장음표시 사용
171쪽
De Deceptione Hrca νnmersale. cap.V. I 3 illis. Aut ex eo st licet sint plures species aut singuIaria, non tamen est impositum nomen commune
illius generis, ut si generi animalium non esset impositum unum nomen commune,& hac de causa, sensibile,demonstraretur seorsum de hoibus & de equis , R de alijs specieb. Tertius modus secundo S.Tho.8c quosdam alios est, quando id de quo passio demonstratur , tanquam per se primo se habet ad id de quo vere demonstratur, tanquam totum ad partem.Ita.n.legendum est, & non sicut medos codices habent ad id quod demonstratur.JVt si, aptum natum videre, quod non conuenit omni nimali, quia non conuenit talpae nec catulo ante nonum diem , demonstretur de animali , quod se habet ut totum s. s. ut uniuersale genus) ad illas species quib.vere conuenit. At vero quanuis V rissimum sit, ut ait S. Tho. st qui hoc tertio modo demonstraret deciperetur ,tamen literae Graecae Setranslationi Argyropyli, quae certissima est, non videtur hic tertius modus quadrare. Sed versio
Boetii quae prorsus inintellisibilis est i hac parte, causa suit alijs hallucisandi, ut Albertus testitur. Immo profecto nisi vitio chalcostraphorum id de
tuo translatio quae circusertur suo nomine Seuerini Boetii indigna passim videtur tanto autore.
deo ut sint qui putent alterius esse indocti homunis. Sensus ergo deceptionis ter ij modi est: Quado propria passio quae per se primo conuenit alicui rationi aut definitioni uniuersali , attribuitur
alicui particulari,quae licet secundum rem conuertatur cum superiori , tamen secundum ratione est
inserior & pars eius .Exemplum subiungit Ari.ibi, Si igitur quispiam.&c. Vbi adnotadum est,st line parallelae sunt lineae aequaliter distantes. Garum propria passio est 2 nunquam versus quamcunq;
172쪽
i ' Posteriorrem Dramus. i iis; partesn concurrent , licet in infinitum protrahat tur. Definiuntur tamen ad quata definitione hoc Lineae pa' modo a mathematicis, Lineae parallelae sunt quae ratiλὶςlae, quomodocunque a recta linea incidantur, siue perpendiculariter siue transuersialiter cadente coiistiatuunt cum ex illa eadem 'parte duos angulos , aue rectos aut duobus rectis sequales. enisti cadat perpendiculariter,ut in hac figura, unguli sunt formaliter recti quales sunt.a. & b. Si vero linea cadat tranuersaliter, ut in hac se
cunda,luc sunt aequales duobus rectis:quia quantum demptu est de a,additum est.b.ut geometr demonstrant.Si ergo sis demon-- strauerit hoc modo. Omnes duae lineae recis inter quas in eadem patre sunt anguli recti ex recta linea perpendiculari secante illas oborti,idest resultantes nunquam concurrent: lineae parallelae sunt eiusmodi: ergo.&c.huiusui odi,inquit, demonstratio videbitur quidem esse propria, eost maior est. ni de omni & per se omnes. n. ineae quae tales angu--
. . . los rectos faciunt nunquam concurrent: quia omnes tales sunt parallelae tamen verum non est.i. demonstratio non est propria: quippe cum id fiatJid est lineas non concurrere contingat non ex eoJ id est non ex illa particulari ratione, quia tales linea faciunt angulos illo particulari modo rectos,ut apparet in prima figura: sed ex eo quia quouis modo faciut aequales duobus restis,sive Iinea cadat perpendiculariter,siuetransuersaliter,quia haec est ad squata definitio parallelarum . Et ideo hoc modo assum edum erat in maiori. Et ita intelligitur quod praecesserat in textu aut est in parte totum id de quo demonstratur.1Vocat enim parte illud unum membrum
173쪽
enembrum disiunctivae definitionis,&totum illam, definitionem uniuersalem adaequatam parallelaru, M. quia lecundum rem totum disiunctum & qumlibet pars conuertuntur , dicit totum estin parte. O .are secundum rem idem esset accipere pro me t:ilino quamcunque illarum partium definitionis. Et li . a
ideo subiungit parti quidem accommodabitur demonstratio , & de qualibet erit J idest quaecunque
pars sumatur pro medio,procedet demonstratio. Sed tamen nunquam maior erit per se primo nisi assumatur tota & adaequata par; letarum definitio. In textu. I si nullus aliusJ sequitur exemplum primi modi deceptionis. Si enim inquit in mundo nullus esset triangulus nisi i sceles , &ideo aliquis de illo demonstraret, habere treS a gulos aequales duobus rectis, esset deceptio, quia passio illa licet conueniat omni tib sceli, tamen no
conuenit illi per se primo,sed triangulo. Quemadmodum esto nulla esset species alatis praeter homi te,nihilominus,sensibile,non conuenit y se primo aio mini. Themistius &alij antiqui ponunt excplu de tae & luna. Esto.n. non sit nisi unus sel aut una Iuna,nihil in debet demostrari de tae tanq de hoc indiuiduo, ut si demostret. l est maior tota terra,det demostrari tang de spe laqj si essent plures seles haberct eande *prietatem. In secuda particulatex. Et similitudo ronum Jponit exemptu secudi modi, puta qn passio generis attribuitur speciebus, Pptereas no est nonae impositu generi , ut si, Mali no esset nome liopositu,& io sensibile demo- atraretur seorsu de hole de equo,talis conclusio no esset y se primo. Aut si sorte canib.&lupis est
diqu'd coe genus p quod illae spes lprio differunt
ab alijs speciebus aialtu,& eo st tale genus non est Mominatum , pMsiones illius seorsum demonstra- ad , E rentur
174쪽
rentiir de canibus & de lupis.' At vero pro exesso. Arist.notandum proportio est habitudo inter duos numeros,ut dupla inter quatuor & duo.Pr portionalitas vero est proportio inter duas Ppor- propcir- tiones. Quae si sit conlucta contingit in trib. tpis,uttion ii β. qualis est pportio duoru ad quatuor, talis est: qua
tuor ad octo.Si vero sit di iisa,cotingit in quatuortiis ut qualis est lportio duom ad tria,talis est quatuor ad sex. Et inter hos terminos ymutata ,spo tio di qn permutantur termini hoc mo. Sicut duo ad tria, ita quatuor ad sex ga utrobiq; est sesquial - ' tera ergo sicut duo ad quatuor, ita tria ad sex, utrobiq; est dupla. Et iste modus arguendi couenit lineis,corporibus,numeris & teporibus, quae sunt species quatitatis. Cu ergo permutatim proportionari demonstrant Geometra de lineis, &Arithmeticus de numeris,& philosopli de solidis .s.de corporibus& de teporibus,non faciunt propositiones per se primo,quia illa passio comunis omnibus demonstratur de singulis speciebus. Id autem si , quia non est nomen impositum commune quod significet illa omnia in quantu sunt proportionalia. Sed contra. Quantitas est nome comune ad omnia illa ergo. De quantitate posset in communi fieri talis demonstratio.Quidam respondent, τ non omni quatitati couenit permutatim proportionari quia noco uenit orationi.Sed certe hoc falsum est, 2 a oratio ut est de praedicamento qualitatis dicit lo, igii & breue,inter quae pol esse proportio. Et ideo iecundo respondet S.Thom. st quantitates inquantum sunt permutatim propόrtionabiles non habent nomen commune, nam proportionari non sis
Iu dicit quantitatem, sed habitudinem inter quanx' ' sicut corollarium.LSi quis de apeciebus triangulέ
175쪽
De Deceptione circa uniuersale .caρ. V. I 7
quae sunt,aequilaterus,Graece isopleums,& omnlii Issostes.s. laterum inaequalium, Graece scalenos duorum . laterum aequalium,qui Graece dicitur isbsceles,n5 rasecheles, ut vulgo transfertur. Enimuero scelos adem est quod crus,&isos aequalis,unde expunctavrima. Liso sceles,idem est quod triangulus aequu sum crurium .i.duorum laterum aequilium , quia
crura in homine sunt duo. Si quis inquit, de huius
. modi speciebus unica demostratione aut pluribus demostrauerit,habere tres angulos aequales duob. rectis,peccabit in assignatione uniuersalis, quia talis pastio no conuenit per seprimo speciebus , sed
generi,puta triangulo. Unica demostratione id fiet v minor extremitas sit copulatu illarum specierit: ut si quis dicat, omnis figura rectilinea trita angulorum habet tres angulos. &c. aequilaterus & is sceles&scalenos est figura rectilinea. dic. ergo ae--quilaterus & isosceles & scalenos habent tres a
gulos aequales duobus rectis.Haec.n. conclusio no ,
magis est per se primo, qua si seorsum copulative eadu passio pdicaretur de singulis specieb.Concludit eruo,s, qui ita scit,solu scit sophistico mo,quia
licet sciat omnem triangulu habere tres angulos, id tame solum scit ratione numeri .i. 'uia numer
uit singulas species, non tamen demostrauit de il- Iis secundu rationem communem trianguli cui primo conuenit illa passio. In textu .i . Quado igia τς tu G concludit ex dictis manifestum esse quado2s non scit uniuersalirer, & quando scit uniuersaliter di simpliciter. Et assignat ratione proximi dicti. Si enim inquit eadem esset ratio .i. definitio trianguli incommuni & definitio singularum specierit aut omnium simul,tunc qui sciret de singulis species,. passione trianguli, simpliciter sciret, cum tamen
nonopeadem,qui scit dς speciebus passiones tri
176쪽
d η Poneriorum Trimus.' Π.a, l guli non scit simpliciter, quia talis passio no coue meumen nit per se primo speciebus. In secuta tande parcitum. cula textus subiungit documentum, quo iacile si
dignoscat, quando praedicatum aliquod per se primo com ueniat subiecto. Et est tale. ando praediticatum taliter conuenit alicui subiecto, ut demptis Scircumscriptis quibuscunque alijs, adhuc coue nil illin illo dempto non conuenit alteri, tale dicatum conuenit per se primo, e per consequetra, uniuersaliter tali subiecto. Exempli gratia. In hac triangulus habet tres angulos aequales duobus reiciis,praedicatu per se primo conuenit subiecto,ga licet illud praedicatum conueniat is steli,dc is scedi aeneo . Lex aere composito nihilominus quantiis nullum sit es nec sit angulus is sceles,adhuc triangulus habebit tres angulos.&c.Et quan uis figuri, qui est genus trianguli,& termino. i. lineis termi-
natis,ex quibus coponitur figura,conueniat hab re tres angulos aequales duobus rectis, hoc conuenit ratione triaguli, nam dempto triangulo , nii figura habebit tres angulos squales duobus rectis. Itaque habere tres angulos aequales duobus rectis, tam inferiori speciei qua superiori generi conuenit ratione trianguli,& per consequens,per se pria ino & uniuersaliter conuenit triangulo. I
Vtria modos dicedi per se obe tradiderit
AP A a τ a negativa contra definitionem huius quod est,dici de omni arguitur primo. In his fi positionibus, omne animal ronale est risibi' omnis, homo est animi omnis homo est risibilis, i αὐ
177쪽
&similibus praedicatum dicitur de omni posteriqristice, quandoquidem ex illis conficitur demon' stratio potissima,& tamen illis non conuenit definnitio,ergo illa non est bona.Probatur minor, quia Praedicatum conuenire pro quolibet Ue viiii pertextum adnotauimus est propositionem simplici ter esse necessariam, & in viae non sunt si liciter
necessariae,quia supernaturaliter possut esse falis, immo videntur sitisse falsi ante mundi creationem D subiecta non supponebat. Et confirmat prim' argumentum. Istae propositiones, sol orit & occcidit, sol ia luna quolibet mense coeunt & opponutur,&id genus aliae sunt in quibus praedicatum dicitur de omni polierioristice quivalent. ει uniuersalibus & censentur in materia necessaria,& xpe tuae veritatis in philosophia naturali, Min praeducatu non conuenit subo pro quolibet tepore:ergo, Et confirmatur secudo.Ηas propositioiies,auliexeongregat nubes quas Aquilo dissipatan vere aru/forent,in hyeme congelantur nives:ce ent mi
sophi escte tales quaru pdicata diculur deni, siqui dem pertinent ad scientiam naturale qui proprie, ut dictu est iudicatiit esse scientian tame pdicata non semper conueniunt subiectis quippe quae nonnunqua deficiat,ergo desinitio Arist.non est bona. Secundo principaliter contra primum modu diseendi per se arguitur . Si omnis propofitio in qua definiti0 aut pars definitionis praedicatur de definito esset in primo modo , s equeretur φ istς propositiones,risibile est homossimus est natus pressus, Mqmnes illet in quibus subiecta praedicatur de sita
passione,essent in primo modo, ut pote in quibus pdicatum est de definitione stibiecti, quia ut in secundo modo dictu est, subiectum ponitur in definitione passionis , consequens, tamen est falsum,
178쪽
eum illae sint indirectae,ergo definitio ΑΗ non est
bona. Et confirmamus argumentum eodem moarguendo contra secundu modum dicendi per se. Sequereturm .has esse in secudo modo , animes est ho,animal est ronale,linea eit recta, triangulus est aequilaterus,& similes , nempe in quibus subiecta est de definitione praedicati conseques in est fas sum,cum non sesu non sint directae,sed neque sine de omni:si .n .illas uniuersales effeceris , falsae tunc erunt. Tertio principaliter ad idem arguitur. SO, queretur ex definitione primi modi omnes praedi .cationes in quibus definitio , aut pars definitionis superioris meneris praedicatur de specie aut de in diuiduo ene in primo mo perseitatis, ut homo est substaistia animata sensibilis, albedo est qualitas , Petrus est corporeus, & similes. Et confirmatur argumentsi si similiter arguatur contra secundum modum. Pariter nanque sequitur ex illo illas propositiones esse in secundo modo in quibus passi nes superiorum praedicantur de inferioribus,, in
homo est sensibilis , Petrus est risibilis,&similes a
Consequens tamen utrunque est salsum,nam pro
positio per se videtur eauem esse quae propositio
immediata, &tame propositiones istae omnes sunt mediata quia nec animatum nec sensibile conue nit hominimisi per animai,neque corporeum conuenit Petro nisi per corpus, quod est genus rem tissimum , neque risibile conuenit illi nisi per hominem. Quarto principaliter contra secundu modum arguitur, subiectum non est de definitione Propriae passionis,erga hac ratione passio non pretdicatur de subiecto in secundo modo per se. Pr batur antecedens. Propria passio est quodda acci Mens de genere qualitatis,ergo definitur quidditi
siue 2 propitu genus ti intrinseca differentia sicu
179쪽
ne Modis per se. Is I. albedo.v. g. definitur esse color.a.& linea est longitudo quantitatis sine latitudine & y conseques,ppria passio non definiturῖ suum subiectum. Eteon iur. Propriuaccipitur. . modis ut in pdicabilib. monitratu est, sed propriu tribus primis modis nosacit pdicatione per se, ergo nulla rellatro cur stprium quarto mo faciat tale praedicationem. Probatur minor, na propriu primo mo non facit propositionem de omni, quia conuenit soli, sed non omni,vt hoi conuenit esse medicu . Et propriu secundo modo non definitur P eius subiectum,quia non conuenit soli, ut bipes non definitur φ sit ho habes duos pedes,sed alat duoru pedu. Et Sprium
tertio modo,ut canescere,non conuenit semper,&y conseques non facit spositionem de Oi posterioristice. Qii into principaliter contra utrunq; m du arguit. Non solii propositiones in quibus definitiis aut pars desinitionis 1 dicatur de definito sunt hi primo mo dictata se,nec illae tin in quib. subiectu est de desinitione pdicatis ut in secudo mo,er go definitiones sut nullae. Probatur ans .Propositiones in quibus una desinitio prs dicatur de alia, ut est haec,syllogismus facies scire est ille qui constat ex veris & notiorib. .,ppositiones in quibus dilauiperioris praedicatur de disseretia inferioris,ut ronale est sensibile,& ills in quibus disteretia praeditiar de definitione, & multae aliae sui in primo modicedi per se , sia in his omnibus praedicatu est de intrinseca ratione subiecti, & in in illis non pdic tur definitio aut pars definitionis de suo definito. Ite*positiones in quibus una passio praedicatur de est ut visibile est sensibile, disciplinabile est risibiale,sunt in secudo modo: at in quib.passio rei unius praedicamenti praedicatur de re alterius, ut coeluin circulare , terra est rotunda, iunt in secundo
180쪽
ni odo,quia istae omnes sui praedicationes propris, di tamen subiectum in illis non est de definitioneptaedicati.Terra . n. non ponitur in definitione ci cularis aut rotundi,sed ciuantitas.f.linea aut superficies,ergo definitiones sunt inius ficientes. Sexto contra quartu modu arguitur.Propositiones qua ii modiiunt simpliciter propositiones accident les , ergo male connumeratur inter modos dicedi per te.Antecedens patet de illis,medicus sanat, a
dificator aedificat, quae cum sint in quarto modo dicendi per se, sunt nihilominus accidentales do simpliciter contingentes. Et id confirmatur ex ilia Ia propositione quam Ari asseruit statim post secadu modum,videlicet,l propositio in qua nec praedicatum est de ratione subiecti, nec subiectum d ratione praedicati est per accidens, tales vero sitne istae assumptae, quia nec aedificatio definitur per q-dificatorem,nec sanatio per mediu, sed utraq; per terminum.Est.n.aedificatio iaciti. dificij,& sanatio productio sanitatis, sicut calefactio motus ad calorem . ' Et septimo demum arguitur. Quatuor isti
modi escedi y se eo introducti sunt ab Aristote.ve
sub illis comprehenderet omnes propositiones nocessarias, sed sunt mulis propositiones necessaris quq non comprehenduntur lab illis ut conditi inales,si Petrus disputat, Petrus loquitur, & pro' sitiones de pretierito, ad quaru opposita non est poetentia. Et illae in quibus prs dicatur accidens de su biecto a quo non est separabjle ratione materie, Woe aiat est coloratum,omnis coruus est nigeriquet' non sunt in secudo modo, est non sint praedicati
fles priori; & p conseques iis nullo sunt modo. Milis item in quibus superius concretu accidentalepidicatur dein seriori si omne album est coloratum luicquid currit mouetur, qui videntur acci ς dentales