장음표시 사용
321쪽
Veram passim oecurrunt lapides qui ex minerali terrae suIphure concrescunt.
devorandum Rhea, existimat Etymologicon Grecum . Alii quoque di euntur Βάτυλοι, ac a Grdiris lapides, quos etiam , Vivos nimi um Bityli lanide. quid appellanti de his enim multa fabulosa narrant, atque eos sponte ni ovexi commenti sunt, ut legitur sint & unde dicti. apud Photium soJ in vita Isidori a Damascio scripta . ἰώ μἐν -- θεώρου εἶναι το ημα τεμ sad bibliotheca .
re,aut omnino puris esseι. Ex Baeolis veris alium alii Deo dicari,Saturno nimirum, Povi,MIi,aliisque. Norem hune Iapides eoii secrandiDiis probabiliter Graeci mutuati sunt a Iaeo , hJUt habemus in Sa- tbJ Genesas. F. S. cris litteris, qui in Haran prosectus lapidem, super quem cubuerat,affuso oleo domino consecravit, Ioeumq; Bel EI vocavit,idest domum De quod ibi in somnis scalam vidisset, Deiq;vet-ba audisset.Hine a Bethel Biram is huiusmodi lapides appellari coeptos fuisse conjiciunt viri doctis- sin l.Non modo autem Idolorum cultores postea hoc ritu abusi sunt, rem in veri Dei e ultum tuli itu. tam salsa deorum religione depravantes sed etiam uti dictum est, multa eaq;superstitiosa dictis lapidibus assinxerunt,vivos nimirum eos esse, atq;a daemone moveri.Quem errorem BochartusΓοJccuset seJ Is muroblata initium habuisse a Sanehoniathonis verbis , auctoris antiqnissimi qui Phoenicum lin ua historiam Sacra part.2.ιπ.arrheologicam exposuit prave a Philone Byblio apud Eusebium Graeee redditis, ubi se habetur . εθεὶς ὀυγνὸς Βαιτιλνα , λιουας μαγα-σάμινας . Excuisavit deus Dranus Faeolia , rapides animatos fabricatus. Nam vir eruditistimus suspicatur lingua Phoenicia scriptum suisse prias UIX Asanim nesciophim hoc est lapides unctos , sed Philonem exigua literarum transpositione pro η sophim v basim , hoc est animatos legisse, atque λάθα ς ἔμψυχοι lapides animatos vertisse . 3 Abadit a Syrorum lingua dictum esse eredit Bochartus,quasi seu dis, hoe est lapi rotundus, quod lapides isti essent sphaeriet , ut videre licet apud Photium et Hinc Plinius seribit ex Sotaco Ceraunias rotundas baetulos vocari, ut superius re Iulimus.
CERAUNIA VULGARIS , ET SICILEX.C A P. XVI.
FR et que E N s in Italia Ceraunia est, quae vulgo Sagitta nominatur ad triquetram telorum aciem scalpturata, materia silicis, tenui, ac dura. De qua duplex circunfertur opinio . Magna pars hominum credit fulmine deferri. Qui historiam callent, ante usum ferri e durissimis silicibus tundendo fuisso Lapidum usus anti- desectam ad belli insaniam arbitrantur. Nam antiquissimis hominum segmen v qu, ως ix'ta silicum pro cultellis fuere. Sephoram Moysi uxorem petra acutissima silium Metui φυ ritu Israelitico initiasse in sacris legitur: & Iosue Palaestinam ingressus ad eu ' 'dem usum duos parare cultros lapideos a Deo jussus est , unde consuetudo lapide circuncidendi in Israel invaluit. Nostra aetate nullum erat fertum comslatile in regionibus orbis occidui, navigia, domos, omniaque fabrilia lapidDhus in aciem sectis extruebant. Et quidem Sileκ, ut voce notatur, quasi Sicilex ad secandum lectus videtur. Sicilices dicuntur, quibus missilia, & venabulaia inspicantur, ut in illo Ennii versu apud Festum.
Incedit veles volgo Sicilicibus latis. Earum figuram habet haec Ceraunia, ut opinio maneat ante ferrum comsatum Sicilices fecisse e Silice veteres, & esse ex earum numero hanc Cera niam. Nempe parvis initiis mortalium odia in immensum excrevere, praelium nisi lib. .eo. . que Afri fustibus, quos phaIangas vocant, cum AEgyptiis commiserunt: prius De situ orbis tib. 1. tamen bellum Phoenices commentos esse Pomponius Mela,& Plinius auctores top si sunt. Neque verum est quod Lucretius scribit, Arma antiqua manus , ungues, dentesque fuerunt. C r enim iis minime valeat homo ,rationem complexus est,& quae ipsa dictat perficiendis aptissima instrumenta manus illi attributae sunt, ut qui ferino more sevire non posset, generosius pugnam iniret. Primum saxa,& fustes paratam materiam conquirendam, atque eminus hostem tentandum ratio ostendit.
322쪽
Ac prius dissidiis privatis pugnatum est, quam populi, gentesque bello decerta
rent. Τum atrociora reperit aemulatio,reperit avaritia, atq; ambitio sanguinem
humanum avidius sitientes. Coeperunt hastilibus,& omni telorum generi spicula praefigere cornea, ossea, & silicea, ut opinantur, qui Cerauniam ex iis putant
ad munitiores thoraees transverberandos fabrieatam. Hoe enim praesert eius forma rudis, superficie retusa, & margine scabrato, non serra, non lima, quae Ceraunii libiduci tunc non erant, concinnata ; sed lapidis collisu excalpta in triangulum, vel Iehu exeulpta. aequalem , vel oblongum, vel acutum, & qua hastili conjungenda est relicta ligula, quae teli scapo infigitur . Nitet materia quanuis iniqua superficie propter insignem duritiam, colore candente, aut flavescente, rubido, saturato rubricae, herbaceo,nigricante,vel interdum maculis variato. Inveniuntur ejusdem materiae tenues laminae, palmum longae, latae semiunciam, vel minores, ambesis angulis, superficie extersa, hinc plana, indE paululum eminente in angulum medias dimetientem. Qui Cerauniam telis exasperaudis veteres confecisse putant, his laminis, inquiunt, arcus incrustash . Sed quando usus earum vi-P us ferri si- guit, vel quo tempore ferri tyrannis, cui ille cessit, orbem invasit Antequam genus humanum diluvies aquae deleret, fabrefactum fuisse ferrum, ejusque au-Gens, eo. , et Orem sacrae literaeTubalcain asserunt,qui a primo parente originem septimams J Lib. a. ducebat. Eundem Iosephus faJ in antiquitatibus rem bellicam fortiter gessisse scribit, ut videatur unus ferri, bellique auctor, odia paucorum hominum, &sangui-
323쪽
sanguinis assinitate junctorum conspirasse, atque iis exercendis instrumenta , reperisse ferrea , nec fuisse iis antiquiora . Quanquam vero per communem viventium stragem , quae ab aquis consecuta est, ferri factio conservata fuit , ab eo nempe, qui primi auctoris, Operisque memoriam tenebat e tamen restitutis gentibus , ac rursum per Orbem terrae explicatis ars ferri ducendi apud paucos relinquebatur. Non enim potuit ea comitari populos in diversa loca commigrantes,materia non sequente, ac nusquam obvia, nisi in viscera tertae
altius irruatur, quo etiam sine ferramentis pervenire dissicillimum cst. Ipsa materia intractabilis ingenio,& labore improbo domatur. Ita cum aliquis ferri usus a prima aetate fuerit, is paucissimis contigisse potuit, primum in Armenia, ubi reliquiae diluvii consederant: dein Cilicibus, atque Syris r reliquas gentes ne illam experientiam per se excitarent, simplicitas continuit, alibi inertia, & ferri asperitas, maximeque locorum iniquitas, quae non ubicunque m teriam praebent. Nulla erat ferraria in Palaestina ad imperium Saul usque, qui cum Ionatha filio solus lanceam, ensemque ferreum habebat: caetera Agric larum ferramenta, quae ab usu erant reparanda, deferebant Israelitae ad Phili- stlitim qui montana incolebant. Interea igitur a primis temporibus cum gentes ad bellum gerendum injuriae provocarent, absque ferro saevitum est r verum acerbissima, ut quisque reperire poterat tentata sunt. Ex ossibus piscium
populi occidentis sagittas acuebant , hoc ipsi nudi satis asperum habebant congressuri. In Italia, & praecipue in Latio, in cujus agris hoc Cerauniae genus frequentissim ε effoditur, Aborigines e Silicibus, si vera est opinio, spicula factitabant, nε loricae aliquem periculi locum excluderent . Quae omnia abjecit ferrum tandem commerciis gentium introductum . Quare fere singulae nationes, eos populos, a quibus sibi indicatum est, fuisse inventores ferri existimarunt:Plinius Dactylos Idaeos in Creta reperisse scribit; Strabo Telchines popu-Ios; Clemens in Cypro Selmentem , & Damnameneum Iudaeos: sic inter se dissentiunt. Nobis autem satis est ostendisse Cerauniam hujusmodi potuisse a
Veteribus parari. Nam hoc materia ejus & figura monstrant, nomen consentit, & usus aliquando tulit. Quae si certa cognoscerentur, non deberet haec Ceraunia inter ἰδιαμσως conlocari, quoniam ab arte persecta esset. Magnam affert dubitationem Naturae jocus, siquidem in rerum imitatione arti non concedit . Addit suspicionem parvitas , qua interdum Ceraunia reperitur inepta spiculis . De fulmine, quae prior fuit opinio, nihil afirmari potest , quam quod sparsim inveniatur. Unicuique igitur judicium in medio relinquimus . Uim huic tribuunt, quam supradictis ad fulmina evitanda . Quamobrem caelant in auro, & foeminae E collo puerorum demittunt, cum & alia indE expectent indigna relatione.
Ceraunias dieitur a κερα-ὲς fulmen. Vide eaput antecedens. Atqui Plinius o de Ceraunia enumeratis Paederotis gemmae speeIebus Ita subiungIt. Opimam In Carmania Iuni,nDIIamque minas obnoxiam vitior cerauniam enim vocari, quae fit deterismae paulo inscitius. Est inter candidas ct qu/e Ceraunia vocatur, Duorem fideram rviens. I a costallina Dundo. rii caerulei in Carmanis noscens. Albam esse Zenothemis fatetur , sed habere intus stellam concursantem . Fieri hebetes Ceraunias, quas nitro , O aeero per aliquot dies maceratas, concipere stelia eam,quae post totidem menses relangvucat. Sotatus,c alia duo genera fecit Cerauniae nigras rubentesque,ac similes eas esse securibus: per ilias quae nigrae sunt,oe rotundae,urbes expuenori, o classes, easque Faetulos vocarP, quae verὸ longae sunt, Ceraunias. Faciunt, o aliam raram admodum, oe Parthorum snfugis quaesitam, quoniam non aliubi Inveniatur, quare is loco fulmine icto. Ex quibus sane evidenter patet, lapides. qui vulgo ab Auctoribus Cerauniae appellantur, a Plinii Cerauniis omnino diversos esse : hi siquidem vulgatissimi sunt lapides,opaei, nullaque praerogativa inter geminas recensendi Icum ex adverso Plinii Cerauniae nitidae sint,ae splendentes, stellarumque radiis micantes . Sunt autem qui velint Sotaei Ceraunias gemmas non fuisse , easque lapidibus qui hodie eodem nomine vocantur respondere r idque nullo alio argumento probant,quam quia , utrique in locis a sulmine ictis reperiantur e verum valde inanis videtur haec coniectura;vatii enim lapides alii in praedictis locis passim inveniuntur inter se natura omnino distantes . Ideoque eum Solaci Cerauniae intergeminas a Plinio deseribantur, diversas suisse ab hujusmodi lapidibus eredendum est.
la ex silice. Ferri inventores
Virtus. saJ L b. 77. cap. 7. Plinii Cerauni quid , quove a re
324쪽
Pliniuim. 37. c. O. R nr a xv eum nomine originem suam Brontia, quae sicut Ceraunia fulmia A Ieola lib. s. ne praecipitari dicitur, capita testudinum specie referens . Ostendunt eamnat f recentiores, nescio an ipsam ; qualemcunque tamen, visum est iis assentiri, cum aliis exemplis non avocemur . Hujus est figura semiglobata, quae zonis
quinque a summo per declivitatem in subsidentem planitiem demissis ambitum universum cingit. Zonae dupliei quaeque punctorum ordine progrediuntur, tenues a principio punctis sibi junctis, deinde paulum absistentibus medio ductu latitudo crescit, quae interdum in aversa planitie deficit. Inter singulas aequale
325쪽
aequale spatium inte taedit, ac supra , subterque, quo conveniunt, mediurno
circulum vacuum relictuin attingunt; eo si carent, mutuo nexu haerent. Existimo illum, qui Brontiam primus appellavit, nactum esse oblongam ex ovata Uarii Bront Iae eolo-
rotunditato , etiam dimidio minus relicto, ut aliquam capitis testudinis spe ς , ω sermα ciem conceperit, praesertim colore livido, lurido, & fusco . Idcirco Germania rubetae colore Dottensein nominant . Alii clim inventa est, aliis coloribus acceperunt, mellino, citrio, rubente, & figura quam intcgro orbe caesa planio- . re, ovata quoque latitudine, quae rarius invenitur. Visa est quadruplici punctorum serie Zonas deducero et quaedam eas parvis striis transversis crispat . ' Materia Silicem duritia excellit,unde nitor eximius politura excitatur. Repcritur diversis Germaniae locis in Italia inter lapides Ophioides in Cantiani faucibus t quo indicatur hanc fulmine non deturbari, shd ut in aliis regionis illius Iapillis Naturam ludum exercere . 1) Est Chelonitis ex codem genere testudinum similis.Mediis enim inter Plinius m.D. cito. Zonas spatiis, segmenta corticis earum tenui stria signat, ordine per singui ChEloniti, quid. spatia duplici, dc alternatim Opposito . Magnitudo uncialis sicut Brontiae ad quincunccm aliquando pervenit, neque caeteris distinguitur . Alteram Chelonitidem Plinius tradit aureis guttis sparsam, nec inventam iri confido , quae promissa praestet, statum coeli inclementem sedet , ac tempestates avertat . Similiter affictum Brontiae apparet, cam fulmine icta vcstinguere .
1 Bromia dicta est a B ιοἰ, ton tru . Plinii autem Bromiam aliam omnino suisse , ab hoc Iapide qui eodem nomine apud lithogra hos vocatur , manifestum est . Illa siqii idem inter gemmas recensetur . Brontia vero Mereati,Boetii, aliorumque est echῖni Marini species in lapidem eonversia, . di) Chelonitis ii x Misa hoe est testudo nomen traxit. Ηie quoque nihil aliud est quam echini marini . . genus eum lapidea materia eoncretum . Hinc pariter a Plinii Chelonitide diversus, quae quidem oemma procul dubio, suisse cognoscitur, ex ipsius verbis . Aldrovandus diversam ab ali s Chelo nitidis iconem affert, utpote quae integram testudinem exprimit.
O M a a. th M maxime geminam Brontiae recentiores secerunt, quoniam in . nubibus generari dicitur, sed imbre demitti, & propterea Ombriarro , , 'ri& Notiam vocari. Nunquam ea sanc, quae in tabella praeponitur, tanto inter- rat. DI
vallo ab orbe terrarum disiuncta fuit r neque veterum sortasse Brontia , vel Ombria . Homines superstitiosi, & rerum Naturae ignari, qui scirent lapides de coelo cecidisse ; eos ostentarint propter figuram animadversione dignarro, quos a se consormatos in superficie terrae Natura exponit. Sive iidem Bron
326쪽
tia, & OmbrIa reeentiorum , sive alii fuerint: utraque unius generis habetur. Ombria simillimam figuram totidem Zonis non intcrpunctis, verum terno striarum tractu sulcatis includit, liris, quae binae intereipiuntur eminentibus ,& utrinque ad medium circulum connexis. Aliqua extremitatem, quae in planitiem convertitur, torosam inter Zonas ,& plicis distinctam habet: Aliqua laevis omnino , nullisque circunscripta signis figuram duntaxat semiglobatam retinet. Durities, di color Brontiae, cujus etiam vi pollere fertur.
Ombria nomen traxit ab et imber . Hie autem lapis hoc quidem nomine apud Gemerum, Boeiaelum,Aldrovandum,omnesque paene, qui de huiusmodi rebus serinserunt, passim occurrit: verum a Plinii Ombria diversum esse conitat,quod illa inter gemmas referatur,mhilque cum recentiorum Ombria eommune habeat, quantum ex ejusdem Plinii verbis conjicere licet, nisi de ejus lapsu una
EDITA NUBIBUS, FERRUM, LAPIDES, BOLA,
C A P. XIX.LAMnas concinna specie, qui coelo dejici fide inconstanti traduntur ,de
monstrati sunt e quae certo inde cecidisse palam est, nunc prosequemur . Lapidi, eaelo de- In Brutiis IV. idus Ianuarios anni ab initio salutis CloioLxxxiii. aliquot op lapv hiilotia. pidi Castro vitarii, quod ab antiquis Sipharum dictum esse creditur, homines inamoena planitie, quae in editiore parte illius agri in circiter passiis abest ab oppido, constiterant. Hi coelo sereno in aere conspicati sunt atrum, atque in vo Iulum turbinem magno impetu irruentem,qui in terram non longe ab eo loco, ex quo prospectabant decidens, tam horribilem fragorem edidit, ut illi consternati pene exanimes in terram procubuerint. Fragor autem circum longe, Iath que est exauditus . Quo cum homines confestim multi concurrissent , illosque animo deturbatos confirmassent, saxum ingens conspicati sunt turbine illo jactum, ac circum foramen unum minutatim dissipatum,quod in altitudinem cubitorum trium circunfossem, massam ferro similem exhibuit ea figura, quae in fronte praefigitur, pondo librarum triginta trium, quod Consentiae vulgo ab omnibus est persperuim . Ali-, lab; e oblis Eodem anno V. nonas Martias in Subalpina regione ad ipsas montium iij 'S'8' radiees conspecta est nubes ignita, quae Oricntem versus intcr unius diei progressa admodum incanduit . Tum coelo alioquin sereno ex ea fumidus aliquoties vapor erupit ingenti fragore, quo tempore ad Emmanuelem ducerro Allobrogum, cui regio illa subest, lapis est allatus mali Punici magnitudine,&forma, qui ex ea nube deruisse perhibebatur, materia illi non dissimilis, quae in Brutiis deciderat. Atque hoc Augustae Taurinorum compertum , Romam postea certissimis auctoribus nunciatum est. Hae sunt Naturae fustiones non sind ratione contingentes, nam qua arria, iis obnoxias regiones observamus. In Lucanis quorum ager a solis ortu Brutiis adjacet, ferro pluisse essigie spongiarum ferd simili Plinius meminit . Aruspices tum cavenda praemonuerunt superna vulnera, cum anno post M. Crassiis a Parthis interemptus est, o innesque cum eo Lucani milites , quorum magnum numerum deduxerat . Nostra memoria in Taurinis alias ferrum pluit. Tribus circiter annis ante , quam ab Rege Galliae Dux Allobrogum LM, a, cap. 16. Emmanuelis pater illo principatu pelleretur , quem Imperatore Carolo V. Vindice paulo post recepit, multis in locis ferri lapsus incolas terruit. P sensisse quosdam , inquiunt, ex eo, & praedixisse tantam illius status mutationem. Sane ubique gentium clam de coelo ferrum cadit, prodigio excipitur ,
327쪽
humilesque vulgi animos timcire afficit . Est tamen Naturae foetus, atque ut ostensum est, certis locis praecipvh infestus . Ferrum quod in Brutiis, & Taurinis postremo cecidit, nullus adhuc eventus est consecutus . Si quid turbulentius acciderit multis etiam post annis, quousque memoriam ejus communis multitudo retineat, ex ignoto sibi Naturae opere significatum praescisse videri cupit mortalium superstitio . Equidem si omen ex fulmine capiendum iest, non videam, quid fulmine defcratur, vel ut Thusci solebant, quo ex latere mundi amatum sit : quid enim illa observasse refert , si fiunt ordine, at quo instituto coelestis Genii Quo directum sit fulmen,& quid feriat aestimem, ut simpliciter illud Naturam meditari intelligam : verum ejus nutu cui illa paret, nonnunquam in quem fulmen incidat, locum designari, ut miraculi novitate certam portenti opinionem hominibus injiciat. Et quan vis ea ratio intcrdum fallat nam fulmen cum libere fertur, nullum locum casus eximit recentissima tamen extant exempla, quibus ostentum declaratur. Romae annis XXXV.
in castro Sancti Angeli ingentem arborem , quae cum insigni is Pontificum in editissima erigitur mole , ter fulmen exuist . Primum Paulo III. Pont. Max. qui paucis mensibus super vixit. Iterum Pio U. Pont. ipso jam accensam arborem in fenestris aspectante, ac brevi fore sibi e vita decessum praedicent . Ego, qui tum Pontifici assistebam, quoniam omnes Sanctissimi Principis amore
commovebantur , omen illud dicto lenire cupiebam, atque ostendere locum illum, quem arbor occupabat, uti caetera , fortunae aleam sortiri . Ipse vero utrum esset, in aequam partem accipere vultu, & vcrbis demonstrabat: bi, in
quit , fax illa mihi praelucet , libens sequor . Id evenit tribus postea mensibus
elapsis, in summo Urbis luctu, & universa Ecclesia collacrymante . Postremo arborem in eundem locum restitutam fulmen icit Gregorio XIII. successore Pii U. totamque fermδ consumpsit flamma, nobis etiam videntibus . A quo praesagio reliqua Pontificis vita semestris fuit. Cum his fulminibus quicquam decidisse non est repertum. Illud autem quod de coelo cadens, serrum appellatur , non secius lapis vocari possit . Species quidem ferrum indicat, & gravitas r sed igne non mollescit, neque ducitur , sed diutina ustione in cineres resolvitur . Creantur, & in nubibus lapides, ruuntque per tempestates . Celebrat Plinius ex fide Graecorum Anaxagoram ClaZomenium , Olympiadis septuagesimae octavae secundo anno, praedixisse ex observatione status coeli, quibus diebus saxumis caderet e sotc . Idque revera comprobatum, in Thraciae parte ait. Interdiu ad . Egas fulmen ruisse , quod sua aetate ostenderetur magnitudine vehis , &colore adusto . Fuisse sexu in in sole neque Anaxagoram existimasse par est , neque alios id credere . Si forsitan ita est effatus praesagium, fecit vel admirationem imperitae turbae captandi causa, vel occultandi scientiam, ne suas rationes detegeret, qui illum conceptum nubium animadvertisset, earumque pro gressum quae non prius eliderentur, quam sol imminens attritu radiorum eas attenuasset, ignemque intus conceptum provocasset . Alius Plinii aevo lapis in Albydi gymnasio colebatur, modicus quidem , .verum hunc in medio terrarum casurum idem Anaxagoras praedixit se narratur . Oppidum Potidaea fuit in Pallenensi isthmo, quo deducta est colonia, quae etiam nunc Cassandria vocatur, asscrvatque lapidem E coelo lapsum,cujus omine accepto, incolae quondam in eam coloniam exiverant. Cum Iulius Caesar bellum Pompejanum cum fautoribus in Africa profligaret, atque ad oppidum Ruspinam consedisset, noctu ingens cum saxorum grandine exortus est nimbus, qui exercitum Caesaris afflixit. Hispanorum navigationibus allatum est, inter Qui viram , & CicuichProvincias orbis novi, per occiduum littus in Septentriones novissime cognitas , pluisse lapides magnitudine pares Cydoniis malis . In agro Vocontio rum, qui est Galliae Narbonensis nunc Daulphinὸ regione comprehensus accedens ad Alpes Taurinorum, ipsum se vidisse , Plinius, inquit, lapidem paulo ante coelo delatum . Novum exemplum Transpadana Gallia exhibuit, anno a Christo nato Cloiox. cum nubes cxarsissent, juxta fluvium Abduam multi lapi-
Plinitis lib. 2. S. Saxorum pluvia . A Hirtius Comis. debella ae Oriculas.
328쪽
Fulmἰnum effectus varii,ae differentiae. mertas lib. I. tram
Qua ratione lapIdesio nubibus gignantur. Lib. 2. Summ.2. e. Io
Cur lapides in monatosis frequentius deis
des corruerunt, duri, colore pullo , odore sulphuris : quorum duo eximii , unus cxx. alter Lx. pondo, Regi Galliae missi sunt . Quidam etiam saxum in gens paucis ante decursis annis in eadem regione cecidisse tradunt. Libet v ro inter alia mirari T. Annio Milone eausam dicente latcribus coctis pluisse. Qua fornace latcres excocti fuerant Unde in altam aeris regionem evecti Z Reputandum est, materiam lapidibus faciundis comparatam in nubibus efficiente causa segnius urgente iis momentis coluisse, quili is interciperetur laxitas, coloremque assumeret lateribus similem . Alius ab hoc coctionis gradus, & lentior causa Bolen efficit glebar similem , quae nimbo inveniri dicitur coelo dejecta. Est enim nomen τοDe his omnibus Aristotelem non disseruisse miramur, qui Presteris, &aliarum tempestatum causas sapienter est executus, meminitque t cmpli in Epheso fulmine combusti. Sed hoc verum est fulmina cum feriunt non exurc-re, neque semper cum seriunt quicquam jaciunt . Urunt quae tanta celeritate non pertranseunt, quin ignem materia arripiat. Quatiunt, quibus transitus negatur . Spiritus enim, qui fulmen antecedit, & suis viribus , quibus impulsus est, & fulminis insequentis afflatu , quicquid obsistit, deturbat. Feriunt igitur tum fulmina, etiam si molem nullam deferant . Cum vero fulminum 1 alia clara sint, eaque cclerrima ob tenuitatem, alia fulgida, quaedam colorata, ab aliis humida dicta, nonnulla fumida: feriunt omnia pro contacti corporis pertinacia : clara minime , quod facillime transmittant, adeoque celeriter ut nec ustionis vestigium relinquanti fulgida non aeque velocia,saepe quam involant, materiam infuscant: colorata etiam ignem praebent, fumida crebro molem concipiunt; Constant enim haec densa, atque conferta exhalatione, quaecum nubibus circumventa est, lapidem intra se cogit . Recentiores viscidum humorem in hac exhalatione requirunt,ut lapis coagmentetur,ac si humor ille separatim comparetur, atomique Epicureae conglutinandae sint. Quid vero est viscidum, quid lentor omnis nobis videtur humidum terreo acre illigatum . Hoc omnis in se reperit exhalatio, hoc partes cjus crassiores, quae in lapidem coeunt, quantum concretioni satis est , secum afferunt. Rectius igitur docuissent, quomodo partes crassiores, quae in exhalationem se induerunt, &per totam diffusae sunt, in arctum cogantur, coeantque in lapidem. Consentaneum est, obseptam nubibus exhalationem cum eruptionem tentat, Iuctando exardescere, ignemque disponi per ambitum & nubibus obsistere r a quo paulatim interius accentus spiritus crassiores partes excernit; quae in medium secedunt, quo facilius ferantur : ibique coguntur in lapidem ea figura, quam toti exhalationi nubes definierant . Nanque medium obtinent, & aequabit incrementum ab extimis partibus accedit. Quam vero ob rem moles, quae concipitur , modo lapis, modo speciem metalli praeferat, dictu difficilius est , quam prima cogitatione objicitur . Putant aliqui cadem ratione fieri, qua sub terris utraque generantur. Tales enim nubibus involvi exhalationes,quales terra clauduntur. Neque tantum cas a sole excitari, verum etiam, ut in
Meteorologicis Philosophua docet, ab illo calore , quem terra in se fovet, &saepe inquiunt, intus constatas per montium hiatus crumpere , quae in altum evectae, si longa nubium obsidione teneantur, certissimam molem gignant rlapidem quid c m, si lapidem erant crcaturae sub terra, itemque ferream : sed hanc calore ita confici, ut metalli naturam amittat, & artem non sequatur ,
specie ferrum firmitate lapis . De his, illud non negaverim, in montosis locis crebriores oriri, & crassiores exhalationes, quae causae sunt , quod in iis ficinquentissime hujusmodi moles decidant, sicut in viciniis Alpium superioribus exemplis ostensum est, & inter juga Apennini conspiratam exhalationem arbitror, quae in Piccno a lapides pluisse a Ual. Maximo scribitur.Non probo similitudinem, qua istas in aere factiones subterraneis foeturis componunt. Nam Philosophus, qui exhalationem utrobique duplicem constituit, humentem,&siccaneam alteram : hac lapides, inquit, sub terra generari, illa metallum: in aere pluvias, & alia irrigua ex humente creat, ex altera ventos, & ignes, quique
329쪽
que cum his lapides deferuntur, ut Recentiores, & nos etiam volumus. Fc Arist. Meteor. lib.I. rum autem similiter ex humida in aere procreari nequit . Deficit enim esti- Lissi. ciens calor, ut in sicca exhalatione ferri materia . Nec assentior ulla ustion 'ferri naturam in rigorem lapidis concedere . Inaequabilis nanque materia utriusque, gradum non habet ad alterutram . Ita potius sentiam,molem coelo
dejectam, tametsi speciem ferri gerit, nihilominus lapidem esse , ac materiam ejus nunquam ferro conficiendam fuisse institutam, sed initium e sicca exhalatione coepisse. Nam clim nulla exhalatio, ut ait Philosophus, fiat sine humidod siccis aliae etiam aliis plus humidi habebunt . Itaque in Prestere si partes
crassiores cxcernantur nonnihil humidae, quoniam de repente in lapidem cO ANG. lib. r. m. suntur, quandam ferri speciem adhibent. 2. LV. 1. Omnes vero moles in aere medio conceptae, cur deorsum ferantur, ob
gravitatem ipsarum quaerendum non videtur: sed quare vim inferant, machinae ignivomae paucis seculis ante nostrain aetatem bello repertae , evidenter ostendunt . Appelluntur enim moles a spiritu insequente , ur pari celeritato . RI cum fulmine ferantur . Sequi spiritum, & antecedere fulmina, quaque percu tiendum est moveri, ab Aristotele traditur. Idem causam affert, ob quam fulmina prona cadunt, citin ignis sua natura e contra feratur di nam alioqui moles 'afflatu eorum sursum quoque tenderent . Spissitatem nubium, inquit, esse in causa, quae se inper exhalationi superne aggeritur, qua laxius ascendenti calidum excedit . Quippe necessitas urget in debiliorem partem citimam terris Meteor. m. a. m. irrumpere, velut nucleos digitis compressos exilire . Quaeram ulterius quid- - - - I nam editissima quaeque fulmine feriantur insigni argumento commonens ho 'Cub ed; lo a Ioel mines, pari gradu nos periculis gravissimis admoveri, quibus ad summos ho- sulminis ictibus sint
nores evehimur . Cum fulmina nubes proscindunt, partem minime firmania m g ubnox με
non recto incessu, sed obliquo frequentissime reperiunt,quemadmodum librari videmus . Igitur obliquae lationi obvia prius eminentia offendunt. Haec de naturan casu eorum, quae in aere non celatis utique causis gignuntur,dicta sint. Quam habeant causam illa,quae coelo inferiore cecidisti gravissimi auctores annotarunt, In rerum natura non est compertum . Plinius In monumentarctatum esse scribit, M. Acilio, C. Portio Coss. lacte , & sanguine plui sta .
Plures fidem faciunt L. Volumnio , Servio Sulpitio Coss. carnis frusta velut T. Lisim lib. I. nimbo fusa humi decubuisse, quae aves diripuerunt,ac reliquias eorum diutius, φυ - ολ quam exanimatae carnes solent, putredinem distulisse . Lanae pluviam auctor Plinius circa castellum Carissanum accidisse L. Paulo , C. Marcello Coss. ubi post annum T. Annius Milo occisus est . Naturae magis convenit, quanquam insolens, quod a Theophrasto posteritati traditur,Africae piceum imbrem contigisse , quo completus ager Lybicus laserpitium edidit . Illa autem, lac , sanguinem, carnem, lanam, si praeter animal producta ex fide auctorum liber credere, tamen non possunt averso a Natura genio procreata non videri ' De cis planu.
i Frustra hie torquetvr Mereatus noster in huius phaenomeni ratione Investigam a. Huiusmodi enim Lapidum origo, qui lapis , quem e coelo delapsu in credit , probabilissimum est vel ab alicujus turbinis vi abre- de eoeto milli exilii-
ptum a montis jugo, aut aliquo editῖori loco , vel ex aliqua conflagratione intra terrae gremium mantur. excitata eructatum,atqne in aerenγ eiaculatum fuisse,veluti ex quodam tormento bellico, eum fra- ore ae strepitu, partim ob nitrosaruiu partium detonationem excitato, partim, ex repentina Iapi- viri diffractione . Haud est enim credibile tam magnam lapidis molem momento temporis coa lescere,atque obdurescere potuisse, vel diutius ab aere sublimem sullineri, praesertim sereno e celorcum ex adverso passm occurrunt subterranea incendia,praeserrim in locis multo sulphure, metallis, salibusque solstibus scatentibus , praeeipue autem ferro, quod una cum sulphure & aqua commisitum celeriter inflammatur . Quod etiam eonjiei potest ex ipsius lapidis substantia ad serreamaeeedente, utpote quae ex serreis fodinis exardescentibus sit avulsa atque emissa, sumi Vel flammae rim. α. Pist. plobo eomitante , qui nubeeulae speciem exhibebat . Vide O smiii eventu cordatissimum G se Iiar. s. mimb. i. oin. tendum saJ. qui narrat lapidem lib. sq. pondere ferri quoque naturam reserentem sereno coelo, ac eum Dagore pariter, & nube e coelo cecidi sie anno 163 s. c νγ Lapideae autem pἰuviae, aliaque hujusmodi inter sabulosa antiquitatis prodigia sunt reserenia.
330쪽
BOR tu κτυα in aquis lapides propter figuram in amoeniora Ioca introductu quam tamen, ut qui in aere gignuntur , incerto capessunt augmento, nulla prius forma designata. Tartaro vocat hos vulgus Italicum, I Stirias lapideas Recentiores appellarunt , quod in aquis concrescant simili figura , Stiriarum lapide - qua pendentes aquas ad stillicidia frigus cohibet. Uisuntur passim Delicioribus locis, praesertim Romae, quibus Musea in hortis Principum, fontesque somnicatos construunt, ut neglectus obiter Naturae cultus ex arte spectetur. Aquae vero quibus fiunt, pronam ad generandum lapides naturam habent, diversa quidem ratione, quam exemplis aperuisse non abs re factum videbitur. a Hierapolis in Asia minori quondam intimae Phrygiae civitas aquis laudatur, quae in Tophum facile admodum durantur. In ora minoris Asiae Perpere ne civitas AZolidis Pergameae jurisdictionis, Troadem versus, fontem edit, qui terram , quacunque rigat lapideam facit. In Thracia ad Portum Stentorisi,,id es rinistram Hebri fluvii ripam, qui cum Portu Maria a vocatur a Barbaris, Cico-
nes populi tenuerunt, altero ibi flumine irrigati, in quo lignum dejectum , lapiὸeo cortice obducitur . Par efficacitas aquis calidis in insula Euboea, quae vocantur Heliopiae. Nam qua alluit rivus , saxa in altitudinem crescunt. Iuxta Nonacrin Arcadiae montem aqua profluens lapidescit,quae Styx vocatur, bibentem in conspectu necans, cum caeterae lapidosae salubres potu sentiantur. Propinquus Romae fons Albunea rivum in Anienem lapide sternit . Magna in hoc lacus Velini facilitas . oritur in Samnitum finibus eo nomine primum fluvius , pervenitque Reate civitatem Umbriae,ripis nobilis quoniam Itala Tempe cingunt. Inde lacum adjungit paludibus late affusis, qui ejus nomine Velinus nuncupatur. Hic Interamnatibus medius , eminentes iis opponit ripas , unde affluentes aquas praecipitat, quas excipiens Nar fluvius Τiberi defert. In hujus cataracte ita saxum excreverat . ut aquas quan vis alte stagnantes praecluderet, & campos Reatinorum amoenissimos perpetua palus voraret. Quod detrimentum ut averteret a Senatu Romano missus est cum legatione M. Curius, qui fluvium lacui detraxit, & montibus a dextera intercisis novo alveo in Nar duxit. Hujus rei commodum brevi natura aquae diminuit. Nam faxum accrescens alveum coangustare coeperat, ut sibi tum periculum praeviderent Interamnates t qua de re solicitarunt Reatinos, quorum egit causam Cicero . Postea imperante Tiberio, cum certius periculum cerni posset, unamque diluviem Interamnates suis fortunis omnibus incumbere qua re rentur , impetrarunt, ut a latere alvei Curiani accessus in lacum fluvio pateret per aversam fossam , quam Tiberius excindi jussit. Uerum utriusque studium, Curii, ac Tiberii, aquae natura sustulit . Alveum enim rectum,& fossam aversam, saxum jam opplevit, & fluvius, quem primum habebat, cursum arripuit , rectaque se in lacum exonerat, qui ejus vim non sustinens, cum non esset exitus, per Reatinos iterum latissine paludes effundebat. Hanc Reatini calamitatem sublevari putarunt aperto cataracte, quem olim saxum obstruxerat, nisi Interamnates restitisIent, quod impetu aquarum se opprimi timerent. Quam ob causam magna inter illos odia exarsere , quae si diutius alebantur, ne qui maturius suam auctoritatem Paulus III. Pont. Max. interposuisset, ad vim, ar-que arma ventum erat. Pontifex quatuor cataractis in Interamnates emitti lacum imperavit et Veterem aperuit, cujus nE vastum impetum Interamnates