De conscribendis epistolis opus Des. Erasmi Rot

51쪽

s D. ERAS. RO T. DE R Ais ex autoribus subleelas: poetarum uersiculas,alit hemisti chia subinde intertexta: translationullaentiam: apertioerem artis abeelationem: compositionem curiose nimema sim , ac prope carmen exprimentem. Haec enim omnia,

tametsi in adulto scriptore uitia sunt, in proficietibaesinen necessariasunt. Porro siue quid laudes, siue repreahendas, utrunque et cum modo, et uarie jaciendum. In alijs inuentionis nerui, in alqs a metandi subtilitas probanda,in alvs sanitas, in at s grauitas: in his lepos, in illis uarietas. I ii nonnullis dispositio ii nonnullis cone filium,ut ad quans uirtutem quiis uidebit tir accedere. Haec laudis ac reprehensionis di pensatio faciet,ut neque

quisquam de se des eret, neq; desticiat quenquam: tem

aemulatio quaedi inter omnes excitata,dum iritatis omnia

bus,alterius quisis laude asymbit, dieitu miru quantum calcar addet ad studium. Quorundam putidis ingen si et rustico pudori,priuatis ac blidis admonitionibu erit suecurrendo. Pro, erit et illud, praemola quaedam puerilia proponere ijs, qui primas tuliseni: Victores collavis dare modice: uictos ad conanda hortari,quasi industriae, non ingenio sint praeteriti. Hic rursus mihi cachinnumtollet grammatuti quis iam ex isto ordine, qui Michaeae rem Modiitim pueris solent praelegere , me s clamitabit, e ludo theatrum Acere. Atqui cum ipse e suo ludo carnis scinam aciat, nsihi concedat, si ueterum consuetudinem renouare studeo,apud quos in scholis huiusnodi concerintationibu3 iuuentutem exerceri solitam, uel ipse D. Aururelius Augustinvi tectis est. Siquidem is in libris, quimbri titulum indidit, confisionum,narrat sibi 'equenter

52쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. 'acclamatim fuisse, ubi Iunonis apstd Narone in Troicae nos stomachitis, uerba et afFid in caeteris felicius adinae brasset. Agnoscis theatricum uerbu acclamandi in ludos literarios suise receptu, et tu putas scholis nihil coueniare,nisi plagas,et eiulatus Fabiug haud uulgaris 'rmanaedae pueritiae arti non uno in loco praecipit , iuuenum pudia no a peritate deterrenda, sed blandis applausibus, modestis s laudibri alenda,ais exacuenda:llulis doctoae rem in parentis abire 'eium: contra discentes, praeceis plorem non horrere ut carnifce,sed observare ueluti porentem. Nec obscurum, quid sibi uelit Horatianii illud:-Quondam pueris dant crustula blandi

Doctores,elementa uelint ut distere prima.

At contra hic Arcadicus qui piam asinu ,leonis indutu exuuio, quum et indoctior sit, quam ut admiratione sui 'pueros habere possit attentos : re insuauior, quam ut a quoquam possit amari,uel amare quenquam, tum tuos a carnificina menses eximit:.pueross ingenuos, quos nesmeliores potest reddere, quippe vir stultus et improbusines literatiores,ipse itiiterati Fimus, flagris excarnificat miseros:clamoribus et conuit s obsurdescit, ut optimis illis annis sine 'uge contritis, magnam crudelitatis suae mercedem percipiat. Vtina tibis sacrilege (nam barbari Ieuivi ac dilutius est uocabulim dignus tuu factis honos aliquando cotingat, compe ais pilem sim, quem ut no promereris, ita nec intellisi,m cuculla permutare: pro ueste isti laciniosa, fagum aut rhenone accipere: pro soleis ac sandaleis,perones:profrula ligonem, aut scutiscam: isto. ornatu e schola, in quibus nilail aliud es,quim

53쪽

so B. E R A s. R O T. D E R Aedili, in b.lneo,rm extrudam:duis tuae, cui natus es, alligandus,auliquod malim, in compedibus Uurtar aut si omnino fine imperio durare non potes, boves et asinos

illa tua uoce terriraturri . Tune audes,o clurinu pecus,lit Plauti uerbis utar, docedi literas occupare Vinnufici vim

ipse nihil unquam didiceris S tu ne audes stolide carni mbene natos et ingenuos, atq; ingeniosos adolescetes larentare flagris, quos citius occidere posus, quam docere lauti' bi eo loco,quem Graeci ab otio scholam, Latini auolustrate ludum appellandu censuerunt,plus quam laridis orannide exercess Tun' hominis monstra ab his

etia mercedem, si superis ira placet, exigis,de quibu3 peiussis meritus, quam scelestu ille F liscortiliterator de sua pubes Siquide ille dolo peccabat,tu palam, costdhibsime perda bonaes et pueros. Ille clementi hosti tradidit,iueluti pacis obsides, a quo sunt citra 'aude restituti. Tu hosti crudelisimo, teterrimos prodis, uidelicet inscitis: a quo 'me nullus elabitur qui semel in istius ius uenerit. sed cyrri me uideo longissi dolore iustifimo quide, ullis, nam perinde utili. Regnare iam pasta uideas plagosim . hosita indoctu Trimat tam genus: antra illa in quibus

deblateranceu furiam regii misero eiulatu undis peresonare. Et crediministim uerberandi c. uetudine Quinaetiliano,uiro tum prudeletum erudito, adde etia castis,mo,sine causa titopere dolicuisse. Et quod uir ethnicus.liis euuac perniciosum explosit, nos Christiani libenter recipimu3, saeuientes non solum in pueros, verum etiam

in aeratem pene uirilem. Quod si plagoso illli compotatioeontigeri sargioniam pueris elisi inint vitae periculum . Rideatur

54쪽

TIONE CONSCRIB. E P I s T. Rideatur hoc, nisi noctra rate peri let sivit exepla infelicit , quos doctora tenuitem saeuitia plagis occidit. Et

postea d ligurri equis nostris idoneum curatorem, liberos citivis asisno committit ius. Sed hanc caedendi,saevienis

dis neces tatem in pueroru ingenia transrunt, qui ceu Phrdignfiij, nisi plagis concisi, non emendantur. At quo tandem ore, dic quaeso bellua,tu flagris a pueris officium discipuli requiris,quin tu doctoris officium non praestes Eliice ut merito te amet grex tuu : ut miretur, primum studia,deinde te quos studioru gratia postremo utrunualterius causa. Onodsi nec amari potes homo stolidus ac Putta, nec admirationem meretur triuialis isti,ne dicam, culinaria doctrina, uel inscitia potivi,quid etiam in ludo sedes impudes Sin ueterem morem tuo damnas instituto, age profer istos egregios artifices, quos tu novus magis per sic institueris,ut cum ueterum uel infimo certare posFnt. Quod si qui sunt ad literas indociles pueri, praestat eos ablegare rufice paretibus redderesed interim doctois ri decrescunt reditus. Et ideo bonum uirum oportet che, qui suscipiat erudi edam iuventutem. Sed istis non alia rattio est, quam t rannis principibus, qui malunt imperio, quam equitate retinere populum: non quod illud meliussit, sed quod hoc dijicilius Sed iidudum tempus est, ut ad id quod instituerat, nostra recurrat oratio,

sit cum istis Boeoticis suibus rixa di. Ergo praecepi resis neucet istorum dissimilimus,postea quam an non aequid , in scriptis pueroru placeat aut di liceat: tum aliquod i se studiose elaboratum proponet , dum ae dielabit: neque pigebit in marginibus, quid ipsesus d n

55쪽

35 D. ERAS. RO T. DE R Atiri annom e. Indicabitur ordinis ratio,transitM cormoaedii si quod schemus eciosius si quod argumenim novetravit : ut in eo perinde ac peculo uideant, quid ipsos suffugerit,quid us equi non quiuerint,ubi doriremuerint, aut caecutierint. Alioqui quod isti sciunt,praum epi tot efinitam proponere,quid aliud est,quam docere perperam scriberesDicent, quot quenque reperius,cui sit 'dilii scalceolariam non docet,nisi calcim: coquum non inpia emt,nisi coquus: gubernandi rationem nemo tradit, nisi nauclerus,et nuraras si literas docere non quec,quas lirasci sQuid docet Grammaticus,qui loqui nescit Expediet aliquoties et nud thema proponere, ac totm invenationis laborem, ipsorum ingeniis relinquere, quo uirum suarum periculum siciant. Magis tute blandiuntur etiam nobii, quae ipsi quasi peperimus ingenio: verum id raro

Alemnderare fieret Senae Alexandrum archiepia

rhetorum 'udi s exerceremus, iis qui sibi iam uidebatur nonnihil princise,rogaret, ut tantum indicatii propositionibus summis, reliquam omnem inuentionem ipse relin ' Euctem,paruimus adolessenti ingenioso, miraej j ei. Ad. nisu es summa u miles erans fre, ut tametsi sermoenis libertute uinceretur, tamen ob ingeni j vigorem , non multum chet a nobis relinquendu . Primum collaudabam

hostrumnii industriam, rapasu sum illum sibi aliquandiupi cere. Mox ubi indicasem,quim multa illum fgilsient,

fluim multa non sto loco dixisset,cristas demsiliet agnopit, quantum adhuc abessiet a meta. Illud in genere meminerit doctor,ut pro sui quibusque ingenis utribun praeeat. Rudibi

56쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. HRudibin tota erit epistola praefirmauda: progres is faterit liniamenta quaedam praenotare: adultis sus cerit nudis indicare thema: ut et hac in parte parentum curam domctor imitetur, qui primm insentibus cibum praemansum in os inserunt: deinde sat habet in manu dare: mox mellisses tantim admovent: postremo etiam domo extrudunt,ut

suapte industria ipsi sibi quaerere consiuescant, et, quod dici solet, nare sine cortice. conducet et illud, si iam ad

mediocriet tem progressis, proponemus ide argumentum item ac tertio,alijs uerbis,alias sermonis figura tractanis drum. Quae res poti fimum conseret ad parandam orationis copia acricilitatem. Id autem comodius fiet in breuioribus themat s. In hoc genere cicerone legimus caeni Roscio suo certare solitis, utrum ille saepivi eandem senatentiam, uariatis gestibiis repraeses inret, an ipse muratis uerbis esterret. Extant etiamnum et Maronis in hoc gerenere prog mnasmata, veluti de aurora, et anni partis blassed hac de re tepestivius ac pluribus dicisi est in libello de copia. caeterum ad inuentionis facultatem pertineabit, ut palinodiss exerceantur: ut quod modo suaserint, rursus A suadeant: quod in coelum laudibus tuleris, id uia . superando ad inferos de cies:ad quod is adhortatus, rursum ab eo deterreas. Qua quidem in facultate plurimum ualuisse fertur Carneades. Haec erunt propemodum simialia locis,quos rhetores cpmunes appillat: ut pro amore, quemadmodum apud Platonem dicunt,praeter socratem, multi:et contra amore, sileadmodu apud eunde Loestias: pro literis,contra literas:pro divit s, contra diuities pro monastica uita, ' contra: pro linguis,contra lingura tyrod , matri

57쪽

S D. ERA . RO T. DE RAmatrimonio,contra matrimonium:pro monarchi contrai nonarchiam.Eiusde generis sunt quae per collationem seu contentione tractantur. Vtra utra praestantioricinalis, qui praeticam vocant Graeci: an contemplativa, quam theori eam illi uocant. Coelibam potior, an coniugi u. Ad dicen et in utrum ars plus possit, an natura. Vtrum recens hoc

theologiae genim praemiatm, an priscu illud. Vtrum plus ualeat ad parandam Fama militia,an literam studiim. Ad

rem parandam, utilior ne sit iuris prudentia, fistudium medicinae. I dem fit in personis. Vter dux melior,Annibal, an Scipio. Vter philosophus excellentior,Plato, an Aristoteles. Vita poeta doctior, Vergilius, an Hesiodus. Vtrius scundia mirabilior, Demosthenis,an claraonis. Haec incidet in consiliationibus. Verum quum deliberabit aliquis, utrii Romae citius paretur Fortuna, an in patriae .utrum satius sit literarum gratia adire Italiam, quam Lutetia,praemterea quae sunt locorim communium, ex propriss circvnstini s mutet ducet argumenta. Vtrum expediat pueros stitim admouere studio literaru, an parcere tenerioriblis illis annis, donec aeratis progressu nonnihil roboris colleae

geriuri semper neces' est, ut praeceptor se thematis inveniendi laborestiget: Ex his orijs,ut dixi,sumere poriterit.Ex epistolis eruditorum,si quas pueri nondum legererunt: ueluti ex epistolis Ciceroen,Plviij, Caecilis, S mmachi, Apolloni , Angeli Politiani. Quur enim hunc in hoc

genere non cum quolibet ueterum costramin Sed tamen e

Symmacho rem peti malim, quain phrasini. Promptissimi huius generis vim, epistola diuer Oe Graecorum suppediarabunt. Ex omnibus degustius praeceptor optima quaeque propo

58쪽

T IONE CONSCRIB. EPI ST proponet. Semper enim ab absoluti limis exordiendum. Proinde Plinium illis stitim obi ci malim, quam Francies cum Nigrum, Marin Philelphum, etiam si pater in epia polis nonnihil habet laudis: Aeneam, a Farinum, cammpanum: inulto minus Carolium Viriatam Lovaniensent, cuius fetipta cito gratiam exuerunt. Non quod negem in

his ese , quod aliquis possit imitari, sed quod mediocria

hin, aut tolerabilibus tantum ante erri malim eximios. caeterum cui palma debeatur in hoc genere, non est hi ius infiituti pluribus verbis persequi. Si quis omisis Graia eis,patiatur quenquam ullo in genere anteponi, M.Tulilio, Plinio et Politiano primu detulerim. Sed hac sane inrestuatur suo quisq iudicio. De consuetudine unum mUltitu dinis numero compellandi. Iam uero consuetudinem insul Fimam quidem illam,

sed aliquot iam seculis mire receptam,unium hominem mviltitudinis numero compellandi, non tam dedocendi sunt iuuenes, quam animandi, ut avfint contemnere cerate quoties cum his agitur, unde nihil sit periculi. AI ea certe aetate iam haec ineptia magna ex parte obsoleuit,

paulatim subolescentibus bonis literis. Quanquam superis sunt et hodie non pauci uos ibatores , qui quod pueri male didicerunt, non solum ipsi mordicus tenent, lirarum etiam ab alijs exigunt. In expiabili coimelia se puis eant affici,si quis unum singulari ii ero saluten ac pia ne rem putant iniuriaru actione dignam, ac legibus uinis dicandam. T u pro tua prudentia quid sit optimum di picito. Hic mihi cotinvo Tragicum voci erans in re nihili:

59쪽

ss D. E R A s. R O T. D E R AQuid i inquit,metu sis missa solidos tuos: ego sum

et te, et tun omnibus melior. Quid an homnia montashm,tu sic appellari dedignaberis, quomodo olim reges suos appellabant parasitis quomodo semos orbis mois narchas olim affabantur libertini, aut e plebe credo quia libetsDenis quomodo tu ipse deum Opt. Max. compebius Qvur non ut unum alloquanquam unum uideam,

etiamsi poldiphemo maior eses An ideo Athone montes dicam, non montem, quod ingens his An ideo non es mare Oceanus,quδd uasse pateats Adeo qui uix sunt hoaemnes, s no satis est,si unius hominis loco ducantur. caemsari totius orbis monarchae loquimur: Superi bene uerarint quod agis Caesar.Et hic indignatur,nisi dixeris:Beae ne uertat quod Qui uestrae dominationes: perinde quasi non unum hominem,sed Hecaten quampia triformem,aut Hermere trimet tum,aut Geryone tricorpore alloquam mur.Hocβmises in multare grauida sit tolerabilius, aut etiam,simam,instropha. Ouur si grammaticis difiincti sunt numeri,singularis, dualla, et pluratium,nisi ut utrare mur s Honoris, inquit, gratia abutimur. Apte dictum

abutimur. Nam istud est plane abuti, perinde quasi quis foleam utrans eide inducat pedi. Sed quis istud iuris uoebis donauitsAn aequim putaui, ut honoris vestri gratia, praeter veterum consuetudinem barbare laquantur homianes s Quod si orannidem occupatis, ut nouae etiam Iinae guae nobis sitis autores, quur non saltem constatis uobist Etenim si numerus mutatvi honore habet, quur non esidem opera uidetur honori sim, plures singulari numero eompellaret iniurnon idem fit in tenes personis s Hoae

60쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. norificum est, si quis Marcolpho dicat, gratulor uobis: qui minus honori cum est, satura eos, cum unum iubeas si ludicri,sed honorabilems Quur hic honos mutu in proenominibus situ cis Honoriscum est, saluto uos domine episcope: qui minus, saluto uos domini episcopi s Hon

riseues uidi uos ambulantem: quur non vidi uos ambum Iantes,si uni,sed honorato Ioquaris Nimirum auehi pluisralitate, crescit honos. Quur in re diuina, aedituus non hunc in modu respondet sacrisco: et cum stiritu uectros tur is deo loques,audet dicere:praesti quaesumus omnia potes deuss Q nur nos homunculi no ueremur illi dicere: remitte nobis debita: crine nos inducasin tantum honoris est iu abusu numeris certe primus honos debetur deo: quur hunc tanto fraudamin honore s quar huic prae,riamus hornuncionem Quid hic restondebunt istis an nobis obiscient heterosins Audio, sed hac non utuntur emedate

loquentes,nisi in prima perpona, uel modestiae, uel Misuitatis,uel euphontie gratia. Insequunda nunquam, nisi quum genus significamus, non perponam. Quale est illud Nasonis: Quae uestra libido est. Taxat enim virorum gemitus, ueluti si qvis uni meretrici dicat, uos estis pernicies 'adolescentum, non unam notans, sed totum ordinem.

Huic similimum est illud in tertia persona: Quum ad

uxores uentum e t funisenes. Vnde quod olim mois

destiae erat,aut inuidliosum, nuc repete honoriscum esse coepityre imitatores seruum pecusi ut mihi sepe Risum, saepe iocum uestri mouere tum illuc istos Ussit, opinor, quod ueterum qui piam magistratu fungens,hunc in mois dumscripserit: confideravimusi retulimuristi tumu3, nimd di mirum