De conscribendis epistolis opus Des. Erasmi Rot

41쪽

3s D. ERAS. RO T. DE RAtamen signim non dicetur, nisi forma artificis industria acceserit: ita natiuitas no Facit hominem,sed humanae nataturae capacem. Quod nascitur, ceu rudis quaedam materia Uttinctitutio 'rma inducit. Tertia fuerit: Vt maxime staquund naturam est, surculum insitum,ellis arboris reae,rre saporem,unde aecerptus est: ita no oportet animum hortuna cuim ess origo coelectis , si suo genere degenere rare. Et ut natiuum ess igni nostro susium niti: trahitur enim ui genuina ad 'nte originis: ita hominis ingenum, quanquam est his uaporibus corporeis immersim, tamen

principi, non potest obliuisci. Rursim alias lilitudo: Vt ursus non est urbs i mens hominis sub ursi figura lateis

rei: quemadmodum nec Apuleius liere asinus erat, quum incolumi mente firmam asini circunfret: ira nec homo diceretur, si mens pecudis haemanam animaret figuram.

atem sistitua figuram hominis per omnia repraes litans, quules mulsuis Daedali,non intim homo dicetur, quod

mente uacetnnimirum figura non facit homine, 'd scienistia. Hinc est quod poetae ueteres, nimirum homines prodentifimi, Abulis non ociosis prodiderant: hos, quibus

nulla colendi ingenij cura fist, sed pecuinis uolupratiis biis sest totos dedidisnt,in 'raru naturam abi p. conistra, qui sapientia caeteris praece uisnt, eos ut dijs geniis

tos,in deoriam confortiam a morte reuerti. E t daemones, quos illi deos inferiores exictimat,autinant dictos, quasi 'thrumqvas,hoc ess,doctos, aut mentes. Et Hyatius impraritiam hominem appellat corpus fine pectore. Huiusmodi supellectilis uariam copia pueris suppeditabit praeceptoriri in mihi interim satis es' rationem issiqui docent. diis

42쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. 3'tasse. Et quod nos in una propositione locupletetnda tenetrauimuGid ille Aciet in singultis: et in hurum unaquaque partes quid erit tractibile: non ut omnes pueri reddant omnia, sed ut ex multis suo quises ingenio cinentanea ropiat: et ex his quae tradita sunt,sinalia consuescat UDAEgere. Sed iam nunc quos di exaudire uideor, praecepti linis culis meis obstrepentes. Hui, inquiunt,nae tu dura mones,

et negoti plena: tum autem puerorum animi ,atque inis geri s maiora. At ego iam ab initio non asini sed praeisceptorem imbi requireba,nec ineruditem, nec laborugitantem. Nam si indoctus est, qua fronte doctorii nome,

ac locum occupat s Si ignaum, cur negotium tam opem

rosim suscipit s Haec est lito utoris pro se: haec sibula

quam agendam suscepit. Nemo uinetum colendum susciae pit,ni' stitim animum suum ad inexhaufii, et,ut inquit

Vergilius, in orbem redeuntis laboris circulum praepareret. Pueri uero quid posuit audire uel iucundius, uel utiliu fAb his exercitamentis prodibunt, qui Acunde conrionentur in templis: qui prudenti eloquentia modererratur senatium: qui cum laude obeat publicis de rebri legaestiones:denis qui quavis in re,et iudicio ualcat, et oraetione. At isti,inquiunt,nondum illii annis sapiunt Veram sane uitis,a quibu3 bonoru autorum loco,inodos signi

radhet id genus glossemata, tu minus 'olida quam proin

lixa didicersit. At antiquitus pueri a nutricibus in Iudam trusi, titim ab optimis autoribus, literarum studium auaesticabantur,nes detinebantur decem annu in dediscenis dbi naeni s. Liceat quaeso,per vos,o molesti, uel adolescenistibus discere, quod uos pueros docere debueratis: sinitec ut pri

43쪽

sd D. ERAS. RO T. DE R Aae ut prima stitim aetate hauriat, quod semper meminisse si pulchrum. I inbibat testula reces succin purifimu,quem diu resipiat Discant uti in promptu habere,et in varios UM,lit res hortabitur,accommodare. Quid enim docendo agitur, nisi ne semper sint docendi iuuenes f Qvibis siquando optima traditurin es, quur ea non stitim tradis si nunquam, quid doctas An hoc agitur,ut tu semper dorictas, illi semper sint docendi s Ne pigeat bonum vi , ae de Rep uel gratu benemereri cupientem,blim operae, discentibus quidem necessariae, caeterm nec ipsis qui doeeent, sterilis et injugis rae. Ergo postea quam totius operis,ad hunc modsi imagine quandam, ac sedilua submistrictrauerit, almetus denis et epilog- oflenderit: timindicabit idem argementin alia quos ratione traelari posse. Quod genu fit,nei proposito recedamus exemet plo: Si docebit omne literarim comendationem traelari poste per coparationem,itide et inscitiae uituperationem. Huius generis haec erit propositio: I nter omnes res quas mortales tantopere mirantur, ac persis nems sequuntur,nihil es' quod cum eruditione fit conmendis. Nam honores sos,in quibus ambitio mortaliu finem boni constituit, multo pericula peti,maiori posideri,ne honores quidem ueros esse: quippe qui pes imo cuis sepenumerocotingere foliat,nec ine perpetuos,etiamsi ueri sint: is adeo nu perennes,ut ne diuturni quide sint: quippe quos

fortunae temeritas, ut interdum insperantibus obbcit, ita frequerer inopinato tollit. Contia,literas in otio parari, ma tranquillitate possederi, non nise sua cuis induisyria contingere, veram Cr immortalem parare gloriam.

Et hie

44쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. IEt hic primus disprendi campis, multis locis comunibus

undis amoenus est: multa heptori dimiumq; varietam te foecundus. Deinde aperiendus alter: Bonam mortalium partem, avrm,argentu,gema et alias hoc genus opes, per saxa,per ignes,magno capitis et vitae periculo perae

sequi, vim litisint aliena bona: quippe quae et ociosis obueniant, et a caeca Fortuna pasim ut dantur in diagnis,sic etiam dignis adimantur. Proinde extra hominem esse,nec in hominis potestite: quippe quae infinitis casibus intereant, ueluti naufragio, incendio,bello, Furto, carie, situ: quorum si nihil accidat, certe usu consimi. Quod si non utaris, nihil habere pulchri quiobrem sint expeten.

de Ad haec ut assatim contingant, tamen non explere mentem hominis, sed tantum iritare reseram cupidit

tem. Pofirmo nec animi, nec corporis morbo mederi

posse, sed potius utris hominis parti malorum omnium feminaria suggerere: et adeo per se no ese honestis,ut .

uirtute uel in primis avocent: benignitate exhauriri,paras monia putrescere: magno sudore congeri, maiore cura congestis seruari, maximo dolore diu seruatas amitti. In literis contri haec omnia. Nam alteram cptentionis para . htem omitto: partim ne sim aequo longior, partim ut aliis

quid aliorsi inuentioni reliquum faciam. Ais hic sequunmdus porrigitur campus, lati Fime patens et uarius, nec inamoenus. Tum tertio loco proponet: Formae dotem pleri sis magnum quiddam uideri,di omnibus votis expetendum: verum hanc nemini sua cum laude contingere, ut nes culpa negari. Ab ijs enim quae nobis assunt si naturer lies laude meremur, nes reprehensionem:nes, etiam c nim

45쪽

5 D. ERAS. RO T. DE RAn sciri,si bona cotingat: uim ab irata natur an provipitia detum.propterea quod multis eximias ecies corpoὰris pernicie attulit, et ipsis qui possident,re hs qui ctant. Nam possessori quid admi primae uenustis, praeter

solicitudine,metum,sdicione,rmiorem parum sequunaedum, materiam peccandi, libidinis fomitem,et copiam

Q nod si hac praediti pudicus esse cupiet,hoc ipse miser est,qu)d 'mosus. Multu enim pellicit in perniciem, fioae Iicitatur ab innumeris: ais hinc est quod legimus quosdam sibi sese cicatricibus defoedase,qu)d sentirent alios sua 'rma periclitar Sin impudicu3 est quifrina praecelisit,quid tande debet suo bono, iis ut Acilius perditiuus pereat alas sua 'rma neminem pudicum delectarinalitanam qui amet libidinosem esse. Tum ut hoc magiim fit

. bonum, en corporri esse tant Flix , cadum, 'adeo non perpetuum, ut uel febricula, uel macie,uel alio quovisti casu,subit. marcescat, certe aetatiu progressu dein florescere,certe morte perire Diuersa in liter , hoc est, animi bonis omnia.Vides et hic aperiri capum nare foro cundam, si quis conetur hac partem omnibus suis num riu tractare marto loco proponet, No paucos mortaliucorporis uoluptates, uti praecipvu quoddi uitae bonu meae recomplecti:ummittis insanias elyesh. iucundas, non uoluptates, nec aliud quam rism,ut aiunt, Sardonium. Qvur enim ei uoluptatis bonum tribuas, qui sui sensu cari reis Ad haec obscoenas esseCbellulas, ac Ista homine inae dignas,quae nos in 'M trafrit. Tum insedinceras,nvulito plus aloes habere, quam mellis:magno constire,et rei

et fine distendio, uipsis admixtum sit Astidium,comes

poenitudo

46쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. a poenitudo:mdorm omnium sciat, laudis ac uirtuti, intamcius:insidiu his a quibu admantur, quos tandem defrarunt,etiam si non deserantur ipse Exhalime loculos,ofaefiscare sinam, corporis ualetudine atterere,ebibere, cum vitalem,accelerare senium,morborsi omne genus adae

ducere,fui iussisimas ultrices: denis totum hominem in Tarmina demergere. At longe'liciores obletaliones ex honestis'udijs colligi:tanto nimru meliores,quantδ corpori praestat animus,m homo belluli antecellit. to hoaenestiores,quanto virtutis decvi turpitudine superat. Fraiiciter parari, filicius posideri,quae nos nobis no eripiat, sed restituantliquae nos non ex hominibus in feras, sed ex hominibus in deos transfrment. Ad haec incerus esse, nullo fermento uitiatius:quae omnem animis qua resedit, amaritudinem edulcent: quae regustando 'uedos dulceastant: quae liuorem nesciantib)c suauiores, quo cum pluetribu3 comi nes, quae nos ad extremum usq; rogum non deserant: quae annis quibus omnia deteruntur et obsoleascunt, e restant: nauseam, satietatem,ac poenitudinem nesciant:qvae praestant,ut non uni aut alteri,sed omni se

xui,omni aerati simu iucundi: quae praestant,ut ipsi nobis --

etiam uoluptati simus: quae iaciunt,ut perrectivi etiam moes linia careatla quae nos in omnem regionem,in omnem res tunsi comitriatur. Denis quae delessent eam hominis paristem, qua uere u homines. Sed parcam haec longius persequi. Neq; enim haec sunt omnia, et innumera sunt,

quibus haec Iocupletari possent. nes nos aliud in praesenalia,quam viam indicamuc Poterat hoc genu3 et alio molare traffui: uidelicet ut literas alijs bonorin generibus

ante

47쪽

D. ERAS. RO T. DE RAae anteponamim Praeclara res opulentia, ad quam mortales

in itigabili pudio contendunt: quanto par est acrioribus Flud s eniti ad hone tis literas, quibus ditescit animu3s Et in hunc modii de caeteris partibus quas proposui, aut alijs his similibus: cuiusmodi sunt iuuentus,uires, nobilitas, si quid aliud sit, in hominum uita uehementer expetit . Quin et perfictionem trachari poterant. Eruditione clierem per se praeclari ac magnisca, adeo, ut si nihil etiam ad rat emolumenti in hac uita, Vmen sua ipsius causa sit expeteda . quod attigimus in initio. Quis enim non optet per Elam omnium rerum cognitione, etiamsi nunquam es et uicturus inter hortantas Nunc instrvineta sunt ad illaeuandam Remp. ac priuatim amicos,ut et si citra doctrianum ipsi possemus filiciter uiuere, Vme quonia uir bonus no sol in hibi nascitur, uel in hoc coparanda sit eruditio, ut alijs possemu3 ese subsidio. Verum in epistola seria nolim ha3 partes nimium extare id quod etiam in orationisbus nonnunquam expedit diFimulare. Sed oportebit alia quadam epistolaris cie obduci, nonnunquam data opera perturbari: sed tamen hic ordo profuerit animo,magnam reru ac uerbo, uim cogerenti: ex quibus licebit optima seligere,fi locus poctulabit breuitate. Ita flet,ut non sitiuna breuitas. In hoc argumeto poterit et illud admoneae rublandiorem oportere singi epistolam, quam adolescens adolescenti,congerro congerroni, amans scribit amanti.

Tum quod qui suadet, inde sibi plusculus ei conciliabit,

quod suum errore impliciter agnoscat ac damnet: ' vectierum uoluptatu memoriam ita refricabit, ut declaret aninum etiam a sim oratione abhorrere. Ab aetates et

Occasi

48쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. soccasionem : quae si grandior est, icet convenire,ut pla sapiat,qui iuncat annis. Absurdu fore i qui dux huivi in stituti debuerat esse,nunc recuset esse comes:sin minor, iacet nullam aetatem magis idoneam disciplinis: propterea quod sanguine calente,magia ingenio uigrat, quodq; temnacius haerent, quae primis annis hauriuntur. Hoc magis esse properandu,ne pars eius optimastu ra effluat. a forma item: quae hi praemiis est,ilicet minime cduenire,ut infringo corpore, animus inhabitet de omn*n minus,diescet hoc magis excolendum bonis studi s animum, ut cum

corporn forma paria Fanni genere: quod si singitur ita

lustre,dicet olim nullos magis incubui se liberalibus fluis disi, quum claro genere prognatos. I ii alijs aut latere,aut negligi doctrinam, Fortunaes sordibu ob rari: in benenatis habere suu decus. Tum obscuri hominis literas foris tunae adminiculis destitutu, perpaucis esse praesidio: nobiles,quoniam 're ad ciuiles magistratus,aut ecclesiactitas dignitates uocentur,maxima adrire perniciem, si ad traetandam Rempub. citra doctrinam accedat: si contra,maximam uJ'rre publice simul ac priuatim utilitatem. Sin iobseuro genere suerit, excitandus est, ut sibi suis ipsiuι .priefidi s pariat nobilitatem,non paulo ueriorem, quam qua uulgo tument claris orti natalibus.Ab opibus: Si rem miliarem habebit amplam,demonstrabit illi tanto magis enitendu ad honesti situdia, ne quum fortuna caetera supra

pedit rurit m sibi defusi, uideatur: magnu adiimentum ad cons quendas liberales distiplinas esse diuitias sed has tum dem ese Flendidas, ac saturares , si possessor bis

norit uit,atque hoc prae re doctrinam. Alios plerosque

49쪽

6 D. ERAS. RO T. DE RAflicibri quidem ingen s praeditos, sed obm fmiliaris angustiam rustra consessiri liberalia studia:ipsi ob rem

amplifimam nec ocium, nec librorum uim defuturam, croptimi cuiusque praeceptor, suturam copiam. Sin erit itanui fortuna,tanto enixiri oportet incumbere parandis lis teris, quSCrrem, et simam pariunt, sed insignes. Nam diuitibus satis est,uel infra mediocritatem esse doctos Ilaee quidem a nobis fictius ac loquacius dicta sunt, uerim in tantum necessaria,ut uerear ne mult2 haec etiam tam milla non sifficiant. Fateor,ad docendum sunt perpaucased ad rationem ac uiam indicandam,non inerti,nec indocto praeceptori arbitror fore satis. Nam bis doctorem magis instruxit nus, quam plieritiam.

De emendando. IAm uer) in emendandis his quae pueri reddunt, excactiyima diligentia est adhibenda. Neque enim sat haesbeat doctor inanistitisermonis uitia castigare, lierum si quod verbum parum elegans i minus ornatam, si sordis

dura,si durius translatum, si qua contrae ueterum consura

fudinem orationis figura, si quid absurditis compositum, si quid asperum,si quid hiulcum, id notatum emendabit, mutabit s. Tum si quid alio loco dictu, quod alio magis quadrabit : si quid additum,quod non cohaereat: si quid praeteritum, quod inseri oportebat: si quod argumentum futile, vanum, translatim,dut alioqui uitiosem : quod decus parum feliciter diectatum: si locu fit frigidior: si languidius dictu, quod acrius oportebat: sicubi a decoro fuerit recesm: si tractationis color parum pudenter sit dilectu3: si uerbosita hastatum, quod oportebat breuita:

50쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. et ut sibi eum perstrie tu,quod Asim erat traffindu. Nessiimi tame omnia reprehedet praeceptore sed alias alia,ne pueri des odiat animii. Quae feri non poteruli ea no statim astere,Cr cu collitio reprehendenda:Ex his uerbis,eo uultu,quasi discipulu oderis. Ni ea res teneros animos in odimi studiorii trahit,siis ut prius oderint Iiteras,quam norint cuiusmodi sint. Veru quae tolerari non poterut,ea bladitu quide, sed tame diligeter corrigeda: quae 'rei utincias poterunt,aut di imulida interii aut ingenio collaudato vertenda in melius. cotra,quae scite excogitam, tram claratae uidebuntur, ea nominatim probabit,dr quio breplaceat,exponet. At 3 interim iubebit et reliquos omnes attetis auribita accipere thema cuiu libet quod recitatur:

ac diligeter obseruare,si quid animaduertant reprehedendum,aut elisi imirandin Ne illud inscite monet Quintialianus pueros ipsos percontationibus excirandos ese, et quid illic uideant viiij, et qua ratione musidum: ' quid

sequutus sit, qui 'liciter astretiuit. Hocsatius es',quam si non periclitante illoru iudicio, tantum indicet ipse, quid

damnet aut probet. At huiusmodi percontationibus, uidequatum cumoditatu essequemur. Primem audientibugs et rix

raritu aberit,ut ait Fabiusines perfluent aures quae dis centur,fimius perducentur ad id, quod ex hac re quaeris turri nimiru ut aliquando haec inueniant citra indicem,et intelligant ipsi. Sunt aute quaera uitia, quae praeceptoriabim in adole centulis non debeant de licere, ueluti subli,nuor spiritus ,re orationis luxuries: quod haec indoles promittat perstetimaturitate. Ego in nostris re alia pro tempore fienda censeo,puta uoculas, aut etiam claustulas

ex alito