Dominici Soto ... In libros Posteriorum Aristotelis, siue De demonstratione. absolutissima commentaria

291쪽

tio est causa negationis & tamen no sequitur, hoc est animal, ergo hoc est homo , immo in exemplo

Arist. sequitur,hoc non est aiat. ergo non respirat, di tamen non sequitur, hoc est animal, ergo respirat,ut patet in pildibus ει ostreis .Et confir. Non si quitur,si affirmatio est causa affirmationis ergo negatio est causa negationis, ergo nec sequitur econ

rit,ergo mouetur, & tamen non sequitur; homoron currit,ergo non mouetiir. Quarto principaliter arguitur contra id quod ait Ari. scilicet, ci

culariter potest demonstrari ex effectu causa, & ex causa effectus,ut stellas osse prope,quia non scintillant,& non scintillare,quia sunt proe.Demonstratio fit innotescendὶ causa , ergo debet procedere ex notioribus ad minus nota,ut habetur in definitione demonstrationis mec sufficit dicere,q, demostratio propter quid procedit ex notioribus nat me,& demonstratio,quia,ex notioribus nobis mam demonstratio debet fieri ex notioribus ipsi, cui fit demonstratio,s ergo Petro per a. demonstratur bis iam xest illi notius, per conseques non demonstrabitur illi rursus per b. Quinto principaliter arguitur contra aliam particulam de subalternati ne scientiarum. Perspectiva Musica sunt partes

scientiae naturalis, nam tractant de obiectis sensust visus,& auditus quae pertinent ad scientiam de anima,ergo potius subaliternantur philosophiae naturali,quam mathematicis .Et inde arguitur,21 scientia de Iride non subaltemetur per ectivae, cuius oppositum asserit Arist. Scientia de Iride est pars philosophiae naturalis que est subalternans perspectivae, ergo scietia de Iriae non subalternat Psp ctivae, alias esset circulus in subalternatione. Eteonis. Si perspecti de musica subalternatur ge

292쪽

metriet & arithmeticae, eo ' principia earum pri

bantur ab illis mathematicis,sequeretur eadem ratione primo,s mathematicae suoalternarentur philosephiae laaturali,nam ut dictum est, illud princia pium mathematicum, a quolibet puncto in quo libet punctum linea ducere , probat philosephus naturalis 1.& 6.physic.eo 'inter quaelibet puncta

mediat spatium Secundo sequeretur, quod chirurgia subesternaretur mathematicae, postquam mathematicus probat illud principium, quod vulnera circularia tardius curans. Immo tertio sequer

tur, q= metaphysica subaltemaretur phylosophignaturali, na ut ait Commentator i. Phys.commemvit. metaphysicus supponit tanqua propriu principiu substantias separatas esse, quod certe a priori probari non potest, & tamen philosophus natur iis ut patet 8.physi. per aeternitatem motus probat aliqu' substantias Ieparatas perpetuas,& probare aliquid per motum est probatio philosophi natu .ralis. Haec tamen tria consequentia sunt falsa , &apud Aristo. haberentur pro inconuenienti. Et cofirm .secundo, quia non apparet quomodo nautica subalternatur Astrologis, aut Architectura stibal

ternetur stereometricae, immo videntur esse paristes illarum, sicut scientia i stelis est pars scientiae trianguli. sexto principaliter arguitur. Esto sint aliquae scientiet subalternati respectu aliarum,disserεtia tamen quam Aristot.constituit, videlicet,quod subalternata dicit selum, quia, subalternans vero propter quid, non apparet vera, nam perspectivaru musica saltem speculatiuὰ demonstrane propter quid,quia sunt verae scientiae , in hoc enim differt scientia speculativa a practica,q, v.g. musica speculativa reddit rationes a priori consonantiae sono riti Praestica vero latum iudicat de consonantijsio ordiru

293쪽

rdine ad auditum,sicut perspectiva practica in ordine ad visum. Et confirmatur. Si Geometria di monstraret a priori conclusiones, quq sunt principia perspectivae, sequeretur geometriam esse somm aliter perspectivam ,nam scientia debet denomianari a conclusione demonstrata,obidque si conclusio demonstrata a Geometra est perspectiva, Geo metria est perspectiva. A D quaestionem respondetur affirmative.Vnde ad primum argumentum respodetur,' sor-n dia sputatio est de noleban dupliciter demostratio. Certum est v, si demonsti alio est solii syllogismus,qui iacit simpliciter scire,tunc demonstratio,qui non est demonstratio,nam scire simpliciter est rem per

causam cognoscere. Posset tamen dici ad rationε demonstrationis latis esse, ' procedat ex necess per se,& ex causis, quae licet non sint cauta essendi,sunt tamen causis cognoscendi, & demon stratio quia,licet no facit scire quare res sit , ut curinabarbarum purget choleram, facit tamen stiret rem esse.f.rhabarbarum purgare choleram,obidi de nomine non disputo. Hoc tamen est certum, P definitio demonstrationis posita in a.cap.selu coniuenit demonserationi propter quid, di ideo dixit 6risto.φ si alius est modus sciendi , postea videbia itur,insinuans aliud esse scire,quia. De alio me . . bro argumenti problema est quod pro utraque pae, te sustineri potest,an propter quid,& quia, spe io, cinerant.Quod tamen mihi verisimilius est,his ,- positionib.exponam.Prima. Demonstratio propter quid, & demonstratio quia, eiuslem conclusionis Merunt specie.Probatur quia praemissae differunt specie. Cum .n.demostratur luna eclipsari a priori quia terra interponitur,& aposteriori,quia priu turluce, pisset sunt distinctet. Quoiuin exemplo Aristo.

Demoris. propter quid differun specie

294쪽

,6s Tosteriorum Trinetus. .

Arist. paret,cum stellas non scintillare, timostratur propter quid,quia sunt prope,& esse prope,ab effectu quia non scintillant. Μcunda conclusio . Nihilominus videntur assensus ab illis producti non differre specie: sed selum unus forte est clarior alio, ciuemadmodii ignis productus a sole, &aeductus ab igne,sut eiusdem speciei,quamuis caus e differunt specie. Est. n. demonstratio sicuti causa aequi uocarespectu coelusionis cu intellectus principioru producat scientiam conclusionis differentem specio de ideo possunt demonstrationes diffsrentes specie producere assensus eiusdem species, quando obiectu est idem. Probatur conclusio. Primo,quia scia de eclipsi, quae habetur per experientiam, certe non videtur differre specie ab illa quae gignitur a priori per demonstrationem, praeter quast illa quae habetur per experientiam est clarior . Itena confirmatur,si assensu tales eiusdem conclunonis different specie,simul possent se compati, Gquidem ambo sunt clari: & per consequens si dum video lunam eclipsari adduceretur mihi demonstratio propter quid,nouus generaretur assi:nsus,&sic haberem duos simul astensus euidentes eiusde conclusionis,qcs videtur contra experientiam. Vade ad illud membrum primi argumenti concedit, quod si ad eandem conclusiόnem simul afferantur demonstratio propter quid, & ga, unicus assensus generabitur tam clarus, g potest eum producere clarissima demonstiatio. Sed inde no sequitur quin demonstrationes differant specie , ut dictum est de sole & igne. Et quam uis ex eisdem propositibnibus, faciendo de praemissa conclusionem, & de conclusione praemissam,possint construi demonstratio ga,

di propter sid,satis tamen cst ut differant specie, Ppraemii sae unius differant a praemissis alterius.

295쪽

De demon ratisne, quia. 269

confirmationem respondetur ut diximus super teX Ad e5M.tum,quod quando dicitur demostrationem suta, esse illa quae procedit ex causa mediata,non intelligitur de caula quae habet priorem,nam illa est pro

pter quid reducibilis ad immediata principia, seg

antelligitur de causa remota respectu conclusionis ut patet in exemplo Arist. Est tamen notandum , causa remota dicitur tripliciter. Vno modo, gaiicet conuertatur cum effectu, est tamen mediata inediatione causae, ut esse animal rationale,est causa mediata risibilitatis, inter quam mediat admirativum:vel luminaria esset in capite, vel cauda draconis , est causa remota eclipsis, proxima vero est interpositio terrae. Et qn isto modo causa est remota,tuc a causa ad effectum,&ab effectu ad causam amrmative & negative est optima consequentia. Sequitur.n .est animal rationale,ergo est risibile, &econuerso,&pariter sequiturn tiue, non est animal rationale,ergo non est risibile,& ecouerso .Ite isequitur, luminaria sunt in capite vel cauda dracoxis,ergo luna eclipsatur, & econuerso affirmative .ci negative.Secundo modo per aliud extrem um potest vici causa remota illa, quae cum sit causa ali quando talis effectus,tamen nec infert illud nec infertur ex illo sicut habere concitatum pulsum, est essectus & signum febris tamen nec semper ex illa causa sequitur talis enectus , puta quando homo prope mortem non habet pulsum, nec ex sola illa causa sequit ille effectus,nam ex vehementi cursu, et alia passone potest concitari pulsus . . Et tunc nec affrinatiue, nec negative sequitur demonstratio nec propter quid,nec quia. Et id patet in exe- plo Aristote.quod positum est potius gratia exempli,quam eo,quod sit verum , nam vinum est cau

ru laetitiae & modulandi , qui quidem esiectus ex

296쪽

di o

Tosteriorum Primus. alia causa potest etiam prouenire, nec illa causa sε per efficit illum effectum. Et ideo nec sequitur, iis tali patria sunt vites,ergo modulatores, nec sequitur,non sunt vites , ergo nec modulatores. Tertio

. modo causa dicitur remota, quia scilicet est laps rior ad effectu,& dicitur mediata mediatione prae -i ,1 dicationis. Et tunc insertur affirmative ex effectu , non tamen infert ipsum affirmative, sed solii negative inseri negationem effectus, & illa est demonstratio,quia,lex mediatione causae, ut quicquid re mirat est animal,lapis non est animal, ergo non respirat,tamen amrmative non sequitur, est Animal, ergo respirat. Eodem omnino modo distingueduest de effectu remoto. Quado enim est effectus qui sequitur ex sola causa, non tamen ex omni, sequi tur affirmative,ut hoc respirat,ergo est animai,n5

tamen negatiue,hoc non respirat, ergo non est animal.Si autem sequatur ex omni,non tamen ex Iasequitur negative ab effectu ad causam, ut non via uit,emo non est animal, non tamen sequitur assiria: i. φλη matiue,viuit,ergo est animal. Ad secundu princi- pale de Commetatore parum refert, scire quid iImmoti . Iic senserit. Forte demonstrationem simpliciterno potissinis distinguit a demonstratione propter quid, tanquadiuertam speciem,sed tanquam id quod addit alitiquam persectionem, ut demonstrationem propter quid,appellat illam,quae procedit ex causa quacunque,& demonstrationem simpliciter,appellet totudiscursum,qui incipit ex causis proximis conclusibnis,&resoluit praemissas usque ad prima principia

Ad e5ερ nota Quae latet appellari propter quid,& DDhmonii. tissima. Et ad confirmationem resimia detur,quod ad impos. demonstratio ad impossibile aliqua reducitur ad

demonstrationem propter quid, & aliqua ad demonstrauonem quia,utilia,uemonstratio confir-tionis

297쪽

virtualiter est quia, ac si argueretur hoc modo, Aliqui sunt effectus in mundo,& non est procedere in infinitum in causis , ergo danda est primarausa. In qua demonstratione procedatur ab effe- ad causam. II c vero reducitur ad propter sid, Si ignis non essera tractivus non esset calidus,consequens est impossibile,ergo & ant*cedens. Est. n. inc si diceres,omne calidum est attractivum . ignis

est calidus,ergo. Ad tertium principale res nde Ad tertis. tur,quod illa propositio Aristo. intelligitur de causa proxima,& qui per se prim5 est causa talis este-cius in quibus causa, & effectus dicuntur adi conuertentiam,visi hoc non esse animal rationale, est cauta nε- causa per se primo,ut non sit risibile,esse animal ra gae. r. tionale,est causa ut sit risibile,& econuerso, si esse animal rationale est causa risibilitatis, esse non ra- 'tionale,est causa ut non sit risibile.Queadmodu arguit Arist.secundo physicor. text.trigesmo,si pra lentia naud est causet teruationis nauis,ablentia na ' a ritur est causa submersionis. Debet autem opposi- similis esse in causis,scin effectibus, non enim sequitur,si esse album est causa disgregandi visum quod non esse album si causa congregandi ma rubeum non est album, & tamen non congregat visum,quia album , non album opponuntur contradictorie, seu infinitanter, & tamen congregare& disgregare,opponuntur contrarie, sed dicedum

est,quod si esse album est causa disgregandi,esse noalbu est causa non disgregandi, sed esse nigrum est

causa cogrepandi, quia album & nigru opponun- .catur contrarie,sicut disgregare & congregare. At veito in causis , qu et non sunt adaequale per se pri

mo,non sequitur,dubd si negatio estucausa remota Elicuius effectus,amrmatio ni aliquo modo causa,

uec remota. Vnde ad argumentum respondetur,

298쪽

tum.

Ad qui

natio scie

tina

γ T. HerArlim I talis, i D. -i u antecedens infert consequens a seperio in rius negative,ut hyc non est animal,ergqnon est homo,non sequitur ex opposito antece tatis op situm consequentis:quia non esse animal, non est causa adaequata huius quod est,no esse ho minem . Et eodem odo si antecedens infert conseques ab inferiori ad superius asirmative,ut homo

currit, ergo mouetur: quia currere non ei causiadaequata motus. Immo vero exemplum Arist. hoc manifeste docet,non enim negat,quin non esse anImal,sit causa non respir ndi, sed dicit esse causa nremotam, & probat non esse causam proximam αper se,quia alias esse animal, deberet ςsse causa respirandi. Et per hoc patet responsio ad confirmationem. Ad quartum principale respondetur,oe Aris. nullo modo admittit circularem dem 'strationem respectu eiusdem hominis, cxii adducitur demo stratio innotescendi causa,vi argumentum probat Etenim fieri nequit ut mihi innotescat a. per b. Mb.pera,eodem genere scientiae. Attamen per viatii inuentionis possunt homines per effectus venire in cognitionem causarum, qui postea docti caussas,poslunt docere effectus per causas. Et ita demo stratio,quia, procedit ex notioribus nobis pro isto statu,quia cognitio nostra suscipit a sensu, sed d monstrari' propter quid,proci dit ordine naturali ' Ad quintum principale respondetur,ci, quia subiectum in perspectiva & musica est complexum, ut linea vi sualis,&numerus sisnorus, ratione lineae'&numeri subalternantur geometriae & arithmetice. sed ratione adiecti, si visualis, aut se nori sunt pax- philosephiae naturalis. Et haς ratione dicuntur scientiae mediae inter mathematicas, & naturales .

Vnde propositis,quae loquitur de visibili in ordine ad angulum, quem causat in oculo, vel in ordinς

299쪽

ad lineam visualem, illa est mere perspectiva, ut quod obiectum prope maius videtur , quia causat maiorem angulum visualem. Cum vero hanc probat per lineam abltrahendo a visuali, scilicet quod lineae procedentes ab eadem basi acutiorem,& mianorem angulum faciunt in parte distanti,quam in propinqua,desinit esse perspectiua , & ascendit ad geometriam . Si vero consideret obiectum visibile non in ordine ad lineam vel angulum, iam desinit esse perspectiva,& est mere philosephia naturalis: ut excellens visibile laedit visum,visibile supra sensum non facit sensationem.&c. Et proportionabiliter di, atur de musica . Et per hoc respondetur De Iride. d aliam ratiunculam de Iride. Apparentia enim coloris,quae fit in Iridem accidit ex refractione radiorum iburium h nube rorida . Sed apparentia figurae cir laris in arcu Iridis accidit ex refractione radiorum ad modum circuli,eo quod cum nubes opppnitur soli, radij medij penetrant centrum nubis sine refractione , N ad latera refranguntur

orbiculariter, ut eli videre tertio meteororum . Et ideo quantum ad figuram circularem, illa scientia de Iride subalternatur persipeetiuae, nam illa apparentia sit propter refractionem linearum visuallu, t . I AG per consequens mediate subalternatur, geom triar. Sed quantum ad apparentiam colorum , licet ' quodam modo pertineat ad perspectiva, proprius tamen pertinet ad philosophiam naturalem, cuius est illa propositio , lucidum transiens per nigrum apparet rubeum, & per magis rarum apparet viari de , de per magis rarum apparet flauum . Vnde

nihil vetat, quod perspectiva aliquo modo sit na pars philosisphiae naturalis,& tamen illi aliquo modo subalternetur alia pars philosophiae nai turalis. Ad primam con rna upnem rς 'Ode n

300쪽

m perspectiva,& musica non ex eo solum subalti natur geometriae & arithmeticae,quod ab illis proabantur sua principia . 'sed quia subiecta istaru sunt quodam modo in seriora ad subiecta illlarum Ob idque licet philosephia naturalis,probet alima principiu geometriae,no sequitur phsim phia me sub

alternantem respectu geometriae. Subiectum.n.geqmetriae quae est quantitas, ut abstrahit a materia &motu, nullo modo est inserius ad enς mobile, sed est accidens illius .Et ita philosophia non tanquam subalternans probat principia geometriae, sed quia scia de substantia aliquo modo iudicat de suis acci. , . ridentibus. Eadem rotae nec chirurgia' subalteria

tur geometriae, quia corris sanabile non est in i rius ad quantitatem,sed subtemini eius. Et hac r ne Geometria probat principisi chirurmae lina per accidentia sumitur notitia ueniens respondetur illud mi nime sequi unam ut philosophia naturalis esset subalternum respe metaphy , re reretur cr a priori & propter Oprobasset principia metaphysicaer attamen non probat substatias separatas esse nisi ab essectu per aeternitatem motus,ut si motus coeli est perpetuus; ali-A4 ς - qua est intelligentia perpetuo moues. Ad secuta si My i0 confirmatione respodetur,qubd Astrologia tracta t' de astris, puta de motibus & coniunctionib. eorsi absolute,Nautica vero tractat de illis inordine ad

operationes nostras. Naute .n. ex astris contes antventos & serenitates,&inde prospiciunt nauigam dii ne sit,an cessandum. Et ideo Nautica,quia addit

aliquid ad subiectum Astrologiae no est par, illius, sed subalternat illi, sicut Peti pectiva quia addit visuale supra linea,non est pars geonae triae, sed eius. subalterna. Nautica ergo est pars astrologiae iudicia ' clis,quae ex astris sumit iudiciu etacturi qui hominii bus