Dominici Soto ... In libros Posteriorum Aristotelis, siue De demonstratione. absolutissima commentaria

111쪽

9 Togeriorum primus. pernaturalis:quia non stat Paulu decipi per ipsens

etiam supernaturaliter. Quia vel esset in casu quo Paulus viveret,& tunc iudicium est verum, aut su quo Paulus non viveret,& tunc non haberet in te iudicium & per consequens non deciperetur. Si' vero maneret supernaturaliter in anima separata Pauli,illa deciperetur iudicans ' Paulus est. Unde inferunt, φ idem iudicium in uno subiecto est viildilla 'δxurali , ip alio vero supernaturalis.' Existimo tamen non opus esse hac distiactione Sed euidentia idem est quod clarum & manifestum iudicium peductum, aut a notitia in intuita aut ex notitiis tporum immediate ut in P se no

tis aut mediate per demonstratione: hoc. n. sinat verbum,videre, unde nome euidentia derivatur e Vt euidentia sit nomen coe ad quatuor illas acceptiones sciae suprapositas. Atqui satis est,ut iudiciusicipliciter sit euidelia φ suapte natura non sit deceptorium, tametsi supernaturaliter P ipsum posisit quis decipi. Nihil. n. minus ignis ille erat simpliciter calefactiuus,qn naturaliter non calefaciebat tres pueros in camino ignis. Et sunt alia pr terra argumera contra istos. Primu si improprie vocant

euidentiam supernaturale, eo φ p ipsam non stat quem qua naturaliter decipi: na supernaturalis an sensus non est,nisi qui aut supernaturaliter prodit citur,aut de subiecto est supernaturali. Deinde D. li. etiam fm suam definitionem nulla est euidelia supernaturalis:na licet y illud iudicium,Paulus est. non possit decipi Paulus, potest in per illud decipi supernaturaliter Petrus,ut ipsi fatentur: qδ su D ficit,ut iudiciu simpliciter sit supernaturaliter doceptorium .Quare male concedunt, si, illud iudi ciuin uno intellectu sit naturalis euidelia,& i aliosuynaturalis: sed cesendu est simpliciter naturalis i

112쪽

De scientia ct Demonst. Cap. II.

sequitur in hoc iudiciu,hic panis est, quQd . , i habemus de hostia ante consecrationem, est simpliciter euidens: non obstantemgentilis post consecratione suternaturaliter per ipsum decipitur. Credo nanq; ide iudiciu manere in gentili de pane post consecratione,quod eratiante consecrationem:postquam manet eade notitia intuitiua accidentium productiva,& conseruatiua eiusdem. In Christiano vero non manet idem quippe in quo fides corrigit sensum ne decipiatur. . A D secundum principale Aristot. ipse riadet in eum 'tex. s. ubi φt,s demonstratio, o uia, non facit sim- Demostra pliciter scire:ob idq; in tex. 1.ubi ait demonstratio xio, quia. nem esse syllogismu qui facit scire, tu definit demonstratione propter quid, de qua statim subiungi improcedit ex immediatis principijs & ex cau- iis .Demonstratio vero,quia Diu producit simplex iudicium conclusionis. v.R. hae pyraemissa, id quod quotiescunq; sumitur ut Murimu expellit cholera 'est purgatiuu cholerae , reubarbaru esst homi: soluproducunt per experientia ab effectu hoc iudiciu, si reubarbaru est purgatiuum cholerae r sed quare

purgatiuu cholerae,puta a calore an a proprietate noc non demonstrat. Et per consequens tale iudidicium proprie non est scia. Eodem modo cu video ignem calefacere, cognosco igne esse calefactiuu, an vers sit calidus formaliter, an virtualiter hoc non cognosco: nam i similiter calefacit sol, quia est

virtualiter calidus sicut ignis.Et ideo cum dicitur demonstratio,quia ly quia, non accipitur causali' ter,sed est coniunctio. l.demonstratio ' hoc est tale a Quocirca potius appellanda est demonstratiq.quod est,aut,quale est,il quia. Neq; est demolis aio simpliciter,sed sim quid,postqua non dicit quaae est lese.Et hoc est quod. An vero aliut scien

113쪽

ride fir. modus sit,posterius dicemus Ad confirmationem respondetur, in quamuis in Deo non sit ve causa alicuius attributi quod est illo, nihilominus est aliquid quod est ratio alterius quod sufficit ad propriam scientiam:videbunt. n.beati' Deus qui est misericors & sapiens , creauit mundum der . demit homines,de quia est purus actus nihil habes de potentia,est immutabilis & aeternus:& quia iustus est remunerator, licet illa non distinguantur realiter,quia etiam si passi es in nobis non es stinnueretur realitera subiectis, nihilominus demonstraretur de illis. Et ideo visio beatifica est propria scientia:licet non sit discursiua. De existentia tameillius nulla est causa, nec ratio alia quam natura suamaturae enim Dei est existere. A D tertium assim responsem est iam: q, sciet til naturales & morales sint ρpriae, & sint pliciter scientiae icet non sint ita certae & immutabiles cui mathematicae,quod maximo debent adnotare dialectici. Existimat n. vulgus dialecticorum hoc tye nullam esse proprie sciam praeter solas mathematicas,cum th apud sapientes philosephia natu- 'talis & moralis sint propriae scie. Quamuis intra latitudine propriae sciae sint gradus maioris & minoris euidentiae de certitudinis. Quis nanq; dubitat scias esse istas naturales, videlicet fruct' in v re germinare, & in autumno maturescere py motu varium solis:Tonitrua esse in autumno, tempostates in hyeme: Flante austro pluviam subsequi ;aquilonem nubes dispergere,&alia huiusmoai: licet nonnunquam deficiant. Et in medicina &astroilogia sunt multae similes propriae sciae, lices no sint certissimae ut mathematicae.Vnde ad Arist. rfidet, v qu ait sciam procedere ex causis quas non com

tingit aliter se habere, id 'tu intelligit de scieti,

rales &morales.

114쪽

certissimis quales sunt mathematicae. vel sorte in telligit, sti non continpit aliter se habere suo mo do in quocunque gradu scientiae, puta si in mathe maticis nullatenus contingere potest oppositum, sed tamen in naturalibus non contingit regulari- 'aeroppositum, sed rarissime. 1 A D quartum principale posset quis forsan ne- Ad ι. An sare scientia angeloru esse proprie scientiam quia g*i Ora n non est per discursum acquisita ut argumentu probat. Attamen melius est dicere, immo nullatenus negandu est angelos habere propriissima scientia, nam quamuis angelus no prius habeat assensum. v.g. huius φ ho est admiratitius, A quo postea e

meret assensum qi est risibilis, nihilominus in obiecto, simplici assensu cognoscit illud esse cam hui'ho est risibilis,quia est admirativus,& admirativus, sia est aiat rationale, & cognoscit terrae n scentia gigni propter accessum solis M. Itaq; cognoscit effectus ex suis cuiusq; causis procedere , qa sufficit ad ronem sciae. Et hoc manifeste patet in Deo, qui uno olum consensu coceditur habere . istum rerum scias,quamuis non acquisierit illas p.demonstratione, sed sua essentia est sua scia. Arist.' ero solii asseruit sciam fieri P demonstratione in .hominib. v ratiocinatione discuriit. Ex quo sequitur,q, si in illa descriptione scire est rem p causas cognoscere ly,y,dicat causam ex parte cogno scentis,ut unus Asensus generetur ex alio, illa d sinitio non conuenit sciae Dei: nec angeloru si v ro dicat cam ex parte obiecti, videlicet si una res cognoscit esse effectus alterius,cou en it illis scien-rijs coelestiit spiritu u. Cum dicimus angelii unico mensu cognoscere Oia,non intelligas i unico aia

sensu intelligit ora veritates mudi,sed φ unica species intelligibilis represent .v.g.spem humanam g repre-

115쪽

Ad s. Scietis Dei.

fg Posteriorum Primus .

representat simul effectus & caiisas, non prius unsi quam aliud: quod non est in praesentiarum locus pluribus verbis disputandi. Ad quintum principale respondetur, hac inter

alias esse driam inter nos & Deum nos solu habemus scientiam specierum uniuersilium rerum, quae sunt creaturae: &habemus illas, etiam in tempore quo indiuidua talis speciei non sunt: na ha bemus sciam rosae in hyeme, &scientiam eclipsis, uia eclipsis non est:eo ch scia non est sermaliter de indiuiduis. Et hoc est scire id qd est puta ,specie,cuius indiuidua sunt,vel 1 re vel in causis naturalita Deus vero non solu scit ea quae sunt in aliqua dξia temporis .squae sunt merui vel ervi: aut quae sit ni in causis naturalib. sed e tia scit oia illa quae supraturaliter producere potest licet nunqua erunt. Dif

ruae sunt in aliqua dEia temporis cognoscit scia vionis:quam Summulistae vocant notitia intuitium

sed illa quae nunqua erunt, cognoscit scia simpliacis intelligentiae: quam possumus vocare cognitionem abstractiva. Nee dita hic est in Deo fm se, sua simplicissima essentia cognoscit perspicacissime omnia: sed dila est ex parte rerum in scia visionis con notat existentiam & praesertim obiecti in Gliqua dita temporis: scientia vero simplicis intelli

gentiae,non connotat'obiectum habeat alia extillentiam si simpliciter cognosci. Nihilominus t5 Deus non scit id quod non est contra sensum Ari. suia eo modo quo scit illa quae scit simplici intelligentia,eo inquam modo,illa sunt: nam sunt pos.sbilia de potetia Dei absoluta.Chimaera vero alia que entia imaginaria q non sunt in potetia Dei, veras non lisit quidditates,nec sunt proprie entia , non cadui sub obiecto intellectus, quqa est ensuu lat

116쪽

De Scientia Opemon l. cap. II.

tame cognitio imaginaria, quae de illis habetur Mn concipitur,nisi sub ratione entis:nihil. n. de italis cognoscimus nisi quod fingimus esse entia: sed de hoc nihil amplius in praesentiarum. AD sextum principale rfidetur per distincti nem,prioris,Aristotelicam .squo ad nos,&quo ad mediata naturam .Etenim qn Arist. dicit propositione illam esse immediatam qua no est altera prior,intelligit de proprietate simpliciter qu5 ad naturam: haec.m praemissa,omne aiat rationale est disciplinabile si illa sit passio prima nulla habet naturam priore: quia inter subiectu & praedicatum nullum est modium,s quod praedicatu demonstret de subiecto. Nihil in vetat quo minus habeat priorem quo ad

nos.Ln ore nobis: vi pote quae constat ex termia nis nobis notioribus,ut probatu est in argo.Sed notar u est,st neq; istae,omne totu est inmus sua par di 'rie u absquilibus squalia demas &c.diar notiores ii a quo ad nos 2 ista, omne aiat ronale est disciplina- bile, propterea et ills conducant aliud ad probatione huius: sed sunt euidentiores in geometria, uista in philosophia naturali.Illa vero, quodlibet eves no est,quo conducat olum sciarum principia. x. 28.tangemus. In selutione pfirmationis muI .ati multa verba consumiit, ut defendat quo propositio, in sua definitio materialis pdicatur de stibi elo sit immediata, non obstate φ demonstret percam finale. Existimo in non esse pluribus verbis mpus ad explicandu mente Aris Intelligiti: propositione immediata esse fila,qua nB est altera prior iuisode Demihil in obstat alia esse priore in alio genere causis.Exepli gla. Folia vitis sunt ampliora si caua in

folia amygdali ad defendendum uuas a tempesta- terialis -tibus,quae sunt magis teneri fructus, quam amygdalia: nihilominus tam immediata est ista,vitis est g habens

117쪽

sentia uuas a tempestatibus sed illa est immedi tam genere cauta materialis, & haec in genere cau . . st finalis,& ideo no repugnat,'' materialis dem ' . stretur P iiii le. Eaderone tam immediata est haec . in suo genere,domus est artificium costructum ex Iapidibus,t ignis,du c mento,quam haec domus est artificium quod nos a tempetitibus tuetur , licet prima demonstretur per seeundam. Et hac ratione in eapositione te c. s. diximus definitionem de imonstrationis matutialem demonstrari per finalct od fit hoc modo , Omnis syllogismus faciens scire coostat ex veris primis immediatis , sed oni nis demonstratio est syllogismus faciens scire , ea

go omnis demonstratio constat ex veris,Ac,i r

κ:b uii, eptimum principale respondetur, φneeestiria aliquis habeat veram spiam, satis est se scire reses ad scien-- uere pmissas usque ad prissipia immediata; & ii dentonstrabilia, non m temper necessarium scire eas resoluere usq; ad primipia,quae sunt simpliciter per se nota nobis,salie usque ad hoc,quodlibet est vel non est. Principium. n.immediatum, ut diarium est,est omnis prupositio inter cuius pdic tu& subiectu nihil medi t. tametsi non Ois talis pro' positio sit simpliciter pse nota nobis.Verum est in inmathgmaticis,quae sunt. sciae certissimae,& de quibus sere in hoc libro semῖ loquitur Aristi oni nes conclusiones reducuntur ad principia P se nota nobis Vt videre est apud. Euclidem, qui proposii tis P se potis principijs, inde sensim nouam prio i, bus propositionem adhciens procedit ad cones alti e diones obscuriores, ac magis dissiciles. Vt ex his

principiis a quolibet puncto in quodlibet puncta

lineam ducere, S: sup quodlibet punctum circise: Ium describere,concidit primam conclusiqnςm, scilicet

118쪽

ilicet luper datam lineam rectam triangululaterum constituere. Ex qua addito alio principio: a. si ab aequalibus squalia demas q remanent sunt aequalia infert secunda. fa clato puncto, cuilibetavrectar propositae aequam linea rectam ducere,ddita consequenter. Quocirca nemo scit decimam'

conclusione nisi usq; ad haec prima principia eam restiuat. Vae exelsa non est pistis negocij expli- eare. Et suo modo in philosophia naturali sit rei latio adii se nota sensui,& in philosbphia morati,iad holissima per cosuetudine. Vis corpus no incrueatur a te, sed ab anima,probatur, quia omne qa mouetur ab alio mouetur. Et hoc rursus, quia n

potest eade res formaliter esse ages & patiens.Qε demu ostenditur 8.physic.y haec principia:Omne agens agit inquantu est in actu,& omne subm patitur inquantu est in potentia nulla .n .res calefaciti nisi sit actu calida,aut actuale virtute habeat caim a faciendi:neq; aliqua res calefit, nisi careat illo gratdu caloris que recipit sed repugnat eade redam modo esse in actu simul Npotentia: ergo. At vero In scientijs metaphysicis non est ita facilis huius modi resblutio . Procedunt enim demonstrando Proprias passione de subiecto P definitionem, & quia pro isto statu cognitio nρa incipit a sensita, n5

possumus homi principia a yriori, sed ab effectat

lcunq; cognoscere. Cognoscimus. n.ab effectu inctianem homine esse risibilem: sed quo talis passioris natura & definitione hominis pullulesino videm,

Quare in hoc no se torqueat dialectici: neq; a uia sene Arist.φ non docuerit omnes demonstrationes; ad principia y se nota resoluere. Et multo minus: filiantur credentes omnia principia sunt.resbulyeda se aliter ad hocprincipiu generale, quod ' ... libet est yel non est: quia hoc vitacet non intradi

119쪽

ros Posteriorum Primus. Is maliter demonitrationem, sed quomodo die

tur principiu uniuersale, videbimus supra text. 26. eonsi. CIRCA materiam confirmationis notandum

'i'.a i a Theologia iuxta nominis proprietate habitus articulorum fidei, quo assentimur sacrae scripturae reuelatae, sed habitus vel assensius , quos ex propositionibus reuelatis deducut theolo gi.Et ratio nominis probatur,quia assensu, articu-IDrum fidei proprio nomine dicitur fides,& nullo modo theologia, alias omnes Christiani credetes articulis dicerentur theologi .Quare abusive assensus fidei dicitur theologia,led v. g.exillo articulo, Deus est trinus se unus,inserunt theologi quasi exponentes illum, st personet diuinae constituuntur α distinguuntur relationibus,& ex illo articulo,u, Deus est homo,inserunt si verbum diuinum in instanti incarnatus est, quia opus spiritus sancti non expectat tempus. Issi & alii id genus assensus qui sunt velut expositiones sacrae scripturae sunt the logia . Itaque non omnis assensiis theologicus est de fide,sed potest quis oppositum opinari. Secu ndo notandum est,s cum ait S.Tho.theologiain ei- se scientiam, non est intelligendum-sit assensus euidens & clarus,ut aliqui, Ihomistae mordicus asserere contendunt, nec talis sensus potuit in mei tem S.Tho.venire.Probatur, quia assensus conclusionis,qui solu est propter praemissas, non potest esse euidentior qua sint praemissi,nam propter quod unumquodque tale & illud magis, sed assensus theologicus insertur ex articulis fidei, & adhue non per consequentiam euidentem, na qui sequutur per consequentiam euidentem, itidem sunt asThholon fidei, ergo theologia nostra non potest esse non es . clarior quam assensus fidei,qui, ut inquit Paulus , est obscurus de aenigmaticus.sed dicut aliqui Tho.

120쪽

mime, φ quia conclusio theologica quam ego habeo est euides beatis ,ab illa euidelia dicitur the logia nostra euidens. Hoc tamen est inopinabile , quia,ut inquit hic Aris nemo habet euidentia con- clysionis nisi euidenter resbluat ad prima princi-Pia,nOS autem non possumus resoluere theologia Ita euidenter, quia non videmus Deum in quo isti veritates lucent.' Et tecudo arguitur,quia si theologia nostra est euidens, quaero quantum habeant gradum euidentiae,postquamniculi ex quibus inieruntur non itini cuidentes. Si dicatur, st habentiatam euidentiam quantam habene beati, hoc est ridiculum. Et tertio arguitur.Si theologia nostra est euidens,lunc inferam ex conclusione theologica articulum fidei,sicut.n .ex articulo sequitur conclusio theologica,ita vice versa, & tunc sequitur, ex euidentia theologiae fiet euidens articulus si- ei, quod est impossibile. Alias rationes secimus super primam partem se quibus hic supersedemus. Tertio ergo notandum est iuxta mentem S. Th.' articuli fidei qui nobis sunt obscuri,beatis& maxime Christo sunt euidentes,quia vident illos in verbo,cu ergo theologia nostra inseratur ex illis, hoe existimat S.Τho.satis esse ut theologia nostra dicatur quodam modo scientia,licet nobis non fit euidens.Neque id gratis affirmat,sed probat primo autoritate Augu.qu i i . de Trin.c. I .vocat simpliciter eam scientiam qua fides saluberrima gignitur, nutritur,defenditur ,3 roboratur. Et secundo ad sumilitudinem scientiς subalternatB Si.n. quis credat aliqua principia geometrica sola autoritare geometrae, & ex illis in musica discurrat ad alias conclusiones lia musica isecto erit scia,licet non sit euidelior qua principia, quae sola autoritate sue credita , ergo eadem ratione si fide nos recipimus