De sermone Latino, et modis Latine loquendi. Hadrianus S.Rom.ecclesiae cardinalis Nuper a mendis plerique expurgatus, & in suum pristinum candorem restitutus. Postremùm Horatius Tuscanella aliquot locos emaculauit; ordinateque Italicis elocutionibus

발행: 1568년

분량: 348페이지

출처: archive.org

분류: 연설

281쪽

II ADRIANVS CARDINALI g

Ci.Αt. Appius. n. ad me ex itinere bis,ter ue literas miserat. Eidem, Amici regis duo, tres ue per diuites sunt. Idem in Anto. Censeo uti Caius Pansa, Aulus Hicius Consules alter, ambo ue defendunt. In eundem, Post hanc habitam concione duobus,tribus uelioris litere uene lunt. In eundem: Vti Caius Pansa, Aulus Hircius consules alter , ambo ue rationem agri habcbant. In eundem : Quid cum decreuistis, ut consules,amboue ad bellum proiiciscerentur Sed elegater geminata postponitur negatiuae. - Cicer. Lentulo: Peto a te, ut id a me ne ue in hoc,ne ue aliis

quaeras.

Idem in Ora. Coponere,& struare uerba sua, ut neue asper eoru tu concursus,neve hiulcus sit, sed quod amodo coagmentatus & lenis. Ibidem, id assequi ini,si uerba extrema cum consequent bus primis ita iungetis, ut neue aspere cocurrant, ne ue uastius deducantur. i Verg.in Georgicis, Neve tibi ad sola vergant uineta cadente, Ne ue inter uites corylu sere, ne ue flagella Suma pe

VSu uenire, uel euenire, id est,quod accidere contingere, Sed aliquid contingere,aut accidere semel, aut raro potest quod no si consuetum, uel in usu. Vsu autem uenire est id quod frequentius accidere.Modus est loquendx Latino candore insignis. Τerentius in Phormione, Nec enim huiusmodi tibi unquavsus uenit conflicta res malo.

Cic. Ap. Pulchro, Quod si quis me astutiorem fingit , quid

potest esse callidus, quam, cum te absentem semper dese nderim,cum praesertim mihi usu uenturu non arbitrareri, ut ego quoq; a te absens defendendus ese nunc committerem,ut tu Iure optimo me absentem descerere posses

Idem Cassio; Videor enim con potestate loqui,& iocari,nec

tamen hoc usu uenit.

Idem in Oratore.Quid quod usu memoria patrum uenit Ibi.Quod ide mihi spero usu esie uenturum in hac disput L tione,

282쪽

tione ql in dicedo solet, ut nulla expectatur ornata oro. Idem in arte Rhetorica, Idem in demonstratione solet usa

uenire.

Et in eadem, Aut si quod in quibusdam rebus hominibus accidit,id dicitur u si uenire. Ibi de Duodecimus locus est,per quem indignamur, quod nobis hoc primu acciderit, nec alicui unqua usu euenerit. Idem pro Cluentio, Hoc cuius usu uenire posse querebat. Idem Att. nunc uenit idem usu mihi,quod tu tibi scribis. Eidem, Credo igitur hunc me, no amare,at ego me amabo, quod mihi pridem usu non uenit. Idem de finibus bonorum,& malorum,Sed eo credo quibusdam venire usu ut abhorreant a Latinis. Idem in Tusculanis,quod iis sepe usu venit,qui cum acritelloculis delicientem solem intuerentur, aspectum omnino

amitterent.

Idem pro Rosc. Co. Quod item nuper in Erote Coinaedo

Idem pro P. Quintio,Na quid homini potest turpius, quid

uero mi serius,aut acerbius usu venire Quod tantum euenire dedecus. Ide pro Sex.Ro. Am crino,Ide usu mihi uenit in ca optima. Idem in Ver. Hoc enim solet usu uenire iis,qui in agris re

demerunt.

VarIo libro ii .re .rust.Id quid usu venit Baberio equiti Ro

mano.

Ibidem, Quod usu venit memoriae mandandum. Asco. Pedia hoc suo Iure declarat, cum dicit, Vsu ueni se .i. 'contigisse. Vitruvius, Quod in multis ciuitatibus solet usu euenire. T. L. ab urbe colita .Quod ad eam die nunqua usu venisset. Valetudo infirma infirmitiis valetudinis. - ALE TvDo infirma & infirmitas ualetudinis, certo dicen V di modo a doctis, illius persecti sectili dicitur,quod uno uerbo i l literati non morbum,sed,infirmitatem uocant. ΔCi.Tironi, Valetudine ista infirma si me amas noli vexare. Eidem Vix in ipsis tectis,& oppidis frigus infirma ualetudi' ne uitaturinedum in mari.

283쪽

Iue M. Mario:Si te dolor aliquis corporis, aut infirmitas uadetudinis tuae tenuit,quo minus ad ludos uenires:fortunet magis tribuo, quam sapientie tuae.

Idem pro Aulo Cluentio: Cecidiste ex aequo dicitur,& homo infirma ualetudine latus offendisse uehementer. Ide pro eode: Erat illo tepore infirma ualetudine habitus. Ide de Ora. In cius illi missima ualetudine,affectaq; ia qtate. Idem in Brut. Nisi semper infirma,atq; etia in aegra ualetudine fuisset. Idem de leg. Qui cum esset infirma ualetudine, hic aetatem egit in tueri S. Idem de Ostic. propter infirmitatem ualetudinis non potuit similis esse patri. Paulus de mortis causa dona.Mortis causa donare licet,non tantu infirmae ualetudinis causa, sed periculi etia propin

quae mortis. Inmitis, insimus. a. a.

Ci. Tironi.Te penitus rogo, ne ta longe nauigationi, di uigper hyemem nisi bene firmum com taS. Eidcm. Ibi te ut firmum offendam mi Tiro . effice. Idem Attico: Sed hominem infirmum in uillam apertam, asne rudem quidem etiam nunc inuitare nolui.

Eidem:Sed confido,si diligentiam,quam instituisti adhibueris,cito te firmum fore. Nota ut firmum,no ita infirmum dici, sed infirma ualetudine,& infirmus homo. Firmus autem homo nunquam dicitur,led absolute firmus.Firmus. n.integrum, ualidum,ro bustum significat. Infirmus uero non qgrotum ut illitera ti dicunt)scd imbecillem, debilem. Cic.in Academicis quaestionibus. Assidamus inquam si uidetur, sane istud est,inquit, sum enim admodum infirmus. U T NE N LEGANT Issi MAE particuis, hae binae, Ut ne, idem signat, 1 quod ne particula sola.Sed dicendi modus quo literatissimi illius felicis seculi utebantur pro ratione est. Plautus. Nisi ut ne exurirem. Idem in Aulu. Vt ne abstulisse intelligam. Idem in Mercat.At ego expurgationem habeo. ut ne sue 'censeat.

Idem

284쪽

DE MODII LATINE LO. I et .

Idem in Asin. Licet laude sortuna, tamen ut ne salute culpe. Terent. in Ec ira: Nempe ea causa ut ne id fiat palam. Idem in Eunucho:Vlciscar ut ne impune in nos illuseris , Ibidem: Itaque ut ne id uideam,misera huc effugi foras. Idem in Andria:Vt ne pater per me stetisse credat. Cice. Curioni,Petiui no ut decernatur aliquid noui, quod . solet esse difficilius, sed ut ne quid noui, decernatur. Eidem. Sed tamen ita uelim ut ne quid properes. Idem pro Milone; opera datur,ut iudicia ne fiant. Ibidem,Si hic illi, ut ne sit impune. Idem pro P. Sextio; Vt lex Helia, lex Fusia ne ualeret. Ide in Verrem;Quid arbitramini Reginos, qui ia ciues Romani sui, uelle, ut ab iis marmorea Venus illa ne auferat Quid Tarentinos, ut ne Europa in Tauro sedente amittat Ibidem; Impetrant ut ne iurent, Idem Lentulo, Non tam ut te impediret, qua ut ne quis propter e ercitus cupiditatem, in Alexandriam uellet ire.

Idem pro Ligario, Na quid agis aliud, nisi ut occidatur i ut

Romaene fit ut domo careat

Ibidem, Ut ne sine Scaleno in concilium irent. Idem pro Cluet .statui in nihil sibi in tantis iniuriis,ac rfito

scelere matris grauitus faciedu,qua ut illa matre ne uteret.

Idem pro T. Annio Milone, Nuquid igitur aliud in iudiciuuenit, nisi uter utri insidias fecerit sprosecto nihil, si hic illi, ut ne sit impune, si ille huic, tum nos scelere soluamur. Idem Thermo, operantes des quo ad fides tua patietur , ut socrus adolescentis rea ne fat. Ide ad Brutum, Quare omni studio a te mi Brute cote do, ut Ciceronem meum ne dimittas. Eidem, Ut eum a magistris ne ab ducam.

Idem Attico . Tantum igitur nostrum illud sole ne seruemus ut ne quem illuc euntem sine literis dimittamus. Ide de ossiciis, Modo hoc ita faciat, ut te ipse de se bene existimans, seseq; diligens, hanc causam habeat ad iniuria. Idem de arte Rhetorica, ut ne alterius defendendi causa hue accusare, sed buc accusandi causa desendere aliu uideatur. Idem pro Cluentio, Me obsecrare cepit, ut ne sese lege de tenderem, idem

285쪽

Idem pro P. Quintio. Ita possideto, ut Quintio ius ne au-

seratur.

Idem . Qua populo gratias agit de reditu suo. At de me uene ualerent, semper senatus flagitauit. Idem pro domo sua: Vt M.Tullius in ciuitate ne sit. Ibidem. Primum ut ne poena capitis cu pecunia coniugatur. 'Idem pro Sex. Ro. Ame. Vt ne plane illudamur ab accusatoribus.

Ide pro Rabirio Posthumo; Vos obsecro iudices, ut huic optimo uiro, quo nemo melior unquam fuit, nome aequitis Romani, & usuram huius lucis,& uestrum cosipectum ne eripiatis. Idem pro L. Murena; Obsecro iudices, ut ne hominis miseri,& cum corporis morbo, tum animi dolore confecti L. Murenae recente gratulationem noua lametatione obruatis Idem pro Gn. Rabirio, Vt ne plura de pudicitia dicerem. Ide pro Aulo Caecin . Secundo ut ne cu ta improbo homine Tertio ut cum tam stu ito haberet. Varro in lib. rust .reru, Vt ne plus quarta pars eximat mellis Vitruvius, Vt ne plus pateant palmum. Idem, Ut ab aquq uine dissoluantur. T. Liuius de bello Macedonico. Id ut ne fiat,uno modo cauedum arbitror.

Modestinus de confirmando Tutore, lege ; Vt ne de consi

. mandis quaerentibus tutoribus relinquamus. Venire in mentem illius temporis .

NEGLIG EN Dus non est hic quoq; dicendi modus, apud

optimos autores celebratus; Dicebant enim, quit mihi in mentem uenit illius temporis, que multi imitari nescientes immutant, ut rudi ac uulgato modo dicant .Quum mihi illud tempus uenit in mentem. Cicero Mario; Solet uenire in mentem illius teporis;quo proxime fuissemus. Idem in Uer .Quum illius temporis mihi uenit in mentcrii Ibidem. Non dubito quin in tanto tuo periculo,tuorum timbi scelerum ueniat in mentem. Ibidem. Facito ut uobis triennii totius ueniat in mentem. 'Ibide. Venit enim mihi sani, loci religionis illius in metem Idem

286쪽

rdem pro P.Scylla.Sed cum mihi patriae imaginis, cu uestroetu periculorum,cum huius urbis, cum illoru delubroru ,

arci; templorum, cum puerorum infantium, cum matronarum, ac virginum veniebat in mentem. Idem pro Sex.Ros. Aine. Venit .n. mihi in mentem oris tui. V E L.

QVANT A gratia,& venii state sple det liqc particula Vel, modo illo dicendi in lib. perfecti illi seculi ita abstru-

1a, ut data opera ab diuinis illis viris occultata v : deatur , quo rimantibus maiori cum repetarctur uoluptati esset. Non. n. coniungit aliquid, disiungit, aut discernit, aut copulat,aut affirmat, ut aliqui dicunt. Sed id proprie significare uidetur, quod interrogantes dicimus . Quid tibi delioc uidetur aut quid nunc dices Sed melius ista ex subiectis considerabuntur. a Pla. in Menecli. Vel herae illae quae pallio me coprehendere, obsecraueriit, ut te hodie quasi popa illac praetcrducere. Ibid. Di vestram fidem, uel hic qui nunc insanit, quae ualuit paulo prius. Idem in rudente. Vel pupillae cuiusmodi. Τere n. in And. Vel hoc quis ratio credat qui te norit, abs te

esse eo tum

Idem in Eun. Vel rex semper maximas mihi gratias agebat. quicquid esteceram, aliis non itidem. Idem in Hea. Vel me haec deambulatio, quam nolaborio a ad languorem dedit . Idem in Ecyra. Vel hic Pamphilus quoties iurabat Bacchi di,quam lancte,ut quiuis facile posset credere, n ii quam illa viva ducturum. Veig. Uel cum se pauidum contra mea iurgia sngit Hora. Vel mea cum saeuis agitat fastidia verbis. clarus est eius particulae alius siensiis quo significatur etiam. Cic. Ad Atti . Ut vel perire maluerit, quam perdere omnia. Ad eunde, occupationu mearu uel hoc signu erit, quod epistola librarii manu est, Et alia huiusmodi locis inumeris.

VSQVS dum, hae duae particulq copositet idem signiscant, quod usquequo, uel quoad . Abi erui tamen per incuria

287쪽

HADRIANUS CARDINALI s

a communi sermone fere in desuetudinem . Cice.in Uer. Fatetur id quod negari non potest, se .priuatum hominem, predonum duces vivos , atq; incolumes domi suae, posteaquam.

Romam redierit usq; dum por me licuerit tenuisse. Catul. Hic me grauedo frigida,& frequens tussis quassauit, xsq; dum in tuum sinum fugi. VILLA RUDIs, TERRA RUDIS. VILLA rudis, terra rudis, qui esset,pauci, ut opinor aduerterunt. Est enim quae prius proscisa non fuit, sed antacta S ut vulgo dicunt noua. Ci. Qu.fratci; in villa aperta , ac ne inde quide ducere liolui

Varro de re rusti.Terram rudem proscindere oportet. λ

Ibidem ι Illud quoq; multum interest,in rudi terra, an in ea seras quae quotavnis sit,obsita, quae vocatur restibilis. Oui. in Met. Rudis, indigestaq; moles. Catul. in Argona. Illa rude cursu prima imbuit Amphitrite, Quae simul ac rostro ventosium proscidit aequor. VBIvIS GENTIUM. QV l s Q V Α Μ GENTIV Μ,

VNDeo vAQVE patet latinitatem nil aliud esse, quam cem tum modum loquendi. Vbi uis gentium,quisquam gentium,ubi sis gentium,ubi terrarum,aliquo terrarum,quoquo gentium,ubi loci,quid rerum,quo locorum,& huiusmodi praecipua sunt obseruatione dignissima. Plau. in Mer.ubi non est is homo gentium Ibidem Minime gentium . i Ibidem. Nusquam gentium.

Ibid. illam quaerere quoquo hinc abducta est gentium. Idem in Pseudolo. Neq; libellar vlla spes sit usquam gentiu . Idem in Alinaria. Unde gentium λΙd. in Aul. Neq; ligna ego usq gentiu pberi uidi pulchribus.

Idem in milite. Conueniam illum ubi ubi erit gentium. Idem in Bac.Sequere hac me.Respondet,quo gentium .

Idem in Alina . Perii ego oppido,nisi Litanum inuenio iam Vbiubi est gentium. Teren . in Ecyra. Cui quanto fuerat praestabilius,ubiuis gentium aetate azerc. Ibid .an quisqua gentiu est aeque miser Cico

288쪽

Ci.in Catilinam. O dii immortales,ubi nam gentiu sumua Plaut.in Amphi. Non aedepol nunc ubi terrarum sim scio. Idem in Mercatore. Vbi. loci res summa nostra publica Teren.in Phor.Quoquo hinc asportabor terrarum, certum est prosequi,aut aperire. Cic. Attico, Et si1 mihi nihil erat propositum ad scribendum, quia quid ageres,ubi terraru esses, ne suspicabar quidem .

Ibid. Neq; ubi terrarum ut scio. Decius Mutus Bruto, & Cassiio: Fortunae caedendum,ex Ita, ita migrandum Rhodum, aut aliquo terrarum arbitror.

Idem in Philip.Qui ubi terrarum sit,quid agat,vivat deniq;

an mortuus siliquis aut scit aut curat λΙbid. Ubicunq; terrarum sunt,ubi est omne rei p.praesidium . Idem pro Rab .Posthu. Nunc vero quid agimus ubi terrarum su mus λ. Hor. Mitte sectari rosa quo locorum Sera moretur . Τ. L. ab urb.cond.Quo terrarum,velint traire iant. Idem de bello punico .Percontatur ubi terrarum esset. Idem de bello Maced.Se tacitos abire quo terrarum possent in animo habuisse.

Plau. in Rudente.Sed Grippus noster quid rerum gerit λCatullus. Quid rerum gctitis 3 Plau. in Aulu.Sed quid hoc clamoris oritur hic ex proximotHoratius,Quid hoc veneni saeuit in praecordiis

PRAEPos ITIO UR; obseruatione dignissima est. Coniungitur enim plerunq; a perfectis illis viris cum aliis praepositionibus Α, ab, ad,ante,e, ex .Interdum etiam cum adverbio pridie,postridie,dum,istinc, magna cu venustate. Quem dicendi modum qui non tenent,errorem aut malet Latinitatis esse,aut scripturae peruersitatem putand.

V A ad . Cic. Atti .Ibi esse volo usq; ad pridie Calen. Maias. Ibidem. Nos in Formiano .esse volum us usq; ad pridie No.

Maias.

Eidem de QIratre.Nuncii nobis tristes,non varii venerunt, ex ante diem No.Iunii,usq; ad pridie Calen.Septembris. T.L.ab urb.cond. Vsq; ante diem quinto Calen.Maias. Oui.

289쪽

HADRIANVS CARDINALIS

Oilid.in Met. Ad usq; Decolor extremo qua cingitur India Gange.

Plau. in Rudente: Longe usq; a campis ultimis. Idem in Trinummo.Vjq; ab stirpe. Ide i Persa: nas tu attulisti mihi ab hero meo usq;e Persia. Ideni in Sticho: Ubi perpruriscamus usq; ex unguiculis. Teren . Ex Aethiopia est usq; haec. Cicer.pro A. Cluentio: Comperi mulierem quandam Latino,at que illam usq; a mari supero Romam proficisci cum

magno comitatu.

Idem in Verrem: Hoc illi nauigio ad omnes popu .Rom. hostes, usq; ab Diano, quod in Hispania est,ad Sinopem quet

in ponto est, nauigauerunt. Idem in Vati. testem. Quod augures omnes usq; a Romulo decreuerunt. Verg. Vsq; a proauis vetus ordinis aetas. Idem:Siculo prospexit ab usq; Pachino. . - Vis diom,id est, donee. Plau in Menaec.Vsq; dum regnum obtinebit Iuppiter. Cic. pro P.Quintio,Tacet res in controuersiis isto calumniante biennium usq; dum inueniretur. Catullus: quae tibi sine fine seruiat, usq; dum tremulum monens cana tempus anilitas, omnia omnibus annuit. VAh chid est,tandiu. Cic.de natura deorum, Usq; eo premere earum capita mordicus,dum captum amitterent.

Ide ap Sex.Rosc. Amerino .Sed usq; eo ed arguas no habes. h Gihinc. Cis. Atti. Nosti sonitus nostros,lati fuerunt,ut ego breuior sini quod eos usq; istinc exauditos putem.

Vacuus a culpa,a periculo,a dolore.

OBsERva NDus est hic quoq; dicendi modus,quo rari post felix illud doctorum seculum usi sunt. Post quq tepora mira paucitas bonarum literaru, & apud paucos rejedit. Nam quotusquisq; est,qui postea non uacuu culpa, uacuum periculo,& uacuu dolore dicat'Riui qui aut illi vacuum a culpa vacuum a periculo, & vacuum a dolore,

290쪽

DE MODIS LATINI LO. a 4

& huiusmodi addita praepositione dicebant. C i. in Ver.Na ipsa Messana,q situ,men ib.portuq; ornata sit, ab iis rebus, quibus iste delectatur, sane vacua,ac nuda est. Idem Attico:Sin eris ab isto periculo vacuus. Idem de om. Adhibenda est vacuitas ab angoribus. Idem de fi.bo.& ma. Quod is locus ab omni turba id tempo

ris vacuus esset.

Idem Q.fratri:Sin eris ab isto periculo vacuus,ages scilicet, si quid agi posse de nobis putabis.

Idem de arte Rhe. Si animus a talibus factis vacuus,& integer esse dicetur. Idem pro l. Manilia:Ita neq; hic locus vacuus unqua ab iis qui vestram causam defenderent: & meus labor In priuatorii periculis caste, integreq; versatus ex vestro iudicio fructum amplissimum est coniecutus. Idem de prou. consul. Nam quis hoc tempore no sentit omnia alia esse vobis vacua ab omni periculo, atq; etiam ab omni suspitione belli Idem pro Deiotaro.Sed tamen quicquid a bellis Po.Ro .vacabat, cu hominibus nostris cosuetudines, amicitias res , rationesq; iungebat. Idem ad equites Romanos:Prosecto istis hora nulla, eiecto. M.Tullio vacua a periculo. Sallust. in Catilinam. Quod si quis et a culpa vacuus in amicitiam eius liber inciderat,quotidiano usu,atq; illecebris facile par,similisq; caeteris assiciebatur.

Τ.L.ab Vr.con. Ne quando a metu, ac periculis vacarent . VENIRE HAEREDITAS.VEnire haereditas, Latine dicitur id quod multi dicunt, Inhaereditatem succedere. Cic. in Ver. Cuius filiae cum a propinquo haereditas per mam gna venisset. Ibid. Praesertim cum tibi illo ipso anno e Chelidone ueniDiset haereditas.

Ibi. Hic Verres haereditate sibi venisse arbitratus est quod

in eius regnum, ac manus uenerat Iste .

Ibid. Quampridem sibi haereditas uenisset docet. Ibidem.Omnibus iis quibus hqreditas uenerit, cohaeriacm

SEARCH

MENU NAVIGATION