장음표시 사용
341쪽
humido compleatur, terram non ferat. Siquidem quod tenuiorum est partium, sicut humidum percolatum, non in terram, verum in lapidem duriorem, quilin ipsum corpus est, quod subiverit, densatur . Neuter itaque modus probabitur, tum maxime si locus spectetur, unde Actites gignitur, nunquam alte abditus , di sub ipsa terrae superficie . Meissae in Germania, quae civitas cognominis regionis caput ad Albim fluvium constituta est , Aetitem reperiri Auctor est Agricola, qui muscum olet, quo is operitur. Adeo verum est, superioris terrae fomentum parere Actitem. Etenim color, qui illi loco tunc obtigit, iisdem terminis , quibus ex loci angustia permittitur se colligere, Aetitis figuram dirigit, utpote ad rotunditatem . Primum dimensam conflat molem , in spissat, atque indurat. Quod operis, nisi ex aequo materiae conceptum sit, intus cedit vacuum , & in eo quod relinquitur alienae materiae , nec iisdem legibus coalescere potuit, per se durescit, suoque gaudet jure . Geodes parem materiae magnitudinem sumens moderatiori calore confici videtur, qui corticem indv. rans, contentam materiam, per eum in aliam, atque aliam glebae speciem decoquit. Igitur foetus Actitis simul cum utero nascitur. Quare ambiguum est, utrum casu ita eveniat, an causa certior opus dirigat, formamque inde Actites propriam acquirat. Hoc sane necessarium est Aetiti, ne promissas medicinas fallat. Quae antequam dicantur, quibus locis quaerendus est, ostendetur. Latas Autiti regiones dedere, Cyprum, Arabiam,Persidem, Indiam,Africam . Similiter Italia, Gallia,Germania,& quod restat terrarum ascribi posset. Propius monstrasse oportuit . Frequens enim lapis nullis non regionibus invenitur, ad ripas fluminum, in campis, in montibus, saepe in terrae superfici obvius , & eodem in loco diversi aspectus . Quidam tamen aliis regionibus frequentior, nec omnibus cujusque generis Actites reperitur. Atro, pulloque colore crebrior affertur ex Africa . Similes ex AEgypto a Mercatore Alexandrino accepi juxta Mareotim paludem natos. Eorum unus argillam candidam, suavemque complectitur, ipse durus atque asper . Alii duo scrupulos , arenamque claudunt, eo magis rari, quod alter superfici cm exteriorem quasi guttis aquae gelatis aspersam habeat, alterius planities sectum dissimulet,quem nihilominus strepitu conquassatus arguit. Arabes Aetitem inveniri tradunt
in ca Caucasi parte, quae sinas dividit, puto Gangis principia versus . Sed quid Europam juvat transgredi Magna Graecia pullum serrugineumque praebet in Sylae montis latere , quod sinum Scyllaceum spectat. Non deest ibidem alio
colore, verum ille frequentior . Plerisque locis magna est copia flavi, lutei,surubtuli, fulvi, fuscit ut in Gargano Apuliae monte respective,in agris Narniae, quam Umbriae Civitatem Nar fluvius condit monumentum nominis sui , priusquam Tiberi confundatur . Praeterea in agris Cortonae Civitatis Tusciae , inter Glanis paludes, & lacum Thrasumenum , & in Alpibus Grajis, quae ilia Italiam conversae descendunt E' montibus Sardiniae niger nobis obtigit, ambitu corticis utrinque laevigato lapillum cohibens , non frequens ibi, sed uti quidam figura, & colore singulares, inter communes offertur. Candidum Plinius inveniri scribit in fluminibus Taphiusae, qui locus est Epeiri juxta sinum
Ambracium, dexter ex Italia Leucadem navigantibus . Idem cum aliis ad ripas fluminum invenitur.Τorrens in agrum Galliae defertur,quem Bojorum clades a victore Cornelianum appellavit.In ejus ripis versicolor Aetites gignitur. Diversi quoque generis in Germania multis locis , in Bohemia circa fontes Albis, & secundum flumen, etiam egressiim Hercyniam Sylvam ad sedes Hermundurorum antiquas , ut Dremae , praeter Meissen dictam, & Chemnietae, quae urbs paulum inde retrocedit. In Saxonia non nullus ad Hildes heimum, itemque aliarum regionum locis, quae ignota nobis hac ubertate contenti
Actites ad partum efficacia, & scriptis divulgata, & in ore passim est omisnium . Ad cuncta,quibus aquilas eum accommodare diversi crediderunt, homini salutarem tradunt. Plinius custodire partus contra omnes abortuum in.
sdias. Dioscorides, alligatum sinistro brachio foetum in matrice lubrica
conti. Lib. s. de grat. fossRatio qua Aetites
gignitur a Plinian lib. 6. ΩΣ Φ
Lib. So. eap. 4. Lib. I. cap. 118.
342쪽
An eorundem dein Iectus habendus.
Lib. 36. cap. 2 . Variae Aetitarum
continere . Nec esse deponendum monet Plinius ante partum, ne vulva excidat: & nisi parturienti amoveatur non parere . Dioscorides tum brachio solutum, jubet femini sinistro innecti . Nam secundo propitius laborem pariendi mitigat, & foetum, quem conservavit , ita felicius educit . Eadem ex Dioscoride Actius transcribit. Arabes Indorum libris haec comperta , & suis exemplis vera comprobant. Quidam rationem reddunt, cur sinistris partibus alligari praecipiatur quas imbecilliores dicunt , atque causam esse, ut ab iis potius subveniatur . Sed illam Aetiti vim medicam Plinius negat esse , nisi aquilarum nido diripiatur . In hoc nos offendimus , si quo consilio dictum sienon animadvertimus . Quid Θ unde aquilae illum petunt, indδ nequeunt homines num ab aquilis eam vim percipit & quid ab aquilis quaeritur Θ Plus satis dictum hoc superstitionis praefert. Similiter, & quod idem Plinius refert,
pelliculis sacrifieatorum animalium involvendum e sic Actitem ad praescriptas medicinas . Non hoc, nec alterum a Dioscoride praeceptum est, non meminit Actius, neque mcdici Arabes. Quocirca utrunque parvi pendere non dubito. Cujus enim consilio primum id habitum est, in nido aquilarum lapidem quaerendum esse , ille varietatem Aetitis suspectam habuit, nec satis confidit la. pidi tantae essicacitatis expectationem , nisi certius argumentum ab aquilis accepisset. Non enim fallitur instinctus naturae . De quo consultandum nobis est , an delectus lapidis adhibendus sit. Omnes , Plinius inquit, mulieribus gravidis adesse. Neque Dioscorides discrimen facit, sed Aetitem nullum putat, praeter , qui Gcoden disjungit . Quam propinquae naturae Geodes sit Echiti demonstratum est,cujus etiamnum testis nata litius locus, quem comis munem habent . Atque o binis lapidibus, quos aquilae dicuntur, in nidui deportare, alter Geodes est, quem foeminam nuncupant. Unde comparem Echiti Geoden, atque esse Actitem intelligitur , nihilque interesse utrum usurpemus. Imo si aquilae, virium Actitis indicium dederunt , ipsasque nos imitamur, uterque mulieribus gravidis alligandus est Echites,inquam,& Ge des . Caeterum nequc coloris, vel aliarum qualitatum habetur ratio. Duplex tantum genus lapidis evitandum est, ne similitudine decipiat, quod haud dissi-eile est dignoscerer unum jam dixi, bullam metallicam nihil vacuo includentem, halitu subterraneo materiam in orbem stipanter alterum silex est, qui dissectus alium separatum a se videtur ambire silicem, cumque immotum . Qui pope nascenti contingit concretionem interpellari, ac rursum redintegrari, ut posterius crementum indiscriminatim priori coire nequeat: vel conceptu majoris silicis,minorem eo'in loco jacentcm occuli,qucmadmodumActitem gigni volebant, attamen sine vacuo . His amotis , de Aetite curiositas omnis , & licitudo tollitur: ac libere uti licet praeclara lapidis facultate in gravissimo labore, summaque ortus angustia, ad ingressum hominis in lucem. Par auxilium quadrupedibus omnibus promittit Plinius, ac toti porro generi animantium si vulgo creditur . Nam summis arborum ramis suspensum prohibe fructus deciduos putat. Caeteras medicinas speciebus Actitis separatim tribuunt . Echitem dolorem capitis , & vertiginem contactu sedare, contraque epilepsiam de collo dependentem gestari scribunt. Ramentum ejus cerato conditum gleucino, cyprino, vel quovis calfaciente Dioscorides c pilepticis recreandis proponit. Eadem fomento pro de sic magnopere arthriticis , ac paralyticis ex Aetio constat . Geodes caligines oculorum detergit, papillas expurgat, mammarum, testiumqtie aestuationes tollit illitus ex aqua. Siccat enim valde, quod Echites facit, verum facultas huic temperatior ex astrictione. Aliae nunc vulgo medicinae usurpantur , quas experientiam ferunt edocuisse . Terram , quam Geodes integit, friatam atque humido quolibet epotam, ajunt, a partu foeminas purgare, & menses ducere . Item vino, vel jur Carnium haustum lactis copiam facere . Icjuno lumbricos enecare . Binas ejus drachmas ex aqua sumptas torminibus, aliisque intestinorum malis mederi . Si bis, terve praescriptum hoc ebibatur, febres nonnunquam sanare. Pul
verem inspersum vulnera glutinare, quae levia sint. His alia subjungi possent
343쪽
non absque auctoribus, quae cum fidem non sustineant, ex industria praetereo , nd vitium eorum videar imitari, qui rei per se satis mirabili nova semper mentiendo miracula adjungunt.
1 Aetites nomen invenit ab Agros squila. 'ὶ Cittites in vulgatis habetur cissiles ; alii eius etymon tractum putant a statio concipere et de ea enim sic Plinius sal Gilites eirea Copton nascitur candida , ω videtur Intus habere partum, ut fen- saJ Ub. 37. cap. Io.rlatur etiam strepitu . AIii Cyssites, vel Cyites potius legendum existimant si κι- , uterum gerere. Alterius gemmae meminit Plinius si Jejusdem nominis ζ quae a praedicta diversa est δ Π Lib. D. tap. H. . men enim accepit , a καθής hedera cuius similitudinem habet, de qua in serius . 33 Aetite in hane inter gemmas reeenset Plinius: atque ab Aetite lapide aliam esse dictum est eap.3. hujus Armarii. uaci- echises ab is m. fonti I . 1 Geodes & Graece i ta is a γη terro 6 γ, id est pr nans, ---- ἀκυς telar & τ partus, quod partum acceleret. 7 Callimus ita fortasse appellatus ob pulehritudinem enim Graecis pulcherrimus dicitur. 8 Cyamea a κύαμιγ Dba, de hac agit Plinius libro, in quo de gemmis . 9 Nimis multus est Mercatus in Aetitarum sonitu explicando, quem quidem consuetudine illorum
temporum adductus Philosophiae,quae tum .igebat,am basibus rem apertissimam, atq;obviam mirum in modum involuit,ac implicuit: adeo etiam illustriora ingenia communibus erroribus quandoque sunt obnoxia. Hac igitur ratione Aetites sonum edere consentaneum est. Lapillus qui in ipsius ea- Causa sonitus in vitate includitur agitatione impulsus, lapidis circum ambientis latera concutit, quae concussa non in aetite quae . solum inturnum aerem quatiunt sed etiam externum e omnia enim corpora quae percussa fragorem edunt, moveri necesse est, licet noni unquam motus hie aciem fugiat ob tenuitatem: manifeste vero tactu ipso ae visu percipitur in corporibus admodum firmis ac solidis, sed sonoris, ut in aere campa no quae quidem quo magis sonora sunt, eo vehementius, ac diutius post ictum quatiuntur, agitan turque, tinnitumqtie propterea producunt. Externus itaque aer, tum ab Aetite,tum etiam sortasse nonnihil ab interno aere per lapidis poros, actus atque eommotus aurium nervos concutit, ipsi au tem nervii ii veluti quidam laniculi spirituum affluxu tensi ad eerebrum usque undatim quodammo
do mc vetitur: ita vero a natura comparatum est,ut ad hunc nervorum motum in cerebro occulta
adhuc ratione sonitus species ab anima percipiatur. Quod autem lapis integer magis resonet, quam stactus eo fit, quia in fracto motus imbecillior est ob partium lcjunctionem e quo enim earum coniunctio major est, major ex percussione fit motus , hinc plumbum nullum sere sonum edit, quod ejus particulae laxe admodum inter se cohaereant,eademquo' de causa aes campanum ex minima quaque rima, raucum ac sere surdum evadit. Ex dictis patet soni, coloris, alioruinque sensuum species in ipsa mente gigni, non autem in rebus . aut in aere , aut etiam in ipsisniet sensuum organis inhaerere , ut plerique falso opinantur, quorum etiam errore deceptus fuit Murcatus noster sonitus speciem in aere constituens .
LAPIDES CAETERI E' NIDIS AVIUM,
Aspitates , Cirrites , Coracia.
C A P. XXIII. IN vεΜiκi lapides in gruum nidis Albertus auctor est , quod a se obser
vatum ait in Coloniae Agrippinensis quodam horto , ubi foetus annis aliquot continuis procreassent. Eorum speciem non posse certam depingi, quod Lapides quem n sum ipsis surrcptis alios absque delectu substituere viderentur. Nulla in hoc igitur pr*stς0x gruibu vis Naturae, quae ad lapides referatur, suspicienda est. Quippe grues aliqua lapidis facultas benigna posteritati suae non movet, solo ponderis commodo in magna vitae sol crtia utentes. Dicuntur enim nocturnas gregis sui excubias agerc, lapillum altero pede substinentes, cujus rctinendi cura soporem coerceant . Uolantes etiam lapillos ferre, ut iis libratis cognoscant quid itineris consectum sit, atque ubi subsidendum. Certum esse scribit Plinius transvolan- Lib. to. cap. 23. tes Pontum cum medium transmiserint lapillos abjicere . Quos itaque ad similes usus paratos habent, in nidis depositos inveniri, nihil admirandum, contingit. Democritus apud Plinium gemmam coloris ignei tradit in nido Arabicarum Lib. 37. eim io.
avium quaercnda in nomine ci Aspi laten, nisi melius Asplenites dicatur, quam Camcli pilo spleneticis alligari oportet . Quae sint Arabicae alites, dubium L l num
344쪽
exercit. 233. Lib. IO. cap. 47
Histor. lib. g. cap. 3. Histor. lib.9. e. r. is IT. de partibus lib. q. cap. 12. Coraciae sabulosae
num quas Aristoteles Cinnamomos vocat in altis arboribus nidum Ic-ctis cinnamomi surculis texentes , quem incolae plumbatis sagittis dejiciunt .
In nido Cirris avis, quae κMρις etiam dicitur ab Ovidio,reperiri fertur lapi.dem Cirriten, quem Quiritiam nonnulli dixerunt, & Quirinum, pcnh incredibilem vim tribuentes, dormientis pectori appositum animo illudere, ut secreta palam fateri cogat. De Ciri ave magna quaestio, quaenam monstretur . Scyllam Nisi Megarensium regis filiam desperati salute postquam caesariem patris, in qua fortuna regia constituta erat, detonsam, atque hosti traditam non fuisse acceptam vidisset) in eam avem non sine causa fabulae conversam dictant. Est enim Nisus avis insigni fragrans in Cirim odio,quasi filiam impictatis ulciscendae causa persequatur. Ipsa tanquam patris caesariem adhuc ferat, capitis plumis spectatur in apicem paulum crispatis, unde Cirris dicitur, vel si Latinum verbum nolis , quo utitur Oppianus , sit nomen a coloro . Ciris vero cst a taὸ τῶ Ululam,& Upupam putarunt, qui Graece nesciunt. Et viri docti non sanius dissentiunt. Alaudam pertinaciter credunt multi, apicis comparatione adducti. Sed huic praecipuus hostis non est Nisus, neque colores habet, quibus Cirim Pocta pingit.Quidam 3 Haematopum faciunt a rubedine crurum. At inter peregrinas eam avcm Plinius digerit, atque ex .Hgypto, inquit, in Italiam convectam supcrcsse paucis diebus. Alii ανΘον Aristotelis volunt propter decentiam coloris, quae cum iis blandiebatur, non viderunt quam parvam
avem, majorem aucupante S, ceperint: σπι'ζα Aristotelis ανθον aequat, non Cirim.
Qui considerati iis in historia hujus philosophi, vel in ludo Naturae versatus
fuisset, aliam avena ipso nomine obviam habuisset . Nam κυ- , quam praeter Cirrim dicam Notarum quae perscribuntur nulla dissidet. Pugnam cum aequalibus non detrectat, cruribus longis, victu facili, sed infausta. Et Suidas inquit, ιρνεαν δώοιωνιτον γαμοῦσι. Aristophanes tondendi morem exprimit sic in Avibus, ο λιθοα τούτουι ιν ἐτυλω ν αι κρεκει τοῖο ρυγχεσιν.HOc Sittae Aristoteles tribuit, avi moribus germanae, praestigiarum, veneficiisque pariter damnatae . 7 Coraciam rufo colore lapidem E corvi nido hac industria pollicentur . Calendis Aprilis ova nido clata,dum indurescant decoquenda esse ac rursum inferenda nido ubi refrixerint. Factum parens ad nidum reversa cognoscit,& vociferationibus execratur . Inde avolat in loca remota : post nidum revisens assert lapidem, quo admoto statim ova reviviscunt . Hunc tum auferendum committunt, tanta facultate donatum , quantam spes nostra concipere nunquam potuit . Quapropter animum inducere nequivi, cum solo lapidis afflatu futurum vatem non sperarem , ut ejus acquirendi periculum ,
i Aspitates dicta videtur a particula privativa a, & -,λιν macula , quod fortasse nullis maculis notata esset. Ac propterea non est cur aliud huius nominis etymon requiramus , & cum Mereato Asplenites, pro Aspitates, reponendum esse suspicemur : nomina cnim gemmis ex Colore, figura , aliisque smilibut qualitatibus imponi solitum fuisse jam ex Plinio demonstravimus , non minusquam ex faeuliatibus: pra sertim cum virtutem hanc spleneticam Magorum vanitate huic gemmae a Rsietam, dubitari potest: quis enim non riserit,quae de eameli pilo referunt,aliasque sutilissimas nugas, quas de ipsa superstitiose jaetant λ αὶ ideli : d tondendo. 3 Hamatopus ab M in sangui , de πιι per quasi sanguineos pedes habens. Aνθος enim Graece stos. 3ὶ Hoe est : Inaunicati auturii avem nubentibus. Ο Idest i Iopides hosce rostris cxpoliebaut occel. Coracia enim dicta est a corvus .
345쪽
FOe τo a. uti lapidum Paeanites numerosum in se partum celat specie utri tenuitas corporis,cavum introrsus cedens,totusque ovi corticem exaequa-, LANIS PAEAN ITE Sret, si perfieeretur uno ductu superfietes r quae binis oeeluditur testis, circulicininentia commissuram indicante, atque iis in una longitudinis parte non ex Ll a aequo
346쪽
vires. -έer Poeta lib. s. v. 36. σου de nat. Ivid. Autrius de Rehus
aequo compositis, veluti quaedam concharum capitella, alteri subdit ur altera. Materia in tanta tenuitate , duritia excellit, aequabilis, prope candida . Intus per ambitum laterum stipatur foetus translucidus specie,aquae glaciatae cuspidatus crystalli modo. Is interdum adeo isequens, ut sibi acervatim infideat, rarae magnitudinis, quae annulum deceat, quanuis neque speciem ejus annulo dignemur, nempe quam ars vincat simulatione Vitri . Videtur ex humido concipi, quod in cavum transmeans, liberat se crassoris terrae partibus, & in vitream speciem concrescit Adamantina figura . De qua dicetur alias , qua ratione fiat angulata . Itaque Paeanites ille plenior est, cui plus humidi acces sit ille majusculos concipit foetus, qui laxioribus pustulis humidum admittit. Nonnunquam quid terrae cretaccae, vel arenosae aliquam cavi partem oceupat, in quo foetus mobilis Iusionem Actitis praestat . Hujusmodi vero de natura , Paeanitis constitutio, quo accuratius inspicio, eo minus rationibus meis accedit . Difficulter enim omnes causas animo complecti possum, quibus vacuum cavum fiat , adeo tenui septo inclusum, quod ovi gallinacei magnitudinem adaequet saepe , anseris etiam, & struthio cameli ut visum est. Unde humidum adsit paratum semper , ut in vitreum corpus densetur, par difficultas ostendiatur . Et reperitur ejus densitatis cortex uteri, quae humidum sustineat. Attamen si transmittitur, ubi receptum erit, pari modo ad imam partem exitu quaeret. Quapropter expositam concipiendi foetus rationem minim E laudo , quam Veteres existimasse ex nomine comprehendo , cum Paean item Gemonidem μο - γιμῖν dici voluerint, quasi guttis a filuentibus novo semper foetu augeatur. Equidem Paeanitem, foetumque ejus omnem unius operae puto , videlicet totam cogi materiam in unum locum , coactamque a nobiliori forma disponi, ut crassior cavum muniat, tenuior intus Adamantina facie confideat . Nam cum illi formae quaedam ovatae conchae species, quam exterior
Paeanites gerit, danda siti caetera simul eidem tribuere non dubito . Invenitur sicut plerique o non alte reconditus locis, quibus conchae Iapides nascuntur. In Macedoniae septentrionali parte, quae Paeonia dicta est, ultra fluvium Axium , qui nunc Vardaro, copiosus est . Inde a region Paeonitem nuncupatum opinor. Hoc Plinius videtur indicare causam nominis ita reddens. Nam, inquit, tales in Macedonia, ct juxta monumentum Tiresiae
inveniuntur specie aquae glaciatae . Ita locus ille Plinii sarciendus est restituta copula, quae desiderabatur. Non enim in Macedonia monumentum Tiresiae fuit. In Boeotia sub Tilphos o monte conditum Strabo docet, ubi profugus jam senex e vita excessit, cum aquam fontis Tilphossae gelidissimam hausisset. Ibi Paean item aequh gigni Solinus testimonium dicit . Nos ipsi deambulantes in planitie Montis Marii, qui ante Romam procumbit, quem primum vidcba
mus Paeanitem invenimus . Sunt porro reperti quidam ad Molschen Germaniae, quam ita appellare satius est, qua in sic Latina nomina escere, ut sua non sint. Multi in Anglia, rubenti, ac tenaci solo eruuntur, quos Britannicos Adamantas quidam dixerunt . Eorum locus in ditione Somerset, inter Ucntam Belgarum , quae ab Anglis Brighis υυe vocatur, & flumen Sabrinam . opitulari Paean item parturientibus tradunt,& concipientibus, ut Solinus scribit . Quae de partu ipsius jactantur, male accepta fuisse nunc comparent. Nullum omnino genus lapidum similem sui parit. Nullum enim generat,quod Animae solius munus est. Perpetuum aetatis vitium fuit , quae recte auctores ipsi statuerunt, cum ad plures pervenissent, ex sensu, atque ore aliorum quid alieni contrahere, cujus accessione pristinum vigorem permutarent e quemadmodum ferrum , quantum rubigini additur , tantum de suo deperdet. Hoc autem discutit recta ratio, vel innovat . Conceptionem lapidis intelligimus
simpliciter alterius corporis complexionem , non ratam generationis actionem. Sed quo hon se proripit ignava temeritas λ Recens auctor est, qui scribit duos hac tempestate Adamantas haberi in thesauris Heroinae fcetum con milem statis temporibus procreantes . Miraculum Graeca fide dignum , dc Philostrati nugis ascribendum . Audet insuper rationem illius naturae, di pa
347쪽
tus commentari. Cumque propter Adamantinam soliditatem cavuum utero dari non videt, neque per duritiem partum facilem esset vim lapidum, inquit, ex aere circunfuso generare, nempe ex materia non sua. En larvas ingenii, umbras vetitatis.
Nereati Gemonis videtur esse ex eorum lapidum genere, quos Ventri eripollini appellat Imperatus quorum etiam Icon affertur apud BoetIum inter Aeeitas. Eadein autem ratione illum concrevisse arbitramur, qua se enita,ut dictum est,aliaeque crystallinarii meoncretionum species opaeo ae erassiori quodam eortice involutae,quae passim oecurrunt in Museis. Hae siquidem gignuntur ex liquore salino aquearum partium copia reserto, qui cum alicubi collectus fuerit particulae terrestres paulatim ad externam superficiem propelluntur , ubi accedentibus etiam aliis sordibus ae quisquiliis aliunde advectis,invieem implicantur,atque obdurescunt in cru sam lapideam. Exinde vero salina,aqueaque eorpuscula intestino motu imminuto paulatim inter se coeunt, ac in erystallinos lapides abeunt. Gemonis quo modo gignatur.
348쪽
LAPIDES ACULEATI, SIVE ACULEOFERI.
ΡRoxi MuΜ Paeaniti genus nos Aculeatum , vulgus Hetruriae Agoraivolenuncupavit, re ipsa nomen suggerente. Figura lapidum tuberat, rotun- . ditatis plerunque depressae, concesso intus cavo exiguo pr ter crassitudinem P RVP '' corporis ambientis, cujus superficies extima magna ex parte uaciali , aspς i I, A PII E s ACU I. HATTtate operis perplexum, involutae rei eontextum imitatur. Materia taris saxea, coloris albi, cinereique : quae interius recedit proxima cavo, candidam alabastri puritatem aperit. Hanc obarmant aculei tenues, directi, materiae crystallinae, acri nitore, acie ex omni parte in se conversa, tanquam hostili manu ve
349쪽
sis spiculis in globum cone urrente . Aculei tenuissimae acus similitudine , in longitudinem grani hordei producuntur. Tanta vero tenuitas dubitationem Proponit, an omne pellucidum corpus ex humore fiat. I Non videtur, quoniam humor , neque distillans , neque profluens, in eam tenuitatem deducitur. An ex humente fiunt halitu, quem lapides a primo ortu intra se concipiunt, forma sic instituente λ Hoc ut necessarium huic causae, ita non est absurdum tali moderatione affectas habere partes halitum, ut desidentes in pellucidum corpus uniantur. Cum igitur solido corpore totum caUum complere nequeat halitus ille, materia intermita vacuo per omnes dimensiones ducitur in longitudines, id est, in aculeos illos, qui teretes fiunt ab aequali augmento , praeacuti, quia deficiente materia desinunt a
Thuscia Aculeatos gignit humo macra, locoque saxoso, non procul Arno flumine, tribus passuum mil. supra Montis Uarchi Castium , Arctium civitatem Versus, ubi Levana vicus vocatur. Multos ejiciunt, qui terram ibi subigunt , quippe usum eorum nullum incolae norunt. Neque quod laudem e SO,pIaeter naturae vim,respectumque rerum minimarum, nihil compertum est.
Aquae particulas longὸ tenui. ea osse,quam ut sub sensus cadero possint, nemo vel mediocriter in Physicis versatus ignorat ; ideo nihil dubii est, quiti etiam in fibras longe subtil ciret concrescere polline, quam sunt hujusmodi acieulae: nam si dictae partieulae alia poli aliam in directum collocen- eur, disponanturque,linea profecto exilissima, ac caeca ex earum collaesione compingetur . Licet enim aqua tum ob propriarum partium complexum, tum ob circunfusi aeris pressionem , in stillas majores cogatur et multis tamen de causis evenire potest ut in tenuissimas guttas dividatur, praeser aim vero ob alicuius corporis solidioris pressionem, vel salinarum cuspidum admistionem:quae quidem inter aqueas particulas interpositae, non modo earum motum conibere pollunt, vertim etiam nexum disjungere . Quod sane evidenter contingit,cum aqua ligni aut alterius corporis solidioris substantiam penetrat,id quod fieri non posset nisi liquor arctissimos ligni poros, tubulosque subiret, gorumque formam indueret .
350쪽
DENDROPHORUS , DENDROPHΥTHUS ,
Gasidanes , Lapis Palinatus , Daphnia.
MIRUM unde quaerat amoenitates Natura, unde jucunditatem ruris, speciemque consiti nemoris percipere libeat. In lapide arbusculae in ordinem directae, dissitaeque, reptantes hcrbar,flosculi cum frondibus sparsi reperiuntur. Quod argumentosum Naturae opus ne careat indice, lapidem, quem adornat ea ruris copia, nuncupare visum est. Hic mollis, & continenti corpore candidus, plantulas omnes nigro colore, vcl lurido pingit , suavi varietate , ac proxima aemulatione . Sane negarent a Natura perfectas esse, nisi doceret ipsa, non posse ab arte fieri . Ars effigiem rerum velut umbram in superficie sistit. Ipsa in hoc lapide picturae soliditatem addit, omnemque partium situm persequitur. Quibus rebus fit, ut quoquoversus secturam Iapidis ordienti, nunc eaedem, modo aliae, nunc integrae, modo parteS plantarum reddantur . Genera Dendrophori tria comperimus, uti regione, sic &Picturae modo,paucisque notis nonnihil diversa,& feliciter, ni fallor, his tabellis nostris impressa. Sed quoniam cuncta delineandi ratio non valet exponere, reliqua oratione supplebimus. Δε νδ ο φ of os PRIΜVS
Primus Dendrophorus gypso paullim durior, mediam continet coagmen