De sermone Latino, et modis Latine loquendi. Hadrianus S.Rom.ecclesiae cardinalis Nuper a mendis plerique expurgatus, & in suum pristinum candorem restitutus. Postremùm Horatius Tuscanella aliquot locos emaculauit; ordinateque Italicis elocutionibus

발행: 1568년

분량: 348페이지

출처: archive.org

분류: 연설

271쪽

HADRIANVS CARDINALI s

& opera publica redemptoribus locabantur,praecipua in ter caetera conditio opponebatur, curarent ut sirta tectaque essent, id est, bene prouisa, aut reparata. quod uero redemptores ex locato debebant cum exigebatur, arta tectae Sigi dicebatur. quandoq; per translationem ea verba sartatecta usurpantur. Pla .in Tri. serta tecta tua praecepta usq; habui mea modestia. Cicero Cqlio, Hoc mihi da atq; largire, ut Μ arcum Curius artum & tectum ut aiunt ab omni incommodo,detrimeto, molestia lyncerum, integrumq; conserues. Idem in oratione ante exilium. Qui numini deorum cons cratum Licrum tectum ab omni periculo conseruaui . 1 Sarcta tecta siniri citer. Plau. in Mustella. Non videor mihi sarcire posse aedes meas, quin totae perpetuo ruant. Cic. Bruto, Quorum quidem omnia comoda, omnesq; facultates,quibus & sacra conficere,& sarcta tecta aedium sacrarum , locorumq, comunium tueri possit, consistunt in iis vectigal ibus. Idem in Verr. Cum consules ardes sic ras locauissent, neq; potuissent omnia sarta tecta exigere . Ibid. Eundemq; te memini,censorias quoq; leges in sartis to ctis exigendis tollere. Ibid. Uerum etiam in iis sertis tectisq, damnata est . Vlp. de Off. proconsulis l. Si in alicuius aedes sacras, & opera publica circumire inspici edi gratia, an sarcta tectaq; sint, vel an aliqua refectione indigeant Caelsus de usu fructu. Hactenus rame ut sarcta tecta habeat siqua tamen vetustate corruissent, neutrum cogi reficere, R subdit. Vnde Carlsus de modo sarcta teoa habendi querit.

TEMPORE.

AENTE tempus,post tempus ad tempus,per tempus in te-- Pus, in tempore, primo quoq; tempore, primo quoque die, pro tempore, pro re pro loco , uno tempore; Hos Sc alios dicendi modos, mira elegantique varietate perfecta

illa latinitas condidit.Si quis ea, quae infra posivi diligen . .er leSeri sine alio interprete per se satis intelliget.

272쪽

DE MODIS LATINE LO.

Ad tempus. Tere. in And.comodiore hois aduentu ad tempus non vidi . Ci. de finibus bo.&malo.Itaq; ad tempus Pisonem omnes. Idem Planco . Is autem,qui vere appellari potest honor non inuitamentum ad lepus, sed perpetuae virtutis est praemiu. Idem Atti . Satis erat dierit,ut Puteolos excurrere possem.&ad tempus redire. Eidem, Aderis autem ad tempus.

Idem in Verrem,Si quq castiores erant,ad tempus veniebat. Pla. Cicero Si autem initinere meo se opposuerit ad tempus consilium capiam. Asconius Pedianus: Cur fraudi sit Ciceroni, cum ad tempus oratorum dicta proferantur Idem Non intelligunt haec ad tempus commode adiungi. Paulus de damno infecto lege ad curatoris, Si dominus ad te pus pecuniam impensam cum usuris, restituere voluerit,

Per tempus.

Plautus, Mihi per tempus inceptum est iter. Idem in Bacchidibus,Per tempus hic venit miles. Idem in Truculento,Per tempus subuenistis mihi. Ide in Mene. no potuisti P ips magis aduenire qua aduenis. Τeren . in Hecy. Sed video Phidippum per tempus egredi.

Cato de re ru. Frondem populneam,vlmeam, quernam c dito,& per tempus eam condito.

Ibidem, & per lepus radices qua plurimas cum terra serere Ibidem,Vmbram partim per tempus habet. Ibidem, Vimina matura, salices per tempus legantur. Post tempus. Plautus in Captivis,Sero post tempus venis. Cicero pro P.quintio,Ego pro te hoc consulo, post tempus,& in alienare,quoniam tu in tua re cum tempus era consulere oblitus es. Varro de re rust.quae post tempus nascutur sere vitiosa tui nutilia existunt. In tempus.

Cicero Attico , Nam & eiusmodi sunt ii versus, ut ab initi, Pompei in tempus scripti esse videantur.

273쪽

cic. Atti . Multas uno tempore accepi epistolas tuas.

Suo tempore.

Idem in Ver.Scaditius rem se totam relictarum dicit, & suo

tempore esse rediturum, Primo ΤΜoq; tempore.

Τ.L. ab urb.con. Vt primo quoq; tempore in Italiam transgressus iungeret se Annibali. Ibidem primo quoq; tempore redire in Hispaniam iussit. Ibidem Decreuerunt, ut primo quoq; tempore de ea re aa

populum ferretur. i Primo quoq; die.

Ibidem Decreuerunt, ut primo quoq; die ad populit serrem. Gn.Pop. L. Domitio: ut primo quoq; die Luceria aduenires.

Tempestiuum conuiuium. magi ieria a maioribus institutasermo qui more maior m a sommo magistro adhibetur in poculo.

NON Duu cuiquam satis arbitror exploratum, quid si te pestiuum conuium . Hoc certe liquet, non esse id quod simpliciter verba ostendunt, ut id sit conuiuium tempestivum,quod conuiuium in tempore paratum. Nam ut patet ex iis Mas infra posui autoritatibus,aliquid praecipui in eo erat conuiuio,quod non erat item in aliis. ut Magisteria maioribus instituta,ut sermo quida, qui more maioru a magistro adhibebatur in poculo, ea cuiusmodi ersent nemo quod sciam pr odidit. Cic. Atti. Audio a bonis viris,qui, & nunc,& Lepe antea magno praesidio reip.fuerunt,hanc cunctationem nostra non probari multam mihi, & seuere in conuiuiis tempestiuis disputari. Idem pro P.Scyl. Quantum alli tribuunt tempestiuis conuiuiis quantum aleae. Idem pro L. Murena, Nemo vero saltat sobrius, nisi sorte in laniat neq; in solitudine,neq; in couiuio moderato,atqῖ honesto.Tempestiui conuiuii,amqni loci, multarum deliciarum comes est extrema saltatio. conuiuio. Idem in Ver. Statuitur Lollius in illo tepestiuo gladiatorii Idem de sene. Catonem loquentem facit. Ego vero propter sermonis delectationem tempestiuis quom couiuiis delector,& subdit. Mevero,& magisteria aclectat a maioribus instituta,& is sermo,qui more maiorum a summo magi

274쪽

stro adhibetur in poculo. Idem Atti . Quas enim carnas,& facere,& obire scripsi ad me Sextius quam lautas quam tempestiuas. Horatius in Odis, Tempestivius in domo Pauli purpureis

ales oloribus comesabere maximi. TEMPE sTAS IDONEA, MALA.NO K est semper tempestas mala, sed quandoq; bona,vi

constet verbum medium esse. Cice. fratri,Tu si ita expedit,velim quamprimum bona &' certa tempestate conscendas,ad meq; venias. seris-Ibi. Prima nauigatione,du modo idonea tepestas sit ne omi- Cato de re rust. Dicit villicus sedulo se fecisse,seruos non valuisib,tempestates malas fuisse.

TABESCERE .

TABEsCERE non est languere, aut deficere, aut putrescere,ut nonnulli putant, sed interiore sensu est proprie liquescere, consumi.

Plau. in Merc. Cor. aedopol miserum,quod guttatim contabescit,quasi in aquam tu indideris salem. Cato de re rust. Fiscellam cum sale populari suspendito, α quasi ato,suppletoq; idet idem,id aliquoties in die facito , usque adeo donec sal desierit tabescere biduum. Idem,Salis puri modum,& eum in fiscellam suspendito, sinitoq; cum musto distabescat. Hora. Quodq; aliena capella gerat distetius huber Tabescit.

Ouid. in Meta.Tabuerant cerae, nudos quatit ille lacertos . Ibi. Non tulit vlterius, sed ut in tabescere flavae. Igne leui cere,matutineq; pruinae, Sole repente solent sic attenuatus amore Liquitur. ΤANrVM ABEST, PARUM ABEST, NIHIL ABEST. TAntum abest,parum abest, nihil abest,dicendi elegantiusmi modi, non sunt a studiosis literarum praeterundi. i l Cic. in Tusc.Sed tamen latum abest,ut scribi contra nos nOlimns, ut id etiam maxime optemus. Idem pro .l. Man.Tantumq; abest,ut aliquam bonam gratia mihi quaesisse videar,ut multas etiam simultates, partim obscuras, partim apertas intelligatis, mihi non necessarias vobis non inutiles suscepisse.. Tandem

275쪽

TANDEM ALIQUANDO, QUOUSQUE TANDEM.TAndem aliquaquo, quousq; tandem, haec coniuncta ass- uerbia in oratione veluti duq stellae coruscant, eanq; ma

gnopere exornant.

Ci.T.Tande aliquado mihi a te expetissima liter as redidit. Idem in Cat. Quousq; tandem abutere patientia nostra Τ.L.ab vr.con. Quousq; tandem ignorabimusvires nostras ΤΕΝΤΑRE ATTENTARE. TEntare paulo occultiore significato, id est quod assice- , re, & occupare. Attentare autem quasi insidiose per- uestigare. Cice. Atti .Scripseras te quodam valetudinis genere tentari. Eidem: Valetudinem tuam iam confirmatam est e,& a vetere morbo,& ab omnibus tentationibus gaudeo. Idem in Tusc.Quod animi volentes morbo tentari non possunt corpora possunt. Idem de Orat. Cum is est auditor, qui non vereatur,ne com- posita orationis insidiis sua fide attentetur. Virg.in Georg.Turpis oves tentat scabies.

Hora.Si latus,aut renes morbo tentatur acuto. N sIdem. At si condoluit tentatum frigore corpus. TANTISPER. DV Μ.

TANTISPER plerunque particula dum post se trahit, apud eos autores, quos nunquam satis admirari, & suspicere possumus Plau.in Men. Meretrix tantisper blanditur,dum illud quod

rapiat,videt. iTeren .in Heaut. Ego te meum esse dici tantisper uolo dum quod te dignum est facis. Ibid. Decreui tantis me minus iniuriae Chreme meo gnato facere,dum fam miser. Idem in Adelp. Malo coactus qui suum officium facit, dum id rescitum iri credit,iantisper cauet. Cic.M. Uat roni. Habes rationem consilii mei.Tibi igitur cesto latendum tantisper ibidem,dum effervescit haec gratulatio,&simul dum audiam quemadmodum negocium confectum sit.

Idem in arte Rheto . Ut ibi esset tantisper,dum culleus, io

276쪽

DE MODIS LATINE LO. r 3

quem coniectus in profluentem deueheretur, compa

raretur.

Transiuersism unguem non discedere,vel digitum auip demiatum,uel digitum latum. TRAMsVE R s v M unguem vel digitum,aut pede latum, vel disti tum latum non discedere, modum etiam hunc dicendi gormauerunt Latini illi, cum paruulum interualluostendere volebant. Plau. in Aulul. Si ex isto loco tuo digitum transuertum, vel unguem latum excesseraS. Idem in Bacc. Nego tibi annis.xx. fuisse primis copis digitulonge a pedagogo, pedemut efferres ex aedibus ante solem

exorientem . .

Idem Mostel.Si posthac me pedem latum modo scies imposuisse in undam haud causa est illico, quod nunc voluisti facere,quin facias mihi. Cic. in Acad. Ab hac mihi non licet transuersum ut aiunt digitum discedere. . . . 'Idem in Ver. Pueri Sisennae credo qui audiuissent que in illatem monia ellent dicta, ocuros de isto nusquam deiicere , neq; ab argento digitum discedere. Idem C.Fabio Gallo. urgeo igitur transuersum ungue ut aiunt a stilo,is.n.est dicendi opifex.

TVκpEM & obstoenam significationem habetis loquendi modus: qui apud eOS , quos Saepe memoro bonos autores frequens est. Dicebat. n.tollere pedes ea modema, ut qu obscoenitas rebus inesset,lionei lis utcuq; verbis tegeretur Cic. Atti. Sed soror quae tantum habeat consularis loci,unumihi solum pedem dat. Noli inquam de uno pede sororis queri, licet etiam alterum tollas. Non consulare inquies dictum, fateor,

ΤOLLERE manus modum hunc loquendi in laetitia vel admiratione rei gratiq antiqui adhibebant. Cicero C sari: Sustulimus manus, & ego,& Balbus, tanta fuit opportunitas. Idem in Academi.Hortensus autem velae menter admirans,

s quod

277쪽

H ADR I AN US CARDINALIS

quod quidem perpetuo Lucilio loquente fecerit,ut etiam

manus saepe tolleret. TENDERE ITER.

TENDERE iter, id est, quod Iter sacere, uterq; loquendi

modus venustissimus. Verg.Tendere iter pennis. Τ.L. de bel.Punic. Cum ab occasu solis ad exortus tenderent Iter. V T. EXPRIMI vix potest, quantam partem Latini sermonis particula Vt,contineat,qua naue vario dicendi modo perorationem serpat, ac veluti lasciua luxuriet. De Ut: quo loco multi ne, inepte ponunt,& significat dubitationem,& coniungitur cum metuo, vereor, timeo. Teren. Metuo ut substet hospes. I dem in And. Dies mihi ut sit satis vereor ad agendum. Idem in Hecyra.Sed firmae vereor hae ut lint nuptiae. Caesar. in com . V t satis commode supportari possit timere :dicebant. Cic. M. Marcello. Sed cum ita late pateat eius potestas,quam Ueremur, ut terrarum orbem complexa sit,nonne mauis sine periculo domi tuae esse, quam cum periculo alienae Idem Atti . Et tamen vereor ut iis ipsis contentus sit. Eidem. Quod. n. tu abfuisti, uereor ut satis diligenter actum in senatu sit de literis meis. Ide pro Mil. Accepi a te literas, quibus vereri videris, ut epi- 'stolas illas acceperim. Idem Ter. oes labores te excipere video, timeo ut sustineas. Eidem. Si homo amens diripiendam urbe daturus est, uereor ut Dolo bella ipse nobis satis prodesse possit. 3Idem pro P. Quintio. Tamen ne vereris,ut possit haec contra Hortensium contendere Ide coni. Rultu. Veretur Hyempsal ut satis firmii sit & ratu. Idem in Ant. Ne uerendum quidem est, ut tenere se possit,

ut moderari. Horatius. O puer ut sis uitalis metuo. De V pro quemadmodum. Cicero ad Bru. age uero teste producto, credo te exclamationem Clodii aduocati audisi quae cosurrectio iudicum is L satia

278쪽

gacta sit, ut me circu steterint,ut aperte iugula sua pro meo P. Clodio ostentarint. capite. Idem in Rul.Sed omitto ut sit factus uterq; nostrum. Virgil.in Buco. Aspice ut antrum, Sylvestris raris sparsit labrusca racemis. Ouid .de Morte Tibulli, Aspice demissis ut eat miserabilis Hora. Uiden. ut geminae stent uertice crittae alis. Idenu.Vides ut alta stet niue candidum Sorracte

De ut pro quomodo,ct interrogantis. Plau. in Persia. ut uales'Respondetur, ut queo.

Ibid.Vt munitum tibi uisum est oppidum

Idem in Triuummo. Quid agit tua uxorλue ualet Idem . Ut uidetur mulier Respondetur,non aedepol mala. Horat. Vt ualet' ut meminit nostripo uid .de ponto: Cernis ut exiguit m corrupant ocia corpus. De Utoro quomodo ed cum quadam admiratione interrogat.

Plau. in captiuus, Ut saepae summa ingenia in occulto latet. Idem in Rudente. Vt afflictatur mi sera Ibidem. Vides ne alteram illam ut fluctus eiecit foras Ibidem: ut prae timore ingenua in undas concidit Ibidem:Vt te amplector libens. Ibidem. Ut ego amo te mea Ampeliscaὸut dulcis es Idem in Mercatore. Vidi sis imulat malus. Idem in Sticho.Vt ego te nunc conspicio libens p ut prae laetitia lachrymae prosiliunt mihi Cic. pro Mil. Vt contenipsit ut pro nihilo putauit E idem. Gneus autem noster, o rem miseram,& incredibilem

ut totus iacet

Verg. Ut te forti is me Τecrum. Accipio,agnoscoq; libens ut uerba parentis Idem in secundo Aeneidos,Vt te post multa tuorum Funera, post varios holumq; orbisq; labores, defessi aspicimus. Hora. Ut iuuat pastas oves uidere properantes domum ΘIdem; Ut semper & gaudes illudere reo us Humanis Idem in Odis . Ut gaudet insitiva decerpens pira

Vt pro itere,uel posito,uel addito,ut nunc loquimur. Caesar in com. Acia cum ut omnia contra opinione accideren tame multo se plurimu nauibus posse prospiciebat.

279쪽

Cicero Atti . Quis autem locus erit tutus: ut placatisviantur, fluctibusλIde Bruto. Nos te. tumq; exercitum expectamus, sine quo ut reliqua ex sente clasti cedat, vis satis liberi videmur fore. Idem in Oratore: Vt ehim auaeraS omnia, quomodo Graeci ineptum appellant, non reperi S. Idem pro P. Quintio, Ad me ventu est, qui, ut summa, haberem cStera,temporis quidem certe vix satis habui, ut rem tantum tot controuersi is implicitam possem cognoscere. Idem pro l. Agraria, Etenim ut circunspiciamus omnia,quq populo gra ta, atq; iucunda sunt nihil tam populare qui pacem quam concordiam, quam ocium reperiem v et . Idem in Anto. Quod si pacis, id est, timoris nostri nome audiuerit,ut non referat pedem, insistet certe. Idem in Philip. Legem illam appellare fas non est , &, ut sie flex, non debemus illam Hircii legem putare. Caro de re rustica. Non est in nostra potestate, sed in natu-, rae ut tamen multum sit 1n nobis. Oui. de Pot. Vt mihi dii faueat, quibus est manifestior ipse, Poena potest demi, culpa per ennis erit. Ibidem. Luce minus decima domina venietis in urbem, Ut festinatum non faciatis iter. Idem, Ut multum demas nostro de corpore cura , . Non minus exhausto quod superabit erit. Idem in episto.Vt terram inuenias; quis eam tibi tradet habendam. In eisdem,Vt pelago suadente etiam retinac*la solvas, Multa tamen latus tristitia pontus habet. Hora. in epist. Multae sunt plate nihil ut meditatibus obstet. Τitus L. ab urbe con. Ex Brutio agro. qui, ut omniS coleretur exiguus tamen tanto alendo exercitui erat. Idem de bello Macedonico . ut trium numero scriptoru pa- tum fidei sit,magnam tamen victoriam suisse apparet. Vt pro sicut. Caesar in commeta.Ηoru autoritate finitimi aducti, visu ne Gallorii subita,& repetina costia,eadem de causa Trebiu Terrasidiumq; retinent.

Cicero ad Brittu,Habes,ut breuissime potui genus iudicii. Idem

280쪽

DE MODIs LATINE LO. 139

Ide de Senectu te, Multae etia-RO. literae erant Ide de finibus. Pueri in quibus ut in speculis natura cernit Idem in Bru .Fuit ut temporibus illis Luculentus iuris valde peritu S. Ibid. Erat cum literis, Latinis,lum etiam Gr cis ut temporibus illis satis eruditus. Τ.Liuius ab urbe condita.Sacra publica,vi a Numa erant instituta, cere. Ibid.Vt in tali tumultum portas invadit. Plau. in Persia. Vt istum dii, leaeq;lperdant. Idem in Mostel. Vt dii. deaeq; omnes me pessimis exemplis interficiat, nisi ego illam interfecero siti fameq; atq; gelu. Terentius in Heauton . Ut te oes quide dii,deaeq; quatu em Syre,cum tuo illo inuento, cumq, incepto perdant. Idem in Adel. Vt Syre te cum tua monstratione maSnus perdat Iuppiter. Idem in Eunctio dii,deaeq; omnes senem perdant. Vt pro postqv am. Plata. in Stico .Nam viri nostri domo ut abierunt,hic tertius

annus est.

Cicero in Anto .Est enim annus ut repulsam tulit. Idem n Bruto, Nam ut illos de repub.libros aedidisti, nihil a te sane postea acceptimus. . . . Eidem, Ut veni in Arpinum,cu ad me frater venisset.an primis nobis sermo,isq, multus de te fuit. Eidem.Vt primum iudicet,consederunt,valde dissidere bo

ni coeperunt, .

Eidem,Vt ab urbe discessi,nullum intermis diem,qui' aliquid ad te literarum darem. Idem Attico, Vt Athenas ad xv. Calend.Qtrintiles venergexpectabam quartum diem Pompeium. Cui dius de Ponto,Nec quicquam ad nostras peruenit acerbius aures,Vt sumus in Ponto perueniatq; precor. V E. PARTI cvLA Ve, dici vix potest quanta cum venustate, de gratia ponatur, ab antiquis. Legendo tamen,& meditan do melius consideratur. Disiunctiva enim coniunctio est. id si nificet quod auri

s 1 Cicero

SEARCH

MENU NAVIGATION