장음표시 사용
191쪽
Causa.Effectus,inquam,& non apitudo ad effectu.' Et postremo arguitur:quia cum illae propositiones in quibus aptitudo ad opus praedicatur de su-hi do sint manifestae in secundo mo , non erat noctae propter illas addere quartum modum. Dicendum est igitur aliter sub aliorum censura in accidentale, dicitur dupliciter. Vno modo ut opponitur modo per se praedicandi: & alio modo ut op
ii modi est accidentalis primo modo:quia predicatum non est de intrinseca rone subieni ted est perte perseitate causandi:quia effectus designatu, epraedicatum per se sequitur ex causa significata psententia Aristo.qu statim post primos duos modos exclusit omnes a-tias propositiones a ratione qYst per se praedicadi denotas quod quartus modrs no facit propositionem per se praedicandi sed per se causandi. Et i5 tam argumento quam confirmationi concedimus ad quod intendunt probare scilicet,quod propositiones per se quarto modo sunt perlccids ccundo modo:nec aliqua est repugnantia. A v septimum denique respondetur, quod sucscientia modorum quo tuor dicendi per se sumi- se aut per accidens conuenit relaus,& per illas termininis, aut quantum ad esse aut quantum ad inesse seu praedicari, aut quatum' ad efficere seu causare.Quantum ad esse, facit tertium modum.Omnis enim substatia ver se existit sed omne accidens existit in alio.Tam etsi inter substantias perfectissime sit Deus p se, qui a nulla causa dependet.Deinde intelligentiae,quae non deperidet a materia. Et postremo sitbstantiae supposita
materialia, que non dependet a subiecto inhaeren
192쪽
Propositio nece sariam uia tisariam.
i 6 Tosterioru=n Primus. 'tiae sicut accidentia. Per se aut inherendi,ad quod sequitur P se praedicandi,diuiditur in primu ia se .cudum modu ratione iam explicata. Ac demum pse causandi pertinet ad quartum modu . Qui licee posset distingui in quatuor genera causarum:id merat impertinens proposito: quia indifferenter ex omnibus causis potest procedere demonstratio, vein subsequentibus videbimus. Hinc sequitur si
lutio argumenti.Respondetur. n.' Ariit no intendit sub his modis comprehendere oes prop'sitiones necessarias,quomodocunq; sint necessariata sed illas soluquq sunt necessariae ex intrinseca rati iire,& connexione extremorum. s. ubi unum extr'mum est de intrinseca ratione alterius .aut sequie intrinsece tanquam proprius effectus ex illa cau- famam istae solae sunt aptae ad demonstratione. Et hoc est unum & potissimum fundamentum quod commendandum est memoriae ad intelligentiam huius libri. Sunt tamen aliae propossitiones necet
sariae ex suppositione,ut si sol est animes,est sensibilis:aut quia in praeteritum transiuit veritas, ut Adasuit:aut in quibu s accidens inseparabile praedic tur de subiecto,quod non couenit ratione sermT, sed ratione materiae,ut omne animal est coloratu a omnis coruus est niger,quet nec sunt per se,nectinent ad demonstrationem: sed .lum ad syllogismum dialecticum. Istae vero,omne album est coloratu,quicquid currit mouetur, licet ratione significati materialis subiecti stat accidentales,tamen ratione significati sermalis sunt per se & essentialesi
sicut albedo est color,& cursus est motus. Et haec, omne corpus mixtum est coloratu , forsan potest
haberi tanquam in secundo modo dicendi per se, quia statim ad mixtionem quatuor qualitatum primarum sequitur collar.
193쪽
stratio est e x neces artis &- pcr se propositionibus.
C A P. VI. I tur demonstratinascientia ex principi s en necessarirs:quod enim qui piam sci id fieri nequit ut aliter sese habeat . Ea vero quae per β . . . rebus insunt, necessario competunt. qumdam insunt in eorum quibus competunt ratione, quadam in sua res eas habent de quibus diculure quorum alteram opposivorum insit necesseeu, patet ex talibus quibusdam ratiocinatione coxi ctare:omne nanque quod inest aut hoc pacto, aut per accidens competit: accidentia vero non ιnt necessaria. F Aut igitur ita dicatur , aut hoc rincipium opponatur, demonstrationem nece,
Iariam esse:stsi demonBratum sit quippiam, ieri non posse ut illud sese habeat secus Ex necessari s ergo constare demonstratinam ratiocinatis,em oportet. Etenim fit, ut O non demonstrans ratiocinetur ex veris: at vi ex necessarijs quisquam nised onnrans ratiocinatione conficiat, tonsit. Id enim ipsum iam demonnrationis pro-
194쪽
166 Ponerlarum Primus. prium est. FSigno etiam isto patet,demonTratis
nem e necessari s essὸ: nam insiciationes aduersus eos qui demontirare putant,negationem necessia talis inferre nos consuevimus: aut putantes omnino fieri posse quo res aliter siese habeat, aut diastutationis causa contendetes. FEx quibus et iapatet stultos eos esse profectis, qui principia be sumere putant, si probabilis sit propositio atque Nera uti sopbiuae: scire enim scientiam habere est : non enim ideo propositio principium est,' quia probabilis , aut non probabilis est: sed quia Drima est ipsiusgeneris, circa quod fit de-
moη ratio. Et νerum non omne proprium en o F Atquς demonstrativam ratiocinationem ex
necessariis esse oportere, ex hisice patet: nam si non est lesciens qui non habet eius ratione pro pter quid est, cuius est demonstratio: atque fieri potest , vi a. quidem ipsi c. necessario competat et medium autem b.per quod illud est demonstrata, non sit necessario;is planὸqui talem ratiocinationem extruxit non sicit propter quid est: quippe cum illud ob ipsum medium non sit: nam ipsum quidem fieri potest, ut non sit e conclusio autemen necessaria. F Praeterea si quis nunc nescit,rationem halens, saluus resalua est,neque obi tua estis neque prius sciebat.Quod si mediu non est corruptum seri vero potest νt corrumpatur, id quod accidit, erit possibile atque contingens ἔ
βα νς is sciat qui sic halet, fieri minimὸ potest .s cum
195쪽
D OG. ex necessa.ct perse. Cap. VI. ID F cum igitur conclusio necessaria est,nihil probi Tin. .1.bet medium non necessarium esse, per quod fuit
probata. Fieri nanque potest, ut necessarium ex non necessariis etiam concludatum: perinde atque si vi verum ex Hlys concludatur. At cum m dium es necessarium, coclusio quoque necessaria quemadmodum oe ex veris infertur siemper conclusio vera, nam tam ipse b. quam a. b. ipse c.
necessario competat, igitur oe a. necti, est ipsi
competere c. Verum fieri nequit, vi cu conclusio non en necessaria,medium necessarijsubeat rationcm.Insiit enim a.non necessario ipsi c.s igitur a.
ipsi b. b. 'sic.copetere necessariὸ dixeris, O
a. profecto ipsi c. competere necessariis concedas oportet. ct ipsi competere non eo pacto supponebatur. Cum igitur id quod demonstratiuὸ quia remiis 3 ' spiam ficit,necessarium oporteat esse , constat per medium quoque necessarium demonRrationem eius illum habere oportere. vel nescit illud profectis,aut propter quid necessarissit aut quisu, si, sed aut sescire arbitratur quod nescit Iὶ cilicet, necessarium quod necessarium non est,esse putet, sui necscire arbitratur,aequo discrimine sanὸ, sive quod scit aliquid per media ,siue cur si ali
quid,per mediis vacantia sciuerit. Eorum a tem quae non per se, eo quo determinata sunt ea quae per se competunt mLaccidui, demostrativa scientia non en, non enim sit , ut necessari) co clusio demoni iretur.Fit enim,u accidens ipsum
196쪽
168 Toneris rum Primus. non insit, de tali nanque accidente loquor. scua
quam fortasse quispiam dubitauit, 'cuius nam
gratia de bis haec interrogare oportet, si conclu
sionem esse necesse non est . 2hhil enim refert si
quispiam queuis interrogans, deinde conclusiorinem dicat. At enim interrogare oportet, non πτper interrogata necessariu quicquam sequatur,
sed quia dicere necesse est ei, qui illa dicit, ve
ΡΟs τὶν ΑΜ in quarto, & quinto capitulis , quae sunt prima pars tertij membri principalis
huius libri,constitutum est qui propositiones sune per se, in quatuor sequentibus capitulis prosequiis tur Aristo.dicere ex qualibus propositionibus constet demostratio propter quid, quae est secuda pars eiusdem membri. ocirca cuncta quae in his quatuor capitulis continentur, de sola demonstrati , ne propter quid intelliguntur. Et intendit principaliter ostedere, idemostratio constet ex propositionibus P se & proprijs. At vero quia potissimu m dium, quo utitur ad probandum, quod constat ex proposisionibus per se, est quia constat ex necessi rijs,quae eadem simi quae per se, ideo sextum capud
totum consumit probados demonstratio sit ex necessari; s. Et secundu diuisione Commentatoris c pitulum continet quatuor textus. In primo, quaestitia ordine 'uintusdecimus,secundu Thoi fered'ctores,intedit Arist.probare hanc conclusionen, scilicet demonstratio est ex necessarijs,per hoc, est ex propositionibus per se. Et ideo secundum S. Tho. Ie endum est hoc modo. Si igitur est aliqua demonstrativa scientia,illa fit ex necessarijs. Et Caietanus stomachatur aduersus eos qui hoc non cosid
197쪽
siderauerunt apud S. I ho. At vero nihil autoritati S.Thomae quam summo eius ingenio & eruditioni summam omnes ubique & debent & deferunt derogat,si in re minima hoc adnotetur, si sorte Arispotius in hoc textu econuerso videtur statuere hac conclusionem,scilicet Demonstratio est ex propositionibus per se.Quam probat y hoc quod est ex γpositionib.necessarijs. Primo quia hanc principalia ter intendit in his quatuor capitulis, ad quam ostedendam praemisit quatuor modos per se. Se doquia cum infra probet demonstratione constare expr'positionibus per se,per hoc, in constat ex necessariis,si modo probaret quod coitat ex necessarijs, per hocin constat ex propositionibus per se, uteretur circulo. Tametsi argumentum hoc aliquo mosoluat S.Th.Et praeterea in litera Graeca,quam fide Iiter Argyropylus transfert, manifeste videtur Aristotel.facere hunc syllogismum.Omnis demostra alio est ex propositionibus necessarijs , sed propotationes necessariae eaedem sunt quae persi ergo omnis demonstratio est ex propositionibus per se. Licet illud sormet sub forma conditionali . Et ideo maior est totu illud, fSi igitur demonstrativastitalia ex principijs est necemrijs.&c. JEt minor est iuta, Ea vere quae per se rebus insunt,necessario co- petunt.JQuam sic probat. Ea quae necessario competunt, quaeda sunt in eoru ratione quibus competunc-haec pertinent ad primum modu per se, quaeda vero in sua,scilicet rotae, includunt eas res,
scilicet subiecta,de sibus pdicatur. Et haec Ptinent ad scdm moduy se.Addit. Quoru alterum oppositorum insit necesse estJ propter proprias passiones disiunctas,scilicet par vel impar, rectum vel cur
uum, quorum alterum de necessitate inest subi
cto.Et ita subinfert conclusionem.sta talibus puta Propos,
198쪽
propositionibus per se conitare demonstrationε. Confirmat denique solas propositiones per se esse necessarias,quia quicquid inest stibiecto, aut inest per se aut per accidens Ad quod inest per accides, non inest necessario, ergo solae propositiones per
laxius is se sunt necessariae. In tex. 16. Aut igitur ita dic turJreuertitur ad probandum antecedens . Ait eo.
go,aut ita dicatur. i.aut habeatur pro consessbon λ nem demonstratione constare ex his quε sunt a se aut si id negetur, statuatur tanqua principiu ad illud probandum, ut omnis demonstratio procedit ex necessarijs, in quo differt demonstrator a dialectico. Fit.n. ut non demostrans scilicet dialectic
rocinetur ex veris,hoc est licet non sint necessaria,
tamen demonstrator non potest nisi ex necessarijs procedere, & quicunque procedit ex necessarijs est demonstrator. Et hinc confirmatur non propo fuisse supra tanqua conclusione:demonstrationem esse ex necessari)s, cum modo id statuat tanquam principiu. Et cofirmat id Ari.in z.particula tex. tali signo,videlicet,l inficiationes .i. in statias aduersus eos,qui non demonstrat consuevimus inferre,
, negantes s talis syllogismus sit ex necessarijs.Siue id negemus,Mita credimus,siue disputationis gratia. Vnin 3.par.inseri corollarium,dicens,stultos
eos esse qui putat δpositiones probabiles ad vim Iibet esse idonea principia demonstradi, uti sophistae,quia non est principiu demonstrationis, nisi siepropositio immediata & prima,saltem in illo genere,in quo fit demonstratio.Quod addit Spterea, mnon requiritur ut aliquis vere habeat sciam p Tsoluat demostrationes usq; ad prima principia simpliciter, sed usq; ad prima infra limites illius sciae , ut primum principiu in geometria est, A quolibet pino in quodlibet punctu lineam ducere, tametsi
199쪽
r moto ex necessa. Oper β. cap I. a I
illud probet philosophus naturalis D hoc qd inter quaelibet puncta est dare medium spatium . Et ita Concludit , in non omne verum est proprium, sed verum necessariu & per se. Sophistas appellat hic, non sicut in libris Elenchorum , illos qui ex falsis apparetibus veris,paralogirantur, sed illos si ex veris no necessarijs,putat se demostrare, cu non demonstret. In tex. 17.sAtq; demonstrativaJ reue titur Arist. ad confirmandu illud suppositu princiaptu, scilicet omne demonstrationem procedere ex principijs necessarijs. Quod manifestat duabus rationib. Prima ex hoc, 9, conclusio demonstrationis debet esse necessaria, quod ex supra dictis supponitur,infert prεmissas este necessarias, hoc mo. Supla ponatur, inquit, quod ille non est vere sciens nec demonstrans , qui non habet rationem propter ouid illius conclusionis cuius demonstratio . Tum detur quod a. quidem ipsi c. necessario competat idestis haec conclusio sit necessaria. Omne c.est medium autem b. per quod demonstrat,detur non esse necessarium,vicelicet,ambas,aut alteram ista' rum non esse necessarias .f. omne b. est a.omne c est b. ex his enim literis semper obseruato apud Arist.quod a.est maior extremitas,b.medium, c.Vς ro minor extremitas is inquit qui hanc demonstri tionem extruxit,non scit propter quid coclusionis, zuia effectus causae propriae nunquam sequiturnia posita causa,attamen cum antecedens est contingens,de conseques necessariu,potest conclusio esse vera sine veritate antecedetis per conseques an 'tecedens non est causa consequentis. Secunda ratio est in secunda particula textus.Jrlterea si quistic. J ad cuius euidentiam notato quatuor esse in tausa,vi quis nuc no sciat quae antea,sciueritis vel
quia oblitus est ratiotis N Medij a quod sciebat,
200쪽
aut quia sciens mortuus est, taliter scilicet periit , ut non manserit subiectum scientiae ne arguas sinanima separata manet scientia, aut quia obi
elum sciae aliter sese habet ut sit sermo de scientia large,puta si Petro sedente scio ipsum sedere, ipQ ambulante perbi scia aut si quis obliuiscitur imsius conclusionis. Τuc format hanc ronem. Si quis nuc habens rationem in memoria quam antea habebat,&saluus,id est vivens,&re salua,idest obiecto scientiae existente,neq; oblitus conclusionis,novere scit , ille profecto neque prius sciebat, quia nulla est causa quare nunc non sciat si antea sci bat sed ille qui demonstrat conclusione necessaria per medium contingens,corrupto medio, id est raaliter se habente quam per praemissas significatur,n6 ver8 scit,quia praemisset sunt falsae, & ille neque
est mortuus,neq; est corruptu obiectum scire coi elusionis , neq; est oblitus conclusionis neque roni, seu med ij,ergo sequitur,s antea quando praemisisce contingentes erant veret, no magis sciebatdb. In summa intendit hanc rationem, Qui ex fausis syllogizatur conclusione necessaria,non demonstrat neque scit propter quid : ergo nec ille qui eὰ veris non necessarijs procedit. Et noc est qε dicit;
impertinens est contingens esse corruptum necne.i. ita esse, ut per propositione contingente fignuficatur nec ne, quia si non est corruptu potest co rumpi manente conclusione necessaria vera. Et ideo tandem concluditur, contingens non est causa conclusionis necessariae. In tertia particula
textus, Cum igitur conclusioJsubinfert Arist. treseonclusiones. Prima,Nihil prohibet alicuius syllo: gismi conclusione esse necessariam, & praemissas non esse necessarias, quia necessarium sequitur eὰ non necessariossicut verum ex falso.Licet ille sylli,