장음표시 사용
181쪽
dentales postquam predicata iunt accidentia,&tamen sunt necessaris, ergo mi merus ille quaterniarius est sum ciens. In contrariu est auto has Aris'. A D qu sitionem responsio est attifimatiua.Vnde 'Ad prima ad primuM argumentum multi ex Nominalibus argumei
huius temporis ret,adent: in ill propositio omne animal rati ale est rismile, oi his homo est aiat. m. vi faciant fetasti m necessarium & sint de Oi,debent accipi ut copuIadbsoluatur a tempore ut faciant sensum diuisum de possibili,pii ta om: ne aiat rationale possibiliter est risibile.&c. At verbaefecto Arist.nunquam hoc Minniauit.Primo quia
nunqua visus est facere dehaohstrationem ex mo- - jdalibus,de in si huiusnodipi opositioiaes de inesse credidisset facere tensu ni module, & potius usus Misset dalibus in demonstratione quam propo fitionibus de inesse. Praeterea,quia si propositi
nos demonstrationum deberent accipi in sensu modest, impertinens esset ut extrema haberent se in materia naturali an in materia contingenti, nam ram necessaria est, omnis homo est albus, quam'
omnis homo est risibilis', & tamen nunquam Aristoteles nec aliquis philosephus facit demonstrationem in materia contingenti . Et postr mo arguitur. Demonstratio est syllogismus cu- . ius praemisset reddunt causam necessariam conclusionis, sed in hoc syllogismo, omne animal rati irale est risibile, omnis homo est animal rationale, ergo omnis homo est risibilis , praemissae reddunt propriam causam & necessariam conclusionis ergo in illis ut iacent pr dicata dicuntur de omni posterioristice, & per consequens censendae suntvmpliciter necessaris. Vnde dicendu est,ut. Σ.lib. Summularum exposuimus, Uin eiusmodi proposi itionibus ext ma supponut naturaliter . Quod est diceres
182쪽
I Posteriorum Prἱmus. dicere : .ando praedicatum est de intrinsecatione subiecit, verbum non restringit extrema vi existat in Oxdine ad suum tempus, sed denotat sim ... plices connexionem extremoru. Et ideo qn dico , omnis homo est animal, aut omnis homo est risim. bilis, sensus est s natura hominis est esse animal , t esse risibile. od certe erat verum ante cre tionem mundi. Et hoc docent verba Arist. in tex. 8 .ubi non explicat necessitate haru proposition una. per necessitatem rerusignificatarum per extrema, pam homo res contingens est sed dicit esse necessarias necessaria connexionem extreinorma, c qncutiq; & de quocunq;.vςru sit dicere, hoc eit Ad confici homo,verum erit dicer Quid esse aiat. Ad ambas confirmationes essent sorte qui negassent propos, ones illic assumptas, non esse sufficienter necessa rias ut in illis pdicata dicant de Oi: nepe quia non 'mper sunt veret:& diceret consequenter ς de Ulis in actu. s. sol oritur, sol & luna coniungui itinoa
in scia,sed de illis de possibili, sol potest oriri
nefae possctunt coniugi.&c. At vero iuxta doctrina, 'mniti philosophorii aliter respondesduinest:videlicet, ' ois propositio quae est apta ad M, quam stientiam:qus proprie est scienti est subinde necessaria & de omni . Et re vera non selum de aptitudine motus & coniumstionii planetarii, sed de actu ipse est scia. Primo, quia philosephi non solii sciunt p planetae sunt apti. tali ter moueri aut coniungi,sed et certis teporibus coniunguntur. Ee praeterea quia si illae propositiones scibiles facerehetin sensum de aptitudine,eadem rone hqc esset ici Interpro' bilis,omnis homo est albus, ut pote cuius senilis , ... s. r est aptus habere albedine, quae a, sun es, est neces ria Dicendum ergo est quod sicut an s. per scientias non obstante quod alat propriae sciere
183쪽
,sunt gradus certim jinis& euident , ita & in ter propositiones necessarias & de omni sint gradus.Qui possunt hic distingui tres, in primo graiadu sunt propositiones ita necessariae,ut per nullam. potentiam possunt deficere , ut propositiones m thematicς , & illae quae sumuntur in argumento. Deus enim nequit tacere quin triangulus habeato es angulos aequales duobus rectis,& homo sit risibilis.bi. non potest facere quin talis sit natura rerum.In secundo gradu sunt propositiones quae lucet non pro quolibet tempore verae,iamen sunt Seper & in desectibiliter verae temporibus suis a n tura statutis , ut propositiones prinas confirmati nis .f. lolitur & occidit,& similes. In tertio gradulant propositiones secunds confirmationis, in quibus licet praedicata nec semper insunt subiectis , nec simpliciter indesectibiliter suis temporibus iniunt, tamen ut plurimum:®ulariter euenit ut significant de rarissime deficiunt , ut campi in vere florescuti&c. Et ita ossanda est illi particula N que quod interdum competit,& interdum non copetit sed semperi videlice aut simplicue aut suis
temporibus aut regulariter. EC .r R c A materiam secudi principalis Paulus Ad sesu Venetus, modum sorte antiquorum secutus, du- dum prinpliciter,inquit,propositio ponitur in aliquo modo dicendi per se.Vno modo proprie & directe, & a- aron lici modo reductiuς. 'Directe & proprie in primo modo. selum ponuntur propositiones in quibus definitio aut pars definitionis praedicatui de desti
nidini Reductive autem ponuntur conuertentes iulammist animal est homo ationale est homo, istae per. conuersionem reducuntur ad propol tiones primi modi. Eadem ratione in secundo mo. do ponutur direcie propositiones in quibus .passio
184쪽
' Poteriorum prinii G i et praedicatur de subiecto sed reduetiuὸ ponu tur ea.
rum conuertentes eadem ratione ut risibile est hosimus est nasus. At vero quis disputatio sit de notamine, in sorte melius est dicere,' Ppositiones indire is no sunt in aliquo mo dicedi per se. Oes nanq;.ppositiones' sunt p se,sut apis adden.ostrationer& in ex indirectis proponibus ito confic:rur demostratio. Et praetera Paulus & eiuς comites non soluunt angumentum : quo probatur illa animal est homo, quam reductive ipsi ponunt in primo in do,directe pertinere ad secundit,& illa, risibile est homo,qua ipsi reducti uepon ut in secundo, directe pertinere ad primu : quia in prima subiectu est: de definitione pdicati, & in hac,pdicatu cle definitione suibecti. Neoterici ergo facile respode di ctas ,spositiones no esse D se quia sui in direct . Aetam equanuis ita sit. s.nulla in directam esseῖ se,uia detur in petitio principij negare illas esse orirectisna diceret quis forte,q, postqua in hac, risibiloeest ho,praedicatu ponitur in definitione subiecti, pdia catu 'sequenter se hei ut forma stibiecti nam desinitio est forma definiti) οε sufficit ad Dicatio directa.Ite restaret difficultas,cur in abstracto, λδ mitas est nasi depressio,est ii rimo modo a se:&in cocreto,simus,est nasus pilus, non est in primo modo:siquide utrobiq; praedicatur definitio de de finito. Dicendu est ergoad argumctu principaleist primo modo solu ponitur ,ppositio, in qua ydia cat definitio aut pars definitionis de definito: di modo pdicatur sub illa forma qua res definitur secundum exiUntia suae propriae natur . Atqui differentia inter 1ubstantiam di accidentia,quod natura substantiae eo quod per se existit, est definire iii concretornatura vero accidentis, eo quod est ita
alio, definit in abstracto: in cuius definitione ponitur
185쪽
nitur subiectum laquam quid extrinsecti a quo tade accides dependet. Exepli gratia . Hoestani nas rotionale, cuius definitionis quaelibet pars pdic aur de defipito in pomo modo. Ite triagulus eli ita gura tribus lineis rectis contenta,rbi linea eodem modo predicatur in obliquo de triangulo. Simitas Vero,cum sit accidens,debet in abstracto definiri: di ideo h cest in primo modo, simitas est iaasid iressio, ubi natus in obliquo praedicatur de simitate.At cum dicimus,simus est nasus pressus, non de solixis siinitas secundum exigentiam suae natur . , sed secundum exigentiam talis significatiotus scialicet in concreto: quapropter praedicatio fit iodirecta , ta per consequeos non est simpliciter in primo modo. Nisi velis dicere secundum quid est in primo modo:quod est quaestio de nomine.Eodeanodo,risibilitas est hominis aptitudo ad ridendu,
est in primo modo dicendi p se: sed,risbile est homo aptus ad ridendu,non est simpliciter in illo gaest in directa. Pari rone respondet ad confimatio nem ς illae,animal est ho, rationale est ho non sutin secudo modo:quia sunt in directae.Vnde quado Aristo. inquit propositionem cuius subiectum est in definitione Nicati esse in secudo modo, loquitur sermaliter de subiectoqa .s. vere est hibi iurespectu praedicati. Modo genus aut differetia non
est subiectu respectu speciei,sed potius se habet 'tri forma & species se habet ut subiectu respectu iu Ioru. Et pterea,animal est homo,no est y se, sed
quodam modo per accidens: Accidit.n.quodanio
do nimali esse homine cum sit aliquod animal 41i no est ho . Non dixerim φ homo est accidens in minaliteriga non significat rem quae est accidens, sed participialiter:quia quodam modo accidit anicauali. Eode modo mea est rectilinumerus est par
186쪽
is 8 vosteriorummrimus. & similes,non sunt proprie in sectido modo, quia subiectum est superius g praedicatum, & ideo
non sunt de omni non. n. Ois linea est recta, sed istae sunt per se in secundo modo, ois linea est re .cta vel curua omnis numerus est par vel impar.Ex
ita intelligendus est Arist. non. n. sentit si quaelibet pars disiuncti seorsum per se praedicetu r de sibi cto,sed totum disiunctu Qua de causa probaui . non quaelibet pars,sed totii disiunctu necessario se dicatur de subiecto. Eade ratione istae no sunt pro prie per se in secundo mo,animal est risibile,triangulus est aequilaterus, quia non sunt de omni: sed istae, triagulus est aequilaterus velisosceles vel scalenon. Nec ista est per se in primo modo, animalerationale,sed ista sorsan est per se in primo modo, omne animal est rationale vel irrationale,postquaest de omni,& quaelibet pars pdicati est de intri seca ratione alicuius speciei subiecti, quibus speciebus subiectum. s. animal , per se competit. Ad tertiu. A D tertium principale sunt etiam qui dicunt, illas propositiones in quibus genera mediata aut differentiae superiortim praedicantur de speciebus di de in diu id uis esse in primo modo: non quidem primarib,sed secundario 8c pariter illas in quibus passiones generum praedicantur de speciebus esse in secundo modo secundario. I Contra istos de nomine non disputauerim,dum modo, ut necessariuest,concedant propositiones eiusmodi simpliciterdi proprie esse per se . Nam si non concedant esse per se nisi propositiones in quibus proximum g nus aut propria dita aut adaequata passio praedicatur de proprio definito, tuc idem esset propositio per se,&im mediata, & per cosequens idem esset
per se,& per se primo,seu sim quod ipsum. Pod expresse est cotra Arist.qui postquam distinxit mo
187쪽
Hosa et se, adiecit tanquam tertia conditione uniuersalis praedicati quod conueniret subiecto p se primo,id est, non per aliud. Vnde ad argin coceditur propositiones illic assumptas simpliciter &proprie esse per se.Ad quod,ut diximus, satis est ut sdicata conueniant subiectis non per accidens.Nec . : . obstat st conueniant per aliud medium. Et consequenter negamus i idem sit propositio per se&Propositio immediata,Fatemur in Spositio immediata,& per se primo,c5uertuntur,id est,cuiu, Proposi- praedicatum couenit subiecto nec per accides ite se per aliud. De illis singularibus,Petriis est ronalis, aut risibilis ,restaret nonnullu dubiu, O no vident simpliciter necessarib,postqua singularia non sunt res necessariae. Nihilominus quia natu a est deta ritio indiuidui non est alia quam natura speciei , existimo in illis singularibus extrema supponere naturaliter,& per consequens esse necessarias, perinde ut sunt illae,homo est rationalis, homo est risibilis. Vnde in istis impertinens est quod extrema significent res corruptibiles, sed satis et connexio extremorum sit necessaria,id est,in subin no possit intelligi esse sine praedicato , ut dictu est in tex.8.Pκo solutione quarti principesis notandum e, Ad quaris
hanc esse dpiam inter accidentia communia & ,γprias passiones,ouod accidentia communia, quia
nullum sibi vendicant proprium subna quod peculialiter denominent, solum definiuntur per genus propriti,& dpiam intrinsecam,ut assim probat. ALbedo enim licet soli corpori mixto pueniat: tis nec conii enit omni,nec habet certu subm.fanimal aut lignum,&c. At vero propria passio semper denomi nat certum subm,ut simitas, subni propriu hel n sum, remotu homine, di hinc fit ut definiatur per
subiectum. Simitas enim est quaedam depressio in
188쪽
36o i Focteriorum , G uso. Itaque illud genus,depressio, n0 trahitur ad esse simitatis nisi P hoc qa est nasi. Et pariter risibit quia denominat proprium subiectu,puta hominem,definitur per illud. Nihil tam e sorte vetat, si huiusmodi pastiones quatenus qualitates sut,haheant aliquas intrins cas differentias P uuas pol od confix. Aut definiri:sed sitim nobis ignore. Adcofimationem facile quis posset re*ondere, solum prppriuquarto modo facere praedicatione per se placetni re se tri- hilominus distinctio Pauli Veneti,qui,Propositio Pu ης. nes inqui tripliciteritat inite modo dicena di per sE, scilicet aut peAeliate ibi ius pdicati quales cynstituit propriu primo modo. aut perseita
te solius subiecti squales costituit propxiu sp id modo aut perseitate simul .utriusque quales facit Iroprium tertio & quarto Modo. Exempli grati
Haec, homo est habilis ad artem medicam , cuius
predicam est propriu primo nodo, est pie,perseitate soIius pdicati: na habilitas haec a te dependet ab homine:quippe cui soli copetere pinest: sed no est y se perseitate subiecti: potest esse homo gsit inhabilis ad tale artem. Idem dici potest de omnibus his in quib. passio speciei pdicat de superi
rigenere:vt anima est risibile,triangulus est aequi laterus,linea e recta, numerus est par & similes . Haec vero,homo est bipes, cuius pridicatu est pro
Diiu secundo modo, est γ se perseitate subiecti:g homo a se habet ut sic bipes:sed no perseitate pridicati: na bipes potest esse sine homine,vr in pauone:sed,hemo est risibilis, est y se, perseitate utriusque. Η oes istae perseitates suo modo sufficiunt ad
demostrationes. Haec vero,homo canescit,ut dico
aptitudine,cuius pr dicatu est propriu tertio min. do: potest etia cocedi in secundo modo dicendi
189쪽
De Modisper se. Quest III. 16 I
non pro semper quantum ad actum. Quod sufficit visit de omni posterioristice. Attamen, homo est medicus , medicus sanat, homo canescit ut dicata tum,accidentales sunt,licet secuda & tertia pertineant ad quartum modum dicendi per se. I A D quintum respondetur, st Aristo. non dicit Ad quin- solas propositiones esse in primo modo,in quibus xum.
Praedicatur definitio aut pars definitionis de definito : sed illas omnes in quibus praedicatum est de ratione flabiecti. de illa in qua una definitio praedicatur de alia,esset in primo modo:quia est apta ad demonstrationem. Et pariter illa in qua differeria praedicatur de definitione. Illa vero in qua dis ferentia superioris praedicatur de differentia inferioris , licet non sit ita apta ad demonstrationem , censeri potest an primo modo,saltem secundarier quia differentia superioris est de intrinseca rati ne differentis inserioris licet non sit per se primo, sed mediate cuplici mediatione. Sesibile nanq; ut fit diserentia conuenit per se primo animali:&animal,per se primo homini, cui etiam per se primoc'nuenit rationale:& hac rone haec est per se m diate, rationale est sensibile. Pari ratione illa in qua passio superioris praedicatur de passione inserioris erit in secundo modo. Vbi vero passo pra dicatur de definitione subiecti aut de definitione
alterius eassionis, est in quarto modo ut super te eum decimum adnotauimus:quia subiectum tunc explicat causam praedicati. Sed istae, cstum est circulare, terra est rotuda , possunt appellaxi per se, perseitate solius subiecti: ut praedicationes proprij secundo modo mam terra per se habet ut sit rotunda,& coelum ut sit circulare ilicet circulare,per se
non habeat esse in coelo: sed est passio quantitatisio quacunque sit materia. Nec obstat rem uniusi pra
190쪽
praedicamenti per se praedicari de re alterius, non silum in secundo modo,ubi passio est de praedic, mento qualitatis te subiectum de praedicamento substantiae, sed etiam primo modo: nam linea prae . dicatur per se in obliquo de triangulo tanqua pars definitionis eius ut dictum est licet linea ni in pretdicamento quantitatis , triangulus vero in praedi- Ad sexta qualitatis. A D sextum argumentum doctores negant has propositiones,medicus sanat, aedificator qdificat, esse in quarto modo per se r quia sunt simpliciteri accidentales: sed illae in quibus praedicatum d cit aptitudinem, sunt inquiunt in quarto modo,
ut medicus est potens sanare,& aedificator aedificaere.Quodsi quis in contrarium arpuat, has potius esse in secundo modo dicedi per se: potentia. n.sanandi est propria passo medici & artis: Respondet dominus Caietanus,' omnis propositio quarti modi est etiam secundi modi Nempe quatenus dicit perseitatem causae,est quarti modi: & quat nus dicit perseitatem praedicationis, est secudi moedi. Et consequenter ad confirmationem respondet, quod Aristo. eb dixit propositionem quae non est in primo vel in secundo modo esse per accidens , quia propositio quarti modi est etiam in secundori alias sequitur,inquit, ex dictis Aristotelis propositionem quarti modi esse per accidens: quod est roepugnantia. Contra hanc tamen glossam sunt mihi argumenta.Primum quia expreste Aristo. ponte in quarto modo non quide aptitudines sed actu les effectus scilicet iugulatus interijt, & per accidens ponit,si me ambulante coruscat: ergo eaderatione,medicus sanat, aedificator aedificat, est in quarto mo. Item quia ad quartum modum per se,