장음표시 사용
281쪽
De Demon iratione, quia. cap. XI. et II
in plurimis hac in figura ipsius propter quid est
exoritur ratiocinatio . mare propter hoc etiam ipsum, maximὸ ad scientiam emit accommodata . Propri gimus enim dicendi modus es, contemplari ipsum propter quid est. Deinde hac tan. tum figura ipsius quid en, ν enari scientiam possumus:in figura nanque media, nulla sit irmativa ratiocinatio: mentia vero ipsius quid est,aormationis nimirum otiis vltima vero fit qui
tem quid en,νniuersalium esse constat:non enim aliqua ex parte homo en animal bipes. F Insuper haec figura Geterarum non indiget figuraru, at indigent huius ille profecto. Nam hac densantur atque accrescunt, quousq; ad ea perueniant, qua medio vacant : patet igitur primam figura acti mam atque accommodati ima adscientiam esse Fuueadmodum autem sit, via.indi- niduὸ competat ipsi b. sic etiam, νς identidem non competat, sieri poteIi . Atque tum indiuidud competere,vel non competere dico, cum inter ipsa nullum medium G:sic enim non erit νι- terius per aliud inesse. Cum itaque vel a. νel b. in toto quopiam est, νel etiam Hrumque: tum
etiam fieri nequit,Ῥt a primὸ non competat ipsibsit enim a Uum in toto c.si igitur b. non sit in aliquo c. fieri nanque potest, Ha.quidem in toto quopiam sit,b.νero in hoc eodem non sit tum ratiocinariosiet: ac Usum a non inesse b. perc. medihm
282쪽
diues ' Pocteriori Primus. medium concludetur. nam si caeuilibet quideri a.competat, de nullo vero b. praedicetur, a. anὸ
nulli competet b. Idem et, oesi b.in toto quopiam sit, velut in d. nam ipsum d. cuilibet quide
competit b.de nullo vero dicitur a. quare sit,νta .per ratiocinationem nussi competat b. Eadem ostendentur, si utrunque tam a.quam b. into.
quopiamsit j si veris fieri posse, νtb non sit in eo,in quo toto en ipsum a aut rursus a. non sit in eo,in quo totum est ipsium b.patet ex dispositionibus rerum, quae inter sese non miscentur . 2 amsi nihil eorum,quae in a. cesserie coliocan- , tur,de ullo praedicantur eorum quae in b. e.f. dia . uersa strie costocuntur a.Nero in toto en . quod .
quidem eiusdem est feriei persticuum est fieri nopse, vi b.in ipso sit g. alioquin conuenisent, ac misicerentur hae sieries rerum. Idem siet, ct si b. ipsum in toto quopiam sit. FSed si a. nullibi b.inset, neutrum in toto sit ollo, necesse est a. sine medio non competat ipsi b. nam si quippiam in
ter ipsa medium cadet, nec 1se est alterum ipserum in toto quopiam esse. A ut enim ill prima Migura ratiocinatio eorum, aut in media extruetur: at sit in prima b. nimirum in toto quopiam erit Propositionem enim eam,qua Nersus b. collocabitur, virmativam esse oportet. Si vero in secunda , utrumuis in toto quopiam erit : nam utrumuis interuallum virmativum esse potest Atque nunc Nersua maius , nunc Nersra minus
283쪽
De Demqnnratione quia. Cap. XI. 23 7 eatre M IN ' a propositionesumpta consi
citur rariocinatio Ambae verὲ propositionesse fuerint negatis ratiocinatio non constabit. Pa
ret igitur feyp tivisne insit:atq; quata es quemadmodum fieri poten,
IN undecimo)sto capite, quod postremum est 'embri tertij huius libri,postquam dixit de materia demonitrationis , ostendit eius forma aptius ineri in prima figura. Et continet capitulum textu unicum , nempe tu esimum primum quem nos in
iocuimus. Sunt in dus partes principaleMnam in primis tribus particulis ost tur demonstrationem affirmativam commodius fieri ini Prima figura,& in reliquis tribus agitur de demonstratione negativa. Probat ergo demonstratione aptius fieri io prima figura a tribus rationibus. Prima est haec. Illa figura est demonstrationi accommmodatissima, in qua aptius fiunt demonstrationes propter sid & potisis iras:sed talis est prima silura . utpote qua mathematicae scientiae potissimum tuntur:ergo haec est aptissima figura. Causa cur de, Ionstratio propter quid aptius sit i 3 prima figura. Cit,tum, quia medium in tali demonstratione potissimum est definitio,quae est proxima causa passe Bonis,& ide' maior propositio debet explicare talem causam, ut sit in quarto modo dicendi per se, in minori debet definitio pdicari de definito:qd in ali)s fi ris non potest ita fieri aum etiana, quia an prima figura mediu habet proprium situm m cn,quqd est subijci maiori extremitati & praedican de minora. Non tamen negatur quandoque fieri cemonstratione in secuda figura praesertim, quia,
284쪽
138 Posteriorum primus. M , QΛώ, ut visum est. In secunda particula, s Desiade hae tantuind sequitur secunda ratio quae palum disert- priori .Illa fisura est aptissima demonstrationi pquam comodius inquirimus propter quid de ali qua conclusione:sed talis est prima figura: ergo. Probat Arist.minorem Scientia proyter quid pro- cedit ex assirmativis,nam causa potissima est quid positiuu respectu effectus:& si aliqua est causa n gatiua reducitur ad affirmatiua uo.n.absentia nautae est causa submersionis nauis,nisi ga pissentia ecausa saluationis.) Et praeterea scia propter juid Euniuersalis, na sicut definitio uniuersaliter edicaede definito,ita & propria passio: at vero in secuda figura nihil demostrarur assirmatius quia semper aliqua praemissarum est negativa:& in tertia figura nihil concluditur unitiersaliter: quia minor extre mitas quae est praedicatu minoris,nunqua distribuitur si propositio sit consueta ergo nec in secunda, nec in tertia figura fit demqnstratio propter quia . . & potissima: sed poterit fieri demostratio, aut pa mticularis,aut negativa. 'Dubitat antiqui circa hacronem,quo per demonstrationem inquiramus pro .pter quid, idest, quomodo demonstretur definitio quidditatiua de definito:cu talis pi Nostio, ut hoest animal ronale,non sit demo strabilis. Nescio in unde moti sunt ad hoc dubitadu: quia sensus Ari. non est iste: sed st per primam figuram venamur
scientiam alicuius c5clusionis,puta, omnis homo
est risibilis,propter quid dest reddendo causam il
R HO. I ius a priori. In tertia particula, Insuper haec figuraJὶbsequitur tertia ro, quae talis est: Illa fguara est potissima ad demostrandu quae non indiget aliis,ut fiat euidens, sed aliae fiunt euidentes per illam,sed talis est prima figura:ergo.Minor fit manifesta in libris Priorri ut nos Dite tractauim'. s. lib.
285쪽
De Demnistratione, quia. CV XI. et
summul.Secunda.n. & tertia figura fiunt euidentes per reductionem ad primam. Cesare. n. di Caa'estres reducuntur ad Celarent. Darapti, ad Da-rij,ut illic mostrauimus: tamen quatuor primi modi primae figurae ad nullu alium reducunt sed immediate re utant per dici de omni,& dici de nuIlo. At vero verba,quae sequunt in textu siit, sunt subobscura. Sequitur. n. ΓNam hac scilicet in hac figura densant atque accrescut . s. media vel princia pia quoadusque ad ea perueniant quae medio vacatJidest quoadusq; veniatur ad immediata. I Ubi notandu est,st cum aliqua proposito mediata re ducitur ad immediata,extremitates magis, ac ma- sis appropinquat,quia media magis ac magis multiplicantur inter illa, ut si ista,omnis homo est substantia,reducatur ad immediata, debet ly animal, sumi l medio.f. omne animal est substantia, om- . rus ho est animes: ergo. & maior,quae etia est mediata,debet reduci P corpus auimatum: & rursus maioriscorpus animatum est substantiat corpus, ubi vides media inter homine, & substatia multiplicari,atq; adeo costipari.qδ hic Arist.scite vocat accrescere & densari, uia magis, ac magis inuice appropinquant. Veluti partes cerae magis,dum c densantur, appropinquant: aut illo proprius m 'do,quo si inter duos homines distater in scamno ledεres sedererit alij medij,eoprimeretur. Et quia prima figura aptissima est ad limoi resolutione:galan fecitnda figura non concluditur affirmatiua,ne que ih tertia concluditur uniuersalis, ut capite s Auenti & c. t .manifestius apparebit:atque adeo securida & tertia reducuntur ad istam,ut iam modo dicebamus,prbpterea dicit φ in hac figura potis fine detis Mitur&accrescunt media. i. fiunt resolu nes mediatarsi propositionum adsim mediatas:
286쪽
.a & per conseques est ad demonstrandu accomm lega datior. In quarta particula Quemadmodum aurienta im- incipit secunda pars principalis de demonstrati m diyx '-negatiua,in qua primo docet Aristo. st sicut est propositio afnrmativa immediata,ita est aliqua negatiua immediata. Statuit ergo primo conclusi nem,' quemadmodu fit ut a.indiuidue competat ipsi b, ita fieri potest,ut indiuidue non copetat. Et exponit se, ' indiuidue competere vel non copm, tere est pr*dicatu conuenire subiecto, P se immo diate,& sine aliquo medio:sicut,hq estronalis:aut per se negari de illo,& non rone alterius,sicut sub statia est qualitas. Atqui probat conclusione dum '
ait: Cu itaq; vel a.vel b.in toto quopia estJ Qui litera licet subobscura sit, nihilominus est ingemes . D. Ad cuius intelligentia notandii, cu hac enus notu fuerit in affirmativis, q propolitio sit medi ta puta inter cuius extrema aliquid mediat quae
vero immediata nempe inter cuius extrema nihil mediat hic vult docere in negati uis, quae dicatur N.tativa mediataq) vero immediata. Et tota litera hoc intemediata. dit,l illa propositio negativa e mediata, cuius se dicatu potest demostrari negari de subiecto per Gliquod mediu,qa per se conuenit alteri extrem rum,& negat de alio. Et talis propositio est Ois illa
negatiua,cuius vel alteru extremorii continet sub
aliquo gne salte gnatissimo, vel ambo simul extre- .ma:vtho non est qualitas,ho non est lapis,ho non est equus ma in his possumus arguere,ois homo eaial: nullus lapis est alat: ergo nullus lapis est hos . in secunda figura:cuius maior est per se primo,&d er consequens homo per alat negatur de lapidς. . Illa vero cuius neutrii extremum ponit sub aliqu'
genere,sed ambo sunt generalissima:ut nulla sui,
itantia est qualitas,in immediata:quia si posset d se
287쪽
monstrari maxime sumedo pro medio aliquid qK per se conueniret subiecto: quod deberet esse vel definitio,vel genus:& generalissimum, nec definitionem habet nec genus. Ait ergo, fCum itaq; vel
quopiam ess J id est sub aliquo genere contineturinam genus est totum respectu inferioriss vel utruque)ά.ambae extremitates continentur sub eodem genere:vt homo & equus,sub animali,& homo de lapis, sub corpor tunc fieri nequit,ut a.primo no competat ipsi b,idest,hεc non potest esse immediata,nullum b.est a.fSit enim a. scilicet maior extremitas in toto c.Jputa sub medio,quod sit genus:&
& b.qualitas tuc syllogismus fiet in Camestres, omnis homo est altim uJla qualitas est aiahergo nulla qualitas est homo,ubi ipsum a. demonstrat non inesse b.ner c.medium. Idem etia fiet si b. in toto quopia iit.fin d. genere quod negatur de a.ut si dicas in Celare,nussu a.est c.omne b.est c. ergo nurulam b.est a. idest,nullus ho est qualitas: omnis alisbedo est qualitas: ergo nulla albedo est homo. Et idem fiet si utruque sit sub eode gne, ut si a. sit horbuit equus,&c. sit animal rationale.fomnis homo est animal rationalemussus equus est animal rationale:ergo nullus equus est homo: & eadem ration nullum corporeum est incorporeu, est mediata, quia demonstratur in Camestres per definitionem corporis. In quinta particula LAt vero &c.Iprobat illud quod supra dixerat .s.s potest a. esse in aliquo toto,idest sub aliqua coordinatione pdLucamentati,in qua non sit b.& econuerse: nam sit a.
tum substantiae,&b. e.f. sit alia coordinatio .s p -
amenti qualitatisnunc,quia pdicameta sunt im
288쪽
rsa Ponenorum Trinruti permixta, nihil unius praedicamenti assicinanir de
aliquo alterius praedicamenti,& per consequens s a. continetur sub g. generat .ssimo primi praedica . menti sequitur.b.alterius praedicamenti no continetur sub eodem genere: alias praedicamenta es Negativa sent ymixta. In sexta particula Sed si a. nulli b.in immςα- sitJexplanat quae propositio negativa sit immedi ' ta:dicens,l si propontio est negativa, cuius praedicatum non est in iubiecto,& neutru extremorum continetur sub aliquo genere salte generalissimo, illa est in i mediata: ut substantiano est qualitas, non het medium per quod demonstretur:nam vel demonstratio inquit fieret in prima figura,aut insecuda.Si in prima,tuc b.in aliquo toto erit.Quod est.dicere, tunc minor propositio debet esse assi maliva:quod est uniuersale in prima figura,in quatuor primis salte modis euidelibus. Et hoc est qgait propositione quae versu, b. collocabit,idest minore,affirmativa esse oportere & P conseqnes illic pdicatum,puta mediu se het ad minore extremitatem sicut genus vel definitio: atq; adeo b.smi
nor extremitas erit in aliquo toto.N. vero demonstratio fiat in secuda figura,tunc utrumvis, inquit, in aliquo toto erit.i. vel maior extremitas vel mi- nor subij ciet medio affirmative.c minor extremiatas in Cesare & Festino,& maior extremitas in Camestres & Baroco. Si aut extremitates sunt genera
generalissima, non possunt esse subiecta in pdic tione directa affirmatiua,nisi acciperetur medio ly ens,sed illud non potest affirmari de uno gen iratissimo & negari de alio, ga affirmat de Oibus: sequitur ergo nullu esse mediu ad demonstrandini hanc,substantia non est qualitas, vel quantitas no est qualitas. Quod si quis quirat cur non facta e hic metio de tertia figura, ubi medium subijcitur, in
289쪽
in utraque idetur enim fraudulenter Aristo. eam subticuissema potest illa in Brocardo sic demostr ri,homo nori est qualitas:omnis homo est substa tia:ergo iubstantia non est qualitas. Respondetur, si propositio immediata debet eue uniuersalis negatiuamam pridicatum quod per se negatur de aliquo, de omni negatur: uniuersalis vero nega tiua concludi non potest in tertia figura .
Quaestio quinta. Forum demonistratis,qui ctpropter quid uenienter dininguantur ab Aristot.
AP Aia τ ε negativa arguitur primo.Demo stratio,quia,non est demonstratio simpliciter: quippe quae non facit scire, cum scire sit rem per causam cognoscere.Et esto esset demonstratio,non differt specie a demonstratione propter quid, tum quia ex eisdem propositionibus transpositis cop nuntur ambi,ut Arist. docuit ca. Io.tum,quia si ad eandem c5clusionem,puta,ignis est calefactivus , adduceretur una demonstratio a priori ex natura ignis,& alia ratio a posteriori per experientia, ideassensus scientificus generaretur,dc tamen a causis differetibus spe non videtur generati ide effectus. Et confirmatur. Nulla est demonstratio,quia,ergo no suntduae species.Probatur antecedens:quia si esset aliquar maxime esset aut illa quae procedit per causam mediatam ut illa,quae procedit per effectum,sed neutra istarum: ergo. Probatur minor quo ad primu membrum . Aut per causam medi tam intelligitur principium proximum conclusi
nil quod in het aliud prius per quod demostretur. a τε de hoc
290쪽
de hoc non:quia talis demonstratio est propter si
patet ex dictis iuper secundum capitulum : aut intelligitur principium remotu, inter quod &conclusionem mediat alia causa, ut videtur docere risto.in hoc decimo capite, & hoc non ., quia talis demonstratio non semper est bona consequentiae Vintere potestan ipsemet exemplo Arist. Etenim esse animal,est causa remota resp1randiu de tamen non sequitur, hoc est animalielgo hoc respirat, ut patet de piscibus,mili facias demostrationem,maior est falsis,scilicet omne animal respirat. Eodem modo potest argui,' ab effectu remoto 'on procedat demonstratio. Viuere enim est esse ius proxumus viventium,dcremotu animalis tamen nosequitur,hoc vivit:ergo est alat,ut patet in plantis.
Secundo principaliter arguitur,quod sint plures
quam duae species demonstrationis. Commenta
tor in prologo P sicorum, & ih secundo lib. to tu a a. ponit tres secies demonstrationis , scilicet propter quid,& quia, re simpliciter. Et confirmatur. Demonstratio ad impossibile non est propterruid, nec quia: ergo sunt plures species. Antec ens apparet in hac demonstratione Aristo.2. Metaphisi.si nulla esset prima causa, nullus esset est ctus in mundo quia causae non procedunt in intanitum consequens est impossibile, ergo &antec dens. Nec enim habet se a demonstratioris propter quid,nec quia. Tertio principaliter arguitur contra illam propositionem Aristot Si negatio est causa negationis , affirmatio est causa affirmati nis : Sequeretur inde, quod si aliquod antecedens
inseri consequens, ex opposito ipsius antecedentis habet inferre oppositum consequentis: quod tamen est contra regulam logicalem.Sequitur enim