장음표시 사용
161쪽
Praeterea ambae praemissς sunt et per se cauta comclusionis, quod Itinet ad quartu modum.Attamen
Arist.vid itera Graeca,& translatio Argyropili restatur , solu secit mentione de primo & secundo mo cum ait:Quae igitur in hisce quae sub sciam simpliciter cadiit . i. ubi passo P definitione demonstrae de subiecto per se dnr,vel eo pacto ut sint in pr dicatis subiecta. i. vi subieci a sint in definitione D sicari,quod contingit in secundo modo in quo est conclutio, vel eo rursus ut ipsa . i. praedicata) sint in subiectis.i. in definitione subiectoru quod contingit in primo ino,in quo est minor hec inquit &y se ta necessario sunt. Secuda propolitio.Vbi sis p cundae passio detonstratur de subiecto per prima
Dassiouem,ut omne admiratiuu est risibile, omnis
no est admirativus,ergo Ois homo est risibilis:c'nelusio & minor sunt in secundo mo:maior vero in . quarto. Tertia propositio.Vbi definitio materialiseemonstratur de definito,P definitione formalem aut P finale,concluso & minor sunt in primo i , maior est in quarto. ExΦli gra. Quicunq; vindi ctam appetit accensione sanguinis patit circa coriiratus vindicta appetit, ergo iratus accesione pati: circa cori Coclusio & minor sunt in primo mo,siarin conclusione pescatur definitio materialis, & in minori definitio sormalis de subiecto,sed maior ε in quarto, quia definitio sermalis est ca se alis definitionis materialis. de modo si dicas, omnisa syllogismus et facit scire constat ex veris, & notio- .ribus causis conclusionis, ois demostratio est syllina gismus facies scire,ergo omnis demonstratio 'stae
Oxeris.&c.ubi demonstratur definitio materialisi is finale. Hic adnotato, quartus modus persei tritis non solii pstituitur in causis efficientibus, sed , etia in causis lamalibus, ut patet in
162쪽
ioribus harum demonstrationum. Immo etiam In causis materialibus,hqc.n.est per se quarto modo, aedificium constructum ex parietibus & tecto est pulchrum; ubi subiectum est ca materialis praedi-- cati. Tertius vero modus dicedi per se fateor novideo quomodo seruiat demonstrationi, cum non si modus praedicandi, sed essendi rem ut incom-ylaxe signincantur. At positus est ut numerarentur omnes modi P se. Vel serie ad denotandu oes demonstrationes quae fiunt in alijs nouem praedicamentis,ouae sunt entia in alio,reducuntur aut quo
dammodo sustinetur in rebus praedicamenti sub stantiae, tanqua in primis subiectis quq sunt per se
tertio modo. Probat consequeter Arist..huiuia Pmpria modi propositiones per se sunt necessariae. Vbi norassio dii' tandum est, spropria passio aut est simplex accit ' i dens quod conuertitur cum subiecto,ut risibile ca. homine . Et de istis non est dubium quin faciat positiones necessarias. Attamen est alia passo quae ipsa simplex non conuertitur cum subiecto, sed di siunctum ex illa & suo opposito aut suis oppositis,
ut rectum non conuertitur cum linea, sed rectum Vel curuu,nec parconuertitur cu numero, sed par
vel impar.Et probatis istε in quibus totum diuunctum praedicatur sint necessariae, ut omnis num rus est par ves impar. Ait .n. φ haec omnia hent se tanquam c'ntraria,aut priuatiue opposita,aut contradictoria in eode genere.Quod est dicere. Qua uis de aliquo ente puta dealbedine negetur vir . e.s rectum & curuu & par vel impar , quia non sunt eassiones qualitatis,tamen in determinato ger nere.s.qinintitatis negari non potest utrunque, veputa in linea vel in numero: Curuum .n. idem est
suod non rectum in linea.i. linea non recta,& paridem est quod non impar in numero bi multur. .
163쪽
Id est ubi ex hoc quod non sit impar sequitur esse
parem. Et hoc est quod dicit opponuntur sicut contradictio,aut priuatio in codem gne. Sicut a grum idem est quod animal non sanum.Vnde ometiis linea aut est recta aut non est recta, sia de quolibet verum est idem affirmari aut negari, si non est recta,cum sit apra nata esse recta, sequitur φ est curua. Et hoc modo proceditur in iiijs disiunctis.
Omnis .n. nasus est rectus vel simus vel aquilus. Aut. n.est rectus,aut non est rectus sino est rectus, aut est cauus,& tunc est simus, aut non est cautis. Si ergo nec est rectus nec cauus,sequitur,st sit gibbosus,quod est,aquilus. In tex. i I. svniuersaliter
autem J exponit tertium propositum in principio capituli. squid sit uniuersale, seu uniuersaliter diaci . Ad cuius literae intelligentiam notandu est hos tres terminos.Dici de omni,& per se, & uniuers liter se habere tamquam superius & in serius. Omne. n.uniuersale est per se,& no econuerso, atque oe per se est de omni, & non econuerso. Exempli gratia omne animal est coloratum, omnis cygnus est albus,omnis coruus est niger, sunt de oi etiam posterioristice:quia pretdicatum conuenit cuicunque supposito subiecti pro quolibet tempore,feste naturaliter,iam e non sunt per se, quia nigredo noest de intrinseca ratione corvi, nec albedo de intrinseca ratione cygni. Immo nec sunt proprie passiones ut in praedicabilibus cap. de accidente ostendimus.Item in hac, omnis ho est sensibilis praediacatum dicitur de o1,& per se, sed non uniuersaliter. Vbi notato secundo,Vpraedicatum dici vitia uersaliter de subiecto Hon est pretdicari tanqua senum ex quinque uniuersalibus,nec lassicit ut co
ueniat cuicunque supposito subiecti,sed est st conueniat subiecto per se primo:At, licet sensibile coi ueniat
164쪽
36 . Tosteriorum PHmus. ueniat homini per se quia si accipiatur ut disseis
tia constitutiva aialis,est in definitione hois , desiaccipiatur tanqu a passio animalis, est mediata passio hominis tam e no conuenit homini per se primo. s.per holem, sed P animai,na ho inquantu Mnimal est sesibilis. QJ si arguas homine Miat sormalueride no esse, quia ho formaliter est animal, Vt.q.δ. super prologo. Porph. expositu reliquimus. Ria detur,l illa distinctio ronis sufficit ut praedicatu quod conuenit homini rone superioris,dicatur couenire p aliud. Itaq; conuenire P se opponitur huic quod est per accides per se.n .conuenit quod est de rone alterius,vel de cuius ratione est aliud; sed, yse primo, opponitur huic quod est,y aliud. Et quo uno verbo dicamus,pdicatu conuenire uniuersaliter requirit mutua conuertentia vi. s. tale dicatu omni & soli subiecto conueniat,aut salte sit proximu genus Syriae speciei,ut homo est animal.
Quo fit ut dici de omni,dicat respectu pdicati ut .f. de omnibus dicat) & dici P se notat respectu ad ipsam natura subiecti,vt.sprs dicatum sit de definitione subiecti aut vice versa. Sed dici P se primo .
qg est uniuersaliter,dicit negatione prioris.i P cor ueniat huic non o aliud cui prima conuenit. Pex haec ergo 'uq dicta sunt totus tex. I I. splendet.P nit. n.primo Ati .definitione uniuersalis pdicati dicens. iuersaliter id competere,qir de omni dicitur,& y se, atque hoc plane quo ipsum est. Cmod Boetius vertit secundu quod ipsumJDe omni, ad excludendum hac,omnis cygnus est albus. Eo O ipsum.i.in quantum tale, ad excludendum hanc , homo est sensibilis. Qiiod si arguas. Homo inquatum lio est sensibilis,ergo homo eo quod est ipse, di secundum quod est ipse , est sensibilis , nam inquantum,& secundum quod,idem sunt.Responde
165쪽
De Modis perse, cap. IIII. 337
tur,* homo inquantum homo est sensibilis. si quivoca. St.n. intelligatur φ secundu suam tui pN adaequatam natura est sensibilis,falsum est, quia tunc seli homini hoc conueniret.Si aute inteia .. tur, B secundu aliqui partem sui definitionis.i.m- quantu est alat,est iensibili sod conceditur, sed hoc non sufficit ut praedicatum per se primo coueniat ei, quod est conuenire secundu quod est homo. Et hoc est notandum ne quis decipiatur credens ideesse,per se,& eo quod ipsum , aut secundum quod est ipsum. uo fit ut neque sit idem de omni & uniuersaliter dici. Instit mox, Arisdicens, Patet igitur ea pecessario rebus messe , quae uniuersyiliter competiit.JAc si dixisset,Patet ex dictis pr'postiqnes illas esse sim siciter necessarias, in quibus i predicata diculur de omni,1'r se,& yniuersalit r. Ad
hoc. cpropositum expotuit hos tres terminos ,
ostenderet naturam propositionis necessariae in hi consistere,quae ad usum pertinet demonstrari. sequitur in textu . Atque per se & hoc quo ipsum est id est secudum quod ipsum , ut vertit Boetius eadem esie dico.Quod glossat S.Tho .dicens,idem esse per se,& secundu quod ipsum. De quo a no pullis reprehenditur. Nam tune,ut dicunt, nuga- uo esset dicere per se,&secunda, seu inquantum ipsum. At vero nescio cur Ieprehenditur de hoc S. Tho.potius quam Arist.qui idem dicit.Sensus ergo est,non q, sint omnino idem sicut homo homo,std sicut superius & inserius, quemadmodum dicimus,l m esse hominςm & animal, quia eo O. ipsum addit supra,per se.Vnde subiungit Arist.v iuti lineae per se punctum inest,rectumve , ea isti que rarione qua linea est linea, constat ex punctis, quod pertinet ad primunt modum dicendi per spet usi rectavςl cuiua,quod sertinet ad secundum
166쪽
modum. Et quia haec praedicata conueniunt illi in uertibiliterint ut conueniant &P se,& secundu qε
ipsum .Et eodem modo habere tres angulos aequales duobus rectis conuenit triagulo per se primo . Subdit tamen si tunc quippiam uniuersaliter inest .i. secundu quod ipsum', cum de quocunque sit Dosito subiecti dicitur , &primo conuenit tali subiecto.Desectu primi haec non est per se,figura hestres angulos aequales duobus rectis, quia id non conuenit cuicunque figurae,puta quadrangulo. Et defectu secundae particulae haec non est per se,i
sceles i. triangulus duorum tantum laterum aequalium habet tres &c.quiali et conueniat omni, notamen primo.Sed primo conuenit triangulo, & Ptriangulum conuenit isosceli,sicut, sensibile, primo conuenit animali,& per animal homini. Concludit tandem Aristo. demostratio propter quid& potissima debet fieri, ex talibus propontionibus hecessarijs, quarum praedicata per se primo co ueniant subiectis .Quare non debet prius demonstrari habere tres angulos de i scele, sed de triangulo. somnis figura rectilinea trium anguloru hee tres angulos &c. ois triangulus est fietura rectilianea dec.ergo.Nam si subsumas,omnis isosteles &c. nec minor nec conclusio erit per se primo.Eadem autem passio demonstrabitur de i scele per triangulum noc modo, omnis triangulus habet tres angulos &αomnis isosceles est triangulus,ergo.V
luti si dicas, s passio animalis prius debet demonstrari de animali per suam definitione,& deinde Panimal de suis speciebus. De figura autem demonstrabitur habere tres angulos squales &c. non uniuersaliter,ut ait Arisse 1 particulariter hoc modo. Omnis trianguIus habes tres anetulos &c. quaeda
figura est triangulus,ergo.mira luce s oculate inspicias,
167쪽
De Deceptione circa uniuersale.Cap. V. 13 sspicias,clarescit quemadmodum demonstratio debet constare ex immediatis. i. ex propositionibus in uiribq inter praedicatum , & subiectum nihil mea diei.Iciem .n. est praedicatum esse immediatum subiecti, & per te primo conuenire illi . Et idem est seruandum in passionibus secundis t.I. primo demonstretur de prima per definitionem ipsus prumae passionis, & postea demonstretur de subiecto per Primam passionem, ut omne animal quod coxisito effectu ignorat causam est risibile, omne aninaes admirativum est huiusmodi, ergo omne antimal admirativum est risibile. Et pol modum , de aiat admirativum est risibile, omnis homo est ales admirativum,ergo. linor vero, ut pote in qua pri a passio praedicatur de subiecto,demonstrabitur ver desnitionem subiecti.Dicitur admiratio causa '. risus ad hunc sensum, risus non prouenit nisi ex ' Vispentino gaudio,& repentinum est aut cuius causarri ignoramus ut quod aliquam affert nouitate, ut in sacellis,aut quod subito occurrit.Qui quide nobis accidere non possent, si simul omnia sicut angeli cognosceremus.
D E DECEPTIONE, circa uniuersale.
P o R T E T autem non latere en
rem pers eferri oe non esse id qδ
Geditur primum vniuersse, qu admodum esse mideatur . Decisiamur autem bac deceptione, cum aut prster gulare
168쪽
i1 o posteriorum prirtus. gulare, et singularia nihil est, quod accipiatum superius:aut At quidesed nomine creet in diuersis cie rebus,aut est in parte totum id d quo Mon iratur Parti nanque accommodabitur quidem demonstratio, ct de qualibet erit: attamer non erit huius primi uniuersaliter demonstratior ac huiusce primi quatenus primum est, demon nrationem dico, cum est primi uniuersaliter FSi igitur qui iam ostederit rectas duas lineis non concurrere , inter quo eadem in parte sunt anguli recti , ex recta lineasecante illas oborti, huius ex eo demonBratio propriὸ videbitur esse, quia sic in omnibus angulis rectis eti, Nerum
non ditiquippe cum id fiat non ex eo, quia sic sint isti angu i duobus rectis aequi, sed ex eo quia qu, uis modo duobus aequi sint rectis. Tex. xiij. F Et si nullus alius esse t tria uultis qua isce,qui duorum aequalium laterum est bilicvt duorum en aequalium laterat, angulos aequos duobus rectis habere competere videatur. Et semilitudo ronum mutato ordine n timeris νt 'meri,sineis ut lineae, solidis ut folida , teporibus deniq;νt tepora fiunt, competereNidetur,queadmodu seorsum olim ostendebatur:quod in νna demonstratione de omnib.demonstraripot:lied quia non sunt quippiam unum haec omnia nomine cem l
solidaq;, atq; disserunt inter seste, ideo seorsum
sumebantur e nunc autem Nniuersaliter hoc de r
169쪽
De Deceptione claea uniuersaleae . V. I Imonstratur. Non enim hisce, vel ut lineaesunt, elit numeri,sed ut hoc quod quidem ν niuersa iter bis inesse cunctissupponitur copetit. Fu .eiscas quis unumquemq; triangulu, eum inqua cui ex aqualibus omnibus eum qui ex omniabus msquesibus, item eum qui E duobus aequa tibiis lateribus conflat,aut Ῥn ,aut aliastorsum
du is profectὸ triangulum scit duob rectis aequa Iohabere,nis essesedimo,quem issi more uo sophi ae profitentur, neo; de triangulo νniver sal ter id praecipit,eis nullus alius praeter istos tria fulus en: non enim id istis νt triangulisunt , nec omni triangulo ratione formae , sed numeri inesse cognouit.Tames nullus triangulus est, quem ipse n5 aequos duob. rectis tres haeresciat. Q igitur non scit νniuersaliter, quando simpliciter scit,manifestu est. Enimuero se eadem esset trianguli ratio, duorum aequalium laterum trianguli, caeterorumq; triangulorum demonnratio, aut cuiq: aut omnibus aqtia sine usto discrimine accommodaretur,Ῥt patet. Cum vero non sit ea- de,sed diuersa,tresq; anguli duobus rectis aquates , hoc cuique competere quo quisque triangu-
170쪽
' Toneriorum senus. tu ut triangulus est,an ut duorum aequalium literum, O quando per hunc competit primum . eae cuius en uniuersaliter demonstratio. m ei. competit ut tale est,cui caeteris sublatis competit Himor veluti laterum duorum aequalium
neo trianulo , competent anguli duobus rectis. aequales:atare ublato, Inonsitaneus, etiam competet. Et item laterum aequalitate duorum Dblata,ut non sit duorum aequalium laterumvat non competitsublata figura,vellei nino ed nbn
primis ipsissublatis. igitur primo sublato
non competen triangulo: per hunc enim στ coteris comperant, oe huius es uniuersaliter derimonstratio.
DO s τ' A M superiori capite definitum L quid sit praedicatum per se prinab dici de subiecto, quod est uniuersaliter dici, in hoc quinto
id perspicacius exponit Arist.docens quemadm dum errare contingit demonstrando tanquam uniuersale id ouod non est uniuersale quomodo sint eiusmodi errores cauendi. Atqui secundu diauisiqnem Commetatoris tres numero sunt in hoc ,ζε., es, xς t In primo, qui est ordine duodecimus, ea Vniuem. proponit primum Arist.' tripliciter contingit d iuvi ceptio in assignatione uniuersalis continuo in secunda particula subnectit exemplum tertij erro, ris.Ait eiso, si contingit deceptio in assignatione uniuersalis,aut quando passio quae per se primo couenit superiori, assignatur inferiori aut singulari' ipsius,eo si praeter illam specie aut singularia quia bus assignatur non sunt plura, ut si solis homini.