장음표시 사용
131쪽
-II . Posteriorum Wrimus. nanque quod definitio Se definitum, quamuis idesignificent,tamen cessentur distincti termini. Vn inseri si haec propositio,ois homo est risibilis, no est per se nota,haec tame,omne animal rationale est risibile , est per se nota. Etenim , quamuis illa prior fiat nota exterminis huius secinae , ut pote cuius subiectum est definitio subiecti prioris, talis tamedefinitio no est proprius terminus prioris, ob liis homo est risibilis, non fit euidens ex proprijs ter minis , sed ex definitiose qui est quodammo tem minus alienus. Ataue adeo infert si haec aepositio . Deus,est quam habent beati,est per se nota, ga illi cognoscut Deu distincte, ac si eu quidditatiue co gnoscerent a definitione.Sed similis,Deus est, qu1 nos habemus,no est y se nota. a putat esse alia, quia una constat ex terminis distinctis, & alia ex notitijs confusis de abstractivis. Grego. tame censet esse eande,de ideo negat simpliciter esse 2 se notam, quia nobis est per se nota. Conueniunt au te Scotati Grego.etiam contra S.I h.ut videbimus , si noa est distinguenda propositio per se notassecudii sedi quo ad nos immo omnis,inquiunt,y se nota, secundu se,est per se nota quoad nos se & econuers At vero opinio S. Tho.consistit in sequetibus propositionibus,quae colliguntur ex prima par.q.2.ar. i.& alijs locis suae doctrinae. Primu eius sundamentum est hoc,oe quando ait Aris .propbsitionem y se
notam esse illam,quam cognoscimus inquantu terminos cognoscimus, nomine terminorum non intelligit notitias aut voces:sed res significatas, quae sunt termini,puta subiectum & praedicatum, nanivi in prologo praedicamentorum adnotauimus Mosolii voces,sed etia res praedicantur. Et in ita Intelligat Aris est manifestum ex mo loquendi ipsius,s contrarij autores debuisset considerare. Enimuero . . 'si per
132쪽
fi per terminos intellexisset notitias, non dixisset,inquantuin terminos cognoscimus, sed inquantum terminos formamus,non .n.cognoscimus notitias,
sed res per notitias. ' Hinc sequitur prima proposi Pri 3MQ s Thomae. Dupliciter aliqua propositio est per P si Ie nota.Vno modo secundum,se ex naturaliua, & AOLI Onon quo ad nos, & alio modo secundu se , & quo te nota. nos. Propositio secundu se per sdnota est illa,cuius praedicatum est de intrinseca ratione subiecti, puta definitio aut pars eius, ut, homo est animal, homo est rationalis, quae quidem diculur P se notae, non quia notitiae eius intuitiuae vel abstractiuae producant eius assensum, sed quia cognita qui
subiecti P eius d nitionem, & quidaitate pudic'i,statim est euides homine esse animal ,&esse rationale, voco subiectum N praedicatum res ipsas nificatas. Haec Iero,homo est albus, no est nota,quia cognita quidditate iii biecti no est evidens hominem esse album. Propositio D se nota
mundum se quo ad nos est illa, cuius praedicatuest lintrinseca ratione subiecti & termini eius.i. 'quidditares rerum significatarii per extrema, sunt omnibus noti, ut quodlibet est vel non est, omne itotum est maius sua parte. Nullus.n. ignorat quide em,Scquid totum. Quare omnis y se nota quoad nos,est per se nota secundum se, & dicitur per 're nota simpliciter. Non tamen omnis per se nota
WGundu se,est per se pota nobis, & io dicetur per e i. ' '
re nota secundum quid, ut senti sis , homo est ra- tionalis,angelus est spiritus,& smiles in quibus licet praedicatum sit de ratione subiecti,tamen quid ditates extremorum non sunt omnibus notissimae. Pod sit termini fuerint noti no omni. led sapientib. tue erit per se nota sapietibus,ut ait Boet.in de Hebdomatibus de hac ppositioite. Incorporalia noc ε ha sunt
133쪽
ris Toneriorum Primus. D.u, .st, sunt proprie in loco . Hinc sequitur ' hare Deus
est per se est,est per se nota secudii se, qa de intrinseca rone nox3. Dei est existere,tamen non est y se nota simpliciteris quia non Oibus,sed solis beatis, sui notae sidditates . extremoru.Diia ergo est inter Scotu,& nos, ' ille putat esse duas Spositiones,illa, Deus est, quae est . a in beatis,& illam quae est in nobis, propterea quia constat ex diuersis notitijs sermalib. Nos aute re spicietes ad rςs significatas dicimus esse eande. Ets, haec fuerit mens Arist.praeter argiri factu ex eius modo loquedi,arguitur secudo. Ait nanq; duplicia ter esse aliqua notiora. s. quo ad natura, & quo ad
no,.Vbi no vocat notiora notitias seu voces,ted res fgnificatas,dices,causas esse notiores naturae,rues .fectus notiores nobis, ergo eade rone alia erunt bse nota Fin sen quo ad natura, & alia per se nota
nobis. Et tertio praeter autoritatem Artic arguitur ad rem. Propositio per semota ut nome sonat,estet ii ius connexio inuicem extremoru cuicunq; cognoscenti eoru quidditates est nota, sed omnis propositio cuius praedicatu est de intrinseca rone subiectν est lini5i,erso omnis talis est per se nota. Sed esb. hic notandii,s non titi pro sitio cuius praedicatuest de intrinseca rone subiecti est pse nota sed ominis in uniuersum propositio immediata est per se, nota,ut omne animal rationale est disciplinabile,si illa sit prima passio, quia illa inest subieeio non Ρωρεη- medium.Probatur, propositio per se nota fuitio demo se opponit propositioni demonstrabili, itaqoide est sitabilis. per se nota,& in demonstrabilis, & idem est demostrabilis & no per se nota, sed propositio in qua prima passio praedicatur de definitione est inde monstrabilis,quia cum praedicatu mi se primo inest subiecto,caret medio per qd demonstretur, ergo esta se nota.Sed ho est disciplinabilisino est 2 te rim
134쪽
I licet prima passio immediate inst definitio-at Hri,in de definito no inest i mediate,sed inest a defit et mitione, quae est mediu per quod passio demonstrari tur definitio.Vnde neq; illa in qua secunda,yel ter a ' tia passio praedicatur de definitione est per se notati quia est demonstrabilis per primam passionem. Inra dum ma,tantu valet propositio per se nota , quantuo Non per aliud mediu nota,qε est dicere,immedi 2 ta.Vnde propositiones negatiuae,in quibus Vnu ge: a saeralissimum negatur de alio, ut substantia no esto 'ualitas, censerentur ab Arist. secundum se per se a i notae. Contra hanc doctrinam S. Thomae potissi- ς'η ma argumenta Scoti sunt haec ,Ista propositio,om- nis homo est rationalis, est ex natura sua a priorino est p is nota.Consequetia a : Patet,quia P se notum ide eit quod,non per aliud
a notum,& antecedens probatur, quia demostratura per definitionem Milicet, omne animal rationale
est rationale &c. Et secundo arguitur. Si illa,o ni tris homo est rationalis,est y se nota secundum se, Propterea si cognita quidditate subiecti, & praedi-ὸ Mati liatim esset nota,eadem ratione haecMis ho est
disciplinabilis,est y se nota, nam cognita quid dita ι ae subiecti statim est euidri,conseques est falsu, i talia est demonstrabilis P definitione subiecti, ergo i idesinitio propositionis P se notae est nulla. Et te i xio pro claritate materiε arguitur. Illa propositio, , omne animal rationale est disciplinabile, est per se j mota,ut dictum est, & haec omnis ho est disciplinai bilis, non est per se nota, de totum dissem fiet penesi hoc , quod subiectu unius est definitio,&subiectui alterius est definitu,licet res si nificata sit eade, e i go alius termies est definitio ge alius definitu,aliasi .demonstratio no costaret nisi ex duobus terminis, riuia medium non differret a minori extremitate ,
135쪽
Poneriorum Primus. oportet assentire magis praemissis qua coclusioni ei na sepissime assensus A praemissaru sunt sciae habitae per priores demonstrationes, & tunc praemissae
sunt causa univoca respectu conclusionis. Et po- 'stremo liqc ola confirmantur experientia, na re vera huius demonstrationis, omne animal rationale
est risibile, omnis homo est animal rationale,ergo omnis homo est risibilis,lam intentiξ,tam certo,iaesare assentimur conclusioni qua praemissis. Sunt' qui aliter exponant dictum Ari.ss oportet magis assentire pilmissis.i.immediatiuis quia perpauciora media asIentimur primissis.Qui quidem expositio licSi quandoq; mihi placuit,iam nunc non deo satisfacit, nam quamuis ratio quare oportet magis credere prsmis lis qua conclusioni, est quia immediatius illis assentimus, in hoc qaestim mediatius assentire non est magis scire,nam cum scietia consistat in claritate & certitudine, magis assentire est clarius,aut certius, aut firmius adhaerere .
Mppus Respondetur ergo P quatuor propositiones. SuPponimus primum,' dictum Arist. intelligitur quado assentimur conclusioni situ propter praemissasti non aliunde,si.n. ego assentiam Deum esse unu, non solii propter rationes naturales, sed Uter autoritate Christi, certius assentiam conciunoni qua rationibus naturalibus. Et si assentiam Iunam eclii Pari,non solu propter ratione astroIogicam,sed et propter experientia, clarius forsan assentia conclu
positi . . principiis P se notis, ut sunt dignitates & petiti . nes & suppositiones,manifestu est v, certius re cla rius assentimur illis j conclusionib. Et de illis psertim intelligitur dictum Arist. vi patet ex eius co textu.Qilod. n.y se est tale ut inquit Albertus) m
gis est tale qua quod est y aliud tala, ut ignis, qui
136쪽
De scientia est Demonii. Quys.II. Io recte est calidus,magis est calidus Q aqua, quae Pigne est calida,sed huiusmodi principia per se sunt
nota. i.ex suis terminis ut paulo poli explicabimus ergo sunt magis nota e conclusiones di per conseu uens certius,& euidentius illis assentimur. Secudo id constat experientia. Notius. n. est & euide
rius , a quolibet puncto in quodlibet punctu linea duci,& super quodlibet putidiu circulu describi,j super rectam lineam angulum aequilaterum constitui , quae est prima conclutio apud Euclidem illata ex illis principijs, imino inter ipsa prinςipia per se nota notius & euidentius est , non posse ide simul esse,&no esse,ῆ φ si ab aequalibus aequalia dema ,
quae remanet sun equalia. Secunda propositio. Inter ipsas conclusiones clarior est & euidentior prima qua secunda secunda qua tertia M .Hoc patet in mathematicis,na clarior est, & perspicacior
illa modo posita, qua haec,a dato puncto , cuilibet rectae lineae totest aequalis describi, quae est secumda illata ex illa apud Euclidem. Et hoc quilibet potest exeeriri . Tertia propositio. No semper est perceptibilis iste excessus claritatis & certitudinis . Hoc pate nam sori an in mathematicis decima iaconclusio non est perceptibiliter notior qua indecima. Et id maxime patet in metaphysicis,quia certe non percepimus P clarius assentiamus , omne animal rationale esse risibile, tuam omnem hominem esse risibile. Et in hoc fere doctores huius t Poris decipiuntur , quia.n. non percipiunt huius modi excessus,fingunt nescio quas glossas dicti rist. Sed hoc est quod doctores hic et discruciat, nempe in quo consistit claritas & certitudo habiatus,& ais eius,tu φ unus sit clarior aut certior alio. Et quidem certitudo idem est,quod firmitas assensus , a quo homo dimoueri nequit , aut difficile , dimoueri
gemmis Propone. Terilain positio.
137쪽
Tog l . Tosterior-T mm. dimoueri potest.Sunt.n .gradus firmitatis: mitis,& certius adhaerere debet Christianus articulis fidei, licet obscuris, qua coclusionibus destiore stratis. Et eadem ratione firmius adhaeremus principijs per se notis, qua coclusionibus habitis per demonstrationem,quia vel obliuione,vel per aliqua fallaciamfacilius dimouemur a conclusione qua principijs per se notis.At vero euidentia & claritas assesus no ita facile definiri potin quo cosistat.N6.n.consistit in eo qa certitudo, na difficilius Chri astian dimouebit ab assensu fidei u ab assensu sciεr
tametsi fides sit obscura,sesa vero,clara.Vn omissis multis,quae hic multi dicut,existimo'claritas, d euidelia no possunt alia nomina per significantius
explicari,quam voces ipsae sonat. Iudiciv.n. claruta evidens ide est quod iudicium,ut ita dicam, intatuitiuum, ad quod intellectus ab ipso obiecto cooeuincitur.Vt.n. euidentia sensus idem est quod no-:titia intuitiua rei singularis praesentis,ita iudicium: euidens intellectus est visio intellectus,quae fit,aud per experientiam , si sit rei singularis, aut si sit reia uniuersalis,fit ex notitijs terminorum mediate vel immediate,ut in solutione ad primum dicebamus Quo fit ut assensus fidei eo non sit euidens , quod non conuincitur intellectus ab obiecto,sed autoria tale dicentis, voluntate captiuante intellectum in obsequium Christi,ut inquit Apostolus 2. Corint. Io. Atqui ita ratione clarius assentimur principijs: per se notis quam conclusionibus,ut pote, qtie cit' maiori lumine naturali splederat,statim suapte nattura sine aliquo negocio assentimur illis, cu tameni conclusiones non nisi ratiocinando sciamus. Acr. pari ratione clarius assentimur coclusionibus,quaeriunt principijs propinquiores, quam illis quae sunt remotiores posteriores.Polliunus aliter circum:' . a scribere
138쪽
claritatem per hoc quod qui clarius , se perspicaciori ingenio intelligiti aliquod principiti, pthi in eo stlatim coclusiones intuetur qua alius. Velqti ex duobus eandem imaginem intuentibus: sui: perspicaciori est visu plura videt in ea qua a- lius.Et huc modo qui clarius videt Deum , plures
regulariter videtineo cieaturas, quam qui minus nare videt,ut s.q. Iz;ar. p.testatur S.Τh Quarta
Propoliti'.Non est necesseintensius assentire prin ipsis,quam conclusioni.Hoc patet ex arguinetis , ex ratione qua ianunc sub aciam . Vnde M omuum principale respondetur; v intellectuagrincipioru forin liter differt a scientia conci usiopis in clarit te,quippe ibui statim ex notitii termiu*0xum alienix, Meo classias eius alterius rationis est a claritate conclqsionis qui habetur P de-
.monitiatione, tque adeo tanquam causa aequivo. c-,nunqua attingit ad producendam aequale clarum fons lysimis, Attamen intensio est eiusdem ra liqnjAin princi j s&conclusionibus, & ideo non .enoecessariu,sasseius principioru sine semy inte
fores immo positit assensu coclusionis: arq; in tesu prud9cere. Et Phaec facilis est responsio ad om--ηςS replicas , Repe concedimus earu conclusones quantum ad istientione.Ωq, no est neeesse assensus,principiorum esse intensiores,negamus tamen eas quantu ad clariate, immo est necessariu ' sint ci certiove , Et haec fuit mens expressa Aria, sto nam quod dixerat, demonstrationem procede: notioribus,ppstea exp'nit,dicens , in necesse
est magis credere principiis, ubi nulla in mentio de i'tensione. naipecialiter ad quartana replicat iesrendetur quod amivbi praemissae. non sunt,por se notae, sed conclusiones alias demonstratae ,.; ucsun .nutturesti clarior quam concluso .
139쪽
ina perceptibilis atq; adeo per hoc responderiar ad ultimam replica. Sed videntur adhuc stare insito vigore secuda,ac tertia replica, videlicet, q, dian Ina, aut vigesima conclusio deberet esse remisis Mnia in clari tate: item quod si uniformiter renittis retur claritas principiorum,& conci usionum,ant8xeniret ad non gradum claritas conclusionis si cla' ritas principiorum. Ad haec verumtamen respohdεtur,' excessus isti claritatis no sunt aequales in omnibus conclusionibus,sed si claritas.v.g. principio rum est ut tria,& claritas conclusionis ut duo cli
ritas tunc.V.g. centesimae conclusionis erit iri vevnum. Itaq; omnes excessus a prima usq; ad centesmam non faciunt nisi unum gradu per parem portionales,& ita sunt imperceptibiles gradus, do, ideo si remitteretur claritas omnium, non deberct remitti aequaliter: sed proportionabiliter plus r mitteret de clariori,st de mimis clara,& per eonsequens nunquam deueniretur ut assensus principibrum esset clarus,& conclusionis, non clarus: quia
intrinsecu est prificipiis claris assensum clarum , Ad eofiri ducere.Sed de his satis. Ad confirmationem ori ut principalis argumenti fere quot sunt capita, tot
quisaqc. responsiones. Et S.Th.hic i. p. . 8 7.art. Σ. ad 3'. tale. dici di de Veritate.q. Iocari.' ad tertium, diuersas limitationes attribuit illi regulae,yy quod unumquo que tale&c. Et Caie. egregie ut solet eam hic et Et ponit,licet verbis forsan obscuris. Existimo tamen
regulam sic & breuissime & perspicacissime explicari. Si aliquod praedicatum conueniat alicui pro pterea in idem aliquo modo couenit alteri, magis aut persecti'mmodo conuenit alteri propter quod conuenit huic. Exempla patent in omnibus generibus causu um.Ita genere causae finalis. Minutio sanguinis,
140쪽
guinis, aut amara potio amatur , aut desideratur , aut procuratur,quia sanitas,amatur,desideratur,&procuratur, ergo sanitas m a s amatur &c. illa.n. tria praedicata conueniunt minutioni, aut positio ni,quia conueniunt sanitati.Sed non sequitur,sanguis minuitur propter sanitatem, ergo lanitas munuitur,quia illud praedicatum, minuitur,non couς nil sanguini,quia conuenit sanitati.Aliud.n.est diacere, anguis minuitur propter sanitatem,& aliud, languis minuitur quia sanitas minuitur,immo sanguis minuitur,ut sanitas augeatur.In genere cause
efficietis.Aqua est calida, 'uia ignis applicatus eucalidus,ergo ignis est magis calidus.Non tamen sequitur, aqua est calida propter selem, ergo sol est magis calidus, quia aqua no est calida eo et set est calidus formaliter,sea quia est calidus virtualiter. Qua propter solii sequitur, pso sit calidus altiori modo quam aqua. Et ideo exposita est regula disiuetiue,scilicetis si praedicatum conueniat alicui,,'pterea quod aliquo modo conu iat alteri, tunc magis,aut persectiori modo conuenit priori. lilam si conuenit viriq; serna aliter,couenit priori magis si vero conueniat priori sola virtualiter, tunc co uenit illi persectius. In Deo est manifestissimu ex Idum,qui est eminenter omnia.Angeli.n.sunt angei,& homines sunt homines &c.propter Deu, non quia Deus sormaliter est talia, sol quia est eminenter talia,sequitur ergo, qu bd persectiori mo Deus sit angelus,& homo &c.quam angelus sit angelus, aut homo sit homo. Et in hoc peccat secundu ex
plum confirmationis,non.n.Dominicus est homo,
quia sol e homomec est lio, quia Paulus est homo, sed quia genuit ipsum.Et ideo non sequitur,' Paulus ut magis ho. Sicut ignis genitus non est ignis. quia generans est ignis,pystquamm. genitus est , gniss