Dominici Soto ... In libros Posteriorum Aristotelis, siue De demonstratione. absolutissima commentaria

141쪽

t1 1 .τ rbmeriorum 'primus. gnis,etiam si generans non sit ignis,manebit ignis genitus. Tametsi hic potest add secunda ratio . squia homo aut ignis non suscipit magis & minus ,

propterea neutri conuenit magis. In genere causae formalis est exemplum Arist. 7. met.tex. 7. Materia

est ens , quia forma est ens , ergo forma est magi

ens quam materia,ens.n. ut dicit adium essendi recipit magis,& minus,attamen nix quamuis sit alba propter albedinem,non tamen est alba, quia albe, do est alba,& ideo non sequitur, si albedo sit magis alba. In genere causae materialis sequitur.

Quantitas est 1 ubiectum albedinis, quia nix est subiectum, ergo nix est magis, seu persectiori modo subietium, nam nix est subiectum; quod: Sequantitas subiectum quo . Vnde ad tertium membrum confirmationis quando dicitur, Nix est subiectum albedinis propter quantitatem , si ly propter,designeis quantitas est subiectum materiale respectu niuis,ita φ niti subiectat albedinem, quia nix subiectatur in Dantitate, hoc negatur: immoeconuerso qualitas est subiectum propter nivem , quare non tequitur , quod quantitas est metuis su--biectum, immo contrarium , si tamen intelligatur -s, nix est subiectum albedinis quia est capax quantitatis,aut ga recipit albedine mediante quatitate, id conceditur, sed nihil sequitur contra regulam. Itaque ut in summa cuncta complectamur non est idem dicere.a.est tale propter b.& a. est tale, quia b.est tale. Descendendo ad propositum Arist.conclusio non scitur,quia prima principia sciatur, sed quiayrincipia altiori modo cognoscuntur, & ideo . non sequitur φ principia magis sciantur sed quod perfectiori modo cognoscantur,nempe quod intelligantur per assensum qui est intellectus, ut patet

in exemplo posito d* aqqa calida propter solςni,

142쪽

N O N v M.argumentum petit definitionem propositionis per se notae. De quo tres sunt opiniones: cum n. Ari .dicat propositionem per se notam esse, qua cognoscimus inquantum terminos cognoscimus, Noifes qui non admittut res praedicari: sed silos terminos,nomine terminoru intelligui voces aut notitias,ex quibus sorinaliter coponitur proposti Unde Greg. I .sent. di. a.q. Vnica dicit,' propostio per se nota est illa, quae cuilibet poteti uti rone potesse nota absq; indistia notitiae alicuius ex ψ g erinseci. Quod est dicere. Est propositio ex talibus terminis composita, qui in quocunque intellectusnt,siue intuitiui,sive abstractivi, per se productitassensum illius. Ut sunt istae,quodlibet est , vel non

est,omne totum est maius sua parte, seti,omne continens est maius contento, per quam illa quodammodo demonstratur. Isis vero,Dominicus loquit, Petrus est albus , & reliquae accidentales non surit per se nytae: quia isti termini no sufficiunt producere iudicium tu quocunq; intellectu , puta in habente solum notitias abstractivas horum terminorum. Neq; ista,homo est risibilis,est per se nota:gdipe quς indiget alijs propositionib. quibus demonstretur. Infert corollaria,quaedam contra S. Tho. IP inrum,' non omnis propositio,cuius praedicatuest de intrinseca ratione subiecti est y se nota. Hscnanque, angelus est spiritus, non est per se nota: quia illi terimini abstractivi in nobis non generant euidens iudicium: licet praedicatum sit de ratione subiecti,& angelis sit euidens. Neque ista, us est, est per se nota licet beatis sit euidens: quia nobis non est per se nota. Motus vero paululum diuertit ab hac prima opinione. Ait enim a .sent. dist. a. Sue. x.st propositio per se nota est illa,quae fit nota

143쪽

U . Posteriorum Primus. nanque quὁd definitio Se definitum, quamuis idesignificent,tamen celentur distincti termini. Vn infert φ haec propositio,ois homo est risibilis, no est

per se nota,haec tame,omne animal rationale est risibile , est per se nota. Etenim , quamuis illa prior fiat nota exterminis huius secudae , ut pote cuius subiectum est definitio subiecti prioris, talis tamedefinitio no est proprius terminus prioris, ob idq; homo est risibilis, non fit euidens ex proprijs ter minis , sed ex definitione qui est quodammo ter minus alienus. Atque adeo insert φ haec Spositio , Deus,est quam habent beati,est per se nota, ga illi cognosciit Deu distincte, ac si eu quid ditatiue cognoscerent P definitione.Sed similis,Deus est, qui

nos habemus,no est y se nota. a putat esse alia, quia una constat ex terminis distinctis, & alia ex notitijs confusis & abstractivis. Grego. tame censet esse eande,& ideo negat simpliciter esse 2 se notam, quia nobis est per se nota. Conueniunt aute Scot

& Grego.etiam contra S.I h.ut videbimus, si non

est distinguenda propositio per se nota,secudii se ,

di quo ad nos,immo omnis,uaquiunt,y se nota, secundu se,est per se nota quoad nos se & econiserso At vero opinio S. Tho.consistit in sequetibus propositionibus,quae colliguntur ex Prima par.q.2.arii .& alijs locis suae doctrinae. Primu eius sundamentum est hoc,q, quando ait Aris .propositionem y sonotam esse iis am,quam cognoscimus inquantu tet

minos cognoscimus, nomine terminorum non timo

telligit notitias aut voces sed res significatas, quae sunt termini,puta subiectum & praedicatum, nanuvi in prologo praedicamentorum adnotauimus,n5 solii voces,sed etia res praedicantur. Et in itannielligat Arissest manifestum ex mo loquendi ipsius,in contrarij autores debuisset considerare. Enimuero

. ' si per

144쪽

e per terminos intellexisset notitias,non dixisset,in quantum terminos cognoscimus, sed inquantum , Tminos sormamus,non. n.cognoscimus notitias,

sed res per notitias. Hinc sequitur prima proposi Pri 3 , tio S.Thomae. Dupliciter aliqua propositio est per 'Ie nota.Vno modo secundum,se ex naturaliua, & hosti o onon quo ad nos, & alio modo secundu se, & quo a nota. - nos. Propositio secundu se perscinora est illa,cuius praedicatum est de intrinseca ratione subiecti, Iuta definitio aut pars eius, ut, homo est animal, omo est rationalis, quae quidem diculur D se notae, non quia notitiae eius intuitiuae vel ab ractivae Producant eius assensum, sed quia cognita qui

ditate subiectiῖ eius d nitionem, & quidaitate P dic'i,statim est euides homine esse animal ,&esse rationale, voco subiectum & praedicatum res ipsis significatas .Haec veris,homo est albus, no est per se nota,quia cognita quidditate subiecti no est revidens hominem esse album .Propositio D se notas undum se quo ad nos est illa, cuius praedicatuest de intrinseca ratione subiecti & termini eius.i. quidditares rerum significatam per extrema, sunt omnibus noti, ut quodlibet est vel non est, omne . totum est maius sua parte. Nullus.n. ignorat quid est ens,&quid totum. Quare omnis y te nota quoad nos,est per se nota secundum se, & dicitur per 'nota simpliciter. Non tamen omnis per se nota Dciundu se,est per se nota nobis, & io dicetur Per citer. se nota secundum quid, ut sunt i sis , homo est ra- natis,angelus est spiritus,& similes in quibus licet praedicatum sit de ratione subiecti,tamen quid

citates extremorum non sunt omnibus notissimae.

od sit termini fuerint noti no omnib. sed sapientib. tue erit per se nota sapietibus,ut ait Boet.in de hebdomatibus de hac,ppositioite. Incorporalia no. ha sunt

145쪽

o,ha Ilicet prima passio immediate insit definitio--ni,in de definito no inest i mediate,sed inest a defimitione, quae est mediu per quod passio demonstrarii r definitio.Vnde neq; illa in qua secunda,vel ter ' tia passo praedicatur de definitione est per te nota uia est demonstrabilis per primam passionem. In

summa,tantu valet propositio per se nota , quantu

non per aliud mediu nota,qa est dicere,immedi eta.Vnde propositiones negatiuae,in quibus unu generalissimum negatur de alio, ut substantia noest' ualitas, censerentur ab Arist. secundum se per se natae. Contra hanc doctrinam S. Thomae potissi- ςφη τε ina argumenta Scoti sunt haec ,Ista propositio,o nis homo est rationalis, est ex natura sua a priora Memonstrabilis,ergo no est p se nota.Consequetia :patet,quia P se notum ide est quod,non per aliud notum,& antecedens probatur, quia demostratur per definitionem,scilicet, omne animal rationalerationale &c. Et secundo arguitur. Si illa,o Mis homo est rationalis,est y se nota secundum se, proptereast cognita quidditate subiecti, & praedit ii liatim esset nota,eadem ratione haec,ois ho est

disciplinabilis,est y se nota, nam cognita quid dita te subiecti statim est euide, conseques est falsu, illa est demonstrabilis P definitione subiecti, ergo definitio propositionis P se notae est nulla. Et tertio pro claritate materit arguitur. Illa propositio, omne animal rationale est disciplinabile, est per semota,ut dictum est, & haec omnis ho est diiciplina bilis, non est Der se nota, di solum differunt si neshoc , quod subiectu unius est definitio,& subiectu alterius est defini tu,licet res s ificata sit eade, e go alius termies est definitio & alius definitu lias

demonstratio no costaret nisi ex duobus terminis, riuia medium non disserret a minori extremitate,

146쪽

tig vosteriorum Primus. di per eonsequens ad illos respiciendum est ad j

positionem esis per se notam. Atque adeo bene d cit Scotus,st prima propositio eli per se nota, quia ex proprijs terminis fit nota,& secunda non , quia ex alienis fit nota. Sed pro solutione istorum nota dum est,t in demonstratione, si ad res significatas respiciamus,non sunt nisi duo termini,scilicet subiectum & passio, sed subiectu ipsum distincte fEnificatu per definitione est medium ad demostia 'cium passionem de eodem subiecto confuse signiuficato per definitum.Ob idq; in definitione no sut res termini secundu res fgnificatas , sed secunducognitionem & apprehennonem nostram . Vnde ad primum argumentum negatur hanc propositio' nem,omnis homo est rationalis, esse ex natura secundu rem demonstrabilem,immo est per se notarquia secundu rem est eadem cum illa, omne alia rationale est rationale, sed respectu nostri est d monstrabilis. Et hoc est quod dicit S.I homas,st est secundu se P se nota, sed non quo ad nos , ga nos no distincte cognoscimus quidditate subiecti, nisis definitionem aper qua illa est nobis demonstrabilis. Eodem modo respondetur ad secundu , cqncedimusenim eadem ratione, omnis homo est distis 'plinabilis esse per se notam sin se,sed demostratur respectu nostri per definitionem . Unde ad tertiuargumentum respondetur,* ta per se nota est haec secunddin se,omnis ho est disciplinabilis,qua haec omne animal rationale est disciplinabile, sed respectu nostri illa demonstratur per hanc. Nec secumdu se disserunt, quia eadem est res significata per sibiectum utriusq; ,sed differunt,secundu cognitiomem & apprehensionem nostram . Et c'firmatur solutiones istae,na in angelo,qui non indiget complexa cognitione,sed simplici notitia distinistissimὰ

147쪽

'cognoscit res,eade propositio est , homo est disciplinabilis,& animal rationale est disciplinabile, & sine aliqua demonstratione est ei per se nota. 'Vnde ad 'nonum argumentum principale respondetur, cum ait Aristo. propositionem per se notam cognosci inquantum terminos cognoscimus , nec intelligit de notitijs intuitiuis nec abstractivis, sed de reb. significatis quas vocat terminos, ut exposulsi est. Ad decim uargumentu rei pondetur,st mesAris . non est negare in uniuersum demonstratione. circularem,sed negare demonstratione circularem

in eode genere demonstrationis, & eodem gen re causat. Vnindyllogismis dialecticis nihil prohibet contingere circulum, ut Ari .concedit in tex.6. di nos ibi e mosuimus quando ex conclusione, di una praemisiarum sequitur altera,huiusmodi. n.syllogismus secudus, no est necesse visi demonstrario,putampmisse sit verae causae conclusionis, sed solu sequit conditionaliter,q, si sequitur, oe a. est

b.Omne c.est a.ergo omne c.est b.consequeter etiasubsequitur, omne c.estb.oea. est c. quae est comversia minoris,ergo Oea .est b. Secundo sequitur,m non inconuenit demonstrare Spter O eclipsim sunae hoc modo.Quado terra interponitur inter sole &lunam una eclipsatur , sed quando sol est in tali puncto coeli,& luna in tali,tunc terra interponitur:ergo quado sunt in talibus punctis luna eclipiatur. Et ecouersio. Quotiescunq; luna eclipsatur terra interponit, sed sole &luna existetibus in tali aspectu .luna eclipsatur, ergo qn sunt in tali aspectu terra interponit. Hoc inqua non est incouenies O prima consequetia antecedes importat causam reale consequetis quo ad esse,& in s uda, antec des solu est signum per quod cognoscimus cons

148쪽

monstrerer efiicientem hoc modo,quicunque deambulat post coenam,acquirit,aut conseiuat in nitatem:hic deambulat post csna:erso & econuersq:Quicunq; seruat ianitate deambulat pos cs et hic conseruat sanitate:ergo. Sed hoc est qδ Arist. praetendit,s.l in eodem genere causae : sicut repu- nat ut a.sit causa b.& b. causa a. ita repugnat' emonstretur per b.& b.per a. Et ideo ad ultimam replicam quae directe militat contra hoc,respondetur primo:, ν vapor non est adaequata causa mat risis,ex qua generatur pliivia, quia potest etia generari ex aere condensato.Nec pluuia est causa totalis generationis vaporis : qui epe cum possit etia apor aenerari ex aere conden fato in cauernis ter .Et secundo respondetur,in vapor non eli mat ria eiusdem pluuiae,ex qua idem vapor genitus est: sed vapor a.generat b. pluviam, de b. pluuia gene rat Vaporem c, &c. vapor pluviam d.&c.Ob idq; nihil prohibet quo minus per vaporem tanquam per signum demonstretur futura pluuia,& per plauiam demonstretur laturus alius vapor.

per se,& quid uniuersale. :

U M aut fieri nequeat, ut Id est absolutὸ scientia aliter sesthabeat, id necessarium en profesto quodcMnq;sciri demonArativa scietia poten: ea νelia demonstrativa scientiaen .

149쪽

De Modis per sie. cap. IIII.

quam demonstrationem habendo habemus: ergo demon iratio ex necessaris ratiocinatio eIi . Text.νih FSumendum est igitur,ex quibus qualibusve demonRrationes conficiuntur. Atq; prim quid de omni,quid perse, quid νniuersaliter dicimus,detominemus. Id itaque de omni dicimus,quod non cuidam inest, cuidam non inest: neque quod interdum competit, interdum non competit :νt si animal omni de homine dicitur ,s νerum est nunc dicere hominem,uerum est eum animal dicere: ac si nunc verum ekt alte rum dicere, verrum en O alterum dicere: oes in ometu linea punctum inestsmiliter. etque huiusβ-gnum est,id quod facimus. Hoc enim pacto in crationes asserre,cum de omni interrogamur, Ν-iemus, si aut de aliquo non dicatur, aut si intem

dum non inst.

' Textusta. FPerse autem, in ratione quid est dicente ea quae sunt dicimus: ut triangulo li- ,ea,er linea punctum inest:ex his n ipsorum rubsantia constat, ct haec in ratione quid eIt dicendi se, in funt F Et stem ea, quorum in ratione quἴ quid est patefacit' ,ea ipsasunt, quibus insunt , quo pacto time quide reisum, ct curuum inest .

numero Nero par atq; impar, primum atq; compo

stu gurae deniq; laterum aequalimn ac altera parte songius. stq; in horu quide desinitione numerus,

M. in .

150쪽

et xx Posteriorum Primus. In illorum autem linea inest igituri aut illo, aut hoc insunt modo, per se cuiq; copetere dico: qua Nero neutro modo cDetunt accidentia, qualiter animali musicum, aut album competit. FPraeterea id per se dicimus,quod non desubi Goalio dicitur vllo: ambulare n.cum aliquid ,-liud sit, q quod ambulans en, ita astu:at sub' flantia,, quaecunq; hoc aliquid significant,cum non sit aliud quicquam,id sunt quod sunt. Ea igietur quae des lecto non dicuntur per se, ea vero quae desubiecto dicuntur accidentia Noco. FI super alio modo, id quidem quod unicuiq; per βcompetit,per se dicimus:id aut e quod hanc con 'ditionem egreditur, accidens:velutis ambula te quopiam coruscauerit, id accidens, dicimus . non.a ob idipsum coruscavit,quia ambulauerit, sed id dicimus accidisse:at cum iugularetur quispiam,mortem obierit,iugulationemve,id per βdicimus: ob id ipsum enim quia iugulabatur mortuus en, sed non accidit eum cum iugularetur

mortem oppetiisse. Textus x. FQuae igitur in bifice quae siub scientiam simpliciter cadunt, per se dicuntur, vel eo pacto visent in praedicatissisiecta,vel eo rursus

xt ipsa sint in subiectis, pre β ct necessaria

sunt. Nam fieri non potest,νt non competant aut simpliciter haec,aut eorum opposita: veluti lineae rectum aut obliquum, ct numero paν aut impo enim contrarium,autpriuatisia i contradi