장음표시 사용
91쪽
credere.&cJ Aristo.tande probat quarta pam: Iadefinitionis , ex notioribus . Et artificiose intendit duas probationes, probat .n. praemissas esse notio. res conclusiqne,primo quia uini causae, secundo, Quia sunt priores. Ait. n. O si rem .i. conclusionem scimus propter demonstrationem, haec vero est, sunt ea ex quibus extruitur,hoc est, Demonstratio vero eo est scientiam generans, quia praemisi, ex suibus procedit sunt verae,necesse est, non solun illas praemissas esse notas in veritate,verum esse nostiores quam sit conclusio. Nam semper inquit) illud est magis tale propter quod unu quodq; aliud est tale. Veliit si propterDeu diligimus proximum
Deum certe magis diligimus il proximii. Secundo illic fieri autem.&c.)probat praemissas esse notiores conclusione,eo si sunt prius cognitae. Et ratio est haec. Ea qu*ho antea sciuit, necesse est in lius credat & assentiat quam ea quae antea non sciuit sed primissas antea sciuit quam conclusionem ergo notiores sunt praemissi qua conclusio . At Dpoterat quis obij cere praemissas non proprie icire. nam assensus praemissarum no vocatur scientia ,
sed intellectus) ideo , insinuans s ille assensus est melior dispositio quam si esset scientia, sormat sic rationem: fieri non potest ut ea quisque magis cre
dat quae antea nesciuit,&circa quae no melius dispositus est quam si sciret, id est, circa quq neque habuit scientiam,neque intellectum qualis est c5 clusio qua ea quorum habuit scientiam vel intel-: Iectum quales sunt praemissae. &c. Et ne quis rum
sus obiiceret, no Omnes praemissas scimus ante conclusionem nam superiori capite tex. 3. dixerat, quod sbium maiorem scimus ante conclusionem, minorem vero simul)propterea restrinxit,se, id '
92쪽
e Scientiast Demonst. cap. III. erraemissam esse notiorem conclusione , insinuans forteo minor non semper est notior. Scienti namque omnem triagulum habere tres angulos aequa 'es duobus rectis, non est necesse ut notius sit huc trianguluesse mangulum,quam eum habere tres angulos, &c. At vero quomodo intelligatur praemissas esse notiores conclusione, quaestione secunda expressius disputabitur. Concludit demum,mei qui per demonstrationem scientiam est habiturus, necesse est non selu praemissas esse magis notas conclusione, verum nihil esse certius quam in opposita illarum sint falsa,nam qui dubitat de contradictorio alicuius propositionis, nequit de tali propositione esse certus.
C A P. III. VNT aute, quibus propterea quoἀ ipsa quoque principia scientia tene. 're oportet,non videtur esse cietiar. sunt etia quibus esse quidemvide tintidemontirationes tamen omnium esse: quorsi rum anὸ verum aut necessarium eri.Qui naquescientia omnino non esse ponunt, θ ascendem tam esse in infinitum censen propterea quodposteriora non sciuntur ob ea priora, quorum pria Mo non sunt re quidem dicentes'. Fieri enim,
93쪽
6 1' , Posterlarum Primus. Inon poten,νt infinita qui pia pertranstist.Quod se flatur,ac principia sunt, hac incognita dicun tur esse,cum ipsorum non sit demonstratio, quod
quidem Diu inquiunt esse scire. διὸd se fieri non poten,νt prima sciantur, neque fieri posse dicuςνt ea quae proficiscuntur ex illis sciantur simpliciter, propriὀνe4: sed ex seuppostione dumtoat , nempe δε illa sint secundi de modo quidem
sciendi conseiurimi, per demonstrationem enim solum esse sesentiam dicunt, verum omnrum demonstrationem esse nihil inquiunt prohibere . Fieri enim potes, videlmonstratio circuli mode ersetur,omniaque mutuo demonstretur. F sautem dicimus,nec omnem mentiam esse drma strativam sed eorum quae me s vacant , inde
monstrabilem esse, quod quidem necessarium esse patet .2omsi necessarium est ut priora scianturer ea ex quibus considitar demonstratio, flatur autem tandem in hisce quae vacant mediis, haec indemonstrabilia necesse est esse. Hoc igitur ita sese habere dicimus,et nonsolu scientiam,sed principium metiae quoddam esse asserimus, qu λterminos ipsos cognoscimus. FEt et patere dic
mussieri non posse, ut circuli modo demonstrario simpliciter conuertatur, se demonsrationem ex prioribus oportet ac notiorib.esse. Fieri.n.-quit νς ei e eade simul priora sint atq; posteriora,nisi altero mn,velutis alia nostra ex parte .
alia simpliciter dicantur , quo quidem mo facis
94쪽
Descientia ct Demonst. cap. III. 77 Diductio notu. Quod si ita sit, non bene est ipsium smplicite scire,definitum,sed en sanὸ duplex. altera demonstratio ex hisce quae nobis sunt notiora,quae sitsimpliciter, dentonstratio no est δs Euenit autem hisce qui dicunt demonstratione circulo versari,non tu id quod nunc est dictum sed etiam nihil aliud ut dicant quasi hoc est, hocen,hoc vero pacto facilὸ est omnia demonBrare. Atque patet , id ipsum accidere tribus positis
terminis. Sive enim per multos ,siue perpaucos redire dicatur,nihilprofecto refert , per paucio, ras autem quam duos. Nam quando cum. a. sit est nectigari).b. . b cuset, est necessario c. tunc cum.a sit, necessarioά.ipsum erit. s igitur cum .
a sit necesseen.b, ct cum ' p sit necesse est esse .a.
hoc.n.erat circuli χἡodo νersari.Ponatur. a. in loco, quo ipsium s.c. Dicere igitur cum.b. sit.a. 0-
sum esse,nihil aliud est, quam dicere cum.bst c. ipsum esse. Id autem nihil aliud en, quὰm dicere cum a sit c. ipsum esse . idem en.c. .a. quare sit,ut hi qui censent orbis modo demo irationem versari,nihil aliud dicant, quam cum.a. st a.ipsum esse. Hoc vero pacto facile demonstrare est omnia. FAt vero nec id ipsum fieri potest, nisi in hisce quae mutuo siessequuntur, qualia sunt ipse propria . Demonstratum est igitur prius ν-no quidem posito nunquam necessario aliquid aliud esse,uno inquam, aut termino,aut positione una:ὶ duabus autem positionibus primis, ac mi-
95쪽
Posteriorum Primus nimis fieri posse,siquidem er ratiocinari conti
git.Si igitur. a. ctb. ct c. mutuo se sequantur , se tantum ficii ipotest,ut ostendantur ex sese mutuo cuncta, quae in prima ratiocinationis figura postulata sunt, vi in libro de filogismo offendiamus,quo loco etiam patuit,caeteris in figuris aut ratiocinationem hanc non fieri,aut ex hisce quae . sunt sumpta non eri.Ea vero, quae praedicationJ non suscipiunt mutuam seri non potest ut mutuo demonstrentur.mare cum in demonstrationibus pauca talia sint, constat vanum esse ac impossibile, demonstrationem esse censere atque ob idi sum posse demoni irationem omnium esse. IN capite hoc tertio,qui sextus est textus Aristo.
extirpat duos errores philosophorum quos ex definitione demonstrationis cocipiebat.Ex illa nanque determinata veritate φ oportet principia ante conclusionem cognoscere , tu st, nulla est scientia nisi praemissae ad prima usque principia reselua tur,quidam eliciebant nullam esse possbilem scietiam, alii vero concedentes possibilem esse scientiam, inserebant cotingere circulariter demonstra
qui ambo isti errores ex uno communi falsoq; fundamento pullulabant, videlicet q, nihil contingit scire neq; euidenter cognoscere nisi per demosfrationem. Continet ergo hoc capitulum particula prima par quinque. In prima explicat errores istorum. Att.nticula. st negantes scientiam esse ,hac ratione mouentur Aut principia demonstrationis procedunt in infinptum,ita ut p'steriora demonstrentur per priora de
illa 2 alia priora &c.&inde recte colligebant, i quie
96쪽
ruit Arist. nihil posse sciri, nam tunc non daretur aliquod primum principium unde scientia incipe- reb& cum infinita no ni possibile scire,tunc nulluprincipium sciretur, quia posteriora non sciuntur nisi latiis prioribus. Aut non procedunt in infinituted deuenitur ad prinia principia.&tunc si illa sue prima, non habent priorem demonstratAnem , &per consequens non sciuntur, quia nihil putabant sciri posse nisi per demonstrationem. Quod si pri- 'ma non sciuntur , tunc nec posteriora limpliciter . lsciuntur,sed scirentur solii ex suppositione . Expliacuimus. n.superius,cti licet quis sciat conditionestia rteris si terra interponitur inter Solem & Lunam ' lecti platur,non scit simpliciter Lunam eclipsari, nisi cum hoc simpliciter sciat terram posse interpori. Secundo vero philosophi hoc mouebatur parai misino Censebant.n.& scientia esse possibilem,&nihil posse sciri nisi per demonstratione,unde inserebant, omnium principiorum esse demonstrationem , si.n .a. scitur per.b. necesse est scire . b. & per constituens illius esse demonstrationem. At vero, ut processum euitarent in infinitum,dicebant m. a.
In secuda particula textus Nos autem dicimus qu*id euellit Arist. primum sundamentum,videlicet, cti Z V μ μ' nihil contingit sciri nisi per demonstrationem, ai- serens aliqua es e prima principia immediata & in demonstrabilia. c. are licet praemisi se demonstrabiles resoluantur in alias priores,& illae rarte in alias,standum in est in primis quas scimus,non per demonstrati nem sed statim cognitis terminis. Appellat hic Arist. scientiam generaliter,euidente cognitionem,sive fiat per demonstrationem Rue 'prie est scientia siue statim per apprehensionem
97쪽
Tosteriorum Primus. terminorum quq cognitio dicitur intelIectus 3 veest cognitio huius,quodlibet est vel no est,aut huius,omne totu est maius sua parte,quam dicit Arustot. non esse scientiam sed principium scientiae .l. aliquid altius qua scientia.Et haec inquit cognosciamus, eoin terminos cognoscimus quod Boetius Vertit,in quantum terminos cognoscimus.) Et ita euitatur processus in infinitum , &saluatur scientiam esse. Et liqc est definitio propositionis per se nota. Est nanque propositio cuius assensus ex sola notitia terminoru producitur. In tertia particula , Et etiam patere dicimus incipit reprobare errore secundu,putas sit possibilis circularis demonstratio. Et demonstrat hunc esse errorem tribus rat onibus, quarum prima sumitur ex eo quod demostratio procedit ex prioribus ac notioribus conclusione.Att.n.quod si daretur demonstratio circularis . tuc idem esset prius &posterius alto,nams .a. domonstraretur per.b.b. est prius:&si.b. demostratur per.a.b.etiam est posterius . .At quia posset quis exsuperioribus respodere no esse in conuenies, ut idosit prius quo ad nos,& posterius quo ad naturam; sicut singularia pec quae fit inductio sunt priora, nobis,& posteriora naturae: excludit hanc responsione dices, i si hic demostratio quae procedit ex priorib. nobis faceret scire, tunc no bene supra definitu esset scire: ubi dictum est, scire esse rem per caulas cognoscere. nam talis demonstratio no procedit ex causis, seg ex effectu . c. ocirca dicedum esset duplex esse scire, scilicet aliud per causam,&aliud per effectum:quod tamen est falsum, na sciare ab effectu,non est scire.Cognoscere . n. Per sensum quod ignis calefacit non est scientia, sed experientia,quia non scitur per definitionem ignis. Coecludit ergo demostratio quae procedit ex morbi
98쪽
Vis quo ad nos , non est simpliciter demonstratio. Et concluditur interroganter per particulam, an kq aequi ualet negationi. Loco de ly an, substitue,at, eritq; textus perspicacior. Hinc insert S.Thom.
quod in 'Eqgilmo dialectico nihil vetat, quin detur circulus in diuersisgeneribus causaru: qa stulogi silaus dialecticus, cum non semper faciat scireno est necesse ut procedat Amy ex causis. In quarea particula, Euenit auteiormat secunda ratione. Ait .m perinde esse circulariter demonstrare ac si quis demonstraret idem per idem, scit icet hoc est, quia hoc est,quo pacto facile,inquit, esset oia demonstrare. Et hoc inquit patere potin tribus terminis.Nihil. n. refert per plures an per paucos redire dicatur. i.circulus fiat,quod Boetius vertit,reflecter Ad intelligentiam huius textus, qui obscurus est, demus circulu fieri in tribus his terminis a.b.C.Vt Sa a. est. b.est,& quia.b.est.c.est, unde directe sequitur de primo ad ultimum,quia.a.est c. est , ut insert Arist. ponitur. n. in textu,cum,lc secundum Boetium,si,pro quia tuc si datur circularis demon
h. scilicet quia.c.est. b. est,quia.b.est.a.est, & de primo ad stimum circulariter,quia.c. est .a. est. Eaderatione incipiendo a. b.sequitur,quia.b.est.c. est,&quia caest.a.est,ut modo inserebamus,ergo quia b. est.a.est,& per consequens primus circulus trium terminorum reductus est ad duos .cquia. a. est.b.
tu La.in loco quo ipsium. c.est, id est loco .c. qἔest dicere,sicut prius inferebatur,quia. b. est.c. est,inseratur 22.b.esta. est. Rursiis eadem arte equitur de primo ad ultim v,M .a. est.b. est,&quia .b. est.a. est, ergo quia a. est, a.est, nam sicut in tribus terminis1equebat,quia.a.est.b.est,& quia.b.es .c est, ergo
99쪽
ergo quia.a.est.a. est. Atoue adeo tandem circulus
reducitur ad idem per idem , quod erat intentum Aristot. Atqui propterea pnemiserat φ nihil reseresue y multos siue per paucos terminos redire circulus dicatur, etiam P pauciores qua duos,putab: unum. In versione Boetij habetur, Per paucos autu duos, & quanuis litera Graeca utranque traditionem admittat, tamen hec Argyropyli significatius s PMxiς explicat mentem Arist. In quinta &polirema particula At vero subiungitur tertia ro,quae talis est rAdmittentes circulum in demonstrationibus eo id opinatur,ut salvet omnia posse demostrari,& ideo debent consequenter dicere et cuiuscunq; demonstrationis possunt ambae praemisse demonstrari pee circulum,hoc tam eis est falsum, immo solii in primo modo primae figurae potest esse circularis dea monstratio, & adhuc ubi medium & ambae extremitates sunt tres termini conuertibiles, ergo vana est illorum opinio. Ad manifestatione minoris supponit Ari sex libris Prioriis, demostratio,sicut omnis syllogismus , no procedit ex una sola pro postatione aut uno solo termino, sed ex tribus terminis duas propositiones componentibus.Supponit secado quod s.lib.Sum. late monstratum est)-circalaris syllogismusitunc fit, quando ex conclusione& altera praemissarii, aut eius couertente insertur altera primissa.Vt data ista demonstratione,omne aiat rationale,est risibile , omnis homo est animes ronale,ergo omnis homo est risibilis, ex conclusone & minore simpliciter conuersa insertur circula alter maior hoc modo,dmnis ho est risibilis, omne
ianimal rationale est homo, ergo Omne animal raiationale est risibile.Et ex maiori simpliciter conuis
100쪽
De scientia. Demonst. Quaesta. 8 s
sa &conclusione, infertur circulariter minor hoc modo,o e risibile est animal rationale,omnis homo est talibilis, eigo omnis homo est animal rationale. de,ut in prioribus Aristo.ostendit,in secunda & tertia figura fieri nequit,ut per circulum utraque praemissa demonstretur ex sola conclusione & tera ptiemissa,quod hic Arist. inquit, ex his quaerunt sumpta.Et ratio est, quia in secunda figura coclusio & per consequens altera primissarum est negariua: ex illis ergo negatiuis non poterit coclydic , piaein illa, nam ex duabus negati uis ni nil sequitur. Et in tertia figura concluso semper& aliqua saltem praemissarum uniuersalis,ob idque praemissa uniuersuis nunqua syllaraetabitur ex conclusione particulari, quia a non distributo ad distributum non valet syllogismus. Et Idem rationes currunt in modis negativis, &, modis particularibus primae figurae. Colligitur emgo,' in s o primo modo primς figuri potest utraque praemissa circulariter demonstrari, propterea' conclusio est uniuersalis affirmativa.Sed tamen in solis terminis conuertibilibus, alias si minor extremitas esset inferior ad medium,mmor uniue satis n'n conuerteraur simpliciter, quod requiritur ad inferendum maiorem. Et si maior extremitas esse superior ad mediu,maior non conuerter tur simpliciter, quod reouiritur ad inserendu mi- praemissae essent istae, omne animal est, substantia,& omnis homo est animal, minor nomanseri hanc couertentem,omne animal est homo Inec maior hanc,omnis sit bstantia est animal.Sequi ergo falsum esse omnem prsmisiam cuiusque demonstrationis,posse circulariter demonstrari.