi sunt maturioris judicii, qui cum hujus generis lapides de facie non noverint, permittunt sibi omnem de iis disceptationem, veterum nomina novis adaptant, & ridendas aperiunt conjecturas . Encrinu in lapidem esse Palmatum agnoscunt, quem Plinius circa Mundam Hispaniae, ubi Iulius Li-- o. v R Caesar supremas Pompei vires infregit inveniri tradit . Palmatum ipti fatebuntur dici a Palmae specie, quae a lilio quam sit diversa videant.
Enerinos dieitur a praepositione ἐν In & πιλν IIIIum, quasi lilia in se eontinens:addito autem visis quinque, fit Pentacrinos. De Enerino vide Gesnerum, VVormium, aliosque , atque ex recentior ἐ-hus Friderieum Laeli mundum, apud quem lapis Enerini nomine exhibetur, qui aeque ae astrici , de trochitae , ex marinarum stellarum vertebris componitur, ut existimat Luidius.
C A P. VII. FIuvr Astrici, ex Enastro ea ratione , qua Trochitae secantur . En astrus scapum universum multis commissuris constructum quinque canaliculis sulcat, ut singulae partes ejus ad discrimina juncturarum diremptae, totiden angulis acuantur, fiantque astri figura pentagonae, unde nomen sum p runt . Alteram insuper stellam secundum angulos procurrentes, hinc inde qua sibi adhaerent, delineant . Materiae nitor est nativus sicut lapidi Iudaico , color Candori
309쪽
eandori propior. Hieronymus Cardanus Mediolanensis medicus suis conatibus haud obscurus, paulo ante quam diem obiret Romae, Enastrum nobis attulit . Acceperat illum ab homine Bohemo, qui in Rhaeticis montibus proximis urbi Taxageto Germanis Rot vii dictae, frequentes ejus generis inveniri prodidit. Quid autem nova Iapidis forma promittat, & quae sit insita facultas,nemo
hactenus observavit. Nulla enim ejus apud auctores veteres extat memoria, neque aliorum, qui in hoc πωμεων catalogo recensiti nunc primum prodeunt . Erit itaque propositum Omnibus ad scientiam rerum aspirantibus, haec naturae praesidia explorare : ad quae prudenter cogitata, omniaque sedulo experta referenda erunt . Atque ut laborem ita partiamur, non minorem gratiam inibunt illi, qui eos medicinis decoraverint, quam qui repertos primum monstravimus.
Enastros dieItur ab A ἐπ . & D is astron , stella. En astri & astrIei lane quoque vertebrae lapideae stellarum marinarum . De his vide Gesaerum Boetium, V Vormium, aliolque; & inter recentiores Scheurerum, Langium dic.
310쪽
Descriptio. Astroitarum binae species.
ΜON OSTROITES , VEL CRYPTOPETRAE
C A P. VIII. GIssa figura Monostroites assiugit, unicam ferens stellam summo dorso
insidentem, oblongus, paulum humilior testudine , ac segmenta ejus corticis striis distinguens. Quae superficiem occupat stella, quinis explicata radiis , striarum asperitate insculpitur altius, & interdum elevatur. Extrema radiorum quasi Zonae connectunt in aliis squamata distinctione, in aliis simplici striarum ductu in aversam planitiem pervenientes: ubi circa medium conveniunt ad quoddam cavum subintrantes. Inter has, atque radios latiora MON os TRO ITEssegmenta squamatim evarantur duplici ordine , mutuoque Opposito . Praecipuae differentiae visae sunt duae ; alterius magnitudo frequentissime palmaris colore candicante, ac saepe flavescente . Altera species minor, striisque operosior stellam exactius pingit, & singula squamarum segmenta ternis insequitur striis, colore alteri similis, sed qui croceum in superficie videtur exudare. In quibusdam superficiem punctis circinatis sparsain vidimus . Credit vulgus fui de echinos marinos, factosque lapides amissis spinis. Cui nξ assentiamur,eficiunt indicia ad id probandum demonstrata, quae in multis requiri notavi